In beweging! Oncologische revalidatie. Nienke van der Veer, klinisch psycholoog Ingrid van Beerschoten, fysiotherapeut

Transcriptie

1 In beweging! Oncologische revalidatie Nienke van der Veer, klinisch psycholoog Ingrid van Beerschoten, fysiotherapeut

2 Welkom Is bewegen belangrijk? Vermoeidheid en andere klachten bij kanker korte oefening Verwerking en aanpassing Veerkracht en waarden oefening/opdracht Bewegen Revalidatie, hoe en wat 2

3 Is bewegen belangrijk? tot 20 jaar geleden 1996: Revalidatie programma van start in de vorm van Herstel en Balans 2011: Richtlijn herstel na kanker en vervolgens richtlijn oncologische revalidatie

4 Kanker en vermoeidheid 80% van patiënten ervaart vermoeidheid na kanker Vermoeidheid bij kanker kun je indelen in drie periodes: acute fase, tijdens behandeling kort na behandeling, < 1 jaar > 1 jaar na behandeling

5 Wat bepaalt vermoeidheid? ziekte (anemie, gewichtsverlies, ontregelde hormonen) behandeling (operatie, chemotherapie, radiotherapie) ondervoeding, uitdroging duur en intensiteit van behandeling pijn (en pijnstilling) ingrijpende gebeurtenis (lichamelijke) inactiviteit

6 Klachten die daarbij kunnen optreden Lichamelijke verschijnselen uitputting spier- en gewrichtspijnen duizeligheid misselijkheid ongecoördineerd bewegen zware armen en benen slecht slapen of juist heel veel hoofdpijn, pijn in de ogen Mentale verschijnselen concentratieverlies emotionele schommelingen vergeetachtigheid prikkelbaarheid zinloosheid verminderd libido

7 en andere klachten bij kanker Verminderd uithoudingsvermogen Gewichtstoename / gewichtsafname Bewegingsbeperkingen in gewrichten Neuropathie: verminderd gevoel handen / voeten Slaapproblemen Verminderd vertrouwen in lichaam

8 Gevolgen voor functioneren vermoeidheid verlies van lichamelijke fitheid verlies van normale vermogen tot werk, huishouden, sport, sociale contacten gewichtsverandering verlies van vertrouwen, trots en plezier in het eigen lichaam àbewegen is bewezen effectief voor deze problemen!

9 Verwerkingsschema zekerheden : -dat overkomt mij niet -de wereld is rechtvaardig -het leven is voorspelbaar Schokkende gebeurtenis weinig emoties lichamelijk krachtig helder bewustzijn onverwacht ontwrichtend levensbedreigend machteloos kwetsbaar / normale stressreacties Schrik Veel praten Slaapproblemen Beelden, geluiden, geuren Concentratieproblemen Alert Wantrouwen Onveiligheid Irritaties Woede Schuldgevoelens, schaamte Moe Hoofdpijn Spierpijn Andere lichamelijke klachten Geheugenklachten Geen zin in seks Eetproblemen Eenzaam gevoel Huilbuien Verdriet Angst Lusteloosheid ermee bezig zijn HERSTEL REST baas in eigen hoofd REST er niet mee bezig zijn

10 Fasen in het aanpassingsproces 1. Streven naar herstel, verminderen draaglast 1. Confrontatie fase: her- en verkennen van grenzen 2. Integratiefase, vergoten draagkracht

11 Behulpzaam bij aanpassing aan ziekte: 1. Zelfvertrouwen 2. Sociale steun 1. Enige flexibiliteit

12 Veerkacht Het vermogen om het evenwicht te herstellen na een ingrijpende gebeurtenis of (langdurige) stress en terug te keren naar gezondheid* en welbevinden *gezondheid in brede zin van het woord: lichaamsfuncties, mentale functies en beleving, spirituele dimensie, kwaliteit van leven, sociaal-maatschappelijke participatie, dagelijks functioneren (Huber, British Medical Journal 2011)

13 Veerkrachtformule Vier benaderingen voor het omgaan met een problematische situatie: 1.De situatie verlaten 2.Aanpakken wat veranderd kan worden 3.Leven naar je waarden terwijl je accepteert wat niet veranderd kan worden ( aanwezig zijn ) 4.Opgeven om je best te doen, dingen doen die de situatie erger maken of ertegen vechten Welk alternatief spreekt je (wanneer) het meest aan? uit: Russ Harris: De klappen van het leven (gebaseerd op Acceptance and Commitment Therapy)

14 Waarden Wensen die je diep in je hart hebt over hoe je je als mens wil gedragen -Waarden zijn niet hetzelfde als doelen -Waarden zijn niet hetzelfde als gevoelens -Waarden staan los van het resultaat -Waarden geven een richting/koers Oefening

15 Positieve effecten van bewegen (waarde: fysiek welzijn/fitheid) sterke spieren, soepele gewrichten een fitter gevoel meer kracht meer uithoudingsvermogen een sterker hart en sterkere bloedvaten sterkere botten een betere weerstand meer energie en een betere nachtrust een positievere instelling Jkakshfakjf

16 Welke vorm van beweging is geschikt voor mij? dagelijks actief bewegen bewegen onder begeleiding revalidatie

17 Nederlandse norm gezond bewegen Fietsen Lopen Actiemomenten Sporten Huishoudelijke activiteiten 30 min per dag, 5x per week, matig intensief 17

18 Praktische tips dagstructuur kies iets wat leuk is, wat bij u past en goed is vol te houden beweeg samen: gezellig en motiverend! bouw het rustig op plan uw activiteiten: agenda! doe boodschappen op de fiets, pak de trap, stap een halte eerder uit, speel mee met de (klein)kinderen! denk ook aan: afstand, geld, tijd regelmatig bewegen is belangrijker dan heel intensief bewegen

19 Denk ook aan: Nederland in Beweging yoga, Tai Chi bewegen op muziek zwembad in de buurt sportief wandelen, Nordic Walking Curves, fitness

20 Waar kan ik begeleiding vinden? Fysieke training zoals bij fysiotherapie-praktijk woonomgeving Revalidatie in diverse ziekenhuizen (tijdens en na behandeling) Psychotherapie (ziekenhuis, vrijgevestigd, GGZ) online:

21 Revalidatie In groepsverband, multidisciplinair, modulevorm Fysieke training Energiemanagement Psychosociale begeleiding Arbeids-reïntegratie Voeding

22 Wat mag je verwachten van revalidatie? positieve bijdrage kunnen leveren aan eigen herstel sneller herstel van lichamelijke fitheid en spierkracht de balans weer vinden, grenzen ervaren sneller hervatten van werk/huishouden/sport positieve invloed op stemming à vermoeidheid speelt minder prominente rol

23 Take home message Bewegen is belangrijk voor herstel bij kanker Bij confrontatie met kanker zijn (lichamelijke en geestelijke) stress- reacties te verwachten/normaal Voor verwerken is het goed hier er afwisselend wel en niet mee bezig te zijn Ook de fasen in het aanpassingsproces zijn beweeglijk ( niet lineair ) Veerkracht helpt bij herstel Het maakt uit wat je doet.. zoals zelfzorg, leefstijl, leven naar je waarden Bewegen (met beleid) is goed voor lichaam en geest