Palliatieve Zorg in Nederland: een update

Palliatieve Zorg in Nederland: een update Prof.dr.Kris C.P.Vissers., MD, PhD, FIPP Hoogleraar Pijn en Palliatieve Geneeskunde Afdeling voor Anesthesiologie, Pijn- en Palliatieve Geneeskunde UMC St Radboud, Nijmegen

We leven met z`n allen langer D. Meier, 2010,

En dat kost veel geld.

2/3 van de kosten worden gemaakt bij patiënten met multimorbiditeit

Wat kunnen we: KV-09-01 2010

Economist Intelligence Unit 2010 In de meeste landen is er maar een beperkte financiering beschikbaar voor levenseinde zorg / palliatieve zorg Meer palliatieve zorg betekent minder gezondheidskosten De steun van beleidsmakers is essentieel Er moet meer training en educatie gegeven worden KV-09-01

Economist Intelligence Unit 2010 Het juist neerzetten van de perceptie over de dood en culturele taboes is cruciaal om de palliatieve zorg te verbeteren Het publieke debat over euthanasie en PAS verhogen de kennis en besef, maar gaat maar over een heel klein aantal overlijdens Het beschikbaar zijn van de juiste medicijnen is het hoofdprobleem in de meeste landen KV-09-01

KV-09-01 Quality of death Index

KV-09-01

KV-09-01

Toenemend aantal opnames in hospices

BMC Health Service, 2007 12

Density of palliative care beds in the netherlands 13

Palliatieve Zorg in Nederland 1999: Palliatieve zorg stimuleringsprogramma 2001: start Netwerken 2005: eerste leerstoel Palliatieve Zorg (start Kenniscentra) 2008: platform palliatieve zorg 2009: BMC / TNO / financiering palliatieve zorg rapport 2010: her-organisatie van de IKC`s 2010: standpunt Palliatieve Zorg NHG

Palliatieve Zorg in Nederland 2011: Fibula met 1 voorzitter platform coördinatoren netwerken 2011: Kerngroep Palliatieve Zorg 2011: Witboek Petitie Palliatieve Zorg 2011: NFU II werkgroep 2012: functionele inbedding zorg coördinatie in netwerken? 2012: start DOT DBC palliatieve zorg ziekenhuizen 2012: brief staatssecretaris: uitbouw ondersteunings structuur

KV-09-01 Wat willen we?...

KV-09-01 Hoe lang kan je doorgaan?

Kwaliteit van leven tot wanneer? Hoeveel mantelzorgers heb je nodig om die kwaliteit te behouden? KV-09-01

Palliative Care program

KV-09-01

Probleem transitie ziekte georiënteerd handelen - palliatief Vaak abrupt onverwacht traject Indicatie tot transitie onduidelijk Veel patiënten overlijden in ziekenhuis (acuut) Palliatieve fase nog vaak gemist (ZH en thuis) Integrale aanpak? Aanvullende supportieve zorg onvoldoende Overname naar hospice problematisch (prognose) Deel van patiënten knapt op in hospice (reevaluatie!) 21

Sterfte aan chronisch ziekten in 2006 in Nederland BMC Pall Care 2009 8:4 L van der Velden 22

Plaats van overlijden constant over 10 jaar Thuis 23

Verdeling consulten over afdelingen UMCN 2009 3% 2% 6% 3% 15% Oncologie Hematologie Overig interne geneeskunde 7% longziekten 9% Cardiologie Neurologie Heelkunde 13% Urologie & gynaecologie 9% Mond en kaakheelkunde Geriatrie 11% 3% 6% kindergeneeskunde Intensieve zorg 13% Overige afdelingen

Nieuwe patienten per leeftijdsgroep 2009 1% 1% 33% 21% 11% 2% 2% 3% 9% 21% 0-10 jaar 11-20 jaar 21-30 jaar 31-40 jaar 41-50 jaar 51-60 jaar 61-70 jaar 71-80 jaar 81-90 jaar > 90 jaar 29% 50%

Kwaliteit van leven? De medische vooruitgang heeft vele aandoeningen die vroeger snel dodelijk waren, omgevormd tot chronische aandoeningen.? Het blijkt echter dat het verbeteren van de kwaliteit van deze levensverlenging vele malen moeilijker is om te bereiken. D.Meier, BMJ, 2005 26

What is Palliative Care? Palliative care is an approach that improves the quality of life of patients and their families facing the problems associated with lifethreatening illness, through the prevention and relief of suffering by means of early identification and impeccable assessment and treatment of pain and other problems, physical, psychosocial and spiritual. Definition of the World Health Organisation, 2002 27

Palliative Care: uses a team approach to address the needs of patients and their families, including bereavement & counselling, is applicable early in the course of illness, in conjunction with other therapies that are intended to prolong life, such as chemotherapy or radiation therapy, and includes those investigations needed to better understand and manage distressing clinical complications. Definition of the World Health Organisation, 2002 http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/ 28

Daarom hebben een speciaal programma nodig: Niet alleen een ziekte gericht handelen of programma: maar een ziekte gerichte palliatie Die overgaat in een (Add-On) symptoom gericht programma! Symptoom-gerichte palliatie Met als belangrijkste doel: het compenseren van het verlies aan functionaliteit en kwaliteit van leven. Tenslotte: Palliatie in de stervensfase (terminale fase) A. De Graeff, VIKC richtlijnen, 2010 29

Start palliatieve fase dood Ziektegerichte palliatie Symptoomgerichte palliatie Palliatie in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE ZORG Voortschrijdende ziekte in de tijd handboek Palliatieve Zorg, 2010, Ed. Wanrooij. B.

Palliatieve zorg; alleen stervenden? 31

Problemen tijdens de overgang van ziekte georiënteerd handelen naar symptoom georiënteerd handelen: Het onverwacht optreden van problemen Het aanduiden van het transitie moment is heel moeilijk Bij een aantal patiënten wordt de palliatieve fase niet gedetecteerd! Transfer in de (palliatieve) zorg verlopen vaak moeilijk Sommige patiënten verbeteren in de palliatieve fase Wat doen we met de hoop die de patiënt en zijn familie koestert? 32

33

Resultaat van goede palliatieve zorg? Goede palliatieve zorg verbetert: het opsporen van symptomen De behandeling van deze symptomen De arts patient relatie Stroomlijnt medische beslissingen De organisatie van veilige en goede zorg We need to move from prognostic paralysis to active total care D.Meier, BMJ, 2004 / S Murray, BMJ, 2005 P.Manfredi, J Pain sympt man, 2000 M Rabow, Arch Intern Med, 2004 34

T, 35

Het Zwitserleven Gevoel Te mogen spelen Te mogen dansen Gelukkig mogen zijn Te mogen meedoen Een steentje bijdragen Misschien ook zorgen Misschien ook eenzaam Misschien geen arm om je heen Misschien. 36

Omgang met lijden? Aandacht? Onderzoek / kennis? Lichamelijk Spiritueel Functioneel lijden Existentieel Psychisch Sociaal KV-09-01 37

Voor de patiënt en zijn mantelzorger Verbonden met anderen - dierbaren KV-09-01 Professioneel ondersteund We doen het samen! Beeldmateriaal van Pal4 focus cura J

Waarom ontwikkeling Palliatieve Zorg? Verbetering van de ketenzorg Ontwikkelt een nieuw zorgmodel: simultaan cure en care Consequente opvang van zorgtraject Kennisverhogend voor eerste / tweede lijn (detectie van risicopatiënten (complexe patiënt)) Belangrijke samenwerking Preventie van onnodige ziekenhuisopnames Betere inzet van beschikbare middelen waar nodig Kwaliteit controlerend voor de klinische organisatie van zorg 39

Rol van de ziekenhuizen: Marktmodel met concurrentie Nieuwe bekostiging systematiek Medisch specialist mag huisbezoeken afleggen Zorgstandaarden Zorgpad financiering Ziekenhuis verplaatste zorg

Wat u moet onthouden? P Z is generalistische zorg die specialistisch ondersteund moet worden PZ is meer dan terminale zorg! Simultane ziekte-gerichte en symptoom gerichte palliatie Herken de trajecten Anticiperen en proactief handelen / plannen 41

Palliactief dé landelijke multidisciplinaire beroepsvereniging, die zich inzet voor de palliatieve zorg in de volle breedte. Het is een vereniging van en voor alle professionals werkzaam in de palliatieve zorg www.palliactief.nl

www.luisterlijnpalliatievezorg.nl 0900 222 55 22