Verslag algemene vergadering van deelnemers gehouden op 30 september 2010 (no. 36) Plaats: Hoofdkantoor Ballast Nedam, Nieuwegein Aantal geregistreerde aanwezigen : 232 Tijdstip: 16.00 uur Machtigingen : n.v.t. Aantal stemmen : n.v.t. Aanwezige gepensioneerden : 139 Aanwezige actieven : 76 Aanwezige premievrijen : 17 Agenda: 1. Opening, mededelingen en ingekomen stukken 2. Notulen van de vergadering van 17 september 2009 3. Jaarverslag 2009 goedkeuring en decharge 4. Stijgende levensverwachtingen plus rente: Towers Watson 5. Beleggingsresultaten 2009 en ontwikkelingen 2010; ING IM 6. Herstelplan toelichting op het herstelplan en evaluatie eventueel korten 7. Rondvraag 8. Sluiting 1. Opening, mededelingen en / of ingekomen stukken De voorzitter, de heer Richard Feenstra, opent de vergadering om 16.02 uur en heet een ieder van harte welkom op deze 36 e deelnemersvergadering van Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam. In het bijzonder een warm woord van welkom aan de gepensioneerde oud medewerkers, vut- en vroegpensioengerechtigden, pensioengerechtigden en alle actieve of inactieve deelnemers. Aan de Bestuurstafel hebben zitting: - Richard Feenstra, voorzitter van het Pensioenfonds. - Peter Janssen (Towers Watson), adviserend actuaris voor het Pensioenfonds. - Frans van Oorschot, sinds 2003 gekozen Bestuurslid. - Lucie Duynstee, directeur van het Pensioenbureau sinds eind 2006. Hans van der Meer, lid van het Dagelijks Bestuur sinds 27 augustus 2009, kan er vandaag helaas niet bij zijn. (sinds 1 januari 1992 gekozen Bestuurslid van het Pensioenfonds en vanaf 1 januari 2008 lid van het Algemeen Bestuur). Verder zitten opzij Ina Endenburg, secretaresse van het Pensioenbureau en Matthijs Mons, beleidsmedewerker van het Pensioenbureau. Zij zullen deze vergadering notuleren. De voorzitter verzoekt iedereen de mobiele telefoons uit te zetten. Na afloop van de vergadering is er een borrel en de traditionele maaltijd. Wij zijn verheugd over de grote opkomst. Daartoe heeft zeker bijgedragen dat ons Pensioenfonds de afgelopen periode de pers heeft gehaald. Dit omdat ons Pensioenfonds één van de fondsen is die een korting heeft opgenomen in het oorspronkelijke herstelplan. Alle fondsen die een korting hebben opgenomen, zijn op het beruchte lijstje van veertien gekomen. Dit wil niet zeggen dat het daarom per definitie ook om slechter presterende fondsen met slechter presterende besturen gaat, al wil de pers er nog zo graag op die manier over berichten. Maar het sluit dat natuurlijk ook niet uit. In die zin is de bezorgdheid begrijpelijk. Wij denken niet dat wij die zorg in deze vergadering volledig weg kunnen nemen, maar wij kunnen u in ieder geval een duidelijk en helder beeld geven van de stand van zaken. In deze vergadering zal uitgebreid worden ingegaan op de huidige financiële situatie van ons eigen Pensioenfonds. Natuurlijk zijn het Bestuur en het Pensioenbureau zeer geïnteresseerd in de andere fondsen die in een vergelijkbare situatie zitten. Er is wat dat betreft veel vergelijkend warenonderzoek gedaan. Wat dan vooral opvalt, is hoe verschillend alle fondsen van elkaar zijn.
Ons fonds leeft niet in isolement. Er zijn veel contacten met de andere fondsen via vele verschillende kanalen. Waar wij menen te kunnen leren van anderen nemen wij zonder enige schroom hun betere ideeën over. Voorbeelden die u daarvan zult zien zijn onze overgang naar indexbeleggen; het opnieuw inrichten van de vastrentende portefeuille om het renterisico te beheersen; de vastgoedportefeuille en de scenarioanalyse; maar ook de aanpak ten opzichte van de toezichthouders en nog veel meer. Het jaarverslag is in grote aantallen opgevraagd. Indien u alsnog een jaarverslag wilt hebben kunt u dit downloaden via de website www.bnpf.nl of opvragen bij het Pensioenbureau. De hand-outs van de presentaties van vandaag kunt u downloaden via de pensioensite www.bnpf.nl of opvragen bij het Pensioenbureau. Er zijn geen ingekomen stukken. Een aantal brieven en e-mails met vragen is ingediend door de heren Vleghels, Van der Elst, Bakker, Muyres, De Jong en De Jong, en een verzamelbrief van een achttiental huidige en toekomstige pensioengenieters, aldus de ondertekening, en zo te zien betreft het oud BNI-medewerkers. Ook zijn er de afgelopen weken, ongeveer vijftien à twintig telefoontjes binnen gekomen bij het Pensioenbureau met diverse vragen. De vragen gaan over een viertal hoofdzaken, die kort samengevat zijn: - Is het beleggingsbeleid de oorzaak van het tekort? - Is het Bestuur wel voldoende deskundig? - Wat gaat de werkgever doen? - Hoe doen wij het t.o.v. andere fondsen De antwoorden op deze thema s zullen zoveel mogelijk in de presentaties die volgen worden meegenomen. De namen van andere fondsen waar wij naar gekeken hebben, zullen wij in deze presentatie niet noemen. Dat zou niet correct zijn. Na de opening en de behandeling van de notulen wordt het jaarverslag behandeld. De heer P.L.J. Janssen zal in zijn presentatie een toelichting geven over de invloed van stijgende levensverwachting en de dalende rente op de dekkingsgraad van het Pensioenfonds. De heer A. van der Wal van ING Investment Management zal in zijn presentatie ingaan op de beleggingsresultaten 2009 en de ontwikkelingen in 2010. Vervolgens zal de voorzitter een toelichting geven op het herstelplan. De uitnodigingen zijn conform artikel 15 van de statuten ten minste veertien dagen voor de vergadering verstuurd, onder vermelding van plaats, tijd en te behandelen onderwerpen. Er worden in deze vergadering geen besluiten conform artikel 16 van de statuten genomen. 2. Vaststelling notulen vergadering 17 september 2009 Exemplaren van de notulen konden van tevoren worden opgevraagd en waren bij de ingang van de zaal beschikbaar. Ook staan de conceptnotulen al geruime tijd op de website: www.bnpf.nl. De notulen worden per pagina doorgenomen. Er zijn geen vragen en opmerkingen, dus de notulen worden goedgekeurd. De voorzitter bedankt het Pensioenbureau, Matthijs Mons en Ina Endenburg voor de notulen. 3. Jaarverslag 2009 - goedkeuring en decharge Presentatie Deelnemersvergadering 30 september 2010 door de voorzitter, Richard Feenstra. De jaarrekening / het Jaarverslag is door het Bestuur op 23 juni jl. vastgesteld. Het jaarverslag wordt per hoofdstuk doorgenomen. De voorzitter geeft een overzicht van de belangrijkste punten van het jaar 2009. Al deze punten komen straks in presentaties nader aan de orde. Zoals vorig jaar is meegedeeld was het fonds in 2008 door de effecten van de kredietcrisis en de daarop volgende recessie zwaar getroffen. Zowel de gedaalde aandelenkoersen als de gedaalde rente hadden in 2008 een diepe deuk veroorzaakt. Sinds begin 2009 zitten we in een zgn. korte termijn herstelplan. Dat is een door DNB opgelegd stramien om binnen vijf jaar weer minimale buffers te creëren. Zolang een fonds in een dergelijk herstelplan zit, mag je geen toeslagen verlenen. Wij dus ook niet. In 2009 is voorzichtig herstel opgetreden, maar is er wel opnieuw een toename van de voorziening voor de levensverwachting opgetreden.
In 2008 was gestart met een onderzoek naar het beleggingsbeleid. Dit is begin 2009 afgerond en zoals vorig jaar is bericht, is een aantal daaruit voorvloeiende conclusies in 2009 doorgevoerd. De strategische beleggingsmix is gehandhaafd, net als de zgn. duration van de beleggingen. De aandelenportefeuille wordt nu geheel belegd in een indexfonds en in 2010 is een (extern)e adviseur aangesteld voor de operationele ondersteuning van het fonds. De vastgoedbeleggingen zijn in 2010 overgegaan naar een niet-beursgenoteerd fonds. In 2009 heeft het Bestuur de werking en het functioneren van de huidige bestuursvorm getoetst o.l.v. een externe pensioenexpert. Dit is overigens een normale procedure voor een Pensioenfonds. Het voortdurend scherp en up to date houden van de kennis van de Bestuursleden in deze snel veranderende omgeving blijft daarbij een belangrijk aandachtspunt. Het totale rendement over 2009 is 11,2%. Daarmee is dan in ieder geval het negatieve rendement van het crisisjaar 2008 weer goedgemaakt. Zoals u heeft ervaren is in 2009 geen toeslag verleend (ook wel indexatie genoemd) over 2008. En ook in 2010, over 2009, zal dat niet het geval zijn. Het pensioenvermogen (beleggingen) steeg met 60 mln tot 606 mln. De voorziening pensioenverplichtingen is met 33 mln gestegen tot 651 mln. De dekkingsgraad, die het quotiënt van beide is, verbeterde van 88,4% naar 93,1%. Dit ondanks het opnemen van een voorziening voor hogere levensverwachting en de hogere kostenvoorziening. In 2009 zijn twee extra voorzieningen opgenomen: een verhoging van de kostenvoorziening naar 2,8% van de Voorziening Pensioenverplichtingen (was 1%) en een extra voorziening voor stijgende levensverwachtingen. Deze voorziening is gesteld op 4,5% van de voorziening pensioenverplichtingen. De verplichtingen moeten volgens de wet op marktwaarde worden bepaald. Omdat er geen echte markt voor pensioenverplichtingen bestaat heeft DNB voorgeschreven hoe je dat moet berekenen. Het voorschrift is om de verplichtingen tegen de marktrente contant te maken. DNB schrijft deze rente voor. Het is de zgn. rentetermijnstructuur. Voor ieder jaar dat er een verplichting bestaat is er een rente voorgeschreven om mee contant te maken. Dhr. Van Rooden: Volgens de regeling heeft Ballast Nedam geen verantwoordelijkheid tot bijstorten. In de verslagen van 2004-2005 wordt gemeld dat Ballast Nedam geen gelden meer mag vasthouden ten behoeve van indexeren. Ballast Nedam heeft daar voordeel bij gehad. Sinds 2004 lopen de indexaties van actieven en niet-actieven achter. Korten is echter nooit de bedoeling geweest van de ondernemer. Wat is het standpunt van het Bestuur daarover? Het betreft hier alleen het verlenen van toeslagen. Juridisch hebben heeft de werkgever geen verplichtingen. Het Pensioenfonds hanteert de regeling zoals deze is vastgelegd. Juridisch gezien is de beslissing helder en de werkgever heeft niet de verplichting om bij te storten. Niet om toeslagen te verlenen en niet om een korting te voorkomen. De kosten van het Pensioenbureau bedroegen in 2009 1,2 mln. Op de balans staat echter een post van 10,8 mln. Hoe zit dat precies? De post van 10,8 mln betreft een toename van de zogenoemde kostenvoorziening. Dit is een voorziening die het Pensioenfonds verplicht is op te nemen voor de situatie waarin er geen toekomstige pensioenen worden opgebouwd binnen het Pensioenfonds. Hoe zit dat nu met de rente? Vroeger was de rente standaard 4%; nu moet worden gewaardeerd op marktrente. Dit heeft een enorme impact op de dekkingsgraad van de pensioenfondsen. Wordt er wel voldoende tegen geageerd? Binnen de pensioenwereld wordt veel gediscussieerd. Dit is alleen nu voor dit jaarverslag en onze financiële verslaggeving niet relevant; wij moeten de regels toepassen. Het FTK zou op termijn wel eens kunnen veranderen maar daar kunnen we nu nog geen rekening mee houden. DNB kan zaken opleggen. Denkt u dat de rente ooit weer terug zal gaan naar 4% zoals vroeger? Dat zie ik niet gebeuren. Is het zo dat de voorziening van 28 mln. wordt opgelegd door DNB? Je kunt dit niet zo sterk stellen, maar we moeten straks rekening houden met de nieuwe actuariële overlevingstafel. In deze sterftetafel zijn de stijgende levensverwachtingen verwerkt.
Dhr. H. v.d. Horst: Dhr. Van den Berg: Dhr. V.d. Berg: Dhr. Jobse: Dhr. Schuurman: Waren jullie bekend met de lasten stijging in verband met de stijgende levensverwachtingen of komen ze zo uit de lucht vallen? De heer Janssen zal deze vraag beantwoorden in zijn presentatie. Deelt mee dat op het moment dat het Pensioenfonds werd losgekoppeld van de NV, er een dekkingstekort was van ongeveer 36 mln. Echt een tekort. Wilt u dit gegeven meenemen in de discussie met de werkgever. De werkgever heeft weliswaar geen juridische verplichting, maar toch wel een morele verplichting. Er is ook geen verbod op bijstorten. Waarop is de benchmark van het BlackRock aandelenfonds over 2009 gebaseerd? Wie bepaalt die? Is dit BlackRock geweest? Hoe is deze te vergelijken met het rendement en de benchmark van het Pensioenfonds? De benchmark van het Pensioenfonds is een samengestelde benchmark op basis van het totaal van de beleggingen, dus vastrentend, aandelen en vastgoed samen. Om de performance te beoordelen moet je per beleggingscategorie kijken. De benchmark die BlackRock volgt, de MSCI World Index All Countries, is gebaseerd op duizenden grote internationale ondernemingen met een globale spreiding. Het fonds volgt die aandelen en belegt conform deze portefeuille BlackRock MSCI All Countries heeft meer dan de benchmark gepresteerd. Hoe kan dat bij een fonds dat de index volgt? Dit is ontstaan door dat het Pensioenfonds pas 1 april 2009 is overgestapt naar het index beleggen. Een indexfonds volgt de index en het resultaat zal er nooit veel van afwijken. Toen ik bij Ballast Nedam weg ging, kon ik extra pensioen bijverzekeren. Deze verzekering heeft een groei gerealiseerd van 207 naar 235%. Hoe kan het dat zo n bedrijf dit wel lukt en het Pensioenfonds Ballast Nedam niet? Hier kun je geen passend antwoord op geven. Het specifieke fonds zit wellicht meer in aandelen gezien de stijging. Dit is echter moeilijk te zeggen daar elk fonds zijn eigen specifieke karakter heeft. Het vorige jaarverslag geeft melding van een andere benchmark t.o.v. het huidige jaarverslag op pag. 28 en verder van het jaarverslag. Legt uit dat dit te maken heeft met de wijziging van het juridisch eigendom. Het is een vergelijkbaar fonds maar met een andere naam. Scherp opgelet. Het vroegpensioen is ongeveer 25% van het totaal van de pensioenuitkeringen. Doet de werkgever dit? Is het eigenlijk of moet dit op een andere wijze worden geregeld? Het gaat hier om vroegpensioenen die reglementair zijn opgebouwd en gefinancierd zijn. Het vroegpensioen dat is opgebouwd in het Pensioenfonds van Ballast Nedam wordt precies zo behandeld als de andere pensioenen opgebouwd binnen het Pensioenfonds. De aanspraken zijn volledig gefinancierd en neutraal voor alle partijen. Zijn er aparte afspraken over koopsommen? De bijspaarregeling is nu gestopt, maar deze is er wel geweest. De voorzitter stelt voor om de jaarrekening vast te stellen en deelt mee dat hiermee ook gelijk decharge wordt verleend aan het Bestuur. Er volgen geen opmerkingen. De voorzitter concludeert dat de jaarrekening daarmee is vastgesteld en dat het Bestuur decharge wordt verleend voor het in 2009 gevoerde beleid. Er volgt applaus. De presentatie kunt u terugvinden op de website van het Pensioenfonds: www.bnpf.nl.
4. Stijging levensverwachtingen en rente Peter Janssen, adviserend actuaris van Towers Watson, geeft een presentatie over de stijgende levensverwachting en over de rente. Opmerkingen/vragen Eind augustus 2010 is de nominale rekenrente 2,5%. Dit heeft een enorme impact op de dekkingsgraad. De laatste tien jaar is de gemiddelde nominale rekenrente ca. 4%. Dhr. K. de Jonge: Dhr. K. de Jonge Dhr. De Wit: Dhr. Mostert: De huidige marktrente ECB staat op 1%. Dit betekent een tegemoetkoming aan de banken en door overheden kunnen obligaties laag worden uitgegeven. De wetgever veroorzaakt voor pensioenfondsen dan grote problemen. Het is onredelijk wat hier gepresenteerd wordt. Bij invoer van het FTK was de rekenrente hoger dan 4%. Toen heeft geen enkel pensioenfonds geprotesteerd. De markrente daalt door verschillende invloeden, o.a. door het onttrekken van beleggingen uit onzekere eurolanden. We moeten hiermee leven op dit moment. In een tekort situatie: Is de dekkingsgraad onder de 104,2%, dan moet in een kortetermijn-herstelplan worden vastgelegd hoe het Pensioenfonds in vijf jaar de dekkingsgraad naar 104,2% wil laten stijgen. Is deze dekkingsgraad niet haalbaar in de gestelde periode, dan moet er gekort worden. Er is ook aangegeven dat minister Donner zou gaan evalueren om eventueel in te grijpen. Dit is in augustus gebeurd en fondsen die hebben aangegeven in het kortetermijn-herstelplan dat ze eventueel gaan korten, worden hier nu op aangesproken. De solvabiliteitsgrens wordt ook aangehouden als de fondsen eind 2023 helemaal op orde zijn. Donner vindt dat er in januari 2011 iets moet gebeuren. Ik vermoed dat hij doelt op het korten van pensioenen. PME heeft besloten niet te korten. Wat doet u daarmee? Op basis van de nieuwsberichten vermoed ik dat PME met hogere verwachte toekomstige rendementen heeft gerekend. Ik ken de ins en outs verder niet. PME heeft een klein tekort dus kan de achterstand snel inlopen (op 30 juni 2010 bedroeg de dekkingsgraad van PME 94% en eind augustus 2010 91%). Het Bestuur moet realistische uitgangspunten hanteren; anders kom je jezelf later alsnog tegen. PME heeft het plan ingediend bij DNB. Het is mogelijk dat DNB dit te optimistisch vindt en dat men opnieuw moet gaan rekenen. DNB moet nog goedkeuring geven. We komen hier later deze vergadering nog op terug. Adviseert het Bestuur hier zeer zorgvuldig mee om te gaan. Is van mening dat Donner gaat voor zijn AOW met 67-jarige leeftijd en heeft er geen goed woord voor over. Dat sluit ik niet uit. De prognose v.w.b. de levensverwachtingen geldt voor iemand die nu 30 is. De mensen die hier in de zaal zitten, zijn allen wat ouder dus de levensverwachting ziet er voor hen anders uit. Ook voor de leeftijdscategorie waarin u zich bevindt, is rekening gehouden met een hogere levensverwachting. Nog niets gehoord over de verwachting dat de pensioengerechtigde leeftijd naar 66 gaat en na 2020 nog hoger wordt opgetrokken naar de levensverwachting op dat moment. Dit is aan de orde geweest in het akkoord met de sociale partners en dit moet ook nog in wetgeving worden verankerd. Eerst moeten we de kabinetsbeslissing afwachten. Daarnaast gelden eventuele wijzigingen alleen voor de toekomstige opbouw en niet voor het verleden. Die wijzigingen zullen dan ook geen invloed hebben op de dekkingsgraad. De presentatie kunt u terugvinden op de website van het Pensioenfonds: www.bnpf.nl.
5. Beleggingen 2009 en ontwikkelingen 2010 Arthur van der Wal van ING Investment Management geeft een presentatie over de resultaten in 2009 en de ontwikkelingen in 2010. Portefeuille bewegingen mee laten bewegen in de financiële markten. Omvang vermogen fors toegenomen door daling van de rente Dhr. M. Strauss: Dhr. V.d. Wal: Dhr. Strauss: Dhr. V.d. Wal: Dhr. Strauss: Dhr. Van der Wal: Dhr. Geel: Dhr. V.d. Wal: Dhr. Van der Horst: Dhr. Van der Wal: In het plaatje van de verdeling van de fondsen zie ik twee fondsen die veel op elkaar lijken, maar verschillende rendementen hebben. Wat is het verschil? Op sheet 3 staat on hold vermeld, wat houdt dit in? Het zijn twee verschillende resultaten en ze lijken op elkaar. Alles heeft te maken met de verschillen in looptijd van de verschillende fondsen. Onderste is 5 jaar en de bovenste 25 jaar. Als de portefeuille switcht dan worden de fondsen gemixt die dan precies aansluiten bij de verplichtingen en minder gevoelig zijn voor rente. Dit wordt scherp in de gaten gehouden. Volgend jaar zitten we niet meer in deze fondsen maar in fondsen die hierin een plaats hebben. Als je het beleggingsmandaat on hold zet, dan beweegt de portefeuille geheel mee met de markt en wordt de weging niet verder aangepast. Wat is het verschil tussen All Grade en All Grade Long Duration Fund? Dit betreft uitsluitend de duur van de obligaties. Het Long Duration Fund heeft een veel beter rendement. Waarom worden niet alle vastrentende waarden daarin belegd? De verdeling tussen deze twee fondsen is gematcht aan de duratie van de verplichtingen om renteklappen op te vangen. De wegingen bleven constant, maar het totaal vastgoed gaat van 30 naar 10. Hoe zit dit precies? 20 mln. is naar Altera gegaan en 10 mln. stond eind 2009 nog bij ING. Volgens uw presentatie is de benchmark voor 2010 16,8%. Hoe is dat vastgesteld? Dit is de gewogen gemiddelde benchmark voor de strategische mix, specifiek voor het Pensioenfonds Ballast Nedam De presentatie kunt u terugvinden op de website van het Pensioenfonds: www.bnpf.nl. 6. Herstelplan, evaluatie herstelplan en het eventueel doorvoeren van een korting (Vervolg) Presentatie Richard Feenstra Herstelplan toelichting op het herstelplan en evaluatie eventueel korten. Volgens ons herstelplan moet het Pensioenfonds korten indien dit nodig is. Dit is ook de reden dat wij op de lijst van veertien pensioenfondsen terecht zijn gekomen. Strikt volgens onze regeling moet direct een korting worden toegepast wanneer er een tekort is, maar er moet een balans worden gevonden tussen snel en besluitvaardig handelen en zorgvuldig handelen. Bij een maatregel als korten staan zorgvuldigheid en de evenredige belangenbehartiging van alle deelnemers op de eerste plaats. Deze afweging resulteerde in het herstelplan in een korting op uiterlijk 1 april 2012 van 6,7%. Geen vragen. De presentatie kunt u terugvinden op de website van het Pensioenfonds: www.bnpf.nl.
7. Rondvraag Het Pensioenfonds is een relatief klein fonds, kan er misschien gezamenlijk nog iets worden ondernomen met andere pensioenfondsen? We zijn een ondernemingspensioenfonds en maken deel uit van een overkoepelend orgaan, de Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen (OPF). Stichting OPF behartigt ook onze belangen en lobbyt ook voor de fondsen. Het ABP bijvoorbeeld zal geen belang hebben om met ons te overleggen. In de presentatie van dhr. Janssen heeft u kunnen zien dat het eventueel doorwerken tot 67 een positieve invloed kan hebben op de pensioenfondsen. Hoe groot is de invloed als ook de aanspraken naar 67 jaar worden opgehoogd? Het effect zal zijn dat de premie wat ruimer wordt. Op de dekkingsgraad heeft dit geen effect, tenzij ook de aanspraken die in het verleden zijn opgebouwd naar 67 jaar worden uitgesteld. Klaas de Jonge: Dhr. K. de Jonge: Dhr. W. de Wit: Dhr. De Wit: Is er een visie over het toekomstig aantal deelnemers? Wij hebben een collectieve regeling waarbij een ieder als individu in de regeling zit en voor een ieder pensioen wordt bepaald. Zouden we ineens 4.000 actieve medewerkers hebben, dan wordt er meer premie betaald en een jonger fonds heeft meer herstelkracht. Korten is slecht voor de economie. Op 21 augustus heb ik een brief geschreven. De ontvangst daarvan is bevestigd, ik heb echter nog geen reactie ontvangen op mijn vraag voor een vergelijkend overzicht van pensioenfondsen om te kijken waar wij staan. Kan ik dit nog verwachten. Deze vraag krijgen we uit alle hoeken. Deze vraag is moeilijk te beantwoorden om dat iedere regeling specifiek is. Er zijn veel onderlinge verschillen, zelfs met een op het oog vergelijkbaar Pensioenfonds als Volker Wessels. Hun beleggingsportefeuille is totaal anders en daarom is het ook zo lastig om vergelijkingen te maken. Een ander fonds om mee te vergelijken is BPF Bouw. Maar ook BPF Bouw heeft een andere regeling, met een maximum salaris en een toegezegde regeling. Ook is het beleggingsbeleid totaal anders. We hebben de vraag bekeken maar overzichten presenteren met gegevens van andere fondsen vonden wij niet gepast. Daarnaast zegt het heel weinig om bijvoorbeeld te melden dat het ene fonds in 2009 5% rendement heeft gehaald en het andere 11% wanneer je ook niet het hele beleggingsbeleid analyseert. Een analyse van het beleggingsbeleid gaat voor deze bijeenkomst te ver. Hoe gaat Bestuur om met de financiële verantwoordelijkheden? De ultieme vergelijking is: hoe doet de rest van de wereld het. Daarom proberen we de index te volgen. Het hoeft niet persé beter dan de index, maar liever ook niet slechter De communicatie is belangrijk, is het niet mogelijk te communiceren via de mail? Wij zijn in veel gevallen verplicht om brieven te sturen. Daarnaast is de website goed bij te houden. Mailadressen wijzigen nogal eens dus is veel arbeidsintensiever om mee te werken. Het heeft onze voorkeur dat er regelmatig op de website wordt gekeken. Zou een overname door een verzekeraar het overwegen waard zijn? De overname door andere partijen wordt serieus onderzocht. Er zijn verzekeraars die verplichtingen overnemen en theoretisch is een buy-out mogelijk. Een gegarandeerde uitkering behoort dan tot de mogelijkheden. Die optie heeft overigens alleen kans van slagen als de overgrote meerderheid van de betrokkenen akkoord gaat met een dergelijke overname, terwijl die keuze vrijwillig is. Dankt de voorzitter voor de goede toelichting. Hij begrijpt dat het Bestuur met handen gebonden is aan de wet- en regelgeving. Maar de wetgeving moet écht worden gewijzigd. Wat er nu allemaal gebeurt, is bijna niet meer te volgen. Er volgt applaus van de andere deelnemers aan de vergadering.
Dhr. Van Blokland: Dhr. H. Koelman: Aan welk kortingspercentage denkt u als er daadwerkelijk moet worden gekort? Wordt er dan een bijzondere deelnemersvergadering uitgeschreven? Het kortingspercentage kan op basis van verschillende uitgangspunten worden bepaald. Het uitgangspunt is dat het kortingspercentage voor iedereen gelijk is. Nu een ander scenario; wij willen graag uitstel van DNB om zorgvuldig te werk te kunnen gaan. Er komt geen bijzondere deelnemersvergadering. Het is een bevoegdheid van het Bestuur om een kortingsmaatregel vast te stellen en ten uitvoer te brengen. Indien het belang van de zorgvuldigheid dit vereist, zal een nieuwe deelnemersvergadering worden uitgeschreven. Formeel is het overigens mogelijk dat deelnemers om een vergadering vragen. Minimaal 25 deelnemers moeten dan schriftelijk om een vergadering vragen onder vermelding van de te behandelen agendapunten. Er is nu gesproken over stijgende levensverwachtingen én over een stijgende pensioenleeftijd. Is met die combinatie de premie nog te handhaven? De premie is nu nog net kostendekkend. Beide factoren hebben invloed op de kostendekkendheid van de premie. Daarom vindt nu overleg plaats met de werkgever, want op korte termijn zal dit krapper worden. Overigens is een eventuele aanpassing van de premie geen oplossing voor de te lage dekkingsgraad. 8. Sluiting De heer Richard Feenstra dankt de heren van Towers Watson en ING Investment Management voor hun bijdragen en het Pensioenbureau voor de organisatie. Hij dankt de aanwezigen voor de opkomst en nodigt hen uit voor de borrel en de maaltijd. De voorzitter sluit de vergadering om 18.40 uur, waarna applaus volgt van de aanwezigen.