In vuur en vlam Hoe voorkom je uit te doven?

Transcriptie

1 In vuur en vlam Hoe voorkom je uit te doven? Bevlogenheid en burn-out in de zorgsector Lode Godderis

2 Projectverantwoordelijken: Prof. Dr. Lode Godderis 1,4 Projectleider: Dr. Sofie Vandenbroeck 1,4 ONDERZOEKSTEAM Partners: Prof. Dr. Hans De Witte 2 Prof. Dr. Walter Sermeus 3 Dr. Kris Vanhaecht 3 Dr. Herwig Vandijck 3 Mevr. Eva Van Gerven 3 Mevr. Els Vanbelle 2 Dhr. Maarten Sercu 4 Mevr. Hilde De Man 4 Mevr. Evelien Moerenhout 4 Mevr. Sarina Theys 4 Affiliaties 1. Centrum Omgeving en Gezodheid, KU Leuven; 2. Arbeids-, Organisatie- en Personeelspsychologie, KU Leuven; 3. Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap, KU Leuven; 4. IDEWE, externe dienst voor preventie en bescherming op het werk

3

4 Aanleiding onderzoeksproject Nood aan studie in België naar vóórkomen van burn-out bij zowel verpleegkundigen als artsen Belangrijke gevolgen van burn-out o o Individueel welzijn Verloop-intentie personeel Kwaliteit patiëntenzorg Voorkomen is beter dan genezen Niet enkel negatieve aspecten Preventie Bevlogenheid

5 Definitie bevlogenheid en burn-out Heel wat verschillende definities in literatuur Meest gebruikte o o Bevlogenheid is een positieve, affectief-cognitieve toestand van opperste voldoening die gekenmerkt wordt door vitaliteit, toewijding en absorptie (Schaufeli & Bakker, 2001, p.245, in Schaufeli & Bakker, 2004, p.91) Burnout is een syndroom van emotionele uitputting, depersonalisatie en verminderde persoonlijke bekwaamheid dat voor kan komen bij diegenen die beroepsmatig met andere mensen werken (Maslach & Jackson, 1986, p1 in Schaufeli, 1990, p44)

6 Definitie bevlogenheid en burn-out BURN-OUT BEVLOGENHEID Emotionele uitputting (EU) Vitaliteit Depersonalisatie (DP) Toewijding Verminderde persoonlijke bekwaamheid (VPB) Absorptie

7 Definitie bevlogenheid en burn-out ONDERZOEK Europese studie: RN4CAST (2011) Verpleegkundigen (N = 2938) Ferdinande et al. Belgische intensivisten (2011) (N = 513) De Witte, Moors, Van der Meeren & Evers (2001) Verpleegkundigen (N=2075) PREVALENTIE 25% EU Verpleegkundigen: 15,8% EU 28,5% D 43,3% VPB Artsen (2008): 15,4% EU 38,2% D 32,4% VPB 8,4% EU 16,8% D 50% VPB

8 Onderzoeksvragen Wat is de prevalentie van burn-out en bevlogenheid? Wat zijn de beïnvloedende factoren? Wat zijn de gevolgen?

9

10 Design en setting Design o Cross-sectionele multi-centrische survey Gefaseerde gelegenheidssteekproef FASE 1: Alle Belgische ziekenhuizen FASE 2: Alle artsen en verpleegkundigen werkzaam in de deelnemende ziekenhuizen

11 Variabelen en meetinstrumenten THEORETISCH KADER DETERMINANTEN WERKBELEVING GEVOLGEN Job demands Burn-out Individueel welzijn Job resources Attitudes Persoonskenmerken Bevlogenheid Gedragingen Figuur 1. Gebaseerd op het Job Demands-Resources model (Bakker & Demerouti, 2007)

12 Variabelen en meetinstrumenten Deel 1: Uw Job 35 items Deel 2: Relaties in uw (werk)omgeving 14 items Deel 3: Uw werkbeleving 29 items Deel 4: Uw gezondheid 23 items Deel 5: Werk-gerelateerde attitudes en gedragingen 11 items Deel 6: Patiëntenzorg 15 items Deel 7: Algemene vragen 14 items 141 items

13

14

15 Ziekenhuizen TYPE ZIEKENHUIS REGIO AANTAL TOTAAL Algemeen Wallonië 2 Vlaanderen 15 Brussel 1 Algemeen met universitair karakter Wallonië 4 Vlaanderen 1 Brussel Geriatrisch Brussel 1 1 Gespecialiseerd Brussel 1 1 Psychiatrie Wallonië 4 Vlaanderen 6 Brussel 1 Totaal aantal ziekenhuizen België

16 Artsen en verpleegkundigen Totale steekproef (n= 5833) o artsen (n=1198) 20,1% o verpleegkundigen (n=4635) 79,9% Respons per ziekenhuis o Minimum respons 4,53% o Maximum respons 93,33% o Mediane respons (Q1-Q3) 26,79% (16,65%-44,71%)

17 Wat is de prevalentie van burn-out en bevlogenheid?

18 Burn-out en bevlogenheid VARIABELE ARTS VPK TOTAAL % Emotionele uitputting (EU) 478 (39,9) 1441 (31,1) 1919 (32,9) % Distantie (DP) 334 (27,9) 1119 (24,1) 1435 (24,9) % Persoonlijke bekwaamheid (VPB) 183 (15,3) 1050 (22,7) 1233 (21,1) % Risico op burn-out (definitie 1) 213 (17,8) 574 (12,4) 787 (13,5) % Burn-out (definitie 2) 65 (5,4) 318 (6,9) 383 (6,6) % Hoge bevlogenheid 758 (63,3) 2737 (59,1) 3495 (59,9) Definities burn-out: 1) Hoge EU EN (Hoge DIS OF Verminderde PB) 2) Hoge EU EN Hoge DIS EN Verminderde PB 18 (Schaufeli en Dierendonck, 2000)

19 Wat zijn de beïnvloedende factoren van burn-out en bevlogenheid?

20 Werkeisen EMOTIONELE DEPERSONALIS PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING ATIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TOT A VP TOT Werkdruk Rolconflict Emotionele belasting ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

21 Werkeisen

22 Werkeisen

23 Hulpbronnen EMOTIONELE DEPERSONALIS PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING ATIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TOT A VP TOT Autonomie Feedback + Vaardigheids -benutting ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

24 Hulpbronnen

25 Hulpbronnen EMOTIONELE DEPERSONALIS PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING ATIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TOT A VP TOT Steun collega s Relatie arts- VP ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

26 Wat zijn de gevolgen van burn-out en bevlogenheid voor het welzijn en werkgebonden gedrag?

27 Individueel welzijn EMOTIONELE DEPERSONALIS PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING ATIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TOT A VP TOT Psychische gezondheid Fysieke gezondheid Psychosom. klachten ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

28 Individueel welzijn

29 Attitudes EMOTIONELE DEPERSONALIS PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING ATIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TOT A VP TOT Verloop afdeling Verloop ziekenhuis Verloop beroep ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

30 Attitudes EMOTIONELE DEPERSONALIS PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING ATIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TOT A VP TOT Werkuren Extra rolgedrag Werken tot In staat werken tot ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

31 Attitudes

32 Attitudes

33 Gedragingen EMOTIONELE DEPERSONALI PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING SATIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TOT A VP TOT Medicatie Absenteïsme Presenteïsme ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

34 Gedragingen EMOTIONELE DEPERSONALISA PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING TIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TO Valincidenten Infecties Medicatiefouten + + T A VP TOT + ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300

35 Gedragingen EMOTIONELE DEPERSONALISA PERSOONLIJKE BEVLOGENHEID UITPUTTING TIE BEKWAAMHEID A VP TOT A VP TOT A VP TO Klachten patiënt Decubitus + Verwondingen Overlijden ß=0,100 tot 0,199 - ß=-0,100 tot -0, ß=0,200 tot 0, ß=-0,200 tot -0, ß>0, ß< -0,300 T A VP TOT

36

37 DETERMINANTEN ARBEIDSBELEVING GEVOLGEN Werkeisen Werkdruk Rolconflict Emotionele belasting Hulpbronnen Autonomie Vaardigheidsbenutting Sociale steun collega s Emotionele uitputting Depersonalisatie Persoonlijke bekwaamheid Bevlogenheid Welzijn Psychische gezondheid Fysieke gezondheid Psychosomatische kl. Gedrag Medicatieverbruik Absenteïsme / presenteïsme Klinische incidenten Attitudes Verloopintentie Aanpassen werkuren Extra rolgedrag Werken tot 65j

38

39 Artsen en VP zijn bevlogen werknemers Resp. 18% en 12% vertoont risico op burn-out Resp. 5% en 7% kampt met een burn-out Werkkenmerken cruciaal voor ontwikkeling burn-out Persoonskenmerken blijken geen rol te spelen 39

40 Maatregelen met focus op organisatie werk Preventie van burn-out o o o o Verlagen werkdruk Vermijden rolconflicten Verminderen emotionele belasting Verhogen sociale steun collega s Bevorderen bevlogenheid o o o Verhogen autonomie Verbeteren vaardigheidsbenutting Verhogen sociale steun collega s

41 Maatregelen op niveaus

42