PERSONTMOETING 16 FEBRUARI 2012 Primrdiaal is het veilig stellen van de bevrradingszekerheid in ns land dr het verbeteren van het investeringsklimaat Verschillende recente studies wijzen p het prbleem van de bevrradingszekerheid inzake elektriciteit in ns land (.m. studies van de CREG 1 ) en p de ndzaak vr de federale en reginale regeringen m p krte termijn maatregelen te nemen m het wettelijk en ecnmisch kader vr de buw en de uitbating van zwel hernieuwbare als cnventinele elektriciteitscentrales te verbeteren. Dit wrdt geïllustreerd in bijlage 1. FEBEG dringt al jaren aan p dergelijke maatregelen: ns land heeft nd aan een gunstig, stabiel, rechtszeker en cherent wettelijk en regulatir kader, een evenwichtige energiemix, een spreiding van de aanverrutes en een level playing field met de ns mringende landen. maar recente maatregelen tasten het ndernemings- en investeringsklimaat verder aan: Ondanks het herhaaldelijk aandringen van FEBEG en ndanks plitieke tezeggingen en verklaringen bijvrbeeld in het kader van de Staten-Generaal Energie van 24 juni 2011 blijven de ndzakelijke maatregelen uit. Meer ng: p federaal vlak werden recentelijk belangrijke maatregelen genmen die het investeringsklimaat in sterke mate verslechteren in plaats van het te verbeteren. 1 Zie.a. Studie 1074 Nd aan prductiecapaciteit van elektriciteit in België vr de peride 2011-2020 van de CREG van 16 juni 2011. 1
Vr de Belgische prductie-eenheden: - De nieuwe transmissienettarieven, die p 22 december 2011 dr de CREG werden gedgekeurd vr de peride 2012-2015, huden vr de Belgische prducenten van elektriciteit belangrijke meerksten in: de invering van een injectietarief vr de Belgische prductie 2, de ksten vr reserves te dragen dr de Belgische prductie 3 en de balancing vlume fee 4. - De heffing van een federale bijdrage en een teslag beschermde klanten deze laatste werd sterk verhgd p 1 januari 2012 - p gas aangewend dr de elektriciteitscentrales 5 betekent k een belangrijke meerkst. De prducenten betalen dus een teslag vr het gebruik van aardgas en de verbruikers betalen tegelijk een teslag p de geprduceerde elektriciteit! - De vergeding vr de levering van ndersteunende diensten dr prducenten aan Elia werd vastgelegd bij Ministerieel Besluit van 23 december 2011. Hierdr wrden bepaalde prducenten verplicht m prductiecapaciteit te reserveren vr Elia (ter ndersteuning van het net) tegen een eenzijdig pgelegde prijs die de ksten vr de betrkken prducent geenszins dekt. In de buurlanden wrden dergelijke ksten 6 niet aangerekend aan uitbaters van elektriciteitscentrales. Bvendien gebeurt de rganisatie van de ndersteunende diensten er p een meer dynamische en marktcnfrme wijze. De grafiek in bijlage 2 illustreert wat de impact is van de nieuwe ksten p gasgestkte elektriciteitscentrales met respectievelijk een rendement van 56% (centrales gebuwd vóór 2002) en van 59% (gebuwd na 2002) in België in vergelijking met het gemiddelde van de gekppelde Centraal-West-Eurpese markt (Duitsland, Frankrijk, Nederland, Luxemburg en België): - vr de Belgische STEG-centrales gebuwd vóór 2002 (met een rendement van 56%) bedragen de meerksten als gevlg van de hiervr vermelde maatregelen 3,27 /MWh; - vr meer recente Belgische STEG-centrales (met een rendement van 59%) bedragen deze meerksten 2,66 /MWh. 2 Het injectietarief vr prductie bedraagt 3,13 /kw per jaar. Er is een vrijstelling vr prductie-eenheden die zijn aangeslten p het Elia-net (>70 kv) na 2002 evenals vr prductie-eenheden p basis van hernieuwbare energiebrnnen en kwalitatieve warmtekrachtkppelingen aangeslten p het distributienet in Vlaanderen. De impact van dit tarief p een STEG met een gemiddeld aantal draaiuren kan geraamd wrden p ngeveer 0,5 /MWh. 3 De ksten vr de reserves bedragen 1,1791 /MWh. Er is een vrijstelling vr prductie-eenheden p basis van hernieuwbare energiebrnnen en warmtekrachtkppeling aangeslten p het distributienet in Vlaanderen. 4 De balancing vlume fee vr injectie bedraagt 0,1137 /MWh. 5 De federale bijdrage en de teslag vr beschermde klanten bedragen samen 0,7399 /MWh. De impact p een STEG met een rendement van 59 % kan geraamd wrden p 1,37 /MWh. 6 In Frankrijk wrdt een lage vergeding (0,19 /MWh) aangerekend vr injectie p transmissieniveau: deze regeling werd in 2002 ingeverd m de bijdrage van de Franse transmissienetbeheerder in het ITC (Inter TSO Cmpensatin)- mechanisme te dekken. Frankrijk was p dat genblik nett-exprteur en men wenste dr deze regeling een gedeelte van de kst van het gebruik van de buitenlandse netten te verhalen p de betrkken prducenten/uitverders. 2
Deze kstenverhgingen hebben een dubbel effect p de rendabiliteit van de Belgische elektriciteitscentrales: - zij zullen minder cncurrentieel wrden lagere brut marge dr de hgere variabele ksten ten pzichte van centrales in andere landen van de gekppelde Centraal-West-Eurpese markt; - zij zullen minder ingezet wrden lagere benuttiging waardr het ng meilijker zal wrden m de vaste ksten te dekken. Deze maatregelen hebben k een belangrijke negatieve impact p de glbale Belgische ecnmie en eclgie: - gevaar vr de bevrradingszekerheid: thermische centrales in België zullen niet langer ecnmisch kunnen pereren en zullen bijgevlg eerder dan vrzien uit dienst wrden genmen en dit in een cntext waar de Belgische prductiecapaciteit vandaag reeds geen reservemarge meer heeft tegenver de piekvraag; de bevrradingszekerheid in België zal afhangen van de beschikbaarheid van capaciteit in het buitenland - wat ingevlge de Duitse beslissing van kernuitstap niet evident zal zijn en van het net m deze strm in te veren; - hgere inverafhankelijkheid en negatieve impact p de betalingsbalans: er zal meer strm ingeverd wrden (nder meer) aangezien vr geïmprteerde energie geen injectietarief met betaald wrden; - hgere emissies: Belgische centrales met een gede energetische efficiëntie zullen minder draaien f stilgelegd wrden ten vrdele van buitenlandse met een lager energetisch rendement. Gelijktijdig stellen we vast dat in Frankrijk een capaciteitsvergeding wrdt ingeverd vr prducenten, wat de vestiging van prductie-installaties in België ng minder aantrekkelijk zal maken. Het negatieve en nzekere ecnmische kader vr elektriciteitsprducenten in België verklaart in belangrijke mate waarm vr meerdere buwrijpe investeringsprjecten in cnventinele prductiecapaciteit een investeringsbeslissing uitblijft. Enkele vrbeelden: de STEG van Nun Pwer Generatin Walln in Seneffe/Manage (450 MW), de STEG van EDF Luminus in Navagne (2 x 460 MW), de STEG van NEST Energie in Evergem (2 x 460 MW), de STEG van Electrabel in Amerceur (420 MW), Andere prjecten wrden dan weer niet gerealiseerd mdat de ndige vergunningen niet wrden afgeleverd, bijvrbeeld de steenklcentrale van E.ON in Antwerpen (1.100 MW). Nchtans zijn deze investeringen ndig vr de bevrradingszekerheid en m de intermittentie en nvrspelbaarheid van de prductie p basis van wind en znne-energie p te vangen. 3
Met betrekking tt de energielevering: - De Belgische leveranciersmarkt is dynamisch Wat de marktwerking betreft, wil FEBEG ngmaals benadrukken dat de mbiliteit p de leveranciersmarkt de laatste jaren is tegenmen. Dit blijkt nder meer uit het greiend aantal klanten die van leverancier veranderen nder meer dankzij infrmatieacties en prijssimulatren pgezet dr de regulatren, diverse cmmerciële initiatieven van de leveranciers (die de cnsument veel keuze bieden tussen verschillende frmules), de rganisatie van de grepsaankpen, Switchindicatren in Vlaanderen 7 Elek. Gas 2009 5,64% 6,25% 2010 6,68% 7,06% 2011 8,15% 9,22% Deze tabel tnt dat in Vlaanderen ver de laatste jaren een greiend aantal energieverbruikers van energieleverancier zijn veranderd met een absluut recrd tijdens het jaar 2011 (bijna 10% van de aardgasverbruikers en iets meer dan 8% van de elektriciteitsverbruikers). Omwille van deze hge switchrati vervegen wij in de Eurpese cntext de meer dynamische markten. - maar dit dynamisme wrdt aangetast dr verschillende recente maatregelen en vrstellen Begin januari 2012 trad de nieuwe gas- en elektriciteitswet in werking met een belangrijk luik inzake prijsregulering en cntrle dat nder andere tt del heeft de prijsvlatiliteit te verminderen (.m. dr een trimestriële indexering i.p.v. een maandelijkse, een ex pst cntrle p deze indexering dr de CREG en een ex ante cntrle p de aanpassing van de tarifaire frmules die een prijsverhging met zich kunnen meebrengen). De inverings- en tepassingsmdaliteiten van de prijsregulering zijn tt p vandaag zelfs ng niet vastgelegd en tch wrden er al nieuwe drastische maatregelen vrgesteld. Vlgens FEBEG zullen deze maatregelen de evlutie naar een meer cmpetitieve en werkbare gas- en elektriciteitsmarkt belemmeren en zijn zij dus ttaal in tegenspraak met de delstellingen van het Derde Energiepakket en met de aanbeveling van de Eurpese Vereniging van Energieregulatren ERGEG/CEER 8 (waarvan de CREG deel uitmaakt). 7 Cijfers vergenmen uit een persbericht van de VREG van 3 februari 2012, De Vlaamse energiecnsument wisselde in 2011 massaal van leverancier. 8 Rapprt ERGEG E10-CEM-34-03 van 8 september 2010: It is ERGEG s view that fully pen markets with wellfunctining cmpetitin cannt in the lng-term cexist with regulated end-user energy prices. End-user price regulatin in electricity and gas markets distrts the functining f the market and jepardises bth security f supply 4
- maatregelen die kstenverhgend zijn Ok de nieuwe vrstellen van Minister J. Vande Lantte en Staatssecretaris M. Wathelet ver de gas- en elektriciteitsprijzen in België mvatten maatregelen die vr de leveranciers kstenverhgend zijn en dus het dynamisme van de markt zullen aantasten. Meer specifiek: het vrstel tt wijziging van het systeem van de terugbetaling van het sciaal tarief in hfde van de leverancier (enkel ng financiële cmpensatie ten belpe van het psitieve verschil tussen het percentage bevrrade sciale klanten dr die leverancier ten pzichte van zijn marktaandeel); het vrstel m de drrekening van de netverliezen p niveau van de distributienetten te baseren p het mechanisme van tepassing p transmissieniveau; het vrstel tt afschaffing van de pzegvergeding bij vregtijdige pzegging van het cntract gedurende 2 jaar; het vrstel m de indexering van variabele prducten gedurende 9 maanden te blkkeren; het verbd van indexering van de gasprijzen.b.v. de lieprijzen; Deze maatregelen vergen bijkmende uitgaven in de IT-systemen, bijkmende administratieve rmpslmp, die vral vr de kleinere spelers zeer ingrijpend zullen zijn. Het verbd tt aanpassing van de gasprijzen p basis van de evlutie van de lieprijzen gaat vrbij aan de werkelijkheid dat de meerderheid van de bestaande lange termijn aankpcntracten indexeringsmechanismen bevatten gebaseerd p de lieprijs. In plaats van de marktwerking te verbeteren en de markt meer tegankelijk te maken vr nieuwe marktspelers, zullen deze maatregelen de Belgische energiemarkt juist ng meer naantrekkelijk maken vr de verschillende marktpartijen. Met dergelijke maatregelen zal de cncurrentie dus eerder verminderen (in plaats van tenemen) met een negatief effect p belangen van de verbruiker tt gevlg (.a. beperking van de keuzevrijheid). - Bij internatinale prijsvergelijkingen rekening huden met Belgische eigenheden Bij de vergelijking van de prijs van de energiecmpnent in ns land met die van andere landen met wrden rekening gehuden met een aantal specifieke Belgische elementen zals nder meer: de ndersteuning van de hernieuwbare energie die in deze prijs met wrden verrekend; de verregaande penbare dienstverplichtingen, het uitgebreid sciaal vangnet tt bescherming van de cnsument met betalingsmeilijkheden. Bvb de lange prcedures bij wanbetaling die plpen van een minimum van 3 maanden tt ruim and the effrts t fight climate change. Therefre, end-user price regulatin shuld be ablished, r where apprpriate, brught int line with market cnditins; 5
meer dan 1 jaar (nder meer in Brussel) waardr de schuldpbuw frs kan plpen; het financieel risic als gevlg van de ninbare facturen die een grt aandeel transprt- en distributieksten, maar k bepaalde taksen en heffingen (bijdrage p energie, ) bevatten die ten laste blijven van de leveranciers; de financiering van de werkingsksten van de Ombudsdienst via de mbudsbijdrage aangerekend aan de leveranciers;.. In ns land wrden al deze ksten (in tegenstelling tt de meeste andere landen) gefinancierd via de gas- en elektriciteitsfactuur en niet via de algemene middelen van de Staat. Daarenbven meten de prijzen ver een vldende lange peride wrden vergeleken (i.p.v. zich te beperken tt één welbepaalde maand) en is de keuze van de beschuwde peride dikwijls bepalend vr de resultaten van de prijsvergelijking. FEBEG dringt er k p aan dat bij een internatinale prijsvergelijking rekening wrdt gehuden met het grte aandeel van de tweevudige uurtarieftellers in België. Zals geïllustreerd in de grafiek in bijlage 3, ligt de prijs van de energiecmpnent vr een gemiddeld gezin in ns land 5 à 6% lager indien men rekening hudt met het aandeel aan tweevudige uurtellers. Tensltte met k rekening wrden gehuden met de cmplexiteit van de energiesectr in ns land (nder meer dr de bevegdheidsverdeling inzake de energiedssiers), hetgeen extra administratieve ksten en lasten met zich meebrengt ten laste van de energieleverancier die zich aan de verschillende regelgevingen met huden. - Energiecmpnent bepaalt de energiefactuur slechts in beperkte mate Uit de studie van de CREG van 22 september 2011 9 blijkt dat ver de peride januari 2007 tt en met juli 2011 de prijs van de elektriciteitscmpnent in veel mindere mate steeg dan de distributieksten. Vlgens deze studie steeg de ttale elektriciteitsfactuur vr een huishudelijke klant in Vlaanderen 10 in die peride met 47%. De energieprijs steeg gemiddeld met 9,17 /MWh (f 15%), terwijl de distributieksten in Vlaanderen met maar liefst 40 /MWh (f 96,06%) zijn gestegen. In Wallnië verhgden deze ksten met 13,70 /MWh (f 32,18%) en in Brussel met 17,89 /MWh (f 44,36%). Zie de grafieken in bijlage 4 en 5. - Rl leverancier als tussenpersn niet miskennen f penaliseren Zals hierbven reeds gesteld, fungeert de leverancier in het Belgische marktmdel als tussenpersn vr de inning van de netksten en alle taksen en heffingen. Het financiële risic m.b.t. het ninbare deel van de netksten kan in smmige gevallen zelfs hger plpen dan de ksten van de energiecmpnent. De leveranciers vragen dan k m de netcmpnenten van de nbetaalde facturen te kunnen recupereren bij de 9 Studie van de CREG van 22 september 2011 ver de cmpnenten van de elektriciteits- en aardgasprijzen ((F)110922-CDC-1096). 10 Bedeld is 3500 kwh elektriciteitsverbruik p jaarbasis, waarvan 1600 kwh dagverbruik en 1900 kwh nachtverbruik. 6
netbeheerder p wiens net de eindklant is aangeslten. In bepaalde andere lidstaten gelden verigens wel specifieke regels m het financiële risic van leveranciers p een adequate manier te vergeden. Daarenbven wrden de energiebedrijven vaak gecnfrnteerd met zeer laattijdige publicatie van nieuwe nettarieven, terwijl elke retractieve tepassing van nieuwe vrwaarden niet enkel in tegenstrijd is met de wet 11, maar k leidt tt grte peratinele en bijkmende administratieve ksten. Vr meer infrmatie: J. Herremans Rberte Kesteman Directeur-Generaal FEBEG Vrzitter FEBEG +32 (2) 500.85.85 +32 (2) 290.94.50 11 Zie de artikelen 15 13 en 16 13 van de wet van 8 januari 2012 die het Derde Energiepakket mzet in Belgische wetgeving. Deze artikelen vrzien dat de tegepaste tarieven geen terugwerkende kracht mgen hebben. 7
Bijlage 1 Nd aan bijkmende prductiecapaciteit Brn: Studie 1074 van de CREG van 16 juni 2011 Nd aan prductiecapaciteit van elektriciteit in België vr de peride 2011-2020. 8
Bijlage 2 9
c /kwh Bijlage 3 Vergelijking energiecmpnent in de ttale elektriciteitsprijs bij verschillend prfiel enkelvudige meter (3500 kwh/jr) versus tweevudige meter (1600 kwh dag/1900 kwh nacht) Gebaseerd p methdlgie studie Frntier Ecnmics 21/10/2011 8,80 8,60 8,40 8,20 8,36-6% 8,67-5% 8,27 8,69-5% 8,25 8,00 7,88 7,80 7,60 7,40 Brussel - Brussel - 3500 kwh 3500 kwh Enkelvudig Tweevudig Vlaanderen Vlaanderen - 3500 kwh - 3500 kwh Enkelvudig Tweevudig Wallnië - Wallnië - 3500 kwh 3500 kwh Enkelvudig Tweevudig Bij de internatinale prijsvergelijking met eveneens rekening wrden gehuden met het grt aandeel van de tweevudige uurtarieftellers in België. Zals geïllustreerd in deze grafiek is de prijs van de energiecmpnent vr een gemiddeld gezin in vergelijking tt de ttale energieprijs in geval van een tweevudige uurteller 5 à 6% lager en dus vergelijkbaar met het niveau van nze buurlanden. 10
/MWh Bijlage 4 250 Evlutie per cmpnent in /MWh p 07/2011 tv de ttale elektriciteits prijs p 01/2007 Elektriciteitsklant Dc (3500 kwh; 1600 dag -1900 nacht ) Brn: CREG Studie: (F) 110922-CDC-1096 p 95 ev Ttaalprijs juli/2011 Ttaalprijs juli/2011 Ttaalprijs juli/2011 200 1,01 40 210,4 211,83 209,2 11,73 6,89 5,02 7,28 13,7 6,15 17,89 10,99 10,99 0,86 4,46 0,48 150 9,17 5,33 100 50 143,27 Ttaalprijs jan/2007 172,14 167,24 Ttaalprijs jan/2007 Ttaalprijs jan/2007 0-0,11-3,06 Vlaanderen Wallnië Brussel -50 01/2007 (ttaalprijs) delta Energie delta Grene strm + WKK delta Distributie delta Teslagen delta BTW delta Transmissie Over de peride januari 2007 tt en met juli 2011 steeg de prijs van de energiecmpnent in veel mindere mate dan de distributieksten. 11
Aandeel van de stijging per cmpnent in % Bijlage 5 120% Aandeel in de stijging van de elektriciteitsprijs vr de peride 01/2007 tt 07/2011 per cmpnent vr een gemiddelde huishudelijke klant verbruik 3.500 kwh/jr waarvan 1600 kwh dag en 1900 kwh nacht Brn: CREG Studie: (F) 110922-CDC-1096 p 95 ev 100% 1,50% 17,36% 2,05% 80% 17,47% 12,65% 17,35% 10,63% 60% 34,52% 59,59% 42,64% 40% 20% 0% 7,94% 13,66% -0,16% 15,50% 1,14% 27,69% 26,19% -7,71% -20% Vlaanderen Wallnië Brussel Energie Grene strm + WKK Distributie Teslagen BTW Transmissie De distributieksten vertegenwrdigen het grtste aandeel in de stijging van de ttale prijs ver de peride januari 2007 tt en met juli 2011. 12