Onderwerp Vangnetuitkering Participatiewet 2015 Volgnr. 2015-054 Corsa kenmerk Portefeuillehouder Ambtenaar Afdeling 15.0014378 / 2015Z02747 *CONCEPT* wethouder P. Jorritsma de raad A. Huijsman Loket Altena Datum voorstel 5 november 2015 Opiniërende raad 24 november 2015 Agendapunt 4 Besluitvormende raad 15 december 2015 Agendapunt 10 Samenvatting Wanneer over het dienstjaar 2015 een tekort ontstaat op het budget art. 69 Participatiewet, kan bij het ministerie SZW om compensatie worden gevraagd. Daarvoor is het noodzakelijk dat in het betreffende dienstjaar het college de gemeenteraad informeert over maatregelen om het tekort zo beperkt mogelijk te laten zijn. Beslispunten Wij stellen u voor om: 1. In te stemmen met de analyse over de oorzaken en de omvang van het te verwachten tekort op het budget van artikel 69 van de Participatiewet over het jaar 2015; 2. In te stemmen met de maatregelen die het college heeft genomen en gaat nemen om te komen tot een verkleining van het tekort op dit budget. Bijlagen ter inzage in de raadskamer Deze bijlagen zijn ook digitaal beschikbaar op www.woudrichem.nl/gemeenteraad geen Advies opiniërende vergadering Het voorstel is behandeld door de opiniërende vergadering op 24 november 2015. De opiniërende vergadering adviseert het voorstel als bespreekstuk te agenderen voor de besluitvormende raad van 15 december 2015. Wethouder Jorritsma heeft toegezegd dat: 1. De vraag over het aantal oud Wajong jongeren en de mensen met een arbeidsbeperking zal worden nagevraagd en schriftelijk worden beantwoord. 2. Een analyse van de kosten schriftelijke wordt verstrekt. 3. De raad evaluatie van het zorgloket in april 2016 tegemoet kan zien. 4. De stand van zaken van de vangnetregeling in Aalburg wordt nagevraagd. 5. De exacte kosten en evt. opbrengst van het onderzoek naar fraude zal worden nagegaan. pagina 1/5
Reactie college 1. Er vallen geen oude Wajongers onder de Participatiewet. Degenen die voor 1 januari 2015 in de Wajong zaten, blijven in de Wajong. Die vallen niet onder de Participatiewet. Zij blijven bij het UWV. Vanaf 1 januari 2015 komen mensen met een arbeidsbeperking in de Participatiewet, tenzij ze volledig arbeidsongeschikt zijn. De volledig arbeidsongeschikten komen in de Wajong. Alle overige mensen met arbeidsbeperkingen vallen onder de Participatiewet. Het zijn in de meeste gevallen jongeren die van de Pro- of de Vso-scholen komen. In de gemeente Woudrichem hebben vanaf 1 januari 2015 in totaal 2 personen een uitkering P-wet toegekend gekregen, die inmiddels in het doelgroepenregister voor de garantiebanen zijn opgenomen. Daarnaast begeleidt Loket Altena 1 persoon uit de gemeente Woudrichem naar een garantiebaan. Deze persoon is nugger; hij ontvangt geen uitkering. 2. De gemeente ontvangt voor de betaling van de maandelijkse uitkeringen een jaarlijks budget van het Rijk. Dat is het zogenaamde BUIG budget (Wet bundeling van uitkeringen en inkomensvoorzieningen aan gemeenten). Hieruit betaalt de gemeente de maandelijkse uitkeringen en daarnaast de structurele loonkostensubsidies aan werkgevers, wanneer een uitkeringsgerechtigde gaat werken op een garantiebaan. De uitgaven voor begeleiding, re-integratie etc. worden niet uit het BUIG budget bekostigd. Die uitgaven komen ten laste van het Participatiebudget. Dat is een ander budget dat jaarlijks van het Rijk wordt ontvangen. Wat betreft de hoogte in 2015 van het BUIG budget en de hoogte van het Participatiebudget, het gaat om de volgende bedragen: Definitief BUIG Budget 2015 (beschikking d.d. 27 november 2015) 1.247.233 Voorlopig Participatiebudget 2015: SW 1.279.513 + re-integratie 94.047 1.373.560 3. Bedoeld wordt de evaluatie van Loket Altena kan de raad in april 2016 tegemoet zien. De evaluatie zal beknopt van opzet zijn omdat we toewerken naar een fusie van de drie gemeenten. 4. Elke gemeente in Nederland die met een tekort van meer dan 5% te maken krijgt, zal een aanvraag voor de Vangnetregeling indienen. Pas na afsluiting van het dienstjaar is het exacte bedrag van het tekort bekend. Zoals het er nu naar uit ziet zal ook de gemeente Werkendam met een tekort te maken krijgen en een aanvraag voor de Vangnetregeling indienen. In Werkendam wordt daarom in december ook een raadsvoorstel voorgelegd over de Vangnetregeling. Aan de raad van Aalburg van december zal eenzelfde soort voorstel over de Vangnetregeling worden voorgelegd. 5. Bij de sociale recherche in Breda is navraag gedaan over het aantal ingestelde bijzondere (fraude) onderzoeken voor de gemeente Woudrichem. In 2014 werd de sociale recherche één maal ingeschakeld. In 2015 zijn voor de gemeente Woudrichem vier onderzoeken ingesteld. Aanvullende informatie Rol Werklink en effectuering afspraken. In december a.s. vindt overleg plaats tussen de managers van de Dongemond gemeenten en de leiding van WerkLink om te komen tot afspraken over de toekomstige taak en rol van WerkLink. Het is de bedoeling dat die afspraken zo spoedig mogelijk geëffectueerd worden. Toename uitkeringsbestand tengevolge van asielzoekers Het uitkeringsbestand is gestegen door een aantal oorzaken. Die oorzaken staan genoemd in het raadsvoorstel. Elk genoemd punt draagt in meer of mindere mate bij aan de stijging van het uitkeringsbestand. Het feit dat we te maken hebben met een hogere taakstelling voor het huisvesten van vluchtelingen, is ook één van die oorzaken. Daar komt bij dat de uitstroom van vluchtelingen die inmiddels zijn ingeburgerd moeizaam verloopt, vooral omdat deze mensen na het behalen van hun inburgeringsexamen vaak toch nog onvoldoende taalvaardig zijn om een baan te kunnen aanvaarden. Het gevolg hiervan is dat vluchtelingen een steeds groter aandeel gaan vormen in het uitkeringsbestand. pagina 2/5
1. Inleiding Met ingang van 2015 heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) de zogenaamde vangnetregeling voor de Participatiewet gewijzigd. Wanneer een gemeente een tekort heeft op het bijstandsbudget, kan een gemeente gecompenseerd worden voor grote tekorten. Hiervoor is één integraal vangnet ingevoerd, dat tijdelijk van toepassing is voor de jaren 2015 en 2016. Vanaf 2017 komt er een definitieve vormgeving van het nieuwe vangnet. De vangnetuitkering biedt gemeenten financiële compensatie voor grote tekorten op het budget als bedoeld in art. 69 van de Participatiewet. Om aanspraak te maken op een uitkering, dient de gemeente aan een beperkt aantal voorwaarden te voldoen. Een onafhankelijke Toetsingscommissie beoordeelt of de verzoekende gemeenten aan alle procedurele en inhoudelijke voorwaarden voldoen. Vervolgens adviseert de Toetsingscommissie de minister van SZW. Voor 2015 en 2016 geldt een getrapte vergoedingsschaal: De eerste trede heeft betrekking op een tekort van 5% of minder van het aan de gemeente toegekende budget. Voor dit deel van het tekort wordt niet gecompenseerd vanuit de vangnetregeling. Het eigen risico bedraagt 100%; De tweede trede betreft het tekort dat meer bedraagt dan 5% van het aan de gemeente toegekende budget, met een maximum van 10%. Voor dit deel van het tekort wordt de helft gecompenseerd vanuit de vangnetuitkering en bedraagt het eigen risico 50%; De derde trede heeft betrekking op het tekort dat meer bedraagt dan 10% van het aan de gemeente toegekende budget. Dit deel van het tekort wordt volledig gecompenseerd vanuit de vangnetregeling en bedraagt het eigen risico 0%. De voorwaarden om voor een vangnetuitkering over 2015 in aanmerking te komen zijn: a. Het verzoek moet uiterlijk 15 augustus 2016 bij de Toetsingscommissie binnen zijn. b. Bij het verzoek moet het college de volgende documenten voegen: - Een globale analyse van de mogelijke oorzaak en de omvang van het tekort en van de verwachte ontwikkelingen van het tekort in de komende jaren; - Een brief, of raadsvoorstel, waarmee het college de raad in 2015 heeft geïnformeerd over zijn analyse en de maatregelen die worden genomen dan wel worden overwogen om tot tekortreductie te komen; - Een document waaruit de opvattingen van de gemeenteraad hieromtrent blijken; - Een overzicht van wat de gemeente in 2015 feitelijk heeft gedaan om het tekort het hoofd te bieden en hoe zij het effect daarvan kwalificeert. c. Het tekort op het PW-budget bedraagt meer dan 5%, op basis van de netto lasten.. 2. Beleidskader, doel en effect Artikel 74 van de Participatiewet. In dit artikel is geregeld dat de minister van SZW het college een aanvulling kan verstrekken op het ontvangen budget als bedoeld in artikel 69 van de Participatiewet. Hiermee beoogt de wetgever te voorkomen dat gemeenten met zeer hoge eigen lasten geconfronteerd worden. 3. Argumenten en kanttekeningen De verwachte uitgaven over 2015 van de gemeente Woudrichem zullen naar verwachting de drempel van 5% overstijgen. Wij hebben een analyse gemaakt wat hiervan de oorzaak is, wat de geschatte omvang is van het tekort en wat de verwachte ontwikkelingen zijn van het tekort in de komende jaren. pagina 3/5
a. Oorzaken van het tekort: De instroom van met name jongeren met arbeidsbeperkingen, die voorheen een uitkering Wajong zouden ontvangen, zorgt voor een toename van het uitkeringsbestand. De uitstroom van jongeren met arbeidsbeperkingen naar garantiebanen, komt nog niet van de grond. De uitstroom van overige uitkeringsgerechtigden naar reguliere arbeidsplaatsen vindt slechts beperkt plaats. Dit komt omdat er te weinig vraag is op de arbeidsmarkt naar met name ongeschoolde arbeid. Ons uitkeringsbestand bestaat voor het grootste deel uit uitkeringsgerechtigden zonder beroepsopleiding. Dit maakt het moeilijk hen te plaatsen op vacatures. De instroom van asielzoekers / vluchtelingen is dit jaar sterk toegenomen. Dit zorgt voor een stijging van het uitkeringsbestand van personen voor wie op de korte termijn geen arbeidsmogelijkheden zijn. De arbeidsmarkt trekt weliswaar aan, maar dit resulteert niet in een verlaging van het uitkeringsbestand van de Participatiewet. b. Verwachte omvang van het tekort in 2015: Wij hebben een berekening gemaakt van de verwachte financiële stand van zaken per 31 december 2015. Daaruit blijkt dat het tekort over 2015 meer zal bedragen dan 5%. c. Verwachte ontwikkelingen van het tekort in de komende jaren: - Een daling van het uitkeringsbestand is in de komende jaren slechts mogelijk, wanneer de werkgelegenheid verder zal toenemen. Een gunstige ontwikkeling van de economie is hiervoor een voorwaarde. Dit is de belangrijkste factor. - Wij zullen er niettemin alles aan doen om het uitkeringsbestand de komende jaren te laten dalen. In paragraaf 5 gaan we daar verder op in. 4. Financiën Uit de gemaakte berekening blijkt dat de uitgaven over het gehele dienstjaar 2015 de drempel van 5 % zullen overstijgen. Wij zullen daarom over 2015 een beroep gaan doen op de vangnetregeling. Het ontvangen budget over 2015 bedraagt 1.238.768. Het verwachte tekort over 2015 bedraagt ongeveer 520.000. Hiervan komt 93.000 voor eigen rekening. Voor de overige 427.000 zullen we compensatie vragen op grond van de vangnetregeling. Het tekort van 520.000 wordt veroorzaak doordat in 2015 aan een groter aantal huishoudens een uitkering Participatiewet is toegekend. Per 1 januari 2015 ontvingen 104 huishoudens een uitkering P-wet en 11 huishoudens een uitkering Ioaw / Ioaz. Totaal 115. De verwachting was dat per 31 december 2015 deze aantallen zouden zijn gestegen tot 115 huishoudens met een uitkering P-wet en 13 huishoudens Ioaw / Ioaz. Totaal 128. Het werkelijke aantal huishoudens P-wet en Ioaw / Ioaz per 1 september 2015 bedraagt in totaal 135. De verwachting is dat dit aantal per 31 december 2015 nog wat verder zal zijn gestegen. De oorzaken van de stijging van het uitkeringsbestand werden reeds genoemd bij paragraaf 3a. Het voorlopig toegekende budget voor 2016 bedraagt 1.424.694. Dat is ten opzichte van 2015 een stijging van ruim 185.000, ofwel 14%. Woudrichem behoort hiermee tot de weinige gemeenten met een relatief hoge stijging van het uitkeringsbudget voor 2016. pagina 4/5
5. Aanpak Wij zijn reeds in 2015 begonnen met het nemen van maatregelen om ons uitkeringsbestand zoveel mogelijk te laten krimpen en daardoor de uitgaven terug te dringen. Het gaat om de volgende maatregelen: WerkLink, ons regionaal werkgeversservicepunt, schakelen we direct in. Een consulent van WerkLink werkt voortaan een aantal dagdelen per week vanuit ons kantoor en bezoekt van daaruit bedrijven in onze gemeenten, met het doel zoveel mogelijk passende vacatures binnen te halen. Vluchtelingen die met succes het inburgeringsexamen hebben afgerond, bieden we een Taal Praktijk Traject aan. Dit gebeurt in samenwerking met het regionaal ROC Da Vinci, een combinatiefunctionaris en onze activeringsconsulenten. Betrokkenen ontvangen extra taaltrainingen, bezoeken bedrijven en doen aan gezamenlijke sportactiviteiten. Dit versterkt de integratie. Met de Praktijkscholen en de Vso-scholen hebben we contacten gelegd om de overgang van school naar uitkering zo soepel mogelijk te laten verlopen. Direct na melding bij Loket Altena vragen we bij het UWV de verklaring aan voor een garantiebaan. Als die verklaring is ontvangen, vragen we WerkLink meteen om een passende baan te zoeken. Werkgevers willen we ontzorgen en we bieden hen, naast loonkostensubsidie, ondersteuning aan op het gebied van o.a. een no risk polis, jobcoach, werkplekaanpassing etc. Eén consulent is vrijgemaakt om zich uitsluitend te richten op jongeren met arbeidsbeperkingen. Deze consulent doet dit in nauwe samenwerking met de Wmo consulenten. De consulent neemt ook deel aan de casusoverleggen op de Praktijkscholen en Vso-scholen. In de tweede helft van 2015 hebben we een extra consulent tijdelijk in dienst genomen. Dit zorgt voor een ontlasting van de werkdruk bij de overige consulenten. Hierdoor kunnen we beter vorm geven aan de poortwachtersrol. Eind 2015 starten we een evaluatie naar de werkdruk en formatieomvang bij Loket Altena. Als gevolg van de sterke stijging van het uitkeringsbestand in de afgelopen jaren is de kans groot dat de formatieomvang hieraan zal moeten worden aangepast. 6. Communicatie Wij zullen het standpunt van de gemeenteraad ter kennisname toesturen aan de cliëntenraad sociale zaken van Werkendam / Woudrichem. 7. Regionale en lokale aspecten Geen bijzonderheden. 8. Besluit Wij stellen u voor het bijgevoegde raadsbesluit vast te stellen. Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Woudrichem, de secretaris, de burgemeester, A.G. Dolislager A. Noordergraaf pagina 5/5
RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Woudrichem, gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 10 november2015, aangaande het vangnet Participatiewet 2015 gelet op de Participatiewet gehoord het advies van de opiniërende vergadering d.d. 24 november 2015 b e s l u i t : 1. In te stemmen met de analyse over de oorzaken en de omvang van het te verwachten tekort op het budget van artikel 69 van de Participatiewet over het jaar 2015; 2. In te stemmen met de maatregelen die het college heeft genomen en gaat nemen om te komen tot een verkleining van het tekort op dit budget. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Woudrichem van 15 december 2015. de voorzitter, de griffier, A. Noordergraaf P.A. Paulides- Ruitenberg raadsbesluit nr. 2015-054 pagina 1/1