Werkboek Video 2 Kraak de code van de echte emoties Als je de echte emoties kent van jezelf en van jouw partner, dan is het mogelijk om grip te krijgen op de heftige emoties. Heftige emoties waar je niet altijd op zit te wachten, maar die je onbedoeld wel versterkt bij elkaar. In deze training van 3 delen leer je hoe je hier sturing aan kunt geven zodat je die heftige communicatiecirkels kunt ombuigen naar rust en begrip. Rust en begrip zijn allebei nodig om de liefde weer te voelen en terug te vinden. Wat bedoel ik met onechte emoties? En belangrijker nog: Hoe kom je erachter wat jouw onechte emoties zijn? Wat zijn jouw echte emoties? En hoe kom je in contact met je echte emoties? De uiterlijke emoties die we in negatieve communicatiecirkels meestal als waarneembare acties laten zien zijn: 1. Trekkende bewegingen in de vorm van boosheid, kritiek, klachten, verontwaardiging, irritatie en drammerigheid. 2. Terugtrekkende bewegingen in de vorm van jezelf verdedigen, jezelf rechtvaardigen, kalm en rationeel praten, van onderwerp veranderen, dichtklappen, blokkeren en soms letterlijk weglopen. Dit zijn allemaal secundaire emoties die je als onecht kunt beschouwen omdat er primaire emoties onder verborgen gaan. Ik noem ze de harde gevoelsuitingen. Wat betreft heftigheid kun je ze in verschillende gradaties ervaren: van lichtere tot grotere paniek. Hoe groter de innerlijke paniekreactie, hoe heftiger jouw emotie in de vorm van vechten, verstijven of vluchten. Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie
Onder de harde gevoelsuitingen zitten altijd zachte gevoelens die met pijn, schaamte, trots en angst te maken hebben. Mensen zijn niet alleen bang voor heftige emoties, maar ook voor de onderliggende zachte emoties omdat we pijn liever vermijden. Maar er zijn mensen die niet bang zijn voor heftige emoties. Deze mensen kunnen heftige emoties van zichzelf én van hun partner verdragen zonder compleet van slag te zijn of zonder heel erg lang van slag te zijn. Zij zien de oplossing niet in het verbreken van het contact met elkaar of het opbreken van de relatie. Zij zijn in staat om de liefdevolle verbinding te herstellen tijdens of relatief snel na een heftige botsing. Hun meer of minder heftige botsingen gaan wel gepaard met gevoelens van verdriet en teleurstelling, maar niet met gevoelens van machteloosheid en hopeloosheid. Wat doen die mensen anders? Wat zijn de kenmerken van deze partners die ondanks heftige emoties en botsingen de liefdevolle verbinding succesvol kunnen herstellen? Er zijn 7 kenmerken die deze partners gemeen hebben. Als jij en je partner je deze kenmerken eigen weten te maken, dan zullen jullie samen alle draken kunnen verslaan die jullie op je weg tegenkomen. Hieronder geef ik je de 7 kenmerken. Om hierover in gesprek te komen met je partner kun je ieder bij elk kenmerk rustig in stilte voor jezelf opschrijven hoe je vindt dat je er zelf voor staat en hoe je vindt dat jouw partner ervoor staat: 1. Geef eerst een cijfer tussen de 1 en 10 op beide vragen per kenmerk. Een 1 staat voor nog veel te leren en een 10 voor niet veel meer te leren. 2. Licht het dan toe. 3. Wissel de antwoorden mondeling uit met elkaar. 4. Vergelijk de cijfers van elkaar met hoe je over jezelf denkt en hoe je partner over jou denkt. Is er een groot verschil? Probeer zonder oordelende discussie uit te vinden waardoor jouw partner verschil maakt. En bedenk dat je blinde vlekken kunt hebben Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 2
KENMERK 1: OP JE GEMAK MET INTIMITEIT EN ALLEBEI JULLIE BEHOEFTEN Intimiteit willen we in principe allemaal. Als je hiermee op je gemak bent dan deel je spontaan dingen, gaan seks en gevoel samen en ervaar je meestal rust in je hoofd. Het probleem is dat veel partners hun behoeften aan intimiteit, vertrouwelijkheid en nabijheid niet herkennen op allerlei momenten in het dagelijkse leven. Niet bij zichzelf en niet bij de ander. Hierdoor ontstaan pijnlijke gevoelens die je heel heftig en hard kunt uiten. Hoe sta jij ervoor met dit kenmerk? Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met dit kenmerk? KENMERK 2: OM INTIMITEIT VRAGEN ALS JE DAT NODIG HEBT Partners die hun behoeften aan intimiteit op de kleine en grote dagelijkse momenten herkennen en erkennen kunnen daar direct om vragen. Zij zijn in staat om zich kwetsbaar open te stellen en emotioneel uit te reiken. De andere partner zal zeker niet altijd gepast kunnen of willen reageren. Maar succesvolle partners kunnen deze teleurstelling verdragen zonder in eisend, drammend of klagerig gedrag te schieten. Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 3
Hoe sta jij ervoor met dit kenmerk? Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met dit kenmerk? KENMERK 3: EROP VERTROUWEN DAT JE KRIJGT WAT JE EMOTIONEEL NODIG HEBT Je kwetsbaar open durven stellen en onvermijdelijke teleurstellingen verdragen hebben alles met het 3 e kenmerk te maken. Succesvolle partners vertrouwen erop dat zij emotioneel krijgen wat zij nodig hebben, op hetzelfde moment of op een later moment. Zij geven om de vreugde en pijn van elkaar en zijn oprecht geïnteresseerd. Zij geloven in zichzelf, in hun partner en in hun relatie. Hoe sta jij ervoor met dit kenmerk? Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 4
Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met dit kenmerk? KENMERK 4: CONFLICTEN OF MENINGSVERSCHILLEN AAN DURVEN GAAN Omdat succesvolle partners de vorige 3 kenmerken hebben durven zij emotionele risico s te nemen. Zij weten wat zij voelen en weten wat zij willen, en spreken zich daarover uit wanneer zij dat zelf wenselijk of nodig vinden. Zij zijn niet bang om conflicten te krijgen en zijn tegelijkertijd bereid en in staat om tot compromissen te komen. Verschillen en meningsverschillen zijn geen graadmeter van de liefde of de relatie. Hoe sta jij ervoor met dit kenmerk? Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met dit kenmerk? Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 5
KENMERK 5: HET VOELT GOED OM EMOTIONEEL AFHANKELIJK TE ZIJN VAN ELKAAR Succesvolle partners hebben geen moeite met de universele en psychologische behoefte om verbonden te zijn. Zij weten dat ze zonder liefde niet kunnen overleven en niet groeien. Er is een basisvertrouwen dat zij altijd welkom zijn zoals ze zijn en van daaruit maken zij zich geen zorgen dat ze verraden of in de steek gelaten worden. Hoe sta jij ervoor met dit kenmerk? Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met dit kenmerk? KENMERK 6: TOE KUNNEN GEVEN TERWIJL JE OOK JE EIGEN GRENZEN BEWAAKT Partners die in staat zijn om zowel hun eigen behoeften als die van hun partner zonder veroordelingen te erkennen, kunnen een welbewuste afweging maken. Zij stijgen als het ware boven hun psychologische overlevingsmechanismen uit. Dat is namelijk een groot obstakel voor veel partners. Niet alleen dat zij in hun ondoorzichtige paniek primair gedreven worden zelfbescherming (vermomd als bijvoorbeeld trots en koppigheid), maar ook dat zij dit niet zien van zichzelf. Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 6
Hoe sta jij ervoor met dit kenmerk? Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met dit kenmerk? KENMERK 7: OPEN STAAN VOOR KRITIEK ZONDER DIE ALS AANVALLEND TE BESCHOUWEN Kritiek ervaren succesvolle partners niet als iets negatiefs, ook al wordt het ongenuanceerd uitgedrukt. Zij herkennen in het commentaar van de ander een signaal van onderliggende gevoelens en behoeften en niet een verwijt. Het komt bij wijze van spreken niet eens in ze op dat ze aangevallen worden. Ze hoeven zichzelf dan ook niet te verdedigen. Ze hebben geen behoefte om het beeld over henzelf recht te zetten. Zij kunnen zowel de positieve als de negatieve dingen bij henzelf en bij hun partner benoemen zonder dat dit bedreigend is. Hoe sta jij ervoor met dit kenmerk? Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 7
Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met dit kenmerk? Al deze kenmerken betekenen dat je je een grondhouding hebt aangemeten die jou in staat stelt om zelfs tijdens aardbevingen de liefdevolle verbinding met je partner te herstellen. De code kraken De code die je hiervoor moet kraken is gelegen in je hechtingssysteem. Ieder mens heeft een aangeboren hechtingssysteem. Op basis hiervan heeft de Britse psychiater John Bowlby zijn hechtingstheorie bij kinderen ontwikkeld die in de psychologie algemeen geaccepteerd is. Kinderen gebruiken een eerste zekere en veilige persoon om van daaruit de wereld te durven verkennen. Dat kunnen zij alleen als die persoon altijd beschikbaar is voor hen op de momenten dat zij zorg, troost en geborgenheid nodig hebben. Daardoor ontwikkelen zij hechtingszekerheid: zij hebben vertrouwen in henzelf en in anderen. Lange tijd werd gedacht dat je er vanzelf over heen groeit dat je intense intimiteit, verzorging en koestering nodig hebt. Maar dat blijkt niet zo te zijn. Deze behoefte aan hechtingszekerheid blijft bestaan. We zijn geprogrammeerd om liefde en zorg nodig te hebben. Van wieg tot graf. Bij de EFT (Emotiegerichte Relatietherapie) beschouwen we deze wederzijdse emotionele afhankelijkheid als de grootste kracht die samengaat met de 7 kenmerken van succesvolle partners. Wanneer deze basisbehoefte aan hechtingszekerheid bedreigd wordt raken we in paniek. Het is deze paniek die Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 8
velen in negatieve communicatiecirkels niet herkennen. En het is deze paniek die velen bij hun partner niet herkennen. Het is dezelfde paniek van kinderen die wij volwassenen nu in harde gevoelsuitingen van trekken en terugtrekken laten zien. Ter illustratie: kinderen raken in paniek als zij denken dat ze helemaal alleen worden achtergelaten door. Het sleutelmoment is hoe het kind herstelt wanneer de 1 e verzorger terugkomt. Je ziet deze 3 soorten reacties: Kindergroep 1 zijn de kinderen die vrij snel herstellen en in aanwezigheid van de moeder hun aandacht al weer gauw op de buitenwereld richten. Vol (zelf)vertrouwen en kenmerkend voor een veilige hechtingsstijl. Kindergroep 2 zijn de kinderen die niet snel herstellen maar in zichzelf gekeerd, afhoudend en bijna gevoelloos blijven zitten. Ze verstijven als het ware en dempen hun hechtingssysteem. Dit is kenmerkend voor een vermijdende hechtingsstijl. Kindergroep 3 zijn de kinderen die ook na terugkomst van moeder bijna niet te troosten zijn. Ze blijven boos en verontwaardigd, hoeveel ze ook alsnog gerustgesteld worden. Dit (soms chronisch) geactiveerd hechtingssysteem is kenmerkend voor een angstige hechtingsstijl. Hoe snel jij van je paniek in de negatieve communicatiecirkel met je partner herstelt is dus afhankelijk van je hechtingsstijl die: vanuit je universele oerprogrammering in het hier en nu geactiveerd kan worden door een (vermeende) actie van je partner. vanuit je opvoeding of eerdere relaties ontwikkeld en aangeleerd is. Het goede nieuws hiervan is dat als je deze hechtingscode weet te kraken, je met elkaar weer een nieuwe veilige hechtingsstijl kunt aanleren. Het kennen van je eigen hechtingsstijl en die van je partner inclusief de oorzaak is nodig om te begrijpen waar die heftige emoties vandaan komen. Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 9
Vier hechtingsstijlen Er zijn 3 primaire hechtingsstijlen en een 4 e die een combinatie is van 2 en 3: 1. Veilig 2. Angstig 3. Vermijdend 4. Angstig-vermijdend Op de as van vermijdend en angstig ziet dat er zo uit: Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 10
Hieronder geef ik je een aantal belangrijke kenmerken per hechtingsstijl. De veilige hechtingsstijl sla ik over, daar gelden de 7 kenmerken voor. Net als bij de kenmerken kun je over de 3 nietveilige stijlen in gesprek gaan met je partner door bij elke stijl voor jezelf op te schrijven hoe je vindt dat je er zelf voor staat in situaties waarin jullie de verbinding kwijt zijn en hoe je vindt dat jouw partner ervoor staat in die situaties: 1. Geef eerst een cijfer tussen de 1 en 10 op beide vragen per stijl. Een 1 staat voor niet herkenbaar en een 10 voor heel herkenbaar. 2. Licht het dan toe. 3. Wissel de antwoorden mondeling uit met elkaar. 4. Vergelijk de cijfers van elkaar met hoe je over jezelf denkt en hoe je partner over jou denkt. Is er een groot verschil? Probeer zonder oordelende discussie uit te vinden waardoor jouw partner verschil maakt. En bedenk dat je blinde vlekken kunt hebben Kenmerken angstige hechtingstijl (verlatingsangst): Je wilt intiem verbonden zijn met je partner, maar je vraagt je sterk af of jij wel (net zo) belangrijk bent voor jouw partner. Zonder intimiteit voel je je niet op je gemak. Je bent (vaak) bang dat je door je partner in de steek zal worden gelaten. Je zoekt vaak intimiteit en vraagt om bewijzen dat je partner wel echt van je houdt. Door de angst worden je emoties vaak opgejaagd waardoor je je soms obsessief vastklampt aan je partner. Je stelt je ineffectief afhankelijk op (slachtofferrol, ziekte ) om op die manier de steun en betrokkenheid van je partner te krijgen. Je hebt een (bijna) chronisch geactiveerd hechtingssysteem waardoor je het gevoel hebt niet aan je trekken te komen. Je zoekt zoveel eenheid in je relatie dat jij je om die reden (soms) extreem aanpast. Je hebt de neiging anderen (je partner) te idealiseren, maar je twijfelt aan je eigen waarde en aanvaardbaarheid als partner. Hoe sta jij ervoor met deze stijl? Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 11
Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met deze stijl? Kenmerken vermijdende hechtingstijl (bindingsangst): Je voelt je niet op je gemak met intimiteit en gevoelens. Zonder intimiteit voel je je (meer) op je gemak. Je hebt een blijvend gevoel van alleen-zijn vanuit de overtuiging dat de ander er toch niet is als je die nodig hebt (je kunt alleen op jezelf vertrouwen). Je hebt een chronisch onderdrukt hechtingssysteem: op momenten dat de intimiteit, kwetsbare verbondenheid of emotionaliteit te dichtbij komt trek jij je terug (deactivering van je hechtingssysteem). Je dempt je eigen emotionele behoeften. Je hebt niemand nodig om voor je te zorgen, dat doe je zelf wel. (Je angst voor verlating is zo onbewust dat je ook echt geen verlangen naar verbinding ervaart: als je niets verlangt heb je jouw partner ook niet nodig en kun je niet gekwetst worden.) Je vindt het moeilijk om je partner volledig te vertrouwen of om afhankelijk van je partner te zijn. Je hebt moeite met het vragen en het geven van steun en intimiteit. Je hebt weinig of geen voeling met wat je zelf werkelijk wil en voelt. Je vermijdt conflicten omdat dit teveel emoties met zich meebrengt en het verlies van de controle. Je houdt in een relatie altijd een vluchtroute open. Je verliest je makkelijk in relatieondermijnend gedrag (werkverslaafd, te druk sociaal leven, tijdrovende hobby s e.d.). Je kunt seks en gevoelens makkelijk(er) loskoppelen van elkaar. Je relativeert overmatig, eist of verwacht schijnbaar niets en past je overmatig aan. Je ziet jezelf als beminnenswaardig (althans dat laat je zo zien) en onderdrukt iedere twijfel daarover bij jezelf. Andere mensen zie je in de basis als ongeloofwaardig en onbetrouwbaar. Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 12
Hoe sta jij ervoor met deze stijl? Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met deze stijl? Kenmerken angstig-vermijdende hechtingstijl: Je gaat snel heel diep in het contact, je hebt een liefdesstijl van alles of niets. Je stelt je snel kwetsbaar en open op, en wil veel delen. Je bevestigt jouw partner veel (jij bent het!) en geeft hem/haar het gevoel in een Hollywoodfilm beland te zijn. Je hebt hoge (vaak irreële) verwachtingen, er komt daardoor altijd ontgoocheling die je diep voelt, als een verraad bijna, waardoor je er even brutaal in als uit kan stappen. Conflict staat centraal in de altijd weerkerende relatiecyclus (aantrekken en afstoten) met dezelfde terugkerende thema s. (Niet zelden is hier sprake van knipperlichtrelaties.) Conflict is een manier om afstand te creëren als de ander te dichtbij komt (te verstikkend is). Na de periode van verwijdering komt het contact met spijtbetuigingen opnieuw tot stand: heftige verzoening volgt waarin de extreme intimiteit hersteld wordt. De seks is snel, goed en wordt intens ervaren. Seks is er om conflicten bij te leggen en de diepe (hervonden) intimiteit te vieren. Je hebt bij momenten een erg laag zelfbeeld afgewisseld met momenten van euforie. Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 13
Hoe sta jij ervoor met deze stijl? Hoe vind je dat jouw partner ervoor staat met deze stijl? Welke stijl herken je het meeste bij jezelf? En welke bij je partner? Hoe heeft dit invloed op jullie relatie? Gratis OnlineTraining Krijg grip op de echte emoties in je relatie Pagina 14