Auteur VO-content Laatst gewijzigd 20 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63729 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave De wereld is een dorp Vooraf 1 2 3 4 5 Begrippenlijst Over dit lesmateriaal Pagina 1
De wereld is een dorp Vooraf Producten komen van over de hele wereld in onze winkels en wij kunnen op onze beurt alle producten naar het buitenland exporteren. Handel zonder beperkingen noemen we vrijhandel. De organisatie die vrijhandel probeert te bevorderen, is de WTO. Gevolg van de vrijhandel is globalisering: bedrijven zien steeds meer de hele wereld als hun werkterrein. Aan het eind van deze opdracht kun je: uitleggen dat producten uit de hele wereld in de winkels komen en dat ook onderdelen overal vandaan komen voordat ze op één plek worden geassembleerd. de verschillen tussen protectionisme en vrijhandel uitleggen. uitleggen wat de de organisaties GATT en WTO inhouden en weet je hoe de WTO uit de GATT is geëvolueerd is. de belangrijkste taak van de WTO omschrijven. uitleggen hoe de wereldhandel heeft geleid tot globalisering en kun je een (eigen) definitie van globalisering geven. Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht doen jullie met de hele klas een rug-aan-rug-oefening. Hoe die oefening gaat, kun je lezen in stap 5. Met de rug-aan-rug-oefening laten jullie zien dat jullie de leerdoelen hebben behaald. Beoordeling Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent. Bij de beoordeling let jullie docent op: de inhoud: laat de rug-aan-rug-oefening zien dat jullie er in geslaagd zijn de begrippen uit de opdracht in jullie eigen woorden te omschrijven? taalfouten: bevat de antwoorden op de vragen van de stappen 1-4 niet te veel taalfouten? Pagina 2
Activiteiten Groepsgrootte Activiteit 1 Alleen Vraag over typisch Nederlandse producten beantwoorden. 2 Alleen Vraag over vrijhandel beantwoorden. 3 Alleen Vraag over de WTO beantwoorden. 4 Alleen Informatie lezen en de vraag over globalisering beantwoorden. 5 Alleen Met de klas een rug-aan-rug-oefening doen. Benodigdheden Voor deze opdracht heb je een set met tekstkaartjes en een set afbeeldingen nodig. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig. 1 Spullen van over de hele wereld We kopen onze spullen in de winkel, op de markt of via internet. Groente en fruit, kleren, frisdrank, speelgoed, een nieuwe fiets of het allernieuwste mobieltje. Meestal sta je niet stil bij de vraag waar al die spullen vandaan komen. Doe je dat wel, dat weet je dat veel spullen niet uit Nederland komen. Ga maar eens naar een wekelijkse groentemarkt. Je vindt daar bananen, sinaasappelen, kiwi s, mango s en meloenen. Deze exotische fruitsoorten worden niet in Nederland geteeld. Bananen komen ondermeer uit Afrika of de Caraïben. Sinaasappelen komen vaak uit Spanje en Portugal. Kiwi s komen meestal uit Nieuw-Zeeland. Mango s komen misschien wel uit Israël en het Amerikaanse Florida. En meloenen komen onder meer uit Italië en Spanje. Hetzelfde geldt voor kleding. Je spijkerbroek heeft een hele reis gemaakt voordat die in de winkel ligt. Pagina 3
De katoen komt wellicht uit de Verenigde Staten. Van de ruwe katoen wordt er garens gesponnen die vervolgens worden geverfd. De garens gaan naar Brazilië en worden daar tot spijkerstof geweven. Van Brazilië gaat de spijkerstof naar Bangladesh, China of Lesotho. Daar worden de grote katoenen lappen geknipt en in elkaar genaaid tot broeken. Er komt een labeltje aan, de broeken worden ingepakt en in containers o.a. naar Nederland verscheept. Ze zijn ingekocht door een groothandel of grote winkelketen en belanden uiteindelijk ergens in Nederland in een kledingrek. Zelfs een typisch Nederlands product als de omafiets is maar voor 25% Nederlands. Het frame van de fiets wordt gelast in Turkije met Turks staal. Het frame krijgt in Amsterdam wielen uit Duitsland, spaken uit Zwitserland, banden uit Indonesië, een zadel uit Italië, verlichting uit Taiwan en een bel uit Bulgarije. 75% van deze oer-hollandse omafiets komt uit het buitenland! Het zijn een paar voorbeelden maar het maakt wel duidelijke dat we zonder wereldwijde handel niet veel zouden kunnen kopen. Vraag Vind je het terecht dat we spreken van een typisch Nederlands product als we kijken naar de omafiets? Geef een argument voor en een argument tegen. 2 Protectionisme of vrije handel? Jarenlang probeerden regeringen hun eigen producten te beschermen tegen andere (goedkopere of betere) producten. Zij maakten producten uit het buitenland duurder dan hun binnenlandse producten. Of zij verboden de invoer van buitenlandse producten. Deze bescherming van binnenlandse producten door de regering van een land noemen we protectionisme (van het Engels woord to protect voor beschermen). Maar protectionisme benadeelt ook de eigen inwoners van een land. Stel je vindt een fiets uit Buurland mooier of beter dan uit Nederland. Je zou graag de fiets uit Buurland willen kopen, maar door de Nederlandse protectionistische maatregelen is die fiets veel te duur voor je. Tegelijkertijd verkoopt Nederland hele goede elektrische fietsen. Iemand uit Buurland zou graag die goede elektrische fiets uit Nederland willen hebben. Maar de Buurlandse regering denkt dan: wacht even. Nederland maakt onze producten extra duur. Als tegenmaatregel maken wij de Nederlandse producten op onze beurt extra duur. Het gevolg is dat zowel de Nederlander als de Buurlander hun fiets niet kunnen kopen. Pagina 4
Als beide regeringen nu afspreken dat ze elkaars producten vrij laten, is iedereen blij. De Nederlander kan zijn Buurlandse fiets kopen. De Buurlander kan zijn Nederlandse elektrische fiets aanschaffen. Het gegeven dat je zonder beperkingen alle producten van over de hele wereld kunt kopen, noemen we vrije handel of vrijhandel. Vraag Een reclamespreuk uit 1933 was: Koopt Nederlandsche waar, dan helpen wij elkaar. Leg uit waarom deze spreuk haaks staat op vrijhandel. Wie help je met die spreuk wel en wie help je daarmee juist niet? 3 WTO Na de Tweede Wereldoorlog werd de internationale handel steeds vrijer. Om de handel tussen landen en bedrijven in goede banen te kunnen leiden, richtten 23 landen in 1948 de GATT op, de General Agreement on Tariffs and Trade (Algemene Overeenkomst over Tarieven en Handel). Het doel van de GATT was om de invoertarieven zoveel mogelijk te beperken en waar mogelijk af te schaffen. Steeds meer landen sloten zich bij de GATT aan. De GATT was oorspronkelijk niet bedoeld als organisatie en na verloop van tijd bleek het ook niet meer het juiste instrument om de wereldhandel te bevorderen. in 1995 werd een nieuwe organisatie opgericht: de WTO, de World Trade Organization (ook wel Wereldhandels organisatie of WHO). De tot dan toe afgesloten handelsverdragen werden samengevoegd en onder de hoede van de WTO geplaatst. Er zijn nu 159 landen bij de WTO aangesloten. De WTO vertegenwoordigt meer dan 97% van alle handel in de wereld. Afspraken die binnen de WTO worden gemaakt, gelden voor alle aangesloten landen. De WTO ziet daar op toe en kan een land flinke boetes opleggen als een verdrag wordt geschonden. Elk land dat meent dat een ander land zich niet aan de afspraken houdt, kan dat voorleggen aan de geschillencommissie van de WTO. We spreken dan over een handelsconflict. Eén van de belangrijkste taken van de WTO is het oplossen van dergelijke handelsconflicten. Pagina 5
Op deze afbeelding zie je dat er miljarden dollars omgaan in de wereldhandel. Vraag De WTO zet zich ook in voor de naleving van de copyrights. Kun je bedenken wat dat met vrijhandel te maken heeft? 4 Pagina 6
Globalisering In de Kennisbank Aardrijkskunde vind je ook een onderdeel over globalisering. Bestudeer dat gedeelte eerst. KB: Globalisering De wereldhandel heeft grote gevolgen gehad voor het dagelijks leven van miljoenen mensen. In de vorige eeuw had ons land bijvoorbeeld een bloeiende textielindustrie. Voor de Tweede Wereldoorlog werd bijna alle textiel (kleding, lakens, handdoeken, etc.) die in ons land verkocht werd ook in Nederland gemaakt. Na de oorlog stegen de lonen in ons land. En omdat in allerlei landen in Noord-Afrika en Azië de lonen veel lager waren dan in ons land werd het steeds goedkoper om daar textiel te laten maken. Het gevolg was dat veel textielfabrieken in Nederland dichtgingen of naar het buitenland werden verplaatst. De Nederlandse producten waren te duur geworden in vergelijking met import uit lagelonenlanden. Je ziet zoiets ook op andere terreinen. Een aantal jaar geleden besloten veel Vietnamese boeren om koffie te gaan telen. Het gevolg was een koffieoverschot en daardoor dalende de prijzen voor de koffiebonen op de wereldmarkt. Veel koffieboeren in Ethiopië en Kenia konden hun hoofd niet boven Pagina 7
water houden. De grote koffiebranders zoals Douwe Egberts en Nestlé profiteerden ervan omdat zij een lage inkoopprijs konden bedingen. Bedrijven zien steeds meer de hele wereld als hun werkterrein. De mogelijkheid om geld, goederen en fabrieken over de hele wereld te verplaatsen noemen we ook wel globalisering. Afstanden doen er niet meer toe. Een product kan overal in de wereld worden geproduceerd en kan overal in de wereld worden gekocht. De Toyota bijvoorbeeld, in 2013 s werelds grootste autoproducent, heeft fabrieken in 27 verschillende landen en hun auto s worden in 160 landen verkocht. Vraag Een uitspraak die je vaak leest als het gaat om globalisering: De wereld wordt steeds meer een dorp. Leg in je eigen woorden uit wat daarmee wordt bedoeld. 5 Eindproduct: Rug aan rug-oefening Twee leerlingen zitten rug aan rug. De docent heeft een lijstje met woorden, spreuken en begrippen (allemaal teksten uit de stappen 1-4). Leerling 1 krijgt een tekening of foto. Leerling 1 beschrijft waar hij of zij naar kijkt, zonder het woord, de spreuk of het begrip te noemen. Leerling 2 moet proberen het woord, de spreuk of het begrip dat hoort bij de afbeelding te raden. Als het goed is, laat de docent aan leerling 2 ter controle het goed geraden tekstkaartje zien. De tekstkaartjes en de set met afbeeldingen krijgen jullie van de docent. Een voorbeeld: Leerling 1 krijgt de afbeelding hiernaast te zien. Hij mag het woord smartphone niet gebruiken, maar alleen omschrijven, bijvoorbeeld: Een klein apparaat waarmee je kunt bellen, internetten en dat met apps werkt. Leerling 2 moet raden dat het goede woord smartphone is. Begrippenlijst Protectionisme Maatregelen die een land kan nemen om de bedrijven in dit land te beschermen tegen internationale concurrentie. Pagina 8 Vrijhandel Als twee of meer landen afspreken alle handelsbelemmeringen af te schaffen kunnen producten tussen deze landen ongehinderd geïmporteerd of geëxporteerd worden.
Globalisering/Mondialisering Op economisch, cultureel en politiek gebied is de wereld door de ontwikkelingen, op onder andere het gebied van vervoer, de afgelopen jaren steeds kleiner geworden. Pagina 9
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 20 December 2016 om 09:38 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; VWO 3; Leerinhoud en doelen Globalisering; Aardrijkskunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 10