Overheid en economie vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 oktober 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Overheid en economie Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Extra Antwoorden Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Overheid en economie Vooraf Diny en Koos Vermolen hebben hun baan opgezegd, hun huis verkocht en een camping in Frankrijk gekocht. Om het hun gasten zoveel mogelijk naar de zin te maken, zijn er geen regels op de camping. Op het bord bij de ingang staat: "Vrijheid, blijheid". Wat denk jij? Kan dat, een camping zonder regels? Waarom wel of waarom niet? Bespreek je antwoord met een klasgenoot. Aan het eind van deze opdracht kun je: uitleggen dat we vier overheden onderscheiden. uitleggen dat iemand in dienst van de overheid een ambtenaar wordt genoemd. uitleggen wat wordt bedoeld met 'economische politiek'. uitleggen wat het verschil tussen een markteconomie en een planeconomie is. uitleggen dat er in Nederland sprake is van een gemengde economie. Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Stap 2 Stap 3 Alleen Alleen + samen Alleen + samen Informatie lezen en vragen beantwoorden over de overheid en het bestuur. Vragen over de drie overheden in Nederland beantwoorden en bespreken met klasgenoot. Vragen over ambtenaren beantwoorden en bespreken met klasgenoot. Stap 4 Alleen + samen Vragen over verkiezingen beantwoorden met klasgenoot. Pagina 2

4 Stap 5 Extra Alleen + samen Alleen + samen Vragen over verschillende soorten economieën beantwoorden en bespreken met klasgenoot. Beargumenteren of je voor of tegen een rol van de overheid bent en dit bespreken met klasgenoten. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig. Stap 1 Overheid en bestuur In de Kennisbank Economie vind je een onderdeel over de inrichting van de overheid. Bestudeer dat onderdeel en beantwoord daarna de vragen. KB: Overheid en bestuur Waar of niet waar? 1. De Rijksoverheid bestuurt Nederland vanuit de hoofdstad van Nederland? 2. De Eerste en de Tweede Kamer worden samen ook wel de regering genoemd. 3. De minister-president is de voorzitter van de Tweede Kamer. 4. Wie er in de Tweede Kamer zit, wordt bepaald met verkiezingen. 5. De voorzitter van de Provinciale Staten is de commissaris van de Koning. 6. De leden van de Provinciale Staten worden gekozen door de bevolking van de provincie. 7. De burgemeester van een gemeente wordt gekozen door de bevolking van de gemeente. 8. Er zijn in Nederland meer gemeenten dan provincies. Controleer je antwoorden. Stap 2 Pagina 3

5 Wie doet wat? Er zijn in Nederland drie overheden: het Rijk, de provincies en de gemeenten. De drie overheden hebben alle drie een eigen taak. Je ziet hieronder een aantal situaties. Welke overheid past het best bij de gegeven situatie? Kies uit Rijk, provincie en gemeente. 1. De aanleg van een kunstgrasveld bij een hockeyvereniging. 2. De aanleg van een weg tussen Dokkum en Groningen. 3. De invoering van een nieuwe wet over de verkoop van alcohol aan jongeren. 4. Het besluit dat de wedstrijd Ajax-Feyenoord niet op zondagmiddag gespeeld mag worden. 5. De beslissing dat de afvalverwerkingsfabriek voor Drenthe in de buurt van Emmen komt. 6. De verhoging van de belasting op benzine. Bespreek de antwoorden met een klasgenoot. Zijn jullie het in alle situaties met elkaar eens? Bespreek verschillen; komen jullie er niet uit vraag dan hulp aan jullie docent. Stap 3 Pagina 4

6 Wel of geen ambtenaar? Iemand die in dienst is bij de overheid noem je een ambtenaar. Hieronder zie je een aantal beroepen. Wat denk je, zijn dit wel of geen ambtenaren? Schrijf per beroep je keuze op. a bankmedewerker b minister c burgemeester d loodgieter e leraar f profvoetballer g politieagent h vuilnisman Vergelijk ook nu jouw antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot. Zijn jullie het met elkaar eens? Bedenk samen nog minimaal vijf beroepen van ambtenaren. Stap 4 Verkiezingen In Nederland hebben inwoners van 18 jaar en ouder kiesrecht. Tijdens verkiezingen mogen zij hun stem uitbrengen op iemand van een politieke partij. er zijn vier verkiezingen: de gemeenteraadsverkiezingen, verkiezingen voor de Provinciale Staten, verkiezingen voor de Tweede Kamer en verkiezingen voor het Europese parlement. Ga samen met een klasgenoot op zoek naar de antwoorden op de volgende vragen. 1. Wordt bij de gemeenteraadsverkiezing de burgemeester gekozen? 2. Om de hoeveel jaar worden verkiezingen voor de Provinciale Staten gehouden? 3. Noem drie politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer. 4. De verkiezingen voor het Europese parlement trekken weinig stemmers. Kunnen jullie daar een verklaring voor bedenken? Stap 5 Pagina 5

7 Economische politiek Waar of niet waar? De overheid bepaalt waar nieuwe snelwegen komen. De overheid bepaalt de hoogte van de inkomstenbelasting. De overheid bepaalt hoeveel jaar je naar school moet. De overheid bepaalt de opstelling van het Nederlands voetbalelftal. De overheid heeft op veel terreinen invloed. Veel beslissingen van de overheid hebben invloed op de economie. Je zegt: de overheid voert economische politiek. Als in een land van de invloed van de overheid zeer groot is, spreek je van een planeconomie. Heeft de overheid in een land nauwelijks invloed, dan heeft dat land een markteconomie. Een land heeft een gemengde economie als de overheid wel invloed heeft, maar niet alles regelt. Planeconomie of markteconomie? Lees de zinnen hieronder. Welke zinnen passen het best bij een planeconomie en welke passen het best bij een markteconomie? 1. De overheid bepaalt of en waar Schiphol mag uitbreiden. 2. De verkoopprijs van een spijkerbroek wordt vastgesteld door de winkelier. 3. De boer bepaalt of hij maïs of graan verbouwt. 4. In de Arbeidstijdenwet is vastgesteld dat iemand van 14 jaar op een schooldag niet meer dan 2 uur mag werken. 5. De winkels mogen kiezen of ze 's zondags wel of niet geopend zijn. 6. Om een autorijschool te beginnnen, heb je geen ondernemersdiploma nodig. Wat denk je? Is er in Nederland sprake van een planeconomie, van een markteconomie of van een gemengde economie? Bespreek je antwoord met een klasgenoot. Veel of weinig ambtenaren? Gerda en Micha zijn het niet met elkaar eens. Volgens Gerda heeft een land met een markteconomie in verhouding meer ambtenaren dan een land met een planeconomie. Micha denkt dat in een land met een planeconomie het aantal ambtenaren juist groter is dan in een markteconomie. Pagina 6

8 Wie heeft er volgens jou gelijk? Leg je antwoord uit. Extra Vóór of tegen een rol voor de overheid Economen zijn het ook lang niet altijd met elkaar eens. Er wordt veel gediscussieerd over de invloed die de overheid op het economische leven moet hebben. Sommige economen zijn voorstanders van een overheid op afstand. Andere economen pleiten juist voor een actieve overheid. 1. Wat wordt bedoeld met een 'overheid op afstand'? 2. En wat met een 'actieve overheid'? 3. Wat lijkt jou het beste? Schrijf zoveel mogelijk argumenten op waarmee je je keuze kunt verdedigen ten opzichte van klasgenoten die een andere keuze hebben gemaakt. Succes. Antwoorden Pagina 7

9 Stap 1 1. niet waar 2. niet waar 3. niet waar 4. waar 5. waar 6. waar 7. niet waar 8. waar Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 20 oktober 2016 om 15:36 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Leerinhoud en Economie; Overheid en bestuur; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Pagina 9