OMGAAN MET DREIGEND EN DESTRUCTIEF GEDRAG

Transcriptie

1 OMGAAN MET DREIGEND EN DESTRUCTIEF GEDRAG

2 Inleiding Geweld lijkt toegenomen binnen onze samenleving; in ieder geval is de gevoeligheid en aandacht voor deze problematiek de laatste jaren duidelijk toegenomen. Agressie, geweld, destructief gedrag vormen een complexe problematiek: eenvoudige en pasklare antwoorden bestaan dus niet.

3 Inleiding Patiënten hebben recht op een humane behandeling, alleen hebben hulpverleners ook recht op veilige arbeidsomstandigheden. Ook al zal nooit alle geweld vermeden kunnen worden, toch is dikwijls meer preventie mogelijk dan men geneigd is te denken.

4 Wat is agressief gedrag? Is een vorm van energie Is een gedrag dat niet los op zichzelf staat Is een vorm van communicatie Herbergt een boodschap / een betekenis Actief luisteren / onze houding

5 Uitgangspunten Verschillende niveaus van PREVENTIE: Primaire preventie Secundaire preventie Tertiaire preventie Erik Van Tilburg

6 Het crisisontwikkelingsmodel Beschrijvend model Fasering van escalatie Beschrijving van corresponderende houdingen en interventies Gaat uit van een toenemend verlies van controle Angstconcept / leerproces Te gebruiken als evaluatie-instrument

7 Het crisisontwikkelingsmodel Signalen zorgvrager Fase1 GESPANNEN TOESTAND ANGST + NOG CONTROLE Optreden zorgverlener OVERLEG / RUIMTE BIEDEN ONDERHANDELEN Fase 2 REËEL GEVAAR VOOR CONTROLEVERLIES ANGST + + Fase 3 CONTROLEVERLIES ANGST / PANIEK GRENZEN STELLEN ONDERHANDELEN (ONDERHANDELEN) OVERTUIGEN Fase 4 REËEL GEVAAR VOOR ZICHZELF REËEL GEVAAR VOOR ANDEREN PANIEKANGST Fase 5 TERUG CONTROLE TOEPASSEN MAATREGELEN EN MIDDELEN AFDWINGEN CONTACT HERSTELLEN OVERLEG / ONDERHANDELEN

8 Het crisisontwikkelingsmodel Opmerking : FASE 0 = de fase zonder probleem = primaire preventie = een omgeving creëren waarin goed kan geleefd worden zorgvragers en zorgverstrekkers zich goed voelen de condities gunstig zijn om zich te ontplooien als mens zorgvragers doen wat kan verwacht worden dat ze doen in het kader van hun behandel- of begeleidingscontract

9 Het crisisontwikkelingsmodel Signalen zorgvrager FASE 1 GESPANNEN TOESTAND ANGST + NOG CONTROLE stemverheffing (-wijziging) + verhoogde motorische onrust horen (luisteren) passief verzet, boycot setting zelfvernedering, suïcide-gedachten, adrenaline in de startblokken Optreden zorgverlener OVERLEG / RUIMTE BIEDEN actief luisteren informeren / exploreren ingaan op spanningen ONDERHANDELEN suggereren / argumenteren steunen aanbieden van oplossingen afleiding bieden regel aanpassen aan de situatie situatie positief herdefiniëren

10 Het crisisontwikkelingsmodel Signalen zorgvrager FASE 2 Optreden zorgverlener REËEL GEVAAR VOOR CONTROLEVERLIES ANGST + + stemverheffing (-wijziging) ++ GRENZEN STELLEN ONDERHANDELEN verhevigde motorische onrust (horen) (luisteren) verbale agressie (dreigen, vernederen van zichzelf of de andere, schelden, beschuldigen, bekritiseren, ) adrenaline + begrenzingstechniek / duidelijk grenzen aangeven waarschuwen, schetsen van consequenties goed gedrag positief bekrachtigen bijsturen

11 Het crisisontwikkelingsmodel Signalen zorgvrager FASE 3 CONTROLEVERLIES ANGST / PANIEK stemverheffing (-wijziging) +++ hevige motorische onrust ((horen)) destructie materiaal (vernieling, beschadiging, ) zelfvernedering, automutilatie gillen, dreigen, cynisme, provocaties adrenaline ++ Optreden zorgverlener BEWEGINGSVRIJHEID BEPERKEN (ONDERHANDELEN) OVERTUIGEN verhoogd toezicht beperking in vrijheden time-out

12 Het crisisontwikkelingsmodel FASE 4 Signalen zorgvrager REËEL GEVAAR VOOR ZICHZELF REËEL GEVAAR VOOR ANDEREN PANIEKANGST automutilatie, suïcidepoging, vechten, slaan, stampen, boksen, bijten, adrenaline +++ Optreden zorgverlener TOEPASSEN MAATREGELEN EN MIDDELEN AFDWINGEN time-out / afzonderen (dwang-)medicatie

13 Het crisisontwikkelingsmodel FASE 5 TERUG CONTROLE Signalen zorgvrager Optreden zorgverlener CONTACT HERSTELLEN er zijn vragen m.b.t. het gebeurde motorische onrust nihil horen en luisteren stem genormaliseerd adrenalinepeil genormaliseerd ( ½ tot 1 ½ uur) er zijn regelmatig gesprekken aangaan laten verduidelijken van gevoelens afspraken maken

14 Het crisisontwikkelingsmodel Signalen zorgvrager Fase1 GESPANNEN TOESTAND ANGST + NOG CONTROLE Optreden zorgverlener OVERLEG / RUIMTE BIEDEN ONDERHANDELEN Fase 2 REËEL GEVAAR VOOR CONTROLEVERLIES ANGST + + Fase 3 CONTROLEVERLIES ANGST / PANIEK GRENZEN STELLEN ONDERHANDELEN BEWEGINGSVRIJHEID BEPERKEN (ONDERHANDELEN) OVERTUIGEN Fase 4 REËEL GEVAAR VOOR ZICHZELF REËEL GEVAAR VOOR ANDEREN PANIEKANGST TOEPASSEN MAATREGELEN EN MIDDELEN AFDWINGEN Fase 5 TERUG CONTROLE CONTACT HERSTELLEN OVERLEG / ONDERHANDELEN

15 Opvang na agressie Schokkende ervaring Het is de beleving van het slachtoffer dat de enige maatstaf is om een gebeurtenis al dan niet als schokkend/traumatisch te ervaren. De illusie van orde, controle, zekerheid, veiligheid en onkwetsbaarheid wordt aangetast. Dit kan leiden tot een trauma bij het slachtoffer.

16 Impact van een schokkende, traumatische ervaring Hoe langer men onderhevig is geweest aan een schokkende gebeurtenis, des te moeilijker de verwerking ervan. De mate van onvoorspelbaarheid van de gebeurtenis bepaalt mee de wijze en de mate van verwerking. Hoe geringer de mate van controleerbaarheid, hoe groter de impact van het incident. Het eventueel ontstaan van een schuldgevoel verzwaart het verwerkingsproces. De belangrijkste factor is het aanwezig zijn van een sociale omkadering waarin men opgevangen kan worden.

17 Niet- verwerking Niet verwerking verhoogt de kans op een post traumatisch stress syndroom (PTSS): Geen erkenning krijgen voor persoonlijk verwerkingsproces en persoonlijke beleving Wijze van verwerking wordt niet als normaal beschouwd Niet de nodige aandacht krijgen, onvoldoende steun van de omgeving Met de vinger gewezen worden en fouten aangesmeerd krijgen Er is geen ruimte geweest om het verhaal te kunnen vertellen De verstrekte informatie is ontoereikend om de gebeurtenis te kunnen herkaderen

18 Verwerking en opvang Fasen model van de verwerking van een trauma Fase 1: onthutst, verbijsterd ongeloof, wantrouwen schrik, angst, paniek

19 Verwerking en opvang Fase 2: Ontkenning gerichtheid op andere zaken onverschilligheid, verdoving, vervreemding Concentratiemoeilijkheden Verhoogde prikkelbaarheid voortdurende verhoogde waakzaamheid sterk verhoogde spanning, stress Lichamelijke reacties: Vermoeidheid, slapeloosheid, hyperventileren, maag- en darmklachten, misselijkheid, hartkloppingen, krop in de keel, hoofdpijn, migraine, spierpijn, wenen, beven, zweten,... Herbeleving flashbacks nachtmerries plots opwellende emoties van: Angst hulpeloosheid / machteloosheid teleurstelling / verdriet Kwaadheid Schaamte Schuldgevoelens Jaloezie

20 Verwerking en opvang Fase 3: reacties van ontkenning en herbeleving verminderen verminderde prikkelbaarheid verminderde lichamelijke reacties de schokkende gebeurtenis krijgt een plaats in het leven van de betrokkene

21 Aspecten van een goede opvang De randvoorwaarden voor een goede opvang zijn: werkgroep agressie/opvang in de instelling erkennen van de verwerkingsstijl van het slachtoffer prioritaire beschikbaarheid voor het slachtoffer

22 Uitvoerders van de opvang Dit is een verantwoordelijkheid van iedereen. Bij voorkeur wordt de opvang verzorgd door mensen binnen dezelfde organisatie