Handboek management in de sociale economie afl 1.book Page 1 Friday, June 25, 2010 12:02 PM Inhoud ALGEMEEN Een managementhandboek voor de sociale economie: een inleiding 1 Caroline Gijselinckx en Gert Van den Broeck Inleiding 1 1. Sociale economie: ontstaan en ontwikkeling van een begrip 2 1.1 Genese van het concept sociale economie 2 1.2 Sociale economie-definities in het werkveld in België 5 2. De sociale economie: basiselementen 7 2.1 Sociale economie als een vorm van economisch handelen 7 2.2 De finaliteit van de sociale economie 7 2.3 De ethische principes van de sociale economie 8 2.4 De organisatiestructuren van de sociale economie 9 3. Socioprofessionele inschakeling: een specifieke finaliteit van een aanzienlijk deel van de sociale economie, maar niet de enige 10 4. Opzet van dit Handboek Management in de sociale economie 13 Bibliografie 14 BELEIDSCONTEXT 1. Ondernemingsvormen van de sociale economie 1 Astrid Coates 1. Situering 2 2. Juridische vehikels 3 2.1 Vereniging zonder winstoogmerk (vzw) 3 2.2 Vennootschap met sociaal oogmerk 4 2.3 Coöperatieve vennootschap (met beperkte aansprakelijkheid) 6 2.4 De erkende coöperatieve 7 2.5 Europese coöperatieve vennootschap 9 3. Conclusie 10 Bibliografie 10 Afl. 1 juli 2010 Algemeen Inhoud / 1
Handboek management in de sociale economie afl 1.book Page 2 Friday, June 25, 2010 12:02 PM ORGANISATIEONTWIKKELING Inleiding: Organisatieontwikkeling 1 1. Doel 1 2. Aanpak 1 3. Onderwerpen (2010-2012) 3 1. Coöperatief management: de realisatie van het potentieel van het coöperatieve model voor een sociale economie 1 Caroline Gijselinckx Inleiding 1 1. Het potentieel van het coöperatief ondernemingsmodel voor de sociale economie 3 1.1 Voorrang van mens en arbeid op kapitaal in coöperaties 4 1.2 Democratische besluitvorming in coöperaties 6 1.3 Autonomie en onafhankelijkheid 7 1.4 Aandacht voor duurzame ontwikkeling 8 2. De realisatie van het potentieel van het coöperatieve model: coöperatief bestuur en management 9 2.1 Coöperatief management is 9 2.1.1 Competent bestuur en management 9 2.1.2 Betrokken bestuur en management 11 2.1.3 De kern van coöperatief bestuur en management: de behoeften en verwachtingen van de vennoten kennen en dienen 11 2.2 Criteria van coöperatief bestuur en management 15 2.3 Basisactiviteiten van goed coöperatief bestuur en management 15 2.3.1 Scherp stellen en houden van het gemeenschappelijk belang en gevoel 15 2.3.2 Realisatie van individuele en collectieve vennotenvoordelen 17 2.3.3 Organiseren van democratische participatie van vennoten 17 2.3.4 Coöperatief loyauteitsmanagement 19 Bibliografie 21 2. Werken aan een professionele en excellente organisatie 1 Jürgen Blondeel 2. Wat is professionaliseren? 3 2.1 Productkwaliteit 4 2.2 Proceskwaliteit 5 Algemeen Inhoud / 2 Afl. 1 juli 2010
Handboek management in de sociale economie afl 1.book Page 3 Friday, June 25, 2010 12:02 PM 2.3 Kwaliteit van de voorwaarden 6 2.4 Systeemkwaliteit 6 3. Hoe werk je aan een professionele en excellente organisatie? 8 3.1 Planmatig en systematisch werken 9 3.2 Kritisch in de spiegel kijken 11 4. Het EFQM-excellencemodel 14 4.1 Beschrijving van het model 15 4.2 8 basisbeginselen 16 4.3 Modellen afgeleid van het EFQM-excellencemodel 20 5. Kwaliteitswijzer voor de sociale economie 21 5.1 Achtergrond 22 5.2 Opbouw 22 5.3 Vijf fasen 23 5.4 Assessment 25 6. Procesmanagement 26 6.1 Procesmatig denken 26 6.2 Soorten processen 27 6.3 Elementen van een goede procesbeheersing 28 7. Besluit 29 Websites 30 Bibliografie 31 3. De balanced scorecard in sociale economie: een oefening in intellectuele lenigheid 1 Peter Bosmans 2. De balanced scorecard: een managementinstrument voor sociale economie? 2 3. De balanced scorecard: vier boordinstrumenten in de cockpit van jouw onderneming 4 4. De balanced scorecard: een beknopte handleiding 5 4.1 De implementatie 5 4.2 De strategie 7 4.3 Het formuleren van de vier perspectieven 7 4.3.1 Het financieel perspectief 7 4.3.2 Het klantenperspectief 8 4.3.3 Het perspectief interne processen 9 4.3.4 Het leer- en groeiperspectief 10 4.4 Het formuleren van kritische succesfactoren 10 4.5 Het formuleren van prestatie-indicatoren 11 4.5.1 Soorten indicatoren 11 4.5.2 Kenmerken van indicatoren 12 4.6 Bezint eer ge begint: de randvoorwaarden 12 Afl. 1 juli 2010 Algemeen Inhoud / 3
Handboek management in de sociale economie afl 1.book Page 4 Friday, June 25, 2010 12:02 PM 5. De balanced scorecard: de essentie is niet altijd essentieel 13 6. Besluit: de balanced scorecord is inzoomen (maar vergeet ook niet uit te zoomen) 17 7. Bibliografie 18 FINANCIEEL MANAGEMENT* PERSONEELSMANAGEMENT Inleiding: Personeelsmanagement 1 1. Doel 1 2. Aanpak 3 3. Bijdragen 3 1. Sociale felexibiliteit 1 Joeri VancoillieS 1. Begrip en herkomst van sociale flexibiliteit 1 1.1 Het sociale verzoenen met flexibele 1 1.2 Non profit en nieuwe maatschappelijke uitdagingen als voedingsbodem 2 2. De implementatie van werkbaar werk in flexibel verband 6 2.1 Sociale flexibiliteit als systeem 6 2.2 Lage drempel bij aanwerving 7 2.3 Een sterke basis: het bediendecontract voor onbepaalde duur 7 2.4 Afstemming werk en privé: inspraak in jobtime en uurrooster 8 2.5 Individuele begeleiding met respect voor ieders inzetbaarheid 10 2.6 Valorisatie van competenties 11 2.7 Annualisatie van werkuren 12 2.8 Arbeidsduurvermindering en vlotte toegang tot tijdskrediet 14 3. Matching 14 4. Randvoorwaarden en bijkomende ontwikkelingen 16 4.1 Schaalgrootte 16 4.2 Openheid voor technologische innovatie als middel 16 4.3 Sociale flexibiliteit voor de staf 21 5. Coda 21 Bibliografie 22 Algemeen Inhoud / 4 Afl. 1 juli 2010
Handboek management in de sociale economie afl 1.book Page 5 Friday, June 25, 2010 12:02 PM 2. Waarderend werken met competentiemanagement 1 Inge Laperre 1. De kracht van waarderend werken 1 1.1 Dimensie 1: wij versus zij 2 1.2 Dimensie 2: waarderend werken versus remediërend werken 3 2. Competentiemanagement als strategie 6 3. Meerwaarde van competentiemanagement 7 4. De praktijk van werken met competenties 8 4.1 Selecteren van competenties 9 4.2 Meten van competenties 10 4.3 Scoren van competenties 10 4.4 Ontwikkelen van competenties 11 5. Implementeren van competentiemanagement 12 5.1 Vanuit participatie 12 5.2 Aanpak op maat 12 5.3 HeRMAN software voor personeelsbegeleiding 13 6. Tot slot 13 Bibliografie 14 3. Leeftijdsbewust personeelsbeleid voor personen met een arbeidshandicap 1 Marijke Stiers, VLAB 1 2. Visie op leeftijdsbewust personeelsbeleid 2 3. Verhouding van leeftijdsbewust personeelsbeleid tot algemeen HR-beleid 4 4. Implementatie van leeftijdsbewust personeelsbeleid in de beschutte werkplaats 5 4.1 Analyse van de situatie 6 4.1.1 Organisatiespecifieke gegevens 6 4.1.2 Sector- of werkgroepgegevens 8 4.1.3 Conclusies en prioriteiten 8 4.2 Draagvlak creëren 10 4.3 Overlegstructuren opzetten 11 4.4 Concrete acties 13 4.5 Verankering in de organisatie 15 4.5.1 Tijd en energie 16 4.5.2 Verantwoordelijkheid 16 4.5.3 Middelen 16 5. Conclusies 16 Afl. 1 juli 2010 Algemeen Inhoud / 5
Handboek management in de sociale economie afl 1.book Page 6 Friday, June 25, 2010 12:02 PM VERKOOP EN MARKETING Inleiding: Verkoop en marketing 1 1. Doel 1 2. Aanpak 1 3. Bijdragen 2 1. Duurzame marketing: de marketingmix voor sociale economie! 1 2. Duurzame marketing: een poging tot omschrijving 2 3. Het duurzame marketingplan in tien stappen 3 Stap 1: bewustwording van alle werknemers 3 Stap 2: bepaal de scope van het marketingplan 4 Stap 3: toets het marketingplan aan de strategische kaders van jouw organisatie 5 Stap 4: formuleer het marketingdoel 5 Stap 5: maak een situatie-analyse (via een SWOT) 5 Stap 6: segmenteer uw markt 8 Stap 7: positionering 10 Stap 8: de marketingmix 11 Stap 9: verwerf de nodige budgetten 19 Stap 10: giet het marketingplan in een overzichtelijke vorm 20 4. Bibliografie 21 2. Open en coherent communiceren 1 1. Een authentiek intern verhaal 1 1.1. Het individu centraal 1 1.2. Naar de kern van de zaak 2 1.3. Oud nieuws voor de sector van de SE? 4 2. Een sterke uitstraling 4 2.1. Naar buiten komen op verschillende niveaus 4 2.2. Vijf vuistregels voor krachtige open communicatie 6 2.2.1. Als je toont wie je bent, hoef je het niet te zeggen 6 2.2.2. Communicatie = inhoud + vorm 7 2.2.3. Duurzaam communiceren 7 2.2.4. First things first 8 2.2.5. Segmenteer, plan en communiceer 8 PRODUCTIE, LOGISTIEK EN DIENSTEN* De met een * gemarkeerde onderdelen zullen aangevuld worden in de bijwerkingen. Algemeen Inhoud / 6 Afl. 1 juli 2010