Startnotitie Energietransitie. November 2018

Transcriptie

1 Startnotitie Energietransitie November 2018

2 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie die niet meer draait op kolen, gas en olie, maar op schone energiebronnen als zon en wind. Om daar te komen zetten we vol in op de energietransitie: de strategie om Rotterdam onafhankelijk te maken van fossiele brandstoffen. Klimaatakkoord van Parijs In 2015 spraken de wereldleiders op de klimaattop in Parijs af om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim beneden de 2 graden Celcius, het liefst tot maximaal 1,5 graad. Daarvoor is het nodig om wereldwijd de uitstoot van drastisch terug te brengen. De verhoogde concentratie van in de atmosfeer is de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde. De eerste tekenen daarvan zijn al zichtbaar in de vorm van langere periodes van droogte, meer hittegolven, hevigere regenbuien en een stijging van de zeespiegel. Collegetarget Het college wil de stijgende uitstoot van in deze collegeperiode ombuigen in een dalende trend. Met als doel om in Rotterdam 49% minder uit te stoten in 2030 (ten opzichte van 1990) en klimaatneutraal te zijn in Klimaatverandering nu aanpakken Onze samenleving is nu nog voor 93% afhankelijk van fossiele brandstoffen. Die vormen de belangrijkste bron van de uitstoot van. Rotterdam is verantwoordelijk voor maar liefst 20% van de landelijke -uitstoot. De uitdaging voor ons is dus groot. Rotterdam ligt bovendien midden in een rivierdelta; de gevolgen van klimaatverandering komen hier dus extra hard aan. Voor Rotterdam is het aanpakken van klimaatverandering niet alleen een bijdrage aan het oplossen van een wereldwijd probleem, maar ook ons directe eigenbelang. 1

3 Rotterdamse -uitstoot en ambitie 35 megaton 24 megaton 49% t.o.v Rotterdams klimaatakkoord In 2019 wil het college samen met bewoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en andere partners een Rotterdams klimaatakkoord sluiten. We brengen daarin ideeën samen en maken afspraken hoe we gezamenlijk de energietransitie vorm kunnen geven. De ambitie die het college heeft is om de energietransitie zo vorm te geven dat het een vliegwiel wordt voor nieuw ondernemerschap en extra werkgelegenheid voor Rotterdammers. We richten ons daarbij ook op kansen buiten het energiedomein door slimme combinaties te maken met bijvoorbeeld de sociale opgave in de wijken en verbetering van de luchtkwaliteit. Verminderen, veranderen en verschonen Het verminderen van de -uitstoot kan op drie manieren, die we alle drie zullen moeten inzetten: verminderen, veranderen en verschonen. We schroeven ons energieverbruik terug door minder energie te gebruiken (verminderen) en door andere keuzes te maken (veranderen), en we stappen over op nieuwe energiebronnen voor de energie die we nog gebruiken (verschonen). Dit vraagt om zowel het stimuleren van gedragsveranderingen bij Rotterdammers als technische oplossingen. Denk bij gedragsverandering bijvoorbeeld aan meer thuiswerken, aanschaf van energiezuinige apparaten en overstappen op elektrisch koken. Technische oplossingen zijn bijvoorbeeld het isoleren van gebouwen (verminderen van aardgasverbruik). Door een ander type energie in te zetten (zoals windturbines in plaats van kolencentrales en het verwarmen van gebouwen met aardwarmte) verduurzamen we het energiesysteem. Leidende principes Om de energietransitie een succes te laten worden is een consequente beleidslijn van groot belang. We willen daarvoor de volgende uitgangspunten als afwegingskader gebruiken: 1. We zetten in op maximale -reductie tegen minimale maatschappelijke kosten; 2. We zorgen voor een eerlijk speelveld: de vervuiler betaalt; 3. We zetten de energietransitie in als vliegwiel voor ondernemerschap en werkgelegenheid; 4. De energietransitie moet voor iedereen bereikbaar zijn; 5. We zetten in op een veilige en betrouwbare energievoorziening; 6. We houden in onze keuzes ruimte voor nieuwe oplossingen en toekomstige innovaties; 7. Onze keuzes leiden niet tot meer -uitstoot elders in de wereld ; 8. We toetsen al onze besluiten aan de doelstelling van de energietransitie, nu en in de toekomst; 9. Als gemeente geven we zelf het goede voorbeeld; 10. We zorgen voor draagvlak en zoeken de samenwerking. Kansen benutten De energietransitie biedt kansen voor nieuw ondernemerschap, nieuwe banen, nieuw onderwijs, nieuwe vormen van mobiliteit, nieuwe vormen van bouwen en nieuwe vormen van samenleven. Het benutten van die kansen is goed voor Rotterdam en álle Rotterdammers. Om het vliegwiel van de energietransitie optimaal te laten werken is het van belang om maximaal ruimte te creëren voor innovatie en met werkgevers en onderwijsinstellingen goede afspraken te maken over het verzilveren van de extra werkgelegenheid. 2

4 Transitiepaden Voor de energietransitie is een transitie in vijf sectoren nodig. Een transitie van de haven en industrie, een transitie van de manier waarop we wonen en bouwen, een transitie van onze energievoorziening, een transitie van de mobiliteit en een transitie van de economie. Haven & Industrie De Rotterdamse haven staat voor een van de grootste opgaven uit haar geschiedenis: het transformeren van een grotendeels fossiel en analoog gedreven, industriële mainport naar een duurzaam en digitaal gedreven, circulair cluster in De uitdaging is om van Rotterdam de groenste haven van de wereld te maken. De korte termijn staat daarbij in het teken van efficiëntie, het leveren en hergebruiken van energie en het afvangen, opslaan en hergebruiken van. Op de middellange termijn zal verdere verduurzaming plaatsvinden via een volledige vernieuwing van het grondstoffen- en brandstoffensysteem. -reductie haven & industrie Efficiency, ontwikkeling van infrastructuur en CCUS kiloton Infra, stoomuitwisseling, warmtelevering en CCUS Naar een nieuw energiesysteem kiloton Waterstof, elektrificatie, sluiten kolencentrales Vernieuwing van het grondstoffenen brandstoffensysteem kiloton Circulaire economie, biobased economy, fossielvrij Bron: Decarbonization Pathways for the Industrial Cluster of the Port of Rotterdam (Wuppertal, 2016) 3

5 Bouwen & Wonen Voor de gebouwde omgeving ligt de uitdaging in het verlagen van de uitstoot door betere isolatie van woningen en het overstappen op andere energiebronnen. Die opgave geldt zowel voor nieuwbouw als voor bestaande bouw. In 2050 stoken we geen woningen meer op aardgas en kookt iedere Rotterdammer elektrisch. De veranderingen zijn vaak ingrijpend, niet alleen in de buitenruimte, maar ook tot ver achter de voordeur. Dat vraagt om een goede afstemming van de werkzaamheden in de buitenruimte en om een goede communicatie met bewoners en vastgoedeigenaren. A -reductie bouwen & wonen Isolatie bestaande gebouwen 220 kiloton woningen geïsoleerd Uitbreiding warmtenet & aansluiten gebouwen Van gas naar all-electric verwarming gebouwen 85 kiloton 55 kiloton extra stadswarmte woningen all-electric woningen Nieuwbouw (voor groei & vervanging sloop) 295 kiloton slecht presterende woningen vervangen Bron: Nieuwe Energie voor Rotterdam (DRIFT, 2018) 4

6 Energiebronnen & Energiebesparing Om de -reductie te behalen is het fors uitbreiden van de lokale en regionale productie van duurzame energie essentieel. Alleen zo kunnen we blijven voorzien in de energiebehoefte. Duurzame energie wordt opgewekt met zonnepanelen, windmolens en geothermie. Ook kunnen we warmte uit oppervlakte- en afvalwater halen, energie uit de industrie hergebruiken en slimme energiesystemen ontwikkelen. Naast deze omschakeling is het belangrijk om de energievraag te beperken. Wat je niet gebruikt, hoef je immers ook niet op te wekken. -reductie energiebronnen & energiebesparing Energiebesparing Energiezuinige apparaten en gedrag 380 kiloton Lokaal zon Lokaal wind 340 kiloton 330 kiloton Al het beschikbare dakoppervlak vol met PV ( MWp) 3 Energiebronnen en b 175 MW windenergie in en rond de stad Snel vergroenen elektriciteitsmix NL 145 kiloton Landelijk 75% duurzame elektriciteit Duurzame warmtebronnen warmtenet 105 kiloton Verduurzaamd warmtenet Bron: Nieuwe Energie voor Rotterdam (DRIFT, 2018) 5

7 B Mobiliteit Op dit moment zorgen mobiliteit en transport voor een derde van de -uitstoot binnen het stedelijk gebied. We kunnen de uitstoot van verlagen door het netwerk van openbaar vervoer en fiets in de stad te verbeteren. Maar ook door het uitbreiden van de infrastructuur voor elektrische auto s, een betere stadslogistiek en het verduurzamen van snelwegverkeer, buitenwegen en de binnenvaart. A -reductie mobiliteit Meer gebruik ov & hybride ov / privé Elektrificatie auto s & stadslogistiek / emissievrije binnenstad Meer gebruik fiets & ander langzaam verkeer 50 kiloton 45 kiloton 35 kiloton Meer reizen binnen bebouwde kom met ov Emissievrije bebouwde kom Meer reizen binnen bebouwde kom met fiets Vergroenen snelwegverkeer & buitenwegen 500 kiloton 100% emissievrije snel- en buitenweg Vergroenen binnenvaart 130 kiloton Emissievrije binnenvaart Bron: Nieuwe Energie voor Rotterdam (DRIFT, 2018) 6

8 Economie Voor de energietransitie is een transitie van de economie cruciaal. We stappen af van een verticale economie met grote producenten en gescheiden economische sectoren. In plaats daarvan gaan we naar een horizontale economie waarin bedrijven, overheden en kennis- en onderwijsinstellingen veel meer samenwerken, over de grenzen van sectoren heen kijken. In die economie kunnen consumenten ook producenten zijn. De nieuwe economie is bovendien circulair: afval bestaat niet meer, doordat we reststoffen maximaal hergebruiken. Roadmap Next Economy In de Roadmap Next Economy maken we de stap van klimaatdoelstellingen naar businesscases en werkgelegenheid. De energietransitie biedt bestaande bedrijven in verschillende sectoren de kans om te innoveren. Ook zien we steeds meer nieuwe bedrijven ontstaan die de kansen van de energietransitie benutten. Het InnovationQuarter werkt samen met bedrijven aan het verstevigen van de economische transitie in de regio Rotterdam. 7