Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VI- IBR 14 mei 2012 onderwerp Onderzoek Intratuinen (Deloitte) en uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw 1462 zaakkenmerk Inleiding De afgelopen periode is uw Raad regelmatig geïnformeerd omtrent de stand van zaken omtrent Licom. In dit raadsvoorstel wordt nader ingegaan op: A. Het feitenonderzoek naar de aandelenoverdracht van Intratuin Heerlen en Intratuin Kerkrade (Deloitte-rapport) en de hieraan door de aandeelhouders van Licom N.V. verbonden conclusie en aanbevelingen. B. Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw. Formeel kader, beleidskader, programma Algemeen: Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Wet werken naar Vermogen (Wwnv) GR WOZL Specifiek: Artikel 55 Gemeentewet: opleggen geheimhouding op stukken staande de collegevergadering. Artikel 25, 3e lid Gemeentewet: bekrachtigen geheimhouding door raad. Artikel 160 Gemeentewet: bevoegdheid college. Artikel 169 Gemeentewet: het informeren van de raad. Artikel 10 Wob: gronden tot beperking van de openbaarheid. Relatie met bestaand beleid / eerdere voorstellen Via raadsinformatiebrieven bent u herhaaldelijk geïnformeerd over ontwikkelingen omtrent Licom, Wsw, WWnv, Maecon, enzovoorts. Ook bent u daarover meermaals geïnformeerd via collectieve informatiebijeenkomsten voor raad-, commissie-, en collegeleden, voor het laatst op 2 maart jl.. Op 12 april jl. is in uw raadsvergadering de (regionale) aanvraag om herstructureringsgelden besproken. Pagina 1/ 8
Overwegingen A. Feitenonderzoek aandelenoverdracht Intratuinen De aandeelhouders van Licom N.V. werden in september 2010 geïnformeerd over de overdracht door Licom N.V. aan D ox Companies van de resterende (50%) aandelen in Tuincentrum Heerlen B.V. (Intratuin Heerlen) en Tuincentrum Kerkrade B.V. (Intratuin Kerkrade). De informatie over de wijze waarop de beide Intratuinvestigingen zijn vervreemd, en over de gevolgen hiervan riep bij de aandeelhouders zoveel vragen op dat besloten is tot een forensisch feitenonderzoek. De onderzoeksvragen van het forensisch onderzoek zijn door de stuurgroep vastgesteld. De stuurgroep is een afvaardiging van de portefeuillehouders, die namens de aandeelhoudende gemeenten zitting hebben in de Algemene Aandeelhoudersvergadering (AVA) van Licom NV. Zij geeft namens de elf samenwerkende gemeenten leiding aan het proces en handelt daarbij binnen de kaders en het mandaat dat de colleges hebben vastgesteld. De aanbesteding van het onderzoek is in handen gelegd van de gemeente Heerlen die als formeel opdrachtgever heeft opgetreden. Daarbij is, overeenkomstig het gemeentelijk aanbestedingsbeleid, aan drie (onafhankelijke) partijen om offerte gevraagd. De opdracht is gegund aan Deloitte Forensic & Dispute Services. Door Deloitte is het onderzoek uitgevoerd en ter zake is een feitenrapport opgesteld. Vervolgens heeft de stuurgroep, na kennisname van het feitenrapport, vervolgvragen geformuleerd die rechtstreeks zijn gegund aan Paulussen Advocaten Maastricht, de gemeenteadvocaat van Heerlen. De uitvoering lag in handen van mr. J.J.M.C. Huppertz. Na kennisname van het antwoord op de vervolgvragen hebben de aandeelhouders recent het rapport en een samenvatting van het rapport vastgesteld. Op basis hiervan en de eerder aan de raad verstrekte rapporten Langedijk en Berenschot zijn tevens conclusies en aanbevelingen vastgesteld. Daarnaast is besloten dat de samenvatting, conclusies en aanbevelingen openbaar zijn. De aandeelhouders bieden de stukken nu aan de gemeenten aan met het verzoek om ten aanzien van het feitenrapport van Deloitte geheimhouding op te leggen, gelet op de tot personen herleidbare inhoud en de bedrijfsbelangen van Licom N.V. Dit geldt ook voor het gespreksverslag met de voormalige commissaris, dat deel uitmaakt van het vervolgonderzoek. De aanbevelingen uit de samenvatting van het Deloitte rapport, zoals deze door de aandeelhouders zijn opgesteld, hebben samen met de rapporten Langedijk en Berenschot als basis gediend voor de notitie Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw, waarover meer in het vervolg van dit raadsvoorstel. B. Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw In 2011 werd aan de gemeenteraden toegezegd dat voor de zomer voorstellen over de bedrijfsvoering en strategische beleidskeuzes met betrekking tot de herstructurering Sociale Werkvoorziening en invoering van de Wwnv (Wet werken naar vermogen) aan de raad zouden worden voorgelegd. Pagina 2/ 8
In dit kader hebben de ambtelijke werkgroepen, die zijn belast met deze taken, eind april de notitie Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw opgeleverd. Het betreft een richtinggevend document, waarvoor instemming is benodigd om een verdere uitvoering te kunnen geven aan de plannen. Deze notitie laat bovendien een aantal zaken samenkomen. De notitie bouwt namelijk voort op de eerder aan de raad voorgelegde rapporten Langedijk 1 en 2 en Berenschot, de koersbepalende uitgangspuntennotitie met betrekking tot Licom N.V. (8-puntennotitie) en is dus een verdere uitwerking van een eerder door college en raad vastgestelde koers. Verder zijn de onder deel A (Feitenonderzoek Intratuin) van dit voorstel genoemde conclusies en aanbevelingen in de notitie Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw betrokken. Notitie Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw Uitgangspunten: Gemeenten willen zelf regie voeren en bepalen wie welke diensten voor ze uitvoert. Ook willen ze tot op klantniveau zelf regisseren, net als nu in de WWB. Wat gemeenten lokaal zelf kunnen, wordt lokaal opgepakt. Er wordt regionaal en/of bovenregionaal gewerkt, wanneer dat effectief en efficiënt is. Gemeenten, UWV Werkbedrijf en Licom stemmen de werkgeversbenadering met elkaar af (één gezicht naar de werkgevers). Dit zal dan ook regionaal dan wel bovenregionaal (Zuid Limburg) worden ingevuld. Gemeenten geven zo veel mogelijk zelf invulling aan de verantwoordelijkheid voor werk, een aantal gemeenten zal zelf werk willen aanbieden. De overige werknemers werken bij Licom of andere uitvoerders. Licom transformeert tot een organisatie voor beschut werken. Dat beschut werk kan ook bij opdrachtgevers (groepsdetachering) of andere uitvoerders plaatsvinden. Inventarisatie werk: Als uitgangspunt is o.a. opgenomen dat gemeenten zelf werk kunnen bieden aan haar eigen Wsw-medewerkers. Denk daarbij aan werk in het eigen gemeentehuis, maar ook in de wijken (bijv. groen, schoonmaak, facilitair, post, etc.). In de notitie is een inventarisatie opgenomen van werk dat in opdracht van de gemeenten door Licom wordt uitgevoerd. Kosten bij zelf uitvoeren en pilots: De uitvoeringskosten van de Wsw kent de volgende posten: salaris Wsw-medewerkers, kosten van begeleiding, kosten van overhead en niet-salaris gerelateerde kosten (zoals huisvesting, vervoer, materiaal). Maar stel, wij zouden als gemeenten zelf (deels) uitvoering geven aan de Wsw. Zouden we dat dan goedkoper kunnen dan Licom? En/of zouden we daarmee een grotere outcome of maatschappelijk resultaat kunnen bereiken dan dat nu het geval is? Kan dat? Kunnen wij de resultaten (economische/maatschappelijk) verbeteren? En hoe verhoudt zich dat tot de praktijk? De berekeningen in de notitie zijn gebaseerd op basis van een aantal cijfers en aannames, maar dit blijft fictief. Onduidelijk is hoe zich dat tot de praktijk verhoudt. Vanzelfsprekend kan daar op dit moment weinig over worden gezegd, omdat die praktijkervaring ontbreekt. In de notitie wordt dan ook voorgesteld om aan de hand van pilots (publieke payrolling, groen en buurtbeheer en WMO) die ervaringen op te doen. De pilots worden opgestart in de regio en gemeenten kunnen ieder afzonderlijk bepalen of zij al dan niet een pilot (of meerdere) starten. Pagina 3/ 8
Kort samengevat hebben we in de notitie Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw onze visie/doelstellingen/uitgangspunten benoemd. Vervolgens hebben we geïnventariseerd hoeveel werk we op dit moment aan Licom uitbesteden en hebben we fictief berekend wat het zou kosten als we de Wsw zelf zouden uitvoeren. Aan de hand van pilots willen we nu concrete ervaringen gaan opdoen. Afsluitend Met deze notitie is de keuze voor gemeenten nog niet compleet. Het betreft een belangrijk richtinggevend document dat de ambtelijke werkgroepen nodig hebben om zorg te kunnen dragen voor een onderzoek naar de mogelijke modellen voor de uitvoering van de Wsw en voor de verdere uitwerking van de plannen. Opties Na de val van het kabinet is het de vraag of gemeenten en SW-bedrijven moeten doorgaan met de voorbereidingen voor de Wwnv. Voorlopig komt er nog geen besluitvorming over de wet. Toch achten wij het zinvol om, weliswaar met minder tijdsdruk, door te gaan met de voorbereidingen. Dit om de volgende redenen: Er komt een Wwnv, maar wellicht pas in 2014 De discussies over de Wwnv gaan vooral over de invulling van specifieke onderdelen. De vraag óf er een Wwnv gaat komen, is niet direct aan de orde. De vraag wannéér de wet wordt ingevoerd, is wel actueel. Bezuinigingen blijven staan! De geplande meerjarige bezuinigingen op zowel het participatiefonds als de rijksbijdrage Wsw blijven staan, ook als de Wwnv controversieel wordt verklaard. Deze bedragen staan los van de Wwnv en zijn al opgenomen in de meerjarenbegroting van het ministerie van SZW. Huidige verbeteringen staan los van Wwnv Wij proberen meer grip te krijgen op de uitvoering van de Wsw; meer regie voeren en meer sturen. Wellicht dat we op die manier tot een financieel gezondere uitvoering van de Wsw kunnen komen dan op dit moment bij Licom. Dat staat los van het al dan niet doorgaan van de Wwnv. Personele aspecten - Financiële aspecten Thans zijn er geen financiële gevolgen. Dat kan veranderen op het moment dat wij starten met/deelnemen aan één of meerdere pilots. Zo nodig, kan dekking plaatsvinden uit de stelpost decentralisatie/sw, uit de aangevraagde herstructureringsgelden of subsidie vanuit de provincie. Pagina 4/ 8
Aanbesteding - Communicatie Gezien de regionale samenwerking is afgesproken dat de communicatie naar externen en pers via de voorzitterschap mw. C. Szalata (wethouder Kerkrade) zal verlopen. Evaluatie - Vervolg / planning Na behandeling in het college van 15 mei as. zal dit voorstel aan de raad worden aangeboden en op 14 juni a.s. in de commissie worden behandeld, waarna de raadsbehandeling op 28 juni a.s. gepland staat. Voorstel Op basis van het bovenstaande stellen wij uw raad voor: 1. Kennis te nemen van: a. het rapport van Deloitte inzake het feitenonderzoek naar de aandelenoverdracht van Intratuin Heerlen en Intratuin Kerkrade door Licom N.V; b. de samenvatting van dat rapport, inbegrepen het aanvullend onderzoek door de gemeenteadvocaat van Heerlen en de conclusies; 2. Als zienswijze kenbaar te maken om in navolging van het college de conclusies en aanbevelingen van de aandeelhouders over te nemen met de hierbij door het college besloten acties: a. Inventariseer de verbonden partijen en voer daarop een analyse uit gericht op de risico s die kunnen voortvloeien uit hun beleidsruimte en de aangegane financiële verplichtingen. b. Beleg het beheer van de verbonden partij in de gemeentelijke organisatie op een wijze die in overeenstemming is met het doel, het belang en de risico s. De beleids- c.q. vakambtenaar dient daarbij de lead te hebben, maar moet intern kunnen terugvallen op andere vakdisciplines voor ondersteuning. Er moet worden geïnvesteerd in het vormen van expertise. c. Daarbij dient (indien dit relevant is) zo veel als mogelijk in regionaal verband te worden samengewerkt. Gemeenten dragen daaraan bij met expertise of delen in de kosten. d. De resultaten van de deelname dienen zowel in het kader van de cyclus van rekening en verantwoording, als in de interne cycli van de verbonden partij (AVA, vergaderingen AB) te worden getoetst aan de meerjarige beleidsdoelstellingen, zoals vastgesteld door de raad. Pagina 5/ 8
e. Gemeentelijke vertegenwoordigers bij de verbonden partij moeten goed voorbereid op pad worden gestuurd. Daarbij moet worden bekeken of mogelijk tegenstrijdige verantwoordelijkheden aanleiding geven om deze bij verschillende portefeuillehouders te beleggen of dat om bestuurlijke c.q. praktische redenen toch wordt gekozen voor één bestuurder. Gelet op de complexiteit van het Wsw-dossier en de vele veranderingen die momenteel plaatsvinden en nog op stapel staan, heeft het college besloten om deze discussie, voor zover die betrekking heeft op het aandeelhouderschap Licom N.V., naar de volgende collegeperiode te tillen teneinde de continuïteit niet in gevaar te brengen. f. Verantwoordelijkheid houdt niet op met het overhevelen van taken etc. naar een verbonden partij. De gemeente moet op een adequaat niveau invulling blijven geven aan de aansturing van een verbonden partij. g. Versneld te onderzoeken of een wijziging van de rechtsvorm van het bestaande Licom mogelijk is, zodat de eigenaren vanuit hun bestuurlijke bevoegdheid directe aanwijzingen kunnen geven aan de directie. h. De projectorganisatie / ambtelijke ondersteuningsstructuur rondom Licom / Wwnv te handhaven tot de transitie is voltooid (ongeacht de rechtsvorm die Licom dan heeft) en te onderzoeken of voor andere verbonden partijen vergelijkbare structuren nodig zijn c.q. sprake is van een adequate gemeentelijke aansturing. 3. De door het college opgelegde geheimhouding voor de duur van 20 jaren te bevestigen voor: a. het verslag van het gesprek van mr. Huppertz (gem. adv. Heerlen) met de voormalig commissaris van Licom N.V; b. de door de Rabobank Westelijke Mijnstreek als bijlagen verstrekte gegevens; c. de stukken genoemd onder 1a, inclusief de daarbij behorende bijlagen. 4. Bij wijze van zienswijze en in navolging van het college in te stemmen met de notitie Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw en de verdere uitwerking van het in deze notitie gestelde. Argumenten 1a. Omdat het onderzoek c.a. is uitgevoerd in opdracht en onder verantwoordelijkheid van de aandeelhouders van Licom N.V, hebben zij het onderzoek vastgesteld in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. College en raad kunnen daarom hier alleen kennis van nemen. 2a. Adequate sturing De belangrijkste conclusie die de aandeelhouders ten aanzien van de rol van de gemeenten trekken is dat deze in het verleden teveel op afstand hebben gefunctioneerd en zodoende onvoldoende invulling hebben gegeven aan hun rol en verantwoordelijkheid. Hierbij is op te merken dat het dossier Intratuin een bijzondere samenloop kent en niet als kenmerkend voor iedere verbonden partij kan worden beschouwd. Er dient wel lering te worden getrokken. Om de taken in de toekomst beter in de gemeentelijke organisatie te kunnen beleggen, moeten de bestaande relaties worden geïnventariseerd en beoordeeld. Indien nodig moeten maatregelen worden genomen om de sturing te vergroten, ook nàdat taken zijn overgedragen. Indien de verbonden partij een regionaal karakter kent, is het advies om dit regionaal te organiseren, waardoor efficiënt met de personele inzet en de specifieke kwaliteiten kan worden omgegaan. Pagina 6/ 8
2b. Wijziging structuur Licom N.V. Het rapport van Langedijk en de conclusies die de aandeelhouders naar aanleiding van het Deloitte onderzoek hebben getrokken tonen aan dat de huidige (NV-) structuur van Licom N.V. de gemeente onvoldoende sturingsmogelijkheden binnen zijn publieke swtaak geven. Zodoende moet worden onderzocht of een publieke context het bestaande Licom beter stuurbaar maakt. 3. Gelet op het bedrijfsbelang van Licom N.V. en de tot personen herleidbare uitspraken en omstandigheden is het opleggen van geheimhouding geboden. Een periode van 20 jaar zou voldoende moeten zijn om de belangen van de betrokken natuurlijke personen te beschermen. Door de voormalig commissaris en de Rabobank is vertrouwelijkheid bedongen. 4. De notitie is een vervolg op de rapporten Langedijk (1 en 2), Berenschot, de koersbepalende uitgangspuntennotitie en de conclusies en aanbevelingen die de aandeelhouders hebben opgesteld naar aanleiding van het Deloitte-rapport inzake Intratuin. Ze geven verder het kader hoe de Wsw toekomstig kan gaan worden uitgevoerd. Het college van burgemeester en wethouders in Simpelveld, De secretaris, De burgemeester, P.J.J.M. Schillings mr. R. de Boer Bijlagen Openbaar en als bijlage: - De samenvatting van het rapport van Deloitte, inbegrepen het aanvullend onderzoek door de gemeenteadvocaat van Heerlen en de conclusies en aanbevelingen van de aandeelhouders. - De notitie Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw Onder geheimhouding ter inzage: - Rapport van Deloitte inzake het feitenonderzoek naar de aandelenoverdracht van Intratuin Heerlen en Intratuin Kerkrade door Licom N.V, inclusief bijlagen; - Het verslag van het gesprek van mr. Huppertz (gem. adv. Heerlen) met de voormalig commissaris van Licom N.V; - De door de Rabobank Westelijke Mijnstreek als bijlagen verstrekte gegevens. Pagina 7/ 8
Commissieadvies In de raadscommissie vergadering van 14 juni 2012 hebben de fracties als volgt geadviseerd: De fractie Burgerbelangen: voor / tegen Leefbaar Simpelveld: voor / tegen Simpelveld Lokaal: voor / tegen CDA: voor / tegen PvdA: voor / tegen De commissiegriffier Aanbieding aan de Raad Aan de raad wordt voorgesteld om conform het voorstel te besluiten Simpelveld, 28 juni 2012 Het presidium van Simpelveld, De griffier, De voorzitter, L.M.G. Wassenberg mr. R. de Boer Pagina 8/ 8