VAN WERKDRUK NAAR WERKPLEZIER. Noortje Wiezer

Transcriptie

1 VAN WERKDRUK NAAR WERKPLEZIER Noortje Wiezer

2 Themagebieden van TNO

3 Waarom is het belangrijk om over werkdruk, werkstress en werkplezier te praten?

4 Wat is stress? Een (noodzakelijke) reactie op een bedreigende situatie: vluchten of vechten

5 Rationale: stressreactie in het menselijk systeem 3. COGNITIONS : bewustzijn - Waardering - Vergelijk met eerdere ervaringen - Controle/aanpassen gedrag = Coping- en leerstrategieën 2. MOBILISEREN!: Hormonen - Energetische middelen om stress respons te continueren - Individu beschermen tegen initiele fysieke reacties 1. REFLEXEN Vechten of Vluchten : directe (fysieke) veiligheid (ongeacht wat)

6 STRESS SYMPTOMS & ASS.(BIO)MARKERS MONITOREN, VOORSPELLING & FEEDBACK Cognitieve functies (bv concentratie problemen) Risico gedrag Demotivatie / dysfunctioneren Angst, depressie, burn-out Irritatie / stemmingswisselingen Concentratie problemen Verlies aan interesse Cynisme Inflammatory processes (veroorzaakt infecties) Dysfunctionerend spijsvertering (diarree, diabetes, obesitas). en typische (!): PTSS Somber / slapeloosheid Depressie, angst stoornis Cortisol concentraties (nor) adrenaline concentraties Hart en vaatziekten Hyper-arousal Slaap problemen Depressie en angststoornis Huidgeleiding derivatives Hartslag variatie

7 Wanneer is stress ongezond? Stress is bedoeld voor korte piekmomenten Strain: een situatie waarin de stressreactie niet effectief is (chronische stress). Chronische stress is ongezond Niet alleen de bedreiging is belangrijk, maar ook het gebrek aan oplossingen

8 Hoe kun je stress herkennen? FYSIEKE KLACHTEN Verhoogde adrenaline Verhoogde bloeddruk Verhoogde hartslag Spierspanning Maagklachten Vermoeidheid Hoofdpijn Rugpijn Slaapproblemen EMOTIONELE KLACHTEN Irritatie Emotioneel Rusteloos Gespannen Angstig Apatisch Gevoel nergens goed voor te zijn Houding: - Maakt mij niet uit, laat hen het maar doen - Ik doe het wel, ik offer me wel op GEDRAGSVERANDERING Ongezonde leefstijl (roken, drinken) Vermijden van social contact Minder creatief zijn Risicogedrag Overwerken Niet in staat zijn te ontspannen Meer klagen, cynisme Regelmatig verzuimen COGNITIEVE PROBLEMEN Geheugenproblemen Concentratieproblemen Problemen met plannen en prioriteiten stellen Problemen met multitasken Problemen met focus aanbrengen Geen besluiten kunnen nemen Minder efficient kunnen werken

9 Van langdurige stress naar burnout Langdurige stress Overspannen Burnout Overspannen: Stress symptomen zijn dermate ernstig dat iemand niet meer in staat is om te werken. Hij of zij heeft een paar weken rust nodig om een nieuwe balans te vinden Burnout: Gevoel van totale mentale en fysieke uitputting. Iemand is niet meer instaat om te werken maar kan ook nauwelijks meer functioneren buiten het werk. Rust alleen is niet genoeg. Professionele hulp is nodig om een nieuwe balans te vinden.

10 Burnoutklachten verpleging, verzorging en thuiszorg vergeleken met overige werknemers 14% 12% 11,7% Burn-outklachten 12,6% 10% 10,0% 8% 6% Burn-outklachten 4% 2% 0% Verpleging, Verzorging Thuiszorg Overig NL

11 Belangrijke begrippen Taakeisen: de hoeveelheid werk die iemand in een bepaalde tijd, met een bepaalde kwaliteit moet doen. Taakeisen is een neutraal begrip Werkdruk: ls een medewerker lange tijd zijn werk echt niet afkrijgt, of de gewenste kwaliteit echt niet kan leveren en hier zelf niets aan kan veranderen. Werkdruk is in deze definitie altijd een probleem voor werknemer en werkgever Werkstress: stress symptomen veroorzaakt door factoren die met het werk te maken hebben. Werkdruk is een belangrijke oorzaak maar niet de enige

12 Oorzaken van stress MAATREGELEN Inhoud en organisatie van werk Arbeidsomstandigheden Werk Privé balans Werkdruk Stress/ Bevlogenheid Gevolgen Individuele kenmerken

13 Taakeisen Laag Hoog Oorzaken van stress Stress risico s Ontwikkelmogelijkheden Stressvol werk Uitdagend werk Passief werk Makkelijk werk Karasek: Laag Hoog Controle Job demands control model

14 taakeisen DC&Support model (Karasek) Stressvol werk Uitdagend werk Passief werk Cregel mogelijkheden Makkelijke werk

15 Stressoren in de zorgsector 3 2,5 2 1,5 1 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Tijdsdruk: hoog tempo, hoge tijdsdruk 2,21 Verpleging, Verzorging 2,01 Thuiszorg Fysieke belasting 39% 35% 18% regelmatig kracht zetten 2,17 Overig NL 18% 20% 10% regelmatig een ongemakkelijke werkhouding Verpleging, Verzorging Thuiszorg Overig NL 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Emotioneel zwaar werk 2,04 2,01 Verpleging, Verzorging 50,5% Verpleging, Verzorging Thuiszorg 36,6% Thuiszorg 1,65 Overig NL Extern ongewenst gedrag [% een enkele keer of vaker] 22,9% Overig NL

16 Bevlogenheid

17 3. Wat is bevlogenheid Positieve toestand waarin werknemers tijdens het werk verkeren, gekenmerkd door: - Vitaliteit - bruisen van energie - Toewijding - betrokken bij het werk - Absorptie - opgaan in het werk

18 Bevlogenheid in de zorgsector 7 Bevlogenheid 6 5,88 5,82 5, Bevlogenheid Verpleging, Verzorging Thuiszorg Overig NL

19 Werkstressoren en energiebronnen

20 Energiebronnen Werkgerelateerde energiebronnen: Aspecten (van werk) die belangrijk zijn om werk te kunnen uitvoeren, de mentale of fysieke inspanning die het werk vereist verminderen en/of de persoonlijke groei en ontwikkeling van werknemers bevordert. Persoonlijke energiebronnen: psychologische kenmerken, die verband houden met iemands weerbaarheid en betrekking hebben op diens vermogen om de omgeving op een succesvolle manier te beïnvloeden of naar de eigen hand te zetten

21 Energiebronnen Werkvariatie Regelruimte Sociale steun Feedback op functioneren Relevantie van het werk Ontwikkelmogelijkheden Relatie met leidinggevende Transformationeel leiderschap Positief sociaal werkklimaat Erkenning en waardering

22 Energiebronnen in de zorgsector 4 Sociale steun collega s en leidinggevenden 3,5 3,25 3,3 3,22 3 2,87 2,84 2,81 2,5 Verpleging, Verzorging Thuiszorg 2 Overig NL 1,5 3 2,5 2 1,5 1 1 Sociale steun collega s Zelfstandigheid/ autonomie 2,37 2,42 2,5 Verpleging, Verzorging Thuiszorg Overig NL Sociale steun leidinggevende 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 Gevarieerd werk 2,77 Verpleging, Verzorging 2,59 Thuiszorg 2,7 Overig NL

23 Behoefte aan maatregelen (om stressrisico s te verminderen) 45% 40% 41% 35% 30% 31% 29% 25% Verpleging, Verzorging 20% Thuiszorg Overig NL 15% 10% 12% 9% 11% 5% 0% genomen maatregelen tegen werkdruk,werkstress zijn onvoldoende er zijn nog geen maatregelen tegen werkdruk, werkstress

24 Voorbeeld stappenplan aanpak weten

25 Maatregelen Individu Primair Secundair Tertiair Versterken mentale veerkracht Verbeteren vitaliteit Programma s hoe om te gaan met werkstress; E-health programma reductie burnout/depressieve klachten Verzuim begeleiding wat kan je nog wel? Organisatie Optimaliseren van de werkorganisatie Vergroten van autonomie voor medewerkers Vergroten sociale steun Gesprek over werkdruk/werkstress faciliteren Beleid op aanpassen werkplekken E-portals gezondheid Beleid op realiseren van plekken in de luwte Aanstellen/inhuren arbeidsdeskundige expertise

26 Op individueel niveau Stel jezelf de volgende vragen: Wat veroorzaakt voor jou stress en wat geeft je energie (houd een dagboek bij, gebruik een app!)? Ga op zoek naar de bron van deze oorzaken (root cause analysis) Wat is ervoor nodig om de oorzaken te verminderen of veranderen? Wat kun je zelf doen? Waarbij heb je hulp nodig, van wie? Herhaal de analyse voor energiebronnen

27 BEDANKT VOOR UW AANDACHT