svoorstel Onderwerp: Energienota gemeente Emmen Portefeuillehouder: T. Houwing-Haisma Afdeling Beleid en Regie Team Ruimtelijk Beleid Rudi Gengler, telefoon ((0591)68 54 39) Aan de gemeenteraad Voorgesteld besluit 1. In aansluiting op nationale ontwikkelingen te streven naar een CO2 neutraal Emmen in 2050. 2. De als bijlage opgenomen Energienota gemeente Emmen deel 1 Energie voor groene groei vast te stellen en kennis te nemen van deel 2 Energieprogramma 2012 2015 Werken aan groene groei. Samenvatting De Energienota biedt het kader waarbinnen de gemeente handelt op het gebied van energie met als doel reductie van CO2 uitstoot. Dit levert weer een bijdrage aan het streven naar klimaatneutraal. Emmen is CO2 neutraal als het energiegebruik volledig bestaat uit duurzame energie. Het moment waarop Emmen CO2 neutraal kan zijn is afhankelijk van het tempo waarin energie kan worden bespaard en tegelijkertijd het aandeel duurzame energie in de energievoorziening groeit. Wij zijn in de groei van energiebesparing en duurzame energie mede afhankelijk van het nationale beleid dat is gericht op CO2 neutraal in 2050. Wij streven naar een vermindering van de CO2 uitstoot van activiteiten in de gemeente Emmen in 2025 met 50% van de huidige uitstoot en CO2 neutraal in 2050. In deel 1 van de Energienota hebben wij aangegeven te kiezen voor: 1. Energiebesparing, met name in de gebouwde omgeving en onze eigen gebouwen. 2. Verbetering van de energie-efficiency en slim ketenbeheer door betere benutting van de beschikbare restwarmte in Emmen door de ontwikkeling van warmtenetten. 3. De ontwikkeling van 60 MW windenergie. De windenergieopgave maakt onderdeel uit van integrale gebiedsontwikkeling waarbij ook nadrukkelijk wordt gekeken naar nieuwe vormen van eigendom en beheer. 4. Geothermie. De ondergrond biedt goede mogelijkheden. Bovendien is een koppeling met de glastuinbouw mogelijk. 5. Het benutten van zonne-energie. Deze keuzes zijn uitgewerkt in het energieprogramma deel 2 van de Energienota: Werken aan groene groei. Bijlagen: Energienota deel 1 en deel 2 Stukken ter inzage: Collegebesluit d.d. 23 januari 2011
-2-1. Aanleiding voor het voorstel De gemeenteraad heeft in 2006 besloten te streven naar een klimaatneutraal Emmen in 2020. Met de kennis van vandaag moeten we constateren dat dit geen realistisch doel is en stellen wij de ambitie bij naar CO2 neutraal in 2050. Hiervoor zijn de volgende oorzaken te noemen. De Rijksoverheid heeft in het verleden een wisselend stimuleringsbeleid voor duurzame energie gevoerd. Hierdoor hebben diverse initiatiefnemers lopende het ontwikkelingstraject van hun project moeten constateren dat hun plannen niet meer in aanmerking kwamen voor een bijdrage. Ook in Emmen zijn een aantal co-vergistingsinstallaties hierdoor (nog) niet gerealiseerd. Verder was het budget van de Rijksoverheid voor de nog de onrendabele top van zonne-energiesystemen zo klein dat de kans om een bijdrage te krijgen ongeveer 1 op 100 was. Een ander nog op te lossen probleem is dat de investerende partij niet altijd de voordelen heeft van de investering. Dit komt vooral voor wanneer de eigenaar van een gebouw of installatie een andere is dan de gebruiker. Voorbeelden hiervan zijn huurwoningen en scholen. Inmiddels komen tientallen grote en middelgrote gemeenten in Nederland met vergelijkbare ambities als Emmen tot de conclusie alles uit de kast te moeten halen (financieel, juridisch, technisch, organisatorisch) om rond 2050 CO2 neutraal te kunnen zijn. Op 12 april 2011 heeft uw college deel 1 van de Energienota als discussiestuk vastgesteld en ter opiniëring aan de gemeenteraad aangeboden. De gemeenteraad heeft zich op 10 mei 2011 positief geuit over de gekozen werkwijze. In de maanden daarna is vervolgens met betrokken partners in de samenleving over concrete projecten gesproken. Deze, in deel 2 van de energienota nader beschreven, projecten zijn: a. Energiebesparing, met name in de gebouwde omgeving en eigen gebouwen. Met de corporaties werken wij in het kader van het Lokaal akkoord naar energieneutraal bouwen in 2020. Hiertoe wisselen wij informatie over innovatieve projecten uit en werken wij samen in een pilot in Angelslo aan duurzame woningverbetering. b. Verbetering van de energie-efficiency en slim ketenbeheer door betere benutting van de beschikbare restwarmte in Emmen door de ontwikkeling van warmtenetten. Naast de restwarmte van Emmtec zien wij hier ook mogelijkheden voor de lokale warmtekrachtkoppelingen van wooncomplexen en het gaan benutten van warmte uit gewonnen drinkwater door de WMD. c. De ontwikkeling van 60 MW windenergie. De windenergieopgave maakt onderdeel uit van integrale gebiedsontwikkeling waarbij ook nadrukkelijk wordt gekeken naar nieuwe vormen van eigendom en beheer. Deze ontwikkeling wordt mede vormgegeven in overleg met de Erkende Overlegpartners in het gebied Klazienaveen/kassengebied, waar wij nu de beste kansen voor een gebiedsontwikkeling zien. d. Geothermie. De ondergrond biedt goede mogelijkheden. Bovendien is een koppeling met de glastuinbouw mogelijk. Wij hebben met een achttal glastuinbouwbedrijven en de provincie Drenthe een intentieovereenkomst voor het benutten van geothermie waarbij wij ons inspannen om de benodigde vergunningen waarvoor wij het bevoegde gezag zijn op de zo snel mogelijk te verlenen. e. Het benutten van zonne-energie. Zonne-energie is energie van de zon in de vorm van warmte en licht. Met gebruik van zonnepanelen en zonnecollectoren kunnen we deze vormen van energie nuttig gebruiken voor respectievelijk onze elektriciteit- en warmtebehoefte. De scholen langs de van Schaikweg in Emmen geven aan te onderzoeken of ze hun dak beschikbaar kunnen stellen voor zonneenergie opwekking. Wij doen ditzelfde voor de basisscholen in de gemeente.
-3- Zoals vermeld in Energienota deel 1 zijn er meer thema s, zoals Groen Gas en BioBased Economy, die wij kunnen oppakken maar niet tot The Big Five behoren. De thema s zijn opgenomen in de beleidsvelden economie en land- en tuinbouw en worden door het beleidsveld energie onder andere ondersteund met de Green Deal Noord-Nederland. 2. Argumentatie/beoogd effect In het Milieuprogramma 2011 is voor de Energienota het volgende doel aangegeven: Inzicht in de activiteiten en gewenste randvoorwaarden voor het streven naar klimaatneutraal in 2020. De Energienota biedt het kader waarbinnen de gemeente handelt op het gebied van energie met als doel: reductie van CO2 uitstoot. Dit levert weer een bijdrage aan het streven naar klimaatneutraal. Emmen is CO2 neutraal als het energiegebruik volledig bestaat uit duurzame energie. Het moment waarop Emmen CO2 neutraal kan zijn is afhankelijk van het tempo waarin energie kan worden bespaard en tegelijkertijd het aandeel duurzame energie in de energievoorziening groeit. Wij zijn in de groei van energiebesparing en duurzame energie mede afhankelijk van het nationale beleid dat is gericht op CO2 neutraal in 2050. Onze invloed op ontwikkelingen in de energiemarkt is beperkt. We zullen de ambitie samen met andere partijen moeten realiseren. Dus: we willen een CO2 neutraal Emmen maar we doen het wel samen met partners en kiezen een reëel tijdpad. Hiervoor doen we ook een beroep op de Rijksoverheid en de provincie om ons hierin te ondersteunen met de benodigde instrumenten en middelen. Immers, niet alleen zijn er grote inspanningen van vele partijen nodig om deze enorme opgave te realiseren, ook zal het versneld forceren van zo n complexe opgave gepaard gaan met onrealistisch hoge maatschappelijke kosten. En dat is wat we niet willen. Omdat wij ook op de korte termijn mogelijkheden zien hebben wij als tussendoel opgenomen dat de CO2 uitstoot van activiteiten in de gemeente Emmen in 2025 teruggebracht is tot 50% van de huidige uitstoot. Hierbij maken we een bijzondere uitzondering voor de activiteiten van de NAM voor de herontwikkeling van het olieveld Schoonebeek. De warmte-krachtcentrale van de NAM zorgt voor een toename van 700 kton CO2 emissie. De NAM is echter wettelijk verplicht deel te nemen aan de zogenoemde CO2 emissiehandel. Dit vanwege de grootte van het vermogen van de installatie ( Besluit handel in emissierechten categorie 5.1.a: verbrandingseenheid groter dan 20 MW-thermisch ) Met deze rechten wordt de uitstoot van CO2 in projecten elders gecompenseerd. In deel 1 van de energienota zijn de volgende conclusies getrokken: - Een snel groeiende wereldwijde energievraag, toenemende afhankelijkheid van fossiele energie en instabiele regio s die fossiele energie leveren, stijgende energieprijzen en het klimaatvraagstuk vragen om een duurzame energievoorziening; - Europese en landelijke doelstellingen zijn ambitieus, het realisatietempo blijft echter ver achter bij de ambities; Emmen vormt daarop geen uitzondering: we hebben stevige ambities en hebben de afgelopen jaren een stevige basis gelegd onder ons energiebeleid. De resultaten blijven echter achter. Om hier verandering in aan te brengen kiezen we voor een energiebeleid dat ondersteunend is aan lokale en regionale economische ontwikkelingen. Dit doen we samen met onze partners in de samenleving die hier al goed mee bezig zijn. Hiervoor is het noodzakelijk dat partijen gebruik maken van elkaars kennis en mogelijkheden. Wij gaan onze contacten met kennisinstituten en andere overheden inzetten. Ook gaan wij marktontwikkelingen stimuleren door in voorbeeldprojecten als een van de eerste partijen innovatieve ontwikkelingen toe te passen. Dit in de wetenschap dat innovatieve ontwikkelingen meer aandacht vragen dan standaardtechnieken; - Een duurzame energievoorziening is geen doel op zich. Emmen kiest voor een schone, betrouwbare en betaalbare energievoorziening als motor achter groene groei voor Emmen.
-4- Op basis van deze conclusies streven wij naar een duurzame energievoorziening die tevens bijdraagt en deel uitmaakt van de groene groei van Emmen. Hierbij worden de volgende stappen gezet: Eerste stap: Energiebesparing. Het besparen op het warmteverlies in woningen (isolatie), het zuiniger omgaan met elektriciteit en het gebruik van grondwater als tijdelijk opslagmedium voor warmte en koude (WKO). Tweede stap: Productie van duurzame (CO2 vrije) energie. Voor ons zijn de belangrijkste opties: het plaatsen van windmolens in het buitengebied, het plaatsen van zonnecollectoren op daken van gebouwen, het benutten van organische reststromen (vergistbare en houtige materialen), het winnen van aardwarmte en het benutten van restwarmte. Derde stap: De verbetering van de efficiency waarmee energie wordt gebruikt. In Emmen is veel restwarmte beschikbaar die op een nuttige manier kan worden gebruikt, met name voor ruimteverwarming. Op die manier kan een aanzienlijke hoeveelheid aardgas worden bespaard. Hiervoor is een warmtenet nodig. Op een warmtenet kunnen meerdere bronnen (industriële restwarmte, aardwarmte) worden aangesloten. Met bovenstaande maken we een aantal duidelijke keuzes. De weg naar een duurzame energievoorziening gaat van centrale aardgas- en elektriciteitsvoorziening naar een decentrale energievoorziening met een breed palet aan mogelijkheden. 3. Relatie met bestaand beleid/eerder genomen besluiten sbesluit 27 januari 2011 betreffende het Milieuprogramma 2011 waarin is opgenomen het opstellen van de Energienota voor de gemeente Emmen. 4. Afstemming met externe partijen/communicatie De uitvoering van de activiteiten vindt plaats in samenwerking met betrokken partners. 5. Financiële consequenties/voorgestelde dekking De voor de uitvoering van de Energienota benodigde middelen worden opgenomen in de jaarlijkse Milieuprogramma s. In het klimaatcontract met de provincie Drenthe is tot en met 2013 2.998.000,- beschikbaar voor de uitvoering van energie en klimaat activiteiten en projecten. Van dit budget is 1.500.000, - opgenomen in de RSP plus afspraken met de provincie Drenthe voor het project Atalanta en wordt ook via deze lijn verantwoord. In het kader van de door de provincie beschikbaar gestelde RSP plus middelen verbindt de provincie eisen aan te realiseren duurzaamheid. Een belangrijke afgesproken voorwaarde is het voldoen aan de norm GPR (Gemeentelijke Praktijk Richtlijn) gebouw van 8. De gemeente is gehouden om deze voorwaarden te laten doorwerken in bijdragen aan projecten binnen Atalanta. Ten behoeve van de cofinanciering van het klimaatcontract is in 2010 uit het fonds cofinanciering Milieubeleid 746.000 beschikbaar gesteld. Over deze budgetten heeft besluitvorming plaatsgevonden in het onder punt 4 van dit advies genoemde besluit van 13 juli 2010. Daarnaast is er structureel met FCL 60.751 voor Energie en klimaat 100.000, - beschikbaar. Een conceptbesluit is bijgevoegd. Emmen, 31 januari 2012 Burgemeester en wethouders van Emmen, de secretaris, de burgemeester, A.J. Mewe C. Bijl
-5- sbesluit De raad van de gemeente Emmen; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 31 januari 2012, nummer: 12/167; b e s l u i t : 1. Te streven naar een CO2 neutraal Emmen in 2050. 2. De Energienota gemeente Emmen deel 1 Energie voor groene groei vast te stellen en kennis te nemen van deel 2 Energieprogramma 2012 2015 Werken aan groene groei. Vastgesteld in de openbare vergadering van 26 april 2012. de griffier, de voorzitter, H.D. Werkman C. Bijl