Preventie en behandeling van burn-out De rol van preventieadviseur en bedrijfsarts in het herstel van burnout!

Transcriptie

1 Preventie en behandeling van burn-out De rol van preventieadviseur en bedrijfsarts in het herstel van burnout! The Human Link

2 The Human Link Gedragstherapeutisch expertisecentrum: stress Nadruk op PREVENTIE (van psychisch welzijn in organisaties, teams en individuen) Activiteiten Chronische stress(-preventie) Acute stress: opvang en nazorg na schokkend incident Teamcoaching/ individuele coaching Supervisie en intervisie Angsten en fobieën

3 Activiteiten The Human Link ter voorkoming van Burnout Primaire preventie: risico s voorkomen Cursus stressbeheersing in de werksituatie Secundaire preventie: schade voorkomen Opleiding aan huisartsen en preventieadviseurs/bedrijfsartsen: detectie en reïntegratie van burnout in de praktijk Tertiaire preventie: schade beperken Groepsprogramma s rond burnout Individuele begeleiding Coaching bij reïntegratie in de werksituatie

4 Inhoud Wat is burnout? Arbeidsongeschiktheid? Wat kan de rol van de preventieadviseur en bedrijfsarts zijn in het herstel van burnout? Detectie van signalen + exploratie Motiveren tot behandeling (psycho-educatie en doorverwijzing) Opvolging en reïntegratie Preventieadviseurs en bedrijfsartsen met grenzen

5 Wat is burnout? Is dit volgens u burnout? Waarom wel, waarom niet?

6 Voorbeeld: Ann Ann werkt al 10 jaar als coördinator van verpleegkundigen en thuisverzorgers. Ze heeft een fulltime job en heeft een gezin met twee kinderen. Haar man is voor zijn werk vaak in het buitenland. Ann is het laatste jaar al verschillende keren ziek geweest: darmproblemen, een keelontsteking die bleef duren met als gevolg een hese stem, slaapproblemen waarvoor ze een slaapmiddel kreeg. Ze heeft ook vaak last van hoofdpijn en voelt zich erg moe. Ze vindt dat het niet langer zo verder gaat, zo kan ze geen leidinggevende blijven naar haar team. Ze mist haar enthousiasme. Ze komt bij u als bedrijfsarts/prventieadviseur, ze vraagt zich af wat best is: thuis blijven of voort werken. Als er gevraagd wordt of haar werk misschien een rol speelt bij het ontstaan van haar klachten, antwoordt ze verlegen ik denk van wel.

7 Vervolg Ann Ze twijfelt of ze nog wel geschikt is voor haar job. Ze heeft het steeds moeilijker om goed om te gaan met haar medewerkers, om open te staan voor hun vragen naar steun. Ze krijgt steeds maar mensen die klagen over de vloer. En zij voelt dat ze hen tekort doet, zij weet ook niet steeds de oplossing. Ze ergert zich ook vaak aan de pietluttigheden van hun vragen. Ze nemen geen initiatief en zijn enkel geïnteresseerd in goede uurregelingen. Ann beseft dat ze erg negatief over haar werksituatie spreekt. Ze heeft het afgelopen jaar ook veel personeelswisselingen gehad en is het allemaal grondig beu. Ze twijfelt over het nut van haar functie en ziet er tegenop om terug in een nest van problemen terecht te komen. De bedrijfsarts overweegt verdere opvolging door de preventieadviseur (psychosociale aspecten)

8 Burnout : de definitie burn-out = letterlijk opgebrand Je moet in vuur en vlam gestaan hebben om opgebrand te geraken!

9 Burnout : de definitie Burnout Emotionele uitputting Depersonalisatie Persoonlijke bekwaamheid Van energiek naar mentaal en fysiek moe (slepen van weekend naar weekend) Van betrokkenheid naar cynisme en gelatenheid Gevoel van te) falen: Objectief meer fouten, subjectief uitvergroot

10 Maar vooraleer het zover komt...

11 Burnout : de definitie Chronische overbelasting en niet meer billijk (je geeft meer dan je ervoor terugkrijgt)!!! Probleem in de energiehuishouding (> 3 maanden) (> 1 jaar) zonder recuperatie zonder recup stress overspanning burnout

12 Thuis blijven of voort werken? Wat raadt u aan?

13 Arbeidsongeschiktheid? Bij overspanning (ernstige EU, maar redelijke DP en PB ) Recuperatie door: Afgrenzing in het werk OF Ziekteverlof (evalueer na 2 à 4 weken indien ziekteverlof door huisarts) Neem contact met huisarts Verwijs door naar cursus of kortdurende begeleiding

14 Arbeidsongeschiktheid? Bij volledige burnout (verhoging 3 factoren) Herstelproces: 2 à 3 maanden: Durven stoppen (Niet langer dan 3 maanden!) Vraag aan huisarts: schrijf ineens langere sabbat voor Suggereer aan arts eventueel verlenging per maand Verwittig: Klachten (of angst) moeten niet voorbij zijn vooraleer terug aan het werk Bereid de reïntegratie in de organisatie goed voor

15 Arbeidsongeschiktheid? Druk op belang van ACTIEF herstel om terug uit burnout te geraken Het belang om eerst terug te reïntegreren op huidig werk Leren van burnout, anders leren omgaan met de moeilijkheden Terug in kracht gaan staan Druk op het contact onderhouden met het werk Belang van de context te betrekken (leidinggevende) Steun van collega s

16 Wat is de rol van de bedrijfsarts/psychosociale preventieadviseur bij stress/burnout? 1. Detectie van signalen (herkennen) + exploratie 2. Motiveren tot behandeling (psycho-educatie, doorverwijzing) 3. Opvolgen + reïntegratie begeleiden

17 CASUS ANN 1. Detectie van signalen + exploratie Gehuwd, 2 kinderen Coördinator van thuiszorg Afgelopen jaar veel ziek: darmklachten, keelpijn met hese stem, slaapproblemen, vaak hoofdpijn en moe. Thuis: enkel hoogstnodige; gevoel dat ze er niet meer is voor haar man en kinderen. Twijfelt of ze nog geschikt is voor haar job Erg negatief over verschillende aspecten van werk Vroeger zeer enthousiaste leidinggevende Veel personeelswisselingen, meer mensen die beginnen te klagen, ze is het allemaal beu Huisarts beslist om haar 3 weken arbeidsongeschikt te geven; ze komt bij u na 2 weken en begint al te wenen als ze aan haar werk denkt. Waar wil je op letten/ wat wil je exploreren? 17

18 1. Detectie van signalen + exploratie Juiste inschatting maken: Burn-out is eindstadium (ten minste 1 jaar) van chronische werkstress Luisteren naar verhaal Burnout = werkgerelateerd dus werkcontext goed exploreren! Aftoetsen van drie peilers van burn-out Preventie! =streven naar snelle, geleidelijke reïntegratie na recuperatie (in eerste 3 maanden) Goed verschil detecteren met Stressreacties Overspanning Depressie Angststoornissen, GAD Chronisch vermoeidheidssyndroom

19 2. Motiveren tot behandeling (psycho-educatie ) Klachten uit te leggen: wat en waarom Klachten en recuperatie Begrijpen ze hun signalen? Maken ze zich zorgen over hun klachten? Komen ze nog tot rust? Educatie: Balansmodel Stressweerbaarheidsgrens Billijkheidsprincipe

20 2. Motiveren tot behandeling (doorverwijzing ) Nog niet uitgevallen, stressklachten, nog kunnen blijven werken, sociaal leven is ok, bepaalde risico s (perfectionisme, moeilijk grenzen stellen, moeilijk steun vragen,...) Stressklachten (cursus stressbheersing laten volgen) Uitgevallen, nog aan het werk maar dreigend uitvallen, uitputting, minder sociaal Overspanning (tips ter recuperatie, opvolgen, doorverwijzen naar huisarts + cursus stressbeheersing of korte begeleiding eerste lijnspsycholoog) + cynisme + verminderd gevoel van competentie, ernstige of onverklaarbare signalen van gedragsverandering Individuele begeleiding nodig (gedragstherapie)

21 2. Motiveren tot behandeling (doorverwijzing) A. Burn-out Actieve interventieprogramma s gebaseerd op cognitieve gedragstherapie: Beste resultaten: 80 % verbetering klachten Vooral vermindering van spanningsklachten en verlaagde uitputtingschaal + meer vertrouwen in eigen professioneel kunnen Cognitieve gedragstherapie met organisatiegerichte interventies Snellere werkhervatting (80 à 91 % verbetering bij afsluiting en follow-up) Verminderde score voor depersonalisatie!!!

22 2. Motiveren tot behandeling (doorverwijzing) B. Werkstress en overspanning: Actieve interventies gebaseerd op cognitieve gedragstherapie: beste resultaten Werk wordt sneller hervat Klachten nemen af Ook educatieve groepstrainingen: reductie van spanningsklachten en meer arbeidssatisfactie Even goede resultaten met standaardgroepspakket indien goede indicatiestelling en actieve inzet

23 2. Motiveren tot behandeling (rationele behandeling uitleggen) Uitleg: je kan actief ingrijpen op eigen herstel Stapsgewijs: verschillende stappen uitleggen van gedragstherapie 3 fasen om te herstellen en terug greep te krijgen op de eigen werksituatie: Herstelfase: vermindering van klachten en komen tot recuperatie Probleemoplossende fase: aanpak van problemen Reïntegratiefase: hoe kan ik dit toepassen in de praktijk Voorbereiding van reïntegratie in de werksituatie In praktijk brengen van oplossingen + Hervalpreventie Prognose geven: binnen 3 maanden Neem terug contact voor het voorbereiden van de reïntegratie

24 3. Opvolgen + reïntegratie begeleiden Samenwerking met andere disciplines: neem zelf contact op met Huisarts: Meer zicht op de privécontext Arbeidsongeschiktheid bespreken Psycholoog: Best iemand met expertise in burnout Zicht op prognose van reïntegratie Psychiater Medicatie bij complicatie met depressie Soms nodig om arbeidsongeschiktheid mee te motiveren Gespecialiseerde arts, kinesist, loopbaanbegeleiding,...

25 3. Opvolgen + reïntegratie begeleiden Zie je jezelf als preventieadviseur/bedrijfsarts die ook opvolgt? (procesbegeleider) Vervolgafspraken maken om evolutie na te gaan Zorg voor netwerk van verwijzing! Contact houden met hulpverlener met expertise in burnout (eerste stadium: cursus, groep) Zorg dat je zelf niet eindeloos doorgaat! Rol opnemen bij reïntegratie Verbindingspersoon met organisatie

26 3. Opvolgen + reïntegratie begeleiden Kent bedrijfscontext, stimuleren om Contact te behouden met werk Leidinggevende op de hoogte te houden van evolutie Betrekken van relevante anderen bij herstel Leidinggevende Eventueel exploratiegesprek organiseren om begeleiding te starten Reïntegratiegesprek: steun langs verschillende kanten Evaluatiegesprek: hervalpreventie Opvolgingsgesprekken Prognose werkhervatting, evolutie volgen

27 3. Opvolgen + reïntegratie begeleiden Geleidelijke reïntegratie start bv met halftijds terug te gaan werken en zo opbouwen Voorwaarde van hervatting Belangrijk dat cliënten voldoende gerecupereerd zijn metafoor: batterij in het groen Kunnen hanteren van valkuilen In overleg met cliënt en bedrijfsarts, preventieadviseur huisarts, psycholoog... Als hulpverlener contact nemen met werkgever!!! Vaak niet gewoonte om erover te praten, niet weten hoe aanpakken, wat burnout is,... cliënten stimuleren om zelf potje open te gooien

28 Aanpak van Burnout in THL Opleidingen over burnout + aanleren van vaardigheden Specifieke cursussen stressdetectie + stressbeheersing Kortdurende begeleiding/coaching met accent op reïntegratie Contact met de werkcontext (via preventieadviseur, bedrijfsarts, HRM...) Werkwijze Geen overschatting, geen onderschatting: Verwijzing: inschrijven voor cursus stressbeheersing: 4 lessen van 2 uren Voor begeleiding: steeds eerst intake (gevalideerde vragenlijsten) Groepsaanpak (3 à 5 mensen: 3 sessies) Individuele aanpak (max. 10 sessies)

29 Preventieadviseurs, bedrijfsartsen met grenzen Zorg voor jezelf Ter preventie van burnout! 29

30 STRESS Ik weet niet heel zeker hoe dit werkt, maar het is verbluffend accuraat. Lees de onderstaande uitleg voordat U naar de foto kijkt. De foto laat twee identieke dolfijnen zien. Hij is gebruikt om stressniveau s te meten in proefpersonen tijdens een onderzoek, gehouden aan de Universiteit van Maastricht. Kijk goed naar beide dolfijnen, die uit het water springen. De dolfijnen zijn identiek. De uitkomst van het onderzoek was, dat ondanks dat de dolfijnen identiek zijn, personen met stress verschillen vinden tussen de dolfijnen. Uit de studie bleek dat hoe meer stress, hoe meer verschillen men waarnam. Kijk goed naar de foto. Indien U meer dan twee verschillen kunt vinden, hoe harder U aan vakantie toe bent.

31

32 Bedankt! Vragen?