Opgebrand wat nu?
Opgebrand Waarom deze avond? Wie ben ik?
Verloop avond 19u00-19u50: 5 stellingen 19u50-20u30: vragen & feedback panel Drankje! 20u30-21u00: gesprekstafels
5 stellingen Over burn-out en chronische stress Zelfzorg eerstelijnszorg
Stelling 1 Burn-out is een nieuwe epidemie Over burn-out en chronische stress Zelfzorg eerstelijnszorg
Is er een probleem? 0,8 % Belgische beroepsbevolking (FOD Werkgelegenheid) = 19 000 Belgen
Is er een probleem? Onderzoek SERV 2014, cijfers 2013: 9,6 % werknemers in Vlaanderen, 10,2 % bij zelfstandige ondernemers Risicofactor bij uitstek: werkdruk Categorie met significant meer risico Vrouwen 10,1% Middenkaders 12 % Kaders 12,4 % Onderwijs 10,5 % Voltijds werkenden 10 % 55+ 10,3 %
Is er een probleem? Gekende mensen in problemen Niet-gekende mensen in problemen Mensen in gevarenzone Bron: Securex
Definitie Burn-out is een toestand met 3 kenmerken: 1. (emotionele) uitputting 2. depersonalisatie (negatieve afstandelijkheid) 3. (gevoelens van) afnemende bekwaamheid = eindfase periode met chronische stress Bron: Maslachs burnout index, Maslach en Leiter (1997) / UBOS vragenlijst
Enkele kenmerken (1) Vluchtgedrag Kritiek of cynisme of negativisme Energiegebrek Aangetast relativeringsvermogen Slapeloosheid Medicatie Hulpeloosheid Bron: Guy Swinnen, 2014
Enkele kenmerken (2) Lichamelijke klachten: spierpijn, nekpijn, rugpijn, hartkloppingen, spanningen op de borst, Angst, paniekaanvallen Woede Schuldgevoelens, gevoel van zinloosheid Let op: ook bore-out kan ook (tijd over, vervelen, privézaken op het werk regelen, ) Bron: Guy Swinnen, 2014
De echte epidemie: chronische stress en overspannenheid Bron: Securex
De echte epidemie: chronische stress en overspannenheid Bron: Securex, voorkomen meerdere spanningsklachten
De echte epidemie: chronische stress en overspannenheid 64 % Ervaart stress 27 % Meerdere Spanning sklachten Bron: Securex, stress op het werk 10 % Burn-out
Stelling 2 Burn-out en chronische stress zijn psychische problemen Over burn-out en chronische stress Zelfzorg eerstelijnszorg
Burn-out als psychiatrische aandoening? Geen specifieke naamsvermelding in DSM V (trauma en stressbron-gerelateerde stoornissen) Soms DSM IV (aanpassingstoornis: surmenage, overspanning) Soms ICD 11 van WHO (werkgerelateerde overspanning) Gevolg: soms verwarring over term. Wat zeg je tegen een patiënt? En hoe leg je het uit?
Burn-out holistisch benaderen Biologisch Vermoeidheid (Spier)pijn Psychisch Uitgeblust Angst, woede, depersonalisatie, cynisme, twijfelen aan eigen kunnen, Sociaal Op het werk: steeds moeizamer Thuis: ook cynisch, te moe voor feestjes, woede, kort lontje, Spiritueel Is werken nog het enige doel in het leven? Waarom moet mij dat overkomen? Wat is de zin van het leven als ik niet meer kan werken? Mijn diepste grond wordt geraakt
Burn-out is geen depressie Stemming staat voorop, niet de uitputting Suicidaliteit Gevoel van waardeloosheid, schuldgevoel over alles Verlies aan interesse en plezier Overeenkomst: moe, cognitieve problemen, traagheid of opgejaagd.
Burn-out is geen PTSS Herbelevingen Ontkennen en afstompen Overeenkomst: hyperarousal, waakzaam en prikkelbaar
Stelling 3 Het is de schuld van de baas Over burn-out en chronische stress Zelfzorg eerstelijnszorg
Burn-out is werkgerelateerd 50 % van oorzaak spanningsklachten Bron: securex
maar ook persoonsgebonden Burn-out is een energieprobleem dat voortkomt uit een afstemmingsprobleem tussen mens en omgeving. Persoonlijke risicofactoren: Perfectionisten Harde werkers Verwachtingen van anderen zijn belangrijk Werk en identiteit liggen dicht bij elkaar Guy Swinnen Nice-people syndroom Uitstelgedrag Bron: Pasas (Atlas Copco)
Draagkracht en draaglast bepaal je niet altijd zelf Bron: www.hersteldebalans.nl
Samenleving speelt ook mee Vb: Karoshi Japan
Samenleving speelt mee Vlaanderen: onuitgesproken maatschappelijke normen Cfr onderzoek Schaufeli, Leiter & Maslach, 2008
Samenleving speelt mee Vlaanderen: onuitgesproken maatschappelijke normen
Samenleving speelt mee Vlaanderen: slow bestaat als reactie op fast vb: voeding, naaien,
Stelling 4 Het duurt even lang om te herstellen als het duurt om erin te geraken Over burn-out en chronische stress Zelfzorg eerstelijnszorg
Probleemgericht of herstelgericht? Probleemgericht Zoektocht naar stressoren Aanpak van de stressoren ( klinisch herstel) Herstelgericht (recovery) Wat werkt voor jou? (sociaal & persoonlijk herstel) Hoe kunnen we de toekomst aanpakken? Waar kunnen we mee beginnen? Bron: R. De Rycke & B. Sabbe, Psychiatrie. Wat je moet weten.
Aanpak in 3 fasen 1) Herstelfase: (3 weken tot paar maanden) vermindering van klachten en komen tot recuperatie 2) Probleemoplossende fase: (max. paar maand) aanpak van problemen 3) Reïntegratiefase: (langere periode, uitdaging voor het leven) hoe kan ik dit toepassen in de praktijk? Voorbereiding van reïntegratie in de werksituatie In praktijk brengen van oplossingen + Hervalpreventie Bron: The Human Link, gelijkaardig bij stichting Burnout op www.burnout.be
Bron: Huisarts & wetenschap (NL) Aanpak in 3 fasen: voorbeeld
Grenzen in wat je kan aanpakken IK TEAM WERK SAMENLEVING
Hoe vroeger terug aan het werk hoe beter JA The Human Link: Nadruk op belang van ACTIEF herstel om terug uit burnout te geraken Het belang om eerst terug te reïntegreren op huidig werk Leren van burn-out, anders leren omgaan met de moeilijkheden Terug in kracht gaan staan om van daaruit keuze te maken Nadruk op het contact onderhouden met het werk Belang van de context te betrekken (leidinggevende) Steun van collega s
Hoe vroeger terug aan het werk hoe beter NEE Tijd nemen om te herstellen is belangrijk. Druk van omgeving kan zorgen dat je niet herstelt. Het niet kunnen en willen rusten of veranderen kan herstel vertragen. Geen hulp zoeken kan herstel verhinderen.
De wet Preventie Op zijn minst: risicoanalyse Belang om collega s en jezelf aan te zetten tot zetten stappen indien nodig Terugvalbeleid Best in gesprek treden met je werkgever Tijdelijk: aangepast werk (via arbeidsgeneesheer vb haltijds instromen) Werkgever moet hier een plan van aanpak hebben DM 31/12/2014 Re-integratie: er moet (alweer) een plan zijn. Eerst op je eigen werk proberen, daarna pas evt ander werk zoeken
Stelling 5 Het is beter actief te herstellen dan passief te ondergaan Over burn-out en chronische stress Zelfzorg eerstelijnszorg
Doe er iets mee!
Wat zou werken voor iedereen? Zoek professionele hulp: Huisarts => psycholoog =>. Interventie door cognitieve gedragstherapie: Beste resultaat: 80 % verbetering (Schaufeli en Enzmann, 1998) Vooral vermindering spanningsklachten en minder depersonalisatie Mindfulness Ademhalingstherapie Meditatie, bidden, stilte.. Bewegen met mate Dagstructuur
4 Stresstypes = 4 iets andere aanpakken Turbotype Crashtype Hooggevoelig type Bore-out Bron: Carien Karsten, StroomQ
Bron: Carien Karsten, StroomQ
Turbo
Crash
Hooggevoelig
Bore-out
Over de types heen Afstemming: conditie/ verwennen/emotionele controle/ activering Conditie: van spinning tot stappenteller Cognitie: van rationeel tot spiritueel Effectief werken: angst en dwang bestrijden Sociaal in balans: terugtrekken en stimuleren Stabiliseren: terugval voorspellen en coping bespreken
66 dagen 66 dagen nodig voor een nieuwe gewoonte Maak een gewoonte van ontstressen
PANEL Dag Geeraert preventieadviseur Rhizo katholieke scholengroep Bo Sintobin psychologe de MaRe Guy Decaluwé hoofdverpleegkundige psychiatrisch ziekenhuis
PAUZE
Praattafels 1) Preventie 2) Herstel en toekomstperspectief 3) Zorg voor de zorgenden Alle info en ppt: - bibliotheekkortrijk.blogspot.be maartendevos.wordpress.com - Infoblad met eerstehulp afgedrukt en online
Preventie van burn-out Hoe kan je preventie organiseren van burn-out (bij jezelf en op je werkplek)? Wat zegt de wet precies over psychosociale risico s? Hoe kan je zelf preventief bezig zijn op je werkplek?
Herstel en toekomstperspectief? Hoe werkt de herstelgerichte benadering? Wat zijn therapieën en tips die kunnen helpen? Hoe kan je mensen steunen in hun aanpak van chronische stress? Hoe zit een behandeling eruit? Waar kan je terecht voor hulp?
Als zorgende de zorg volhouden Hoe houd je het vol in het onderwijs en de zorgsector? Wat zijn tips die kunnen helpen? Hoe kan je collega s steunen in hun aanpak van stress? Hoe organiseer je een goed (gespreks)klimaat rond deze thema s? Hoe kan ik goed voor mezelf zorgen te midden de drukte?
maarten.devos@rhizo.be
5 stellingen 1Burn-out is de nieuwe epidemie (cijfers burn-out, DF burn-out, probleem van chronische stress is belangrijker dan burn-out) 2Burn-out is een psychisch probleem (nee, het is holistisch, verschil met depressie/ptss/stress 3Het is de schuld van de baas (burn-out is niet altijd werkgerelateerd, ook persoonlijke factoren) Het is allemaal mijn eigen0 schuld (Draagkracht en draaglast bepaal je niet altijd zelf, wel eigen geschiedenis en eigen copingstrategieën) Het is de schuld van de maatschappij (lambik of jerommeke) 4Het duurt even lang om er van te herstellen als het geduurd heeft om erin te geraken (probleemgericht vs herstelgericht, 3 fases aanpak, Anna-Lies model Motief) Hoe vroeger je terug gaat werken, hoe beter (een woordje over preventie, terugvalherstel en reintegratie) 5 Het is beter actief te herstellen dan passief te ondergaan (stresstypen, wat helpt echt van remedies: emoties, lichaam, spiritueel, doelen stellen en zingeving Dingen die voor alle types werken, andere dingen zijn persoonsonafhankelijk: cognitieve gedragstherapie, mindfulness, ademhalingstherapie.) - INFO: De eerstelijn in de geestelijke gezondheidszorg