JAARSTUKKEN 2013 Jaarverslag & jaarrekening

JAARSTUKKEN 2013 Jaarverslag & jaarrekening

Inhoudsopgave jaarstukken 2013 Aanbieding jaarstukken 2013 1 Deel 1 Jaarverslag 3 I Strategie en bestuur 7 II Financiële positie 11 Deel 2 - Programmaverantwoording 27 1 Mens & Voorzieningen 29 2 Wonen & Verkeer 39 3 Werk & Economie 51 4 Bestuur & Dienstverlening 61 Deel 3 Paragrafen 73 A Bedrijfsvoering 75 B Weerstandsvermogen 87 C Lokale Heffingen 93 D Treasury 99 E Verbonden partijen 103 F Grondbeleid 113 G Onderhoud kapitaalgoederen 117 H Krimp 119 I Samenwerking 121 Deel 4 Balans 125 a Balans per 31 december 2013 met toelichting 127 b Staat reserves en voorzieningen 139 c SISA Controleverklaring accountant Raadsbesluit

Aanbieding jaarstukken 2013 Geachte leden van de raad, Voor u ligt het belangrijkste verantwoordingsdocument over het afgelopen jaar. In de jaarstukken legt het college van burgemeester en wethouders verantwoording af aan de gemeenteraad over de uitvoering van het beleid, zoals dat door de raad in de begroting en de tussentijdse bestuursrapportages en raadsbesluiten is vastgesteld. De jaarrekening over het jaar voorafgaand aan een verkiezingsjaar is altijd een vreemd document. Een nieuwe raadsperiode is reeds begonnen als de verantwoording over het laatste jaar van de vorige raadsperiode ter vaststelling wordt voorgelegd. Er wordt teruggeblikt op de resultaten van de afgelopen periode, terwijl de nieuwe gemeenteraad zich focust op de speerpunten voor de komende periode. De jaarstukken 2013 kijken dan ook met name terug op wat gerealiseerd is, terwijl andere stukken uit de beleidscyclus, zoals de kadernota 2015, het accent zullen leggen op (nieuwe) toekomstige speerpunten. We kijken terug op 2013 als een jaar waarin we ondanks de economische situatie behoorlijke prestaties hebben neergezet. In 2013 werd Vaals bekroond tot een van de beste vijf gemeenten met het beste gezondheidsbeleid van Nederland, volgens een beoordeling van het Nationaal Voedingsdebat. Het activiteitenplein in Vaals Noord-West is opgeleverd, in goed overleg met het buurtplatform Onze Wijk Noord-West. Ook heeft in 2013 de gekantelde werkwijze bij de WMO zijn (financiële) meerwaarde gekend. De gekantelde aanpak, waarbij gekeken wordt naar wat mensen nodig hebben in plaats van waar de mensen recht op hebben, kan rekenen op een breed draagvlak zowel bij de WMO-raad alsook de individuele cliënten. Daarnaast heeft de vrijwilligerscentrale in 2013 zijn vruchten afgeworpen. Zo werden vorig jaar in Vaals 133 vrijwilligersvacatures ingevuld. Tevens heeft de vrijwilligerscentrale de projecten vanuit Vaals Helpt gecoördineerd, te weten de reeds bestaande Hulpdienst, Boodschappenhulp en Marktbezoek. Met ingang van september 2013 zijn daar de projecten Strijkhulp en Scootmobielpool bijgekomen. Ook in de portefeuille Wonen & Verkeer zijn in 2013 de nodige stappen gezet. Zo heeft de raad het bestemmingsplan Koningin Julianaplein vastgesteld en is de Provincie Limburg gestart met de reconstructie van de Maastrichterlaan. Het project nadert zijn afronding en de oude laanstructuur wordt langzamerhand steeds meer zichtbaar. De raad heeft het bestemmingsplan Selzerbeek in 2013 vastgesteld, waarin een drietal locaties zijn aangewezen voor mogelijke ontwikkeling voor studendenhuisvesting. Daarnaast heeft de raad na een intensieve voorbereidingsprocedure in december 2013 het bestemmingsplan Buitengebied vastgesteld. In datzelfde buitengebied is in het kader van het programma Stilte- en Leefkwaliteit groene LED-verlichting geplaatst. Deze verlichting is zuiniger dan de oude straatverlichting en beter voor de fauna. Als we kijken naar de portefeuille Werk & Economie dan valt op dat het cliëntenbestand van Pentasz voor Vaals met 2% is toegenomen (van 301 naar 307). Deze toename is vergeleken met de andere deelnemende gemeenten het laagst. In 2013 zijn 90 cliënten uitgestroomd, waarvan 30% een dienstbetrekking heeft gevonden. 2013 was ook het jaar waarin voor het eerst reclamebelasting werd geheven. De opbrengsten hiervan komen ten goede van de ondernemers via een ondernemersfonds. In het kader van duurzaamheid is in 2013 gestart met het onderzoeken van mogelijkheden om het Von Clermonthuis en de Kopermolen op een duurzame manier te isoleren. Eind 2013 is de nieuwe brandweerpost tijdig opgeleverd. Met deze brandweerpost hebben de leden van de vrijwillige brandweer Vaals de beschikking over een onderkomen dat past bij deze tijd. In het kader van brandpreventie is in 2013 het eindrapport bluswatervoorzieningen Vaals gepresenteerd aan de raad. Hierop is besloten gratis rookmelders aan alle bewoners te verstrekken, waarbij de huishoudens in het buitengebied gebruik kunnen maken van een installatie daarvan door de brandweer. Daarnaast is besloten bij maatgevende incidenten tegelijkertijd de posten Vaals, Mechelen en Margraten te alarmeren. Op het gebied van samenwerking is in 2013 een regionaal samenwerkingsconvenant ondertekend door de 6 colleges van de regio Maastricht-Heuvelland. Middels dit convenant worden nieuwe onderwerpen op elk terrein vanuit de gezamenlijkheid opgepakt, niet vrijblijvend en zonder shop-gedrag. Pagina 1 van 140

In 2013 is de campagne Vaals, kleine Schwester von Aachen gestart. Deze campagne, die het vervolg is van de studentencampagne in 2012, richt zich op andere woningzoekenden dan studenten uit Aken. Hiertoe is een website in het leven geroepen die o.a. een overzicht van leegstaande panden en nieuwbouwprojecten binnen de gemeente biedt. Ook in de interne organisatie zijn in 2013 diverse verbeteringen in kwalitatieve zin doorgevoerd. Zo zijn taken en verantwoordelijkheden voor een ieder verduidelijkt, is een nieuw functieboek opgesteld en is men als medewerker in algemene dienst inzetbaar. Bij diverse clusters is kwaliteit aangevuld en zijn het KCC (klant-contact-centrum) en de buitendienst als uithangbord van de gemeentelijke dienstverlening benoemd. De medewerker van Vaals moet uitblinken in externe gerichtheid, daadkracht en kwaliteit. Financieel gezien sluit de jaarrekening met een positief saldo van 636.000. Een resultaat dat veel positiever is dan verwacht bij de tweede BURAP. Dit houdt niet in dat we in 2013 niet hebben uitgevoerd wat is afgesproken bij de begroting. Het voordeel wordt veroorzaakt door een aantal incidentele meevallers (bijvoorbeeld WMO, afval). Van het rekeningresultaat stellen wij nog voor om een reserve WMO te vormen ad 200.000 voor het creëren van een buffer inzake de grote aanstaande bezuiniging op de WMO. Omdat we kostendekkende tarieven afvalstoffenheffing hanteren zijn we genoodzaakt het voordeel van het product afval ad 281.000 te doteren aan de reserve egalisatie belastingtarieven, waarbij dit voordeel in 2015 teruggegeven wordt aan de belastingbetaler via de bepaling van het tarief afvalstoffenheffing. Als laatste wordt voorgesteld een reserve overloop te vormen ad 118.000, voor het dekken van lasten in 2014 die voorzien waren in 2013. Daarna resteert nog steeds ruim 30.000 als netto-dotatie aan de algemene reserve, dat dus bijdraagt aan een verbetering van de vermogenspositie. Ondanks dat 2013 afgesloten wordt met een positief resultaat staat de financiële positie van de gemeente Vaals nog steeds onder druk. Met name de onduidelijke financiële gevolgen van de decentralisatieopgaven, te veel stagnatie van grootschalige (bouw)projecten maar ook mogelijk verdere bezuinigingen door de centrale overheid spelen hierbij een rol. Bedachtzaam om blijven gaan met de begrotingsruimten en reserves blijft daarom van het grootste belang. Wij kijken uit naar een constructieve behandeling van dit verantwoordingsdocument in de gemeenteraad. Het college van burgemeester en wethouders. Pagina 2 van 140

Deel 1. JAARVERSLAG 2013 Pagina 3 van 140

Pagina 4 van 140

Deel 1. JAARVERSLAG 2013 PROGRAMMAREKENING 2013 De indeling van dit eerste deel is als volgt: 1. Strategie en bestuur 2. Financiële positie Pagina 5 van 140

Pagina 6 van 140

Strategie en bestuur PROGRAMMAREKENING 2013 JAARVERSLAG 1.1. Strategische visie Het beleid voor de langere termijn is vastgelegd in de nieuwe strategische visie Geef vorm aan Vaals. Deze strategische visie geldt als kader voor het beleid van de komende jaren, met als tijdshorizon het jaar 2020. De visie moet antwoord geven op de vraag wat we over een bepaalde tijd zouden willen zijn en willen bereiken. We focussen ons op de lange termijn en zetten ons toekomstig beleid in om richting 2020 onze visie te realiseren. De toekomstvisie hebben we in het onderstaande kader geformuleerd. VISIE: De gemeente Vaals anno 2020 is een aantrekkelijke woon- en leefgemeente, met een internationaal karakter dat met name op Aken georiënteerd is. De inwoners van onze gemeente merken duidelijk de voordelen van het leven in de Euregio. De dynamische leefgemeenschap bestaat uit een evenwichtig opgebouwde, zelfredzame en pluriforme bevolking, waarin de onderlinge verbondenheid groot is. De leefbaarheid van de gemeenschap en de aantrekkelijkheid van de woonomgeving wordt aangedreven door een sterke economische motor. Deze motor draait op de samenhang en kwaliteit van het unieke Drielandenpunt, het hoogwaardig buitengebied met aantrekkelijke kleine kernen en de monumentale historische kern met een attractief winkelcentrum. De toekomstvisie van Vaals is gericht op het waarborgen van de kwaliteit van de leefbaarheid van onze samenleving. Het streven is de gemeenschapszin te behouden. Wij zullen streven naar het versterken van de sociale cohesie. Daarbij hebben we een samenleving voor ogen, waarin zowel de zelfredzaamheid als ook de onderlinge samenhang groot is. We kiezen hierbij bewust voor een gedifferentieerde aanpak van de kernen Vaals, Vijlen en Lemiers, gezien de grote verschillen tussen deze drie kernen. Geredeneerd vanuit de voor Vaals kenmerkende geaccepteerde verscheidenheid is de samenleving gebaat bij een evenwichtige en multiculturele samenstelling. Dat betekent dat wij ons gaan inspannen voor het behouden en het aantrekken van jongeren en jonge gezinnen. Hiertoe is een goed vestigingsklimaat nodig alsmede het behoud en deels uitbouwen van het goede voorzieningenniveau. Wij moeten gebruik maken van de centrale ligging in de Euregio alsmede de ontwikkelingen die in de regio Aken (RWTH) als ook Avantis plaatsvinden. Dat betekent onder andere zorgen voor goede meertalige onderwijsvoorzieningen, het afstemmen van voorzieningen en vereenvoudigen van allerlei procedures voor nieuwvestigers en een betere integratie van onze nieuwe inwoners middels gerichte meertalige informatie. Er liggen kansen om een betere positionering van onze inwoners op de arbeidsmarkt te bewerkstelligen. Een aantrekkelijke woonomgeving kan ons streven naar het behouden en aantrekken van inwoners, en dus een goede leefbaarheid in de wijken, voor een belangrijk deel ondersteunen. Het is van belang de balans in het woningaanbod te herstellen en de woonomgeving op te waarderen. Daarbij staan kwaliteit en duurzaamheid voorop. In onze stadse kern kunnen de historische omgeving en een attractief winkel- en verblijfscentrum een belangrijke kwaliteitsimpuls bieden. In het buitengebied dienen we vooral in te zetten op natuur- en landschapsherstel. De kwaliteit van de leefbaarheid en woonomgeving is gebaat bij een goed draaiende lokale economie. Onze kracht ligt in de toeristische kwaliteit van onze gemeente. Dankzij de vele bezoekers kunnen we een voorzieningenniveau voor onze inwoners overeind houden, dat anders voor een gemeente van onze omvang waarschijnlijk niet realistisch zou zijn. We zullen moeten investeren in de toeristische sector om de aantrekkelijkheid voor de langere termijn te waarborgen. Het doel daarbij is meer spreiding van bezoekers in de tijd en een hoger toeristisch bestedingen niveau. Verbeteren van de kwaliteit en de onderlinge samenhang is daarbij onze inzet. De ambities van de gemeente Vaals De genoemde visie is kernachtig weergegeven. Aan deze kernachtige visie zijn diverse ambities gekoppeld, die een meer concrete vertaling van de visie vormen. Door het verwezenlijken van de ambities realiseren we - voor zover we daar als gemeente invloed op kunnen uitoefenen - het beeld dat we met deze toekomstvisie beogen. De ambities vormen een samenhangend geheel van beleidslijnen, waarbinnen de toekomstige plannen en projecten zich zullen bewegen om de visie waar te kunnen maken. Onderstaand wordt dit schematisch weergegeven. Pagina 7 van 140

AANTREKKELIJK WONEN Opwaardering woonomgeving kernen Sfeervol winkelen verblijfscentrum Evenwichtig gebruik buitengebied T O E K O M S T V I S I E LEEFBAARHEID Evenwichtige bevolkingsopbouw Sterke sociale cohesie Euregionale oriëntatie Positie op de arbeidsmarkt TOERISTISCHE KWALITEIT Unieke kwaliteit Drielandenpunt Drieslag 3lpbuitengebiedhistorich centrum bevolkingsopbouw Uit dit schema blijkt de (noodzaak van de) onderlinge verbondenheid van onze toekomstplannen. Deze strategische visie vormt een integraal concept om de toekomst tegemoet te treden. Alle hierin verwoorde ambities zijn gericht op het instandhouden van de gemeenschapszin, zich uitend in een goede leefbaarheid van onze samenleving. 1.2. Gemeentebestuur De samenstelling van het hoogste bestuursorgaan, de gemeenteraad, ziet er als volgt uit: Gemeenteraad Vaals 2010-2014 Burgerbelang 1 zetel: dhr. Delnoije Pro Vaals 1 zetels: dhr. Baltus Groep Jussen 1 zetel: dhr. Jussen CDA 3 zetels: dhr. Coenen dhr. Van Vliet mw. Claessen Jolic Betaalbaar & Duurzaam Vaals 2 zetels: mw. Göttgens dhr. Götz PvdA 2 zetels: mw. Renericken dhr. Kersten Vrij en Onafhankelijk 3 zetels: dhr. Mertens mw. Lemmer dhr. De Graauw Griffier dhr. Hoevenagel Voorzitter Burgemeester van Loo Na de verkiezingen in 2010 is een coalitie gevormd door de fracties V&O, PvdA en Betaalbaar & Duurzaam Vaals. Vanuit deze coalitie zijn 3 wethouders (1 per fractie) door de raad benoemd, die samen met de burgemeester het college van burgemeester en wethouders vormen. Binnen dit college is de volgende portefeuilleverdeling tot stand gekomen. Pagina 8 van 140

Burgemeester: dhr. van Loo Voorzitter College van burgemeester en wethouders 2010 2014 Wethouder dhr. Vroemen Vrij & Onafhankelijk Wethouder mw. Verbeek PvdA. Wethouder dhr. Kompier Betaalbaar & Duurzaam Vaals Bestuur & Dienstverlening Mens & Voorzieningen Wonen & Verkeer Werk & Economie Openbare orde en veiligheid rampenbestrijding burgerjaarverslag algemene gemeentelijke belangen algemene coördinatie eenheid van beleid en beleidscyclus bovengemeentelijke / Euregionale samenwerking algemene juridische zorg algemene kwaliteitszorg communicatie & voorlichting plaatselijke verordeningen handhaving grensoverschrijdende projecten. Breed welzijn/wmo onderwijs & educatie sport- / speelgelegenheden volksgezondheid ouderen / jongeren / gehandicapten algemeen maatschappelijk werk / sociaal cultureel werk kunst & cultuur vreemdelingenbeleid collectief vraagafhankelijk vervoer actief burgerschap. Volkshuisvesting ruimtelijke ordening monumentenbeleid verkeer en vervoer openbare werken milieu gemeentelijke eigendommen woonwagenzaken begraafplaatsen watermanagement vitaal platteland Drielandenpunt. Economische zaken duurzaamheid toerisme & recreatie evenementen markten en kermissen arbeidsmarktbeleid sociale zaken armoede/minima financiën/belastingen bedrijfsvoering personeel & organisatie. Dit betreft de portefeuilleverdeling zoals die gold op 31 december 2013. Wijzigingen naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen zijn in bovenstaande samenstelling van de gemeenteraad en de portefeuilleverdeling niet verwerkt. Pagina 9 van 140

Pagina 10 van 140

Financiële positie Jaarrekening 2013 Onderstaand wordt nader inzicht gegeven in de financiële positie van de gemeente Vaals middels de volgende volgorde: A) Rekeningresultaat 2013 B) Analyse rekeningresultaat 2013: 1. Bijstellingen 2013 2. Mutaties per programma 3. Realisatie dekkingsplan 4. Categoriale rekening 2013 5. Consequenties geraamde p.m. -posten 6. Financiële effecten voor de komende jaren C) Rekeningresultaat vóór en na reserveringen D) Reserves en voorzieningen E) Investeringsprojecten F) Besluitvorming jaarrekening A. Rekeningresultaat 2013 Het meest in het oog springend in een jaarrekening is vanzelfsprekend het resultaat. Wordt het jaar afgesloten met een overschot of met een tekort? Het jaar 2013 laat een positief resultaat zien van 636.000 Het rekeningresultaat is het uiteindelijke verschil tussen baten en lasten. De primitieve begroting 2013 toonde een saldo van 82.000 (stelpost vrije budgetruimte en stelpost onvoorzien). In de loop van 2013 is dat oorspronkelijke resultaat aan veranderingen onderhevig geweest, zoals weergegeven in de verschillende bestuursrapportage s. In onderstaand overzicht wordt de ontwikkeling van het rekeningresultaat 2013 dan ook aan de hand van de bestuursrapportages en overige raadsbesluiten gevolgd. Rekeningresultaat 2013 Mutaties Tussenstand Eindstand Primaire begroting 2013 (november 2012) * 82.000 Raadsbesluiten sept. 2012 t/m april 2013-34.000 48.000 1 e Burap 2013-55.000-7.000 Raadsbesluiten mei t/m sept. 2013-11.000-18.000 2 e Burap 2013 55.000 37.000 Raadsbesluiten na 2e Burap 2013-36.000 1.000 Effecten bij het opmaken van de jaarrekening 2013: +635.000 Saldo jaarrekening 2013 636.000 * Het saldo van de primaire begroting 2013 bestond enerzijds uit de zogenaamde vrije budgetruimte van 22.000 en anderzijds uit de stelpost onvoorzien van 60.000, zoals opgenomen in de begroting 2013. Het genoemde resultaat is het resultaat voor resultaatbestemming. In paragraaf F wordt nader ingegaan op de resultaatbestemming. Hierin wordt voorgesteld om 673.000 aan reserves toe te voegen. De jaarrekening 2013 sluit na bestemming uiteindelijk met een nadelig resultaat van 37.000. In de analyse in de volgende paragrafen wordt uitgegaan van het resultaat voor resultaatbestemming van 636.000, aangezien de resultaatbestemming een bevoegdheid van de raad is. Pagina 11 van 140

Rekeningresultaten 2004-2013 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0-200.000-400.000 2004200520062007200820092010201120122013 rekeningresultaten Deze grafiek toont de rekeningresultaten (voor resultaatbestemming) van de afgelopen 10 jaren. In de volgende onderdelen volgt een verdere analyse van het rekeningresultaat 2013 B. Analyse rekeningresultaat 2013 De totstandkoming van het uiteindelijke rekeningresultaat kan vanuit twee invalshoeken nader worden geanalyseerd. Bepalend daarbij is het onderscheid of de noodzakelijke bijstellingen reeds aan de raad ter autorisatie zijn voorgelegd of niet. De raad heeft ten behoeve van begrotingsjaar 2013 alle wijzigingen tot en met de decembervergadering geaccordeerd. Enerzijds zal dan ook de totstandkoming van het verschil tussen het positieve saldo van 82.000 bij de primaire begroting 2013 en het voorlopige positieve saldo van 1.000 na het laatste raadsbesluit met financiële consequenties worden geanalyseerd (onderdeel A in de tabel in paragraaf B.1). Anderzijds zullen ook de verschillen bij het opmaken van de jaarrekening 2013 geanalyseerd worden (onderdeel B in de tabel in paragraaf B.1). In deze paragraaf wordt verder ingegaan op de afwijkingen per programma, de mate van realisatie van het dekkingsplan 2013 en de effecten van de oorspronkelijk in de begroting 2013 opgenomen p.m.-posten. Deze uitgebreide analyse heeft tot doel inzicht te krijgen in de redenen van aanpassing van de begroting 2013 maar vooral ook de leereffecten (in financieel opzicht) voor de volgende jaren. Daarom zal deze paragraaf worden afgesloten met het aangeven van de eventuele financiële effecten van deze jaarrekening voor het huidige begrotingsjaar en de komende begrotingsjaren. B.1. Bijstellingen 2013 In de volgende tabel wordt een inzicht gegeven in de wijzigingen ten opzichte van de oorspronkelijke begroting 2013, die hebben geleid tot het uiteindelijke rekeningresultaat 2013. Deze bijstellingen zijn voor een groot deel reeds door de raad geautoriseerd (deel A) en voor een bepaald deel gebleken bij het opmaken van de jaarrekening (deel B). Een '-'teken voor de lasten betekent een nadeel hogere lasten c.q. meerlasten. Bij de baten betekent het '-'teken lagere opbrengsten c.q. minderbaten. Analyse rekeningresultaat 2013 Effecten 2013 Saldo 2013 Lasten Baten Primaire begroting 2013 82.000 A. Geautoriseerde bijstellingen (a.d.h.v. raadsvergaderingen 2013) Raadsbesluiten september 2012 t/m april 2013: Kapitaallasten investering jeugdgebouw Vijlen (Rb. 17.09.12) -4.000 Subsidie jeugdgebouw Vijlen (Rb. 17.09.12-3.000 Kapitaallasten investering LED-verlichting buitengebied (Rb. 29.10.12) -2.000 Kapitaallasten verhoging investeringskrediet brandweerpost (Rb. 18.12.12) -38.000 Toetreding gemeenschappelijke regeling leerlingenvervoer (Rb. 23.04.13) 11.000 Overname protestantse begraafplaats (Rb. 23.04.13) 3.000 Kapitaallasten investering Aan de Boom (Rb. 23.04.13) -1.000 Pagina 12 van 140

Analyse rekeningresultaat 2013 Effecten 2013 Saldo 2013 Lasten Baten Voorjaarsnota 2013 (1e burap): Leasecontract sporthal -7.000 Watertappunten Vijlen & Vaals -7.000 Beheer parkeergarage -5.000 Minderopbrengsten reclame-uitingen parkeergarage -15.000 Verfraaiing openbare ruimte -5.000 Digitale handhaving -2.000 Aanschaf nieuwe kassa -6.000 Meeropbrengsten forensenbelasting 3.000 Effecten algemene uitkering sept. en dec. Circulaire 2012 7.000 Decentralisatieuitkering CJG -1.000 Decentralisatieuitkering invoeringskosten jeugdzorg -17.000 Raadsbesluiten mei 2013 t/m september 2013: Kapitaallasten investering parkeren Aan de Noot (Rb. 27.05.13) -1.000 Beheer kantine sporthal (Rb. 24.06.13) -10.000 Najaarsnota 2013 (2e burap 2013): Verhuuropbrengst Brede School 7.000 Reiskosten Cathabel Op de Top 4.000 Afrekeningen 2012 huishoudelijke hulp & persoonsgebonden budget 17.000 Individuele voorzieningen WMO 103.000 Huuropbrengst BMA Lemiers -14.000 Waterschapslasten gemeentelijke eigendommen -5.000 Aanschaf verkeersborden -5.000 Opbrengsten vaste parkeerplaatsen -19.000 CJIB-vergoeding -25.000 Onkruidbestrijding 54.000 I-deel WWB 178.000 Toeristenbelasting -20.000 Burgerpeiling 20.000 Beveiligingsassessment DigiD -15.000 Dividend BNG 5.000 Huuropbrengst dislocatie Beemderlaan -20.000 Effecten gemeentefonds mei-circulaire 2013-185.000 Aanvullende decentralisatieuitkering invoeringskosten jeugdzorg -26.000 Verlaging decentralisatieuitkering CJG 1.000 Raadsbesluiten oktober t/m december 2013: Kapitaallasten investering nieuwe woonwagen (Rb. 28.10.13) -5.000 Openbare verlichting Oude Akerweg (Rb. 28.10.13) -16.000 Aanschaf rookmelders (Rb. 28.10.13) -15.000 195.000-276.000 1.000 Pagina 13 van 140

Analyse rekeningresultaat 2013 Effecten 2013 Saldo 2013 B. Nog niet geautoriseerde bijstellingen (i.v.m. opmaken jaarrekening 2013): Lasten Baten Minderlasten buurtopbouw en activiteitenplein 15.000 Minderlasten regionale functie jeugd 8.000 Minderlasten tranisitiekosten jeugdzorg (res. Overloop) 47.000 Minderlasten leerlingenvervoer 17.000 Minderlasten transitiekosten AWBZ (res. Overloop) 54.000 Minderlasten product WMO (HBH, PGB, individuele voorzieningen, uitvoeringskosten) 276.000 Minderlasten muziekonderwijs Kumulus 7.000 Saldo panden Lindenstraat (exploitatiekosten, huuropbrengsten) -14.000 Minderlasten watertappunt Vaals (res. Overloop) 7.000 Saldo product afval (kosten inzake afval en opbrengsten afvalstoffenheffing) 281.000 Saldo product riolering (kosten inzake riool en opbrengst rioolheffing) -17.000 Saldo product wegen 19.000 Meerlasten gladheidsbestrijding -7.000 Meerlasten parkeergarage -16.000 Minderbaten parkeeropbrengsten -45.000 Minderlasten WSW 124.000 Minderbaten rijksbijdrage WSW -64.000 Meerlasten gemeentelijk minimabeleid -49.000 Meerbaten dividend Enexis 53.000 Minderbaten opbrengst toeristenbelasting -10.000 Minderlasten bestuur 10.000 Minderlasten afdracht rijksleges documenten centrale balie 15.000 Minderbaten leges documenten centrale balie -48.000 Meeropbrengst dwangsom bouwstop 10.000 Minderbaten leges omgevingsvergunningen -113.000 Minderlasten aanschaf hondenpoepzakjes 6.000 Minderlasten rampenbestrijding 9.000 Minderlasten regionale brandweer Zuid-Limburg 18.000 Minderbaten OZB eigenaren -5.000 Meeropbrengst interne rentebaten 14.000 Minderopbrengst vervreemden Kleine Wereld -54.000 Minderlasten elektriciteit gemeentehuis 20.000 Meerlasten exploitatie dislocatie Beemderlaan -10.000 Meerlasten automatisering -47.000 Minderlasten onderhoud voertuigen en groot materieel buitendienst 13.000 Meerlasten salarissen -113.000 Voordeel kapitaallasten & rente 153.000 Minderlasten verzekeringen 26.000 Overige posten 45.000 Totaal bijstellingen begrotingsjaar 2013 897.000-262.000 636.000 Hieruit blijkt gedetailleerd hoe het verschil is ontstaan tussen het geraamde tekort na het laatste raadsbesluit met financiële consequenties in 2013 en het uiteindelijke rekeningresultaat. Onderstaand worden de voornaamste afwijkingen (positief en negatief) toegelicht (de structurele impact van onderstaande Pagina 14 van 140

posten wordt toegelicht bij paragraaf B6) of afwijkingen met een bijzondere oorzaak: 47.000 minderlasten transitiekosten jeugdzorg De ontvangen rijksbijdrage (geoormerkt) is in 2013 niet geheel besteed. In 2013 zijn reeds diverse opdrachten verleend. Het merendeel van de kosten worden echter in 2014 gemaakt. Het grootste deel van de rijksbijdrage is echter in 2013 uitgekeerd. 17.000 minderlasten leerlingenvervoer Het inverdieneffect door toetreding tot de gemeenschappelijke regeling Leerlingenvervoer Maastricht & Mergelland (raadsbesluit 23 april 2013) is de oorzaak van deze minderlasten. Ten tijde van het raadsvoorstel werd voorzichtigheidshalve een voordeel voor 2013 ingeschat van 11.000. Achteraf blijkt het inverdieneffect voor 2013 28.000 te bedragen, waarvan 17.000 ten gunste van het rekeningresultaat komt ( 11.000 is door het raadsbesluit reeds verwerkt). 54.000 minderlasten transitiekosten AWBZ De ontvangen rijksbijdrage (geoormerkt) is in 2013 niet geheel besteed. In 2013 zijn reeds diverse opdrachten, o.a. ook binnen de samenwerking Maastricht-Heuvelland, verleend. Het merendeel van de kosten worden echter in 2014 gemaakt. Het grootste deel van de rijksbijdrage is echter in 2013 uitgekeerd. 276.000 minderlasten product WMO Dit voordeel bestaat uit een aantal posten o 13.000 minderlasten uitvoeringskosten WMO met name minder externe indicatieadviezen; o 103.000 minderlasten huishoudelijke hulp op basis van afrekening WMO-kantoor 2013 (minder uren zorg in natura); o 74.000 minderlasten PGB op basis van afrekening WMO-kantoor 2013 (minder cliënten PGB); o 74.000 minderlasten individuele voorzieningen WMO met name bereikt door gekantelde werkwijze; o 12.000 meeropbrengsten eigen bijdragen CAK. Gezien de grote aanstaande bezuiniging van rijkswege op hulp bij het huishouden vanaf 2015 wordt voorgesteld dit voordeel te doteren aan een nieuw te vormen reserve WMO, teneinde financiële tegenvallers in 2015 hiermee op te vangen. 7.000 minderlasten watertappunt Vaals In de eerste bestuursrapportage 2013 zijn 7.000 beschikbaar gesteld om een tweede watertappunt in de gemeente Vaals te realiseren. Het eerste watertappunt, dat in Vijlen is geplaatst, is gefinancierd door WML. Het tweede watertappunt zal geplaatst worden op het Willem Alexanderplein na afronding van de reconstructie Maastrichterlaan (medio 2014). Om deze reden wordt voorgesteld het restant budget over te hevelen naar 2014 via de reserve overloop. 281.000 voordelig saldo product afval De post afval (inclusief BTW, bedrijfsvoeringskosten en kwijtscheldingen) laat in 2013 een voordeel zien van 281.000. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door lagere lasten afvalverwerking- en verwijdering en anderzijds door meeropbrengsten afvalstoffenheffing ( 104.000). Evenals vorige jaren zal dit voordeel aan de reserve egalisatie belastingtarieven worden toegevoegd, teneinde het voordeel in 2015 terug te geven aan de burger door middel van de bepaling van het tarief afvalstoffenheffing 2015. 19.000 saldo product wegen (voordeel) De post wegen laat een voordelig saldo zien van 19.000. Dit voordeel wordt met name veroorzaakt door ontvangen schadepenningen n.a.v. schade veroorzaakt aan de openbare ruimte. Voor wat betreft kwalitatief onderhoud wegen zijn de uitgaven conform begroting (meerjarenonderhoudsplan) gerealiseerd. Voor een toelichting hiervan wordt verwezen naar deel 2 programmaverantwoording. 16.000 meerlasten parkeergarage Deze meerlasten worden met name veroorzaakt door onvoorziene uitgaven aan de parkeerapparatuur (verhelpen storingen, uitvoeren reparaties, etc... Momenteel wordt onderzocht of het vervangen van de parkeerapparatuur per saldo tot een verlaging van de kosten (meerjarig) kan leiden. 45.000 minderbaten parkeeropbrengsten Dit betreft het saldo van de volgende posten: - Minderopbrengsten losse parkeerplaatsen parkeergarage ad 21.000 - Minderopbrengst reguliere parkeermeters & automaten in de openbare ruimte ad 99.000 - Minderopbrengst verhuur vaste parkeerplaatsen (parkeervergunningen- en ontheffingen) ad 18.000 - Minderopbrengst vergoeding CJIB ad 7.000 - Onttrekking uit reserve parkeren inzake gederfde parkeeropbrengsten inzake reconstructie Maastrichterlaan ad 100.000. Vanwege de reconstructie Maastrichterlaan hebben we een derving van parkeerinkomsten ingeschat van 100.000 in 2012. Omdat deze derving in 2012 niet is geëffectueerd vanwege uitstel van de werkzaamheden hebben we de derving in 2012 toegevoegd aan de reserve parkeren, met als doel deze te onttrekken in 2013 wanneer de derving plaatsvindt. 124.000 minderlasten WSW en 64.000 minderbaten rijksbijdrage WSW In 2013 hebben we 64.000 minder rijksbijdrage ontvangen tbv het uitvoeren van de Wet Sociale Werkvoorziening. Aangezien we de rijksbijdrage één op één doorsluizen naar WOZL is hiermee ook reeds 64.000 minderlasten verklaard. De overige minderlasten ( 60.000) worden veroorzaakt door enerzijds minder schapslasten ( 13.000) en anderzijds een ontvangen afrekening over voorgaande jaren ad 47.000 49.000 meerlasten gemeentelijk minimabeleid Deze meerlasten is het saldo van de volgende posten: Pagina 15 van 140

- 20.000 minderlasten kwijtscheldingen afvalstoffenheffing wordt meegenomen in de resultaatbestemming toevoeging aan reserve egalisatie belastingtarieven (zie ook voordeel product afval) - 10.000 minderlasten schuldhulpverlening; - 79.000 meerlasten niet-declarabele bijstand Het aantal mensen dat een beroep deed op de minimaregelingen nam in 2013 met circa 10 % toe. Het aantal mensen dat een beroep deed op schulddienstverlening bij Pentasz daalde licht. Bij Trajekt (schuldpreventie) was echter een lichte toename te zien. Dat die toename niet heeft geleid tot meer aanvragen voor zwaardere schuldtrajecten bij Pentasz wijst op een effectieve preventieve aanpak en op een goede werking van het netwerk rondom armoede en schulden. 53.000 meerbaten dividend Enexis Deze hogere opbrengsten worden enerzijds veroorzaakt door een ontvangen boeterente vanwege de vervroegde aflossing van de bruglening en anderzijds een hogere reguliere dividenduitkering. 10.000 minderbaten opbrengst toeristenbelasting Deze minderlasten zijn veroorzaakt doordat het aantal overnachtingen in 2013 lager is uitgevallen dan begroot. 113.000 minderbaten omgevingsvergunningen Dit nadeel bestaat uit een aantal subposten, die verduidelijkt worden in de volgende tabel: Omschrijving Begroot Werkelijk Verschil Reguliere omgevingsvergunningen 75.000 119.000 + 44.000 Vijlen Zuid-Oost 90.000 43.000 -/- 47.000 Koningin Julianaplein 50.000 0 -/- 50.000 Von Clermontpark 60.000 0 -/- 60.000 Totaal 275.000 162.000 -/- 113.000 De reguliere omgevingsvergunningen laten een meeropbrengst zien van 44.000. De leges omgevingsvergunningen van projectmatige bouw laten daarentegen een minderopbrengst van 157.000 zien. Omdat de projectmatige bouwwerkzaamheden in 2014 nog doorlopen zullen de begrote legesopbrengsten in 2014 wel gerealiseerd worden. Het tekort in 2013 werkt direct door in het jaarrekeningresultaat. Zoals bekend effectueerd het jaarrekeningresultaat zich in de algemene reserve. Het voorstel is dan ook om het in 2014 ontvangen aandeel leges omgevingsvergunningen van projectmatige bouw, die in 2014 uiteraard niet zijn begroot, toe te voegen aan de algemene reserve. 54.000 minderopbrengst vervreemden Kleine Wereld Deze ingeboekte opbrengst betreft enerzijds een besparing op de kapitaallasten bij het afboeken van deze activa (boekwaarde) en anderzijds het rentevoordeel vanwege het toevoegen van de verkoopwinst aan reserves. Aangezien de gebouwen in 2013 niet zijn vervreemd, is de opbrengst niet gerealiseerd. Begin 2014 is echter een overeenkomst gesloten met ontwikkelaar 3W. Momenteel wordt de haalbaarheid van een ontwikkeling van 8 geschakelde patiowoningen en 6 vrije kavels onderzocht. De eerste signalen duiden op interesse. Op het moment dat de ontwikkelaar voldoende zicht heeft op de haalbaarheid, zal de bestemmingsplanprocedure worden opgestart. Betaling van de grond ( 775.000) zal plaatsvinden naar rato van het aantal verkochte woningen/kavels. Aangezien deze verkoop op zijn vroegst pas begin 2015 zal gaan lopen, zal ook voor boekjaar 2014 de ingeboekte opbrengst ad 54.000 niet worden gerealiseerd. 47.000 meerlasten automatisering Vanwege de verouderde automatiseringsomgeving zijn in 2013 relatief veel kosten gemaakt tbv vervanging / reparatie. Daarnaast zijn vooruitlopend op VDI in het kader van het verbeterplan ICT enkele kosten gemaakt. 113.000 meerlasten salarissen Dit nadeel wordt veroorzaakt door noodzakelijke extra inhuur vanwege ziekte alsmede een extra kwaliteitsimpuls bij ruimtelijke ordening, vergunningverlening en handhaving. 153.000 voordeel kapitaallasten en rente Dit voordeel wordt met name veroorzaakt door uitstel van weg- en rioolreconstructies en omdat de financiële afwikkeling van de nieuwe brandweerkazerne nog niet heeft plaatsgevonden. Anderzijds wordt dit voordeel veroorzaakt doordat in 2013 geen lang geld is aangetrokken om het financieringstekort te dekken, maar maandelijks kort geld is aangewend. Dit brengt een zeker rentevoordeel met zich mee. In de paragraaf Treasury wordt hier nader bij stilgestaan. B.2. Mutaties per programma In dit onderdeel wordt belicht op welke wijze het rekeningresultaat 2013 tot stand is gekomen, bezien vanuit de afwijkingen per programma ten opzichte van de oorspronkelijke begroting 2013. Pagina 16 van 140

Rekeningresultaat 2013 (bedragen * 1.000) Begroting 2013 Rekening 2013 Resultaatafwijking Programma s Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Abs. % Mens & Voorzieningen -5.994 601-5.393-5.490 727-4.763 630 12% Wonen & Verkeer -7.557 3.457-4.100-7.622 3.957-3.665 435 11% Werk & Economie -9.638 8.797-841 -9.449 8.641-808 33 4% Bestuur & Dienstverlening -3.737 647-3.090-3.798 368-3.430-340 11% Subtotaal programma s -26.926 13.502-13.424-26.359 13.693-12.666 Financiering / algemene -1.283 14.729 13.446-2.454 15.756 13.302-144 1% dekkingsmiddelen Totaal -28.209 28.231 22-28.813 29.449 636 614 Bovenstaand zijn de afwijkingen van de werkelijke saldi per programma (baten -/- lasten) afgezet tegen de geraamde saldi. In deze tabel valt op dat de lasten van programma Mens & Voorzieningen met 504.000 zijn afgenomen. Dit is met name gelegen in de minderlasten WMO en minderlasten transitiekosten decentralsaties jeugdzorg en AWBZ. De baten bij programma Wonen & Verkeer vallen 500.000 hoger uit. De voornaamste oorzaak hiervan is het eerste gedeelte opbrengst van woningbouwproject Vijlen Zuid-Oost (toegevoegd aan algemene reserve). Daarnaast vallen de baten van programma Bestuur & Dienstverlening 279.000 lager uit dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door minderbaten leges omgevingsvergunningen. Voor een gedetailleerde verschillenanalyse wordt verwezen naar deel 2 van deze programmarekening de programmaverantwoording. Rechtmatigheid begrotingscriterium Voorgaand zijn steeds de verschillen belicht tussen de oorspronkelijke ramingen in de begroting 2013 en de uiteindelijke realisatie in de jaarrekening 2013. Aangegeven is dat een deel van deze wijzigingen reeds door de gemeenteraad bij eerdere raadsbesluiten is geaccordeerd. In de financiële verordening, welke eind 2013 is geactualiseerd, ex artikel 212 Gemeentewet zijn bepalingen opgenomen omtrent het al dan niet autoriseren van begrotingsoverschrijdingen. In art. 4 lid 3a is opgenomen dat de raad overschrijdingen, die per programma het totaal van de programmalasten niet met 15.000 te boven gaan, niet vooraf behoeft te autoriseren. De wijzigingen, die bij het opmaken van de jaarrekening naar voren komen, zijn per definitie nog niet door de raad geautoriseerd. Door het vaststellen van de jaarrekening stemt de raad achteraf in met de gehele verantwoording en verleent het college op die manier decharge van het gevoerde bestuur en de financiële verantwoording. De niet eerder geautoriseerde overschrijdingen, hoger dan 15.000 per programma, zijn strikt genomen onrechtmatig. Echter de overschrijdingen waarbij het college bij het doen van de uitgaven binnen het door de raad uitgezette beleid is gebleven, betrekt de accountant niet bij de beslissing of al dan niet een goedkeurende controleverklaring kan worden afgegeven. De accountant stelt de bedragen waarvan het college in de jaarrekening heeft aangegeven dat ze nog door de raad geautoriseerd dienen te worden, in het verslag van bevindingen aan de orde. Rekeningresultaat 2013 Begroting 2013 Rekening 2013 (bedragen * 1.000) na wijzigingen Programma s Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Mens & Voorzieningen -5.984 594-5.390-5.490 727-4.763 Wonen & Verkeer -7.575 3.403-4.172-7.622 3.957-3.665 Werk & Economie -9.465 8.669-796 -9.449 8.641-808 Bestuur & Dienstverlening -3.811 647-3.164-3.798 368-3.430 Subtotaal programma s -26.835 13.313-13.522-26.359 13.693-12.666 Financiering / algemene -2.228 15.751 13.523-2.454 15.756 13.302 dekkingsmiddelen Totaal -29.063 29.064 1-28.813 29.449 636 Geconstateerd is dat bij 1 programmaonderdeel de overschrijdingen van de werkelijke totale lasten, afgezet tegen de laatst bijgestelde begroting, de vooraf toegestane marge van 15.000 te boven gaan. Het gaat hier om het programmaonderdeel Wonen & Verkeer, waarbij de lasten met 47.000 zijn overschreden. Voor een toelichting c.q. nadere analyse daarvan wordt verwezen naar deel 2 van deze programmarekening de programmaverantwoording. B.3. Realisatie dekkingsplan Bij de totstandkoming van de begroting 2013 is geen dekkingsplan opgenomen omdat de begrotingssaldi meerjarig sluitend waren. De begroting 2013 was sluitend zonder dat daarvoor ombuigingen c.q. bezuinigingsmaatregelen benodigd waren. B 4. Categoriale rekening 2013 Naast een zicht op de lasten en de baten per programma kan de jaarrekening ook weergegeven worden middels een indeling in zogenaamde categorieën. Het volgende overzicht geeft deze indeling weer. Pagina 17 van 140

Categoriale rekening 2013 Absoluut (bedragen) Kostencategoriën Inkomstencategoriën Salarissen en sociale lasten 5.274.000 Rijksbijdragen: Kapitaallasten (rente/afschrijv.) 3.931.000 alg. uitkering gemeentefonds 10.449.000 rijksbijdragen WSW & WWB 7.187.000 Inkoop goederen: overige rijksbijdragen 221.000 onderhoudskosten 1.075.000 17.857.000 software 342.000 Gemeentelijke belastingen: kosten inzake afval en riool 975.000 onroerende zaakbelastingen 1.409.000 energiekosten 250.000 afvalstoffenheffing 1.245.000 verzekeringen 53.000 rioolretributies 1.155.000 materiaal, werkzaamheden 1.635.000 toeristenbelasting 777.000 4.330.000 bevolkingsleges 142.000 Subsidies en bijdragen: bouwleges en gebruiksvergun. 169.000 bijdragen aan instellingen 2.203.000 parkeeropbrengsten 610.000 subsidies aan verenigingen e.d. 474.000 overige heffingen 129.000 2.677.000 5.636.000 Sociale voorzieningen/zorg: Lasten WSW & WWB 8.692.000 Huren en pachten 350.000 WMO-voorzieningen 1.138.000 Rente- en dividendopbrengsten 1.141.000 9.830.000 Onttrekkingen reserves/voorz. 3.055.000 Toevoegingen reserves/voorz. 1.754.000 Overige baten 1.413.000 Overige lasten 1.020.000 Subtotaal lasten 28.816.000 Subtotaal baten 29.452.000 Rekeningsaldo 636.000 Totale lasten 2013 29.452.000 Totale baten 2013 29.452.000 Relatief gezien hebben deze categorieën vergeleken met de begroting van 2013 de volgende impact. Categoriale rekening 2013 Kostencategorieën Begr. 2013 Realisatie 2013 Inkomstencategorieën Relatief (procenten) Begr. 2013 Realisatie 2013 Salarissen en sociale lasten 18% 18% Rijksbijdragen 66% 61% Kapitaallasten (rente/afschr.) 14% 14% Gemeentelijke belastingen 20% 19% Inkoop goederen 15% 15% Huren en pachten 1% 1% Subsidies en bijdragen 10% 9% Rente- en dividendopbr. 4% 4% Sociale voorzieningen / zorg 38% 34% Onttrekkingen res/voorz. 7% 10% Toevoegingen reserves / voorz. 2% 6% Overige lasten 3% 4% Overige baten 2% 5% Totale lasten 2013 100% 100% Totale baten 2013 100% 100% Voor wat betreft de lasten zijn met name de toevoegingen aan reserves en voorzieningen hoger uitgevallen dan de begroting (+ 4%) Dit heeft met name te maken met de resultaatbestemming jaarrekening 2012, waarbij het rekeningsaldo wordt toegevoegd aan de algemene reserve. De daling van de lasten sociale voorzieningen / zorg (-/-4%) is met name gelegen in de lagere lasten inzake WSW & WWB. De overige lasten bestaan uit een groot aantal posten die niet gelabeld kunnen worden aan een andere categorie. Enkele van de grootste posten betreffen kosten inzake vrijwilligerscentrale ( 63.000), kosten herinrichting Mergelland Oost ( 46.000), kwijtscheldingen afvalstoffenheffing en rioolheffing ( 125.000) en opleidingen ambtelijke organisatie ( 64.000). Aan de batenkant zijn de rijksbijdragen met 5% afgenomen (absoluut met ruim 300.000). Dit heeft met name te maken met de lagere rijksbijdrage WSW en WWB. Daarnaast valt aan de batenkant op dat de onttrekkingen reserves / voorzieningen 3% hoger uitvallen. Dit is met name gelegen in de resultaatbestemming jaarrekening 2012, waarbij de algemene reserve onttrokken wordt ten gunste van een aantal reserves (bijvoorbeeld reserve Pentasz I-deel WWB, reserve overloop). Ook de overige baten laten Pagina 18 van 140

een stijging zien (3%). Dit heeft met name te maken met de gedeeltelijke opbrengst project Vijlen Zuid-Oost ( 460.000), waarvan de baten onder deze noemer vallen. Voor de rest vallen enkele andere relatief grote posten onder de overige baten, zoals de eigen bijdragen huishoudelijke hulp WMO ( 157.000), bijschrijving boekwaarde bestemmingsplannen ( 167.000), inzet van overlopende passiva ( 61.000) en rente kapitaallasten ( 223.000) B.5. Consequenties geraamde p.m. posten Naast bovengenoemd dekkingsplan, is in de begroting tevens gewezen op een aantal zogenaamde p.m.-posten. Bij deze posten kon bij het opstellen van de begroting niet concreet worden aangegeven wat de financiële impact ervan zou zijn. Voor deze posten werd derhalve geen bedrag geraamd. Wat dat betreft hielden deze posten derhalve een zodanig risico in, dat bij het oordeel omtrent de financiële positie hiermede rekening moest worden gehouden. In het volgende overzicht blijkt in welke mate deze posten tot consequenties voor de jaarrekening 2013 hebben geleid. Hier wordt ingegaan op de PM-posten die voor begrotingsjaar 2013 verwacht werden. In de begroting 2013 opgenomen PM-posten Realisatie Toelichting Redelijke financiële impact > 50.000 en < 100.000 Onzeker is welk bedrag de gemeente moet inbrengen / bijdragen aan de concept gemeenschappelijke regeling RUD 17.000 Op basis van de opstartbegroting gemeenschappelijke regeling RUD heeft de gemeente in 2013 17.000 bijgedragen. Deze lasten zijn gedekt via de salarissen van de ambtelijke organisatie. Onzeker is of raming (ingeboekte jaarlijkse opbrengst) vervreemding / verkoop Kleine Wereld haalbaar is Forse financiële impact > 100.000 Onzeker is welke invloed de mogelijk nieuwe wetsontwerpen Schatkistbankieren en Wet Houdbare Overheidsfinanciën hebben op de begrotingsruimte van de gemeente. Indien beide wetten worden aangenomen kan dit een nadeel op het begrotingssaldo opleveren. Totaal consequenties 71.000 54.000 Verkoop / vervreemding niet gerealiseerd in 2013. 3W en de gemeente zijn begin 2014 tot een overeenkomst gekomen waarbij het terrein incl. sloop Kleine Wereld ontwikkeld gaat worden. 0 De wetten zijn aangenomen in 2013, echter hebben geen nadelig financieel effect opgeleverd. In 2013 hebben de p.m.-posten een financieel effect gehad. Dit wordt met name veroorzaakt door het niet vervreemden / verkopen van de Kleine Wereld. B.6. Financiële effecten voor de komende jaren Zoals reeds eerder opgemerkt is de uitgebreide analyse van het rekeningresultaat niet alleen bedoeld om inzicht in de afwijkingen te verschaffen, maar vooral ook lering te trekken t.b.v. de financiële consequenties voor de komende jaren. Voor de komende raadsperiode, waarbij o.a. de kaders worden gesteld voor de begroting 2015 is de volgende recapitulatie van voorgaande sub-paragrafen van belang. De wijzigingen 2013, welke reeds door de raad via raadsbesluiten zijn geautoriseerd, zijn middels de bestuursrapportages ook reeds verwerkt in de komende jaren. De wijzigingen 2013 welke pas zijn gebleken bij het opmaken van de jaarrekening 2013 zijn deels al meegenomen in de taakstellende bezuinigingsoperatie bij de begroting 2014 en leiden dus niet tot aanpassingen in de komende jaren. De in de begroting 2013 opgenomen p.m.-posten zijn tweeledig; enerzijds is de geraamde opbrengst inzake verkoop / vervreemding Kleine Wereld niet gerealiseerd (impact 54.000) en anderzijds is het risico inzake de open-einde-regeling WMO niet geëffectueerd (dus geen financiële impact). Voor wat betreft de geraamde opbrengst inzake verkoop / vervreemding Kleine Wereld is begin 2014 een overeenkomst gesloten met ontwikkelaar 3W. Momenteel wordt de haalbaarheid van een ontwikkeling van 8 geschakelde patiowoningen en 6 vrije kavels onderzocht. De eerste signalen duiden op interesse. Op het moment dat de ontwikkelaar voldoende zicht heeft op de haalbaarheid, zal de bestemmingsplanprocedure worden opgestart. Betaling van de grond ( 775.000) zal plaatsvinden naar rato van het aantal verkochte woningen/kavels. Aangezien deze verkoop op zijn vroegst pas begin 2014 zal gaan lopen, zal ook voor boekjaar 2014 de ingeboekte opbrengst ad 54.000 niet worden gerealiseerd. C. Rekeningresultaat vóór en na reserveringen De rekening 2013 sluit met een batig verschil tussen baten en lasten van 636.000. Toch is dit resultaat niet puur het verschil tussen baten en lasten. Wat hierin meespeelt zijn de onttrekkingen alsmede de toevoegingen aan reserves. Met andere woorden, het resultaat komt mede tot stand door deels de zogenaamde gemeentelijke spaarpotten aan te wenden en/of aan te vullen. Conform het Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten (BBV) dient het totale begrotings- en jaarrekeningresultaat Pagina 19 van 140

echter zowel inclusief als exclusief de onttrekkingen aan reserves inzichtelijk te worden gemaakt. Uit onderstaand overzicht blijkt dat als wordt afgezien van onttrekkingen en toevoegingen aan de reserves sprake is van een exploitatie-tekort van 774.000. Onderstaand wordt gespecificeerd aanggeven hoe we vanuit dit tekort van 774.000 tot het overschot van 636.000 zijn gekomen. De onttrekkingen hebben gedeeltelijk betrekking op financiering van incidentele zaken, zoals gederfde parkeerinkomsten inzake reconstructie Maastrichterlaan, herinrichting Mergelland Oost en afboeken boekwaarde bestemmingsplan Schanes. Verder gaat het bij de onttrekkingen- en toevoegingen veelal om reeds jaren geleden ingezet beleid, welke structureel in de begroting en rekening zijn opgenomen. Analyse rekeningresultaat vóór en ná reserveringen Programma-resultaten excl. reserveringen Lasten Baten Saldo Mens & Voorzieningen -5.490.000 727.000-4.763.000 Wonen & Verkeer -7.622.000 3.957.000-3.665.000 Werk & Economie -9.449.000 8.641.000-808.000 Bestuur & Dienstverlening -3.798.000 368.000-3.430.000 Totaal programma s Financiering/Algemene dekkingsmiddelen -867.000 12.759.000 11.892.000 Resultaat vóór reserveringen -27.226.000 26.452.000-774.000 Reserveringen per programma Toevoegingen Onttrekkingen Mens & Voorzieningen Onttrekking reserve unfiformenfonds tbv harmonie Lemiers 2.000 Rentetoevoeging reserve uniformenfonds 2.000 Onttrekking reserve centrale kinderopvang tbv peuterspeelzaalwerk 20.000 Wonen & Verkeer Toevoeging algemene reserve deelopbrengst Woningbouw Vijlen 460.000 Onttrekking algemene reserve tbv Herinrichting Mergelland Oost 46.000 Onttrekking algemene reserve tbv grondexploitatie Kon. Julianaplein 915.000 Toevoeging algemene reserve verkoop kavel Eschberg Noord 5.000 Onttrekking reserve bestemmingsplannen tbv archeologisch advies 4.000 Onttrekking reserve bestemmingsplannen tbv Nedview / Nedbrowser 19.000 Onttrekking reserve bestemmingsplannen tbv BP Buitengebied 30.000 Toevoeging reserve bestemmingsplannen bovenwijkse voorzieningen Verveshuis 12.000 Onttrekking reserve bestemmingsplannen BP Kern Vaals & Eschberg Nrd 18.000 Onttrekking reserve bestemmingsplanenn BP Selzerbeek 11.000 Toevoeging reserve bestemmingsplannen exploitatie Eschberg Noord 8.000 Onttrekking reserve nieuwe gemeentewerf tbv kap.lasten nieuwe werf 28.000 Onttrekking reserve parkeervoorziening tbv gederfde parkeerinkomsten 100.000 Onttrekking reserve toerisme tbv kwaliteitsverbetering openbaar groen 25.000 Onttrekking reserve toerisme tbv wandelpaden Bloemendalpark 18.000 Onttrekking reserve rioleringen tbv samenwerking afvalwater 6.000 Rentetoevoeging reserve rioleringen 9.000 Onttrekking reserve egalisatie belastingtarieven overschot product afval 2011 191.000 Onttrekking reserve egalisatie belastingtarieven overschot product afval 2012 70.000 Werk & Economie Onttrekking algemene reserve tbv Euregionale Oriëntatie 5.000 Toevoeging algemene reserve restitutie bedrijfsactiviteiten Licom --> WOZL 118.000 Pagina 20 van 140

Analyse rekeningresultaat vóór en ná reserveringen Onttrekking reserve minimabeleid tbv plan van aanpak armoedebeleid 18.000 Onttrekking reserve minimabeleid tbv plan van aanpak uitstroombeleid 14.000 Rentetoevoeging reserve minimabeleid 7.000 Onttrekking reserve toerisme tbv brochure VVV Zuid-Limburg 4.000 Rentetoevoeging reserve toerisme 6.000 Onttrekking reserve re-integratie tbv tekort W-deel 2013 44.000 Onttrekking reserve Pentasz I-deel tbv tekort 2013 300.000 Bestuur & Dienstverlening Onttrekking algemene reserve tbv dienstverleningsconcept KCC 5.000 Toevoeging reserve gemeentefonds effecten algemene uitkering 201.000 Onttrekking reserve gemeentefonds effecten algemene uitkering 263.000 Rentetoevoeging reserve gemeentefonds 19.000 Onttrekking res. communicatie & voorlichting tbv bijdrage lokale omroep 8.000 Rentetoevoeging reserve communicatie & voorlichging 2.000 Onttrekking reserve minimabeleid tbv project RCF 7.000 Bedrijfsvoering Toevoeging reserve overloop - rekeningresultaat 2012 70.000 Onttrekking reserve overloop tbv exploitatie 70.000 Onttrekking reserve personeel tbv arbo-aangelegenheden 8.000 Onttrekking reserve personeel tbv strategisch opleidingsplan 25.000 Rentetoevoeging reserve personeel 10.000 Mutaties tussen reserves / voorzieningen Onttrekking algemene reserve tbv vorming reserve overloop 2012 70.000 Onttrekking algemene reserve tbv resultaatbestemming 2012 (tgv reserve egalisatie belastingtarieven) Onttrekking algemene reserve tbv resultaatbestemming 2012 (tgv reserve Pentasz WWB I-deel) Onttrekking algemene reserve tbv resultaatbestemming 2012 (tgv reserve Personeel) Toevoeging algemene reserve tbv dubieuze debiteuren (tlv voorziening dubieuze debiteuren) 5.000 Toevoeging reserve egalisatie belastingtarieven (tlv algemene reserve) 203.000 Toevoeging reserve personeel (tlv algemene reserve) 50.000 Toevoeging reserve Pentasz WWB I-deel (tlv algemene reserve) 400.000 203.000 400.000 50.000 Totaal reserveringen -1.587.000 2.997.000 1.410.000 Resultaat ná reserveringen -28.813.000 29.449.000 636.000 Pagina 21 van 140

Rekeningresultaten voor reserveringen 2004-2013 9.000.000 8.000.000 7.000.000 6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 0-1.000.000-2.000.000-3.000.000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 res. voor reserveringen Het rekeningresultaat 2013, exclusief toevoegingen en onttrekkingen aan / uit reserves, is dus 774.000 negatief. D. Reserves en voorzieningen Voor een juist inzicht in de financiële positie is het van groot belang om de omvang van het eigen vermogen van de gemeente nader te beschouwen. Dit eigen vermogen wordt gevormd door de reserves. We onderscheiden daarbij de algemene reserve, die dienst doet als zogenaamde buffer voor toekomstige incidentele tegenvallers, enerzijds en de bestemmingsreserves, gelden die op zij gezet zijn voor specifieke bestemmingen, anderzijds. Verder is het ook van belang om oog te hebben voor de omvang en vooral de toereikendheid van de diverse voorzieningen, waarmee toekomstige risico s en verplichtingen zoveel mogelijk dienen te worden afgedekt. In onderstaand overzicht wordt de omvang (en het verloop) van de diverse reserves en voorzieningen in 2013 ten opzichte van de begroting 2013 neergezet.oop reserves/orzieningen x 1.000) Verloop reserves / voorzieningen Begroting 2013 Jaarrekening 2013 (bedragen * 1.000) Begin 2013 Mutaties 2013 Eind 2013 Begin 2013 Mutaties 2013 Eind 2013 Algemene reserve 8.346-1.390 6.956 7.595-286 7.309 Bestemmingsreserves 3.151-614 2.537 3.372-303 3.069 Totaal reserves 11.497-2.004 9.493 10.967-589 10.378 Voorzieningen 1.612-218 1.394 1.696-16 1.680 Totaal reserves en voorzieningen 13.109-2.222 10.887 12.663-605 12.058 De afwijking in het saldo begin 2013 wordt veroorzaakt door effecten vanuit besluiten die genomen zijn tussen de besluitvorming van de begroting 2013 (november 2012) en de jaarrekening 2012 (juni 2013). De oorzaken van de afwijkingen in de mutaties van de algemene reserve betreft enerzijds de netto toevoeging van het jaarrekeningresultaat 2012 ( 96.000) en anderzijds de toevoeging van het eerste gedeelte verkoopopbrengst woningbouwproject Vijlen Zuid-Oost ( 460.000). De volgende grafiek toont het verloop van de reserves-en-voorzieningen-portefeuille over de afgelopen 8 jaren. 20.000.000 Omvang reserves en voorzieningen 2006-2013 15.000.000 10.000.000 dfsdfsdfsdfsd 5.000.000 alg.reserve best.reserves voorzieningen totaal sdfsdfsdfsd - 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Pagina 22 van 140

Onderstaand worden de mutaties in dit jaar nader belicht. Mutaties reserves / voorzieningen 2013 Beginsaldo Toevoegingen Onttrekkingen Eindsaldo Algemene reserve 7.595.268 1.406.600-1.693.120 7.308.748 Toevoeging rekeningresultaat 2012 819.338 Toevoeging gedeelte opbrengst woningbouw Vijlen 459.784 Toevoeging verkoopopbrengst kavel Eschberg Noord 4.131 Toevoeging ontvangsten dubieuze debiteuren 5.069 Toevoeging restitutie bedrijfsactiviteiten Licom WOZL 118.278 Resultaatbestemming 2012 reserve overloop 70.000 Resultaatbestemming 2012 reserve egalisatie belastingtarieven 203.000 Resultaatbestemming 2012 reserve personeel 50.000 Resultaatbestemming 2012 reserve Pentasz I-deel WWB 400.000 Inzet tbv Euregionale oriëntatie 5.203 Inzet tbv herinrichting Mergelland Oost 45.604 Inzet tbv dienstverleningsconcept KCC 4.518 Inzet tbv grondexploitatie Konining Julianaplein 914.795 Bestemmingsreserves 3.371.758 999.390-1.302.230 3.068.918 Rentebijschrijving bestemmingsreserves (4%) 55.832 Resultaatbestemming 2012 reserve overloop 70.000 Resultaatbestemming 2012 reserve egalisatie belastingtarieven 203.000 Resultaatbestemming 2012 reserve personeel 50.000 Resultaatbestemming 2012 reserve I-deel WWB 400.000 Toevoeging div. effecten algemene uitkering gemeentefonds 201.000 Toevoeging bovenwijkse voorzieningen Verveshuis 11.950 Toevoeging exploitatie Eschberg Noord 7.608 Inzet vanwege diverse effecten algemene uitkering 262.971 Inzet vanwege bijdrage Omroep Krijtland 7.563 Inzet tbv uniformen harmonie Lemiers 1.728 Inzet reserve overloop 2012 70.000 Inzet inzake kosten archeologisch advies 3.358 Inzet inzake bestemmingsplan Kern Vaals & Eschberg Noord 17.926 Inzet inzake bestemmingsplan Buitengebied 30.148 Inzet inzake bestemmingsplan Selzerbeek 10.701 Inzet inzake Nedview / Nedbrowser 19.440 Inzet t.b.v. dekking kapitaallasten nieuwe gemeentewerf 28.000 Inzet t.b.v. gederfde parkeerinkomsten rec. Maastrichterlaan 100.000 Inzet t.b.v. project RCF 7.059 Inzet t.b.v. plan van aanpak armoedebeleid 18.292 Inzet t.b.v. plan van aanpak uitstroombeleid 13.712 Inzet t.b.v. kwaliteitsverbetering openbaar groen 25.000 Inzet t.b.v. brochure VVV Zuid-Limburg 4.000 Inzet t.b.v. wandelpaden Bloemendalpark 18.288 Inzet t.b.v. samenwerking afvalwaterketen 6.139 Inzet t.b.v. rekeningresultaat 2011 egalisatie belastingtarieven 191.000 Inzet t.b.v. rekeningresultaat 2012 egalisatie belastingtarieven 70.000 Inzet t.b.v. peuterspeelzaalwerk 20.000 Inzet t.b.v. arbo-aangelegenheden 8.002 Inzet t.b.v. strategisch opleidingsplan 25.000 Inzet t.b.v. participatiebudgetten re-integratie 43.957 Inzet t.b.v. I-deel WWB 299.946 Voorzieningen 1.695.820 206.245-222.329 1.679.736 Toevoeging voorziening openbare verlichting 44.870 Toevoeging bijdrage Heton onderhoudsreservering BMA Lemiers 38.534 Toevoeging t.b.v. onderhoud gebouwen 2013 122.841 Inzet t.b.v. wachtgelduitkeringen oud-wethouders 70.043 Pagina 23 van 140

Mutaties reserves / voorzieningen 2013 Beginsaldo Toevoegingen Onttrekkingen Inzet t.b.v. weteninfrastructuur 54.799 Inzet t.b.v. voorbereidingskosten isolatiemaatregelen 33.337 Inzet t.b.v. afboeken dubieuze debiteuren 5.069 Inzet t.b.v. tekort Licom 2012 59.081 Eindsaldo E. Investeringsprojecten Naast de zogenaamde exploitatie, de jaarlijkse baten en lasten, zijn er nog diverse lopende investeringsprojecten. Dit betreffen eenmalige grote uitgaven, welke niet rechtstreeks in één keer in het resultaat van een boekjaar tot uitdrukking komen, maar waarbij over een langere periode de lasten via rente en afschrijving (kapitaallasten) worden toegerekend. Eind 2013 staan de volgende investeringsprojecten met de daarbij behorende kredieten nog open. Lopende investeringen Oorsp. plan. Gevoteerd krediet Huidige stand van zaken Realisatie Activiteitenplein 2010 Begroting 2010 Kadernota 2011 jaar-uitvoer. Raadsbesluit Bedrag Gerealiseerd Restant Gereed 375.000-175.000 200.000 196.000 4.000 2014 Jeugdgebouw Vijlen 2013 Rb. 17.09.12 35.000 25.000 10.000 2014 Woonwagen Vijlen 2014 Rb. 28.10.13 77.000 64.000 13.000 2014 Projecten Stilte en Leefkwaliteit 2013 2015 Begr. 2013 135.000 8.000 127.000 2015 Aankoop panden Lindenstraat 2013 19.06.2013 700.000 702.000-2.000 2014 Verkeersprioriteiten 2010 (o.a. Selzerbeeklaan Sneeuwberglaan) Verkeersprioriteiten 2011 (o.a. Viergrenzenweg) 2010 gereed Rb. 07.04.2008 Begr. 2012 2011 gereed Rb. 07.04.2008 Rb. 08.02.2010 120.000-72.000 48.000 230.000-120.000 110.000 20.000 28.000 2014 15.000 95.000 2014 Opknappen vijver Obelisk 2010 gereed Begr. 2010 Rb. 20.06.2011 Rb. 25.06.2012 200.000 100.000 50.000 350.000 374.000-24.000 2014 Groenstructuurplan 2010 2024 Rb. 13.07.09 550.000 111.000 439.000 2024 Begroting 2011 Wegreconstructie Maastrichterlaan 2011 Rb. 21.05.2012 752.000 88.000 664.000 2014 Rioolrenovatie Maastrichterlaan 2011 Begroting 2009 kadernota 2011 kadernota 2011 kadernota 2011 Weg- en rioolreconstructie Rijksweg Lemiers * 2011 Begroting 2009 Rioolvervanging kadernota 2011 566.000 155.000 300.000 903.000 1.924.000 29.000 1.895.000 2014 505.000-155.000 350.000 wegreconstructie 143.000 493.000 405.000 88.000 2014 Maatregelen wateroverlast 2009/2010 Begroting 2009 100.000 85.000 15.000 2014 Maatregelen kaderrichtlijn water 2009/2012 Begroting 2009 kadernota 2011 400.000-300.000 100.000 88.000 12.000 2014 Wegreconstructie en rioolvervanging Selzerbeeklaan Wegreconstructie en rioolvervanging Prins Bernardplein 2012 Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv. 2012 Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv. 150.000 150.000 300.000 240.000 340.000 580.000 8.000 292.000 2015 2.000 578.000 2015 Pagina 24 van 140

Lopende investeringen Oorsp. plan. Gevoteerd krediet Huidige stand van zaken Wegreconstructie en rioolvervanging Nieuwe Hertogenweg Wegreconstructie en rioolvervanging Sjwats Jriss Wegreconstructie en rioolvervanging Camilluspark jaar-uitvoer. Raadsbesluit Bedrag Gerealiseerd Restant Gereed 2013 Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv. 2014 Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv. 2014 Kadernota 2011: reconstrc. rioolverv. Reconstructie Epenerbaan 2009 Rb. 07.04.2008 Rb. 07.02.2011 Fietspad Randweg 2011 Kadernota 2010 Kadernota 2012 800.000 1.150.000 1.950.000 500.000 335.000 835.000 450.000 630.000 1.080.000 70.000 130.000 200.000 460.000-130.000 330.000 2.000 1.948.000 2015 0 835.000 2016 0 1.080.000 2017 199.000 1.000 gereed 20.000 310.000 2015 Parkeren Aan de Boom 2013 Rb. 23.04.13 30.000 32.000-2.000 2014 Parkeren Aan de Noot 2013 Rn. 27.05.13 27.000 31.000-4.000 gereed Centrumplan Vaals 2010 Begroting 2012 1.170.000 0 1.170.000 2016 Openbare LED verlichting 2013 RB. 29.10.2012 77.000 61.000 16.000 2014 Brandweerkazerne 2013 RB. 18.12.2012 1.653.000 1.413.000 240.000 2014 Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT Documentaire informatievoorziening Document Management Systeem (webbased) 2014 Begroting 2014 100.000 0 100.000 2014 2012 Begroting 2005 Begroting 2010 29.000 80.000 109.000 76.000 33.000 2014 2012 Begroting 2011 25.000 23.000 2.000 gereed EGEM (elektronische gemeente) 2009/2010 Begroting 2009 164.000 164.000 0 gereed Migratie SAP 2012 Begroting 2012 20.000 20.000 0 gereed Projectenbundel ICT 2012 2015 2012 2015 Begroting 2012 185.000 6.000 179.000 2015 ICT 2014 Begroting 2014 235.000 20.000 215.000 2014 Zonnepanelen gemeentewerf 2012 Rb. 16.04.2012 34.000 23.000 11.000 gereed Pick Up Toyota Dyna 2017 Begroting 2014 27.500 0 27.500 2017 Pick Up Mega Elektra 2017 Begroting 2014 25.000 0 25.000 2017 Digitaliseren archiefbestanden 2012 Begroting 2010 55.000 45.000 10.000 2014 * Voor wat betreft reconstructie Lemiers worden momenteel de mogelijkheden onderzocht teneinde de problematiek aan de riolering aldaar op te lossen. De daarmee gemoeide lasten zullen in 2014 ten laste van het restant krediet worden gebracht, waarna in 2014 het krediet financiëel afgewikkeld zal worden. Pagina 25 van 140

F. Besluitvorming jaarrekening Met het vaststellen van de jaarstukken 2013 verleent de gemeenteraad het college van burgemeester en wethouders decharge over het gevoerde beleid van 2013. Daarnaast wordt de raad gevraagd in te stemmen met de bestemming van het positief jaarrekeningresultaat van 636.000. Voorgesteld wordt: 1. 636.000 toe te voegen aan de algemene reserve; 2. Een dotatie te doen aan de reserve overloop ad 118.000 (zie onderstaand overzicht). Dit zijn niet in 2013 ingezette budgetten waarvan de overtuiging bestaat dat deze budgetten in 2014 ingezet zullen worden voor het uitvoeren/afwikkelen van de activiteiten waarvoor de budgetten bedoeld waren. 3. Een dotatie te doen de nieuw te vormen reserve WMO ad 200.000, gezien de grote aanstaande bezuiniging van rijkswege op de WMO vanaf 2015. 4. Een dotatie te doen aan de reserve egalisatie belastingtarieven ad 281.000, zijnde het overschot van het product afval 2013. Dit bedrag zal vrijvallen in 2015 ten gunste van de bepaling van het tarief vast deel afvalstoffenheffing. Opbouw reserve overloop: 5.000 meertalig onderwijs; 47.000 transitiekosten jeugdzorg; 54.000 transitiekosten AWBZ; 7.000 watertappunt Vaals; 5.000 carteren luchtfoto BAG Pagina 26 van 140

Deel 2. PROGRAMMAVERANTWOORDING 2013 Pagina 27 van 140

Pagina 28 van 140

Programma MENS en VOORZIENINGEN Programmarekening Vaals 2013 Programmaverantwoording Deel 1. Problematiek en kaders 1.1. Inhoud programma Dit programma richt zich met name op: het welzijn van iedereen in de gemeente (denk hierbij aan sport, kunst en cultuur, maatschappelijk werk, vrijwilligerswerk en multifunctionele accommodaties); het welzijn van specifieke doelgroepen in de gemeente zoals ouderen, jeugd en jongeren en gehandicapten; het bereikbaar / beschikbaar zijn van voorzieningen op het vlak van gezondheidszorg; adequaat onderwijs en onderwijsvoorzieningen. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2010-2014) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma MENS en VOORZIENINGEN Beleidsvelden: Leefbaarheid buurten en wijken Jeugd en jongeren Onderwijs Ouderenzorg Coördinerend portefeuillehouder: Wethouder Vroemen Maatschappelijke ondersteuning Cultureel verenigingsleven Gezondheidszorg Kunst en vorming Vrijwilligers Sport Pagina 29 van 140

Deel 2. Doelstellingen en bereikte resultaten In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt hebben bereikt en wat we hiervoor hebben gedaan. Bestuurlijke prioriteiten 2.1. Leefbaarheid buurten en wijken Actief burgerschap / sterke sociale cohesie Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Verhogen van de betrokkenheid van burgers met hun medemens / in hun wijk; Verhogen van participatie en zelfredzaamheid van (georganiseerde) burgers; Verhogen kwaliteit van bestuurlijke besluiten (door het toetsen van en verhogen van draagvlak) Alle integrale wmo-werkzaamheden zijn geënt op deze doelstellingen. Met als voorbeelden van actief burgerschap Vaals Helpt en Vaals Beweegt! Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Het vormgeven aan actief burgerschap, waarbij vooral de interactie centraal staat, is een groeiproces. Het zit tussen de uitersten van (pure) overheidssturing en zelfsturing waarbij de communicatie met elkaar voortdurend aandacht vraagt binnen én buiten onze organisatie. Blijven inzetten op ambtelijke en bestuurlijke betrokkenheid is van belang. Het vormgeven van actief burgerschap is een groeiproces dat grote betrokkenheid en inzet vraagt ambtelijk en bestuurlijk. Dat vraagt contextgericht werken met flexibiliteit en maatwerk. Regel- en systeemgericht werken haalt de energie uit processen en verlamt de resultaten. Onze organisatie zit midden in dat groeiproces (denk bijv. ook aan de BMA in Lemiers). Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Geheel 2013: naar behoefte deelnemen aan eigen overleg diverse buurtplatforms Medio 2013: raadsinformatiebrief vormgeven actief burgerschap Er zijn diverse gesprekken gevoerd met buurtplatform Onze Wijk Noord-West rondom het activiteitenplein, zowel ambtelijk alsook bestuurlijk. Op verzoek van buurtplatform Vaals Zuid-West is bestuurlijk een overleg bijgewoond (ambtelijk veelvuldig contact) en diverse malen heeft het college van B&W met de dorpscommissie Vijlen rond de tafel gezeten. Eind juni 2013 is een raadsinformatiebrief over actief burgerschap aan de raad verstrekt. Activiteitenplein Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 De leefbaarheid en sociale cohesie voor jong en oud binnen de kern Vaals vergroten middels het realiseren van een activiteitenplein in de wijk Noord-West. Dit plein moet een product zijn van de omwonenden om zo tegemoet te komen aan de behoefte. Realisatie in 2012. Het activiteitenplein is inmiddels gerealiseerd. Het ontwerp is een product van het buurtplatform, de wijk en de gemeente. Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Pagina 30 van 140

Het bestemmingsplan activiteitenplein is door de raad gewijzigd Aanleg natuurlijke speeltuin (i.v.m. plantseizoen) gepland voor eind 2012. Het weer kan een rol spelen bij de uitvoering (vorstperiode) en voor vertraging zorgen. Risico's Het plein is gerealiseerd conform planning en binnen het gestelde budget. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Najaar 2012: Bestek gereedmaken en aanbesteden Najaar 2012: Start realisatie activiteitenplein Voorjaar 2013: Aanleg natuurlijke speeltuin (i.v.m. plantseizoen) In november 2012 is de aannemer gestart met de werkzaamheden. Dit is voorspoedig verlopen. Doordat groen een belangrijk onderdeel van het plan is, hebben bouwhekken verschillende onderdelen tot de zomer afgeschermd om het groen de kans te geven om te groeien. In augustus is het activiteitenplein door de wijk feestelijk geopend. 2.2. Maatschappelijke ondersteuning Wet Maatschappelijke Ondersteuning beleidsplan en uitvoeringsplan WMO 2008-2011 Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Ervoor zorgen dat burgers zoveel mogelijk zelfredzaam zijn en kunnen participeren in de samenleving, meedoen. Alle integrale wmo-werkzaamheden zijn geënt op deze doelstellingen. Van actief burgerschap tot Vaals Helpt tot Vaals Beweegt! als voorbeelden (zie verderop) Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Het inregelen van de nieuwe functie begeleiding in de WMO zal een claim op de beschikbare capaciteit leggen, waardoor het ontwikkelen en opzetten van producten / activiteiten in het kader van de kanteling extra aandacht verdiend. Er is nog geen zicht op uitvoeringsbudgetten die benut gaan worden voor het uitvoeren van de nieuwe functie. Deze maatregel is door de rijksoverheid een jaar uitgesteld, ingangsdatum is 1.1.15. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Voorjaar 2013: vaststellen uitvoeringsprogramma WMO 2013 Voorjaar 2013: vaststellen verordening individuele voorzieningen aangepast n.a.v. de kanteling Geheel 2013: uitvoeren Vaals Helpt (continueren hulp- en boodschappendienst, marktbezoek, onderzoek scootmobielpool, aanpak eenzaamheidsbestrijding) Najaar 2013: vaststellen verordening individuele voorzieningen aangepast n.a.v. wetsvoorstel begeleiding (o.v.v. besluitvorming nieuw kabinet) Het uitvoeringsprogramma 2013 is na overleg met de wmo-raad en de commissie mens en voorzieningen, door het college vastgesteld. De verordening is per 1 mei ingegaan. Vaals Helpt is in 2013 uitgebreid met een scootmobielpool, hulpmiddelendepot en strijkservice. Omdat de Decentralisatie AWBZ een jaar is uitgesteld, kon en hoefde de Verordening nog niet te worden aangepast. 2.3. Gezondheidszorg Volksgezondheid & NASB (Nationaal Actieplan Sport en Bewegen) Pagina 31 van 140

Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Het verbeteren van de gezondheid van de inwoners van Vaals, door onder meer in te zetten op het stimuleren van sporten en bewegen, en het verkleinen van de gezondheidsverschillen tussen verschillende doelgroepen. Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 De achterblijvende gezondheid van Zuid-Limburg, de aanhoudende gezondheidsverschillen tussen mensen met een lage en een hoge sociaaleconomische status en de vergrijzing en ontgroening in Vaals vragen om investeringen. Tegelijkertijd worden bezuinigingen doorgevoerd binnen de GGD en de gemeente, zodat onvoldoende middelen beschikbaar zijn om alle burgers te ondersteunen bij het verbeteren van hun gezondheid. Dit maakt het essentieel om onderbouwde keuzes te maken voor de belangrijkste risicogroepen en passende lokale en/of regionale initiatieven te nemen. Ook is het belangrijk om gezondheid mee te nemen in het totale gemeentelijk beleid. In de collegevergadering van 23 april 2013 is het uitvoeringsprogramma gezondheidsbeleid 2013 vastgesteld, nadat het concept is voorgelegd aan de Wmo-raad en de commissie M&V. De regionale afspraken die zijn opgenomen in de het uitvoeringsprogramma zijn gestart, verder uitgevoerd dan wel afgerond. De meeste regionale afspraken hebben een structureel of meerjarig karakter en worden door de GGD uitgevoerd. De voortgang van deze afspraken worden besproken in het Ambtelijk Overleg Publieke Gezondheid (min. 4x per jaar). De regionale afspraken zijn grotendeels gericht op kwetsbare en/of risicogroepen. De lokale afspraken zijn eveneens gestart dan wel verder uitgevoerd. De activiteiten binnen deze lokale afspraken zijn deels specifiek gericht op de inwoners van kern Vaals, waar meer kwetsbare groepen/gezondheidsproblemen zijn dan in Lemiers en Vijlen. Andere afspraken, zoals binnen Vaals beweegt, zijn gericht op alle inwoners, waarbij wel steeds beter gekeken wordt naar maatwerk beweegaanbod voor specifieke groepen en verdere koppeling met andere beleidsterreinen zoals jeugden jongeren, onderwijs, armoede, openbare ruimte en Wmo. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Vaststellen uitvoeringsprogramma Volksgezondheid/Vaals beweegt! 2013-2014 Uitvoeren UP gezondheidsbeleid 2013, waaronder wijkgerichte aanpak kern Vaals Activiteiten Vaals beweegt zoals Beweegmakelaar Vaals beweegt-dag Uitvoeringsprogramma is vastgesteld op 23 april 2013. Activiteiten zijn o.a. Gezond leven in Vaals (wijkgerichte aanpak): - twee netwerkbijeenkomsten in mei en november 2013 - opstart van twee werkgroepen (ouderen en jongeren). Werkgroep Ouderen is in 2013 gestart met twee gezondheid bevorderende activiteiten. Werkgroep Jongeren is in 2013 begonnen met voorbereidingen. In 2014 ook gestart met twee gezondheid bevorderende activiteiten. - uitbouwen en versterken van netwerk, zowel formeel als informeel en verbindingen leggen met andere beleidsterreinen, met name de Wmo cq. het sociaal domein. Vaals beweegt o.a.: - 2 Beweegkranten - Beweegwijzer - Vaals beweegt-dag - toekennen subsidies - Beweegmakelaar - overnemen coördinatie MBvO opstart/ondersteuning nieuwe activiteiten. Overige onderwerpen Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Meertalig onderwijs De voortgang c.q. activiteiten inzake het tweetalig onderwijs in 2013 zijn afhankelijk van de eindrapportage van de pilot 15% vvto (vroeg en vreemde talen onderwijs) en het Op 3 december 2013 heeft er, in de raadscommissie, een presentatie c.q. evaluatie plaatsgevonden door de directeur van basisschool de kleine Wereld m.b.t. de pilot 15% vvto. Pagina 32 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Centrum voor Jeugd en Gezin overzicht van structurele activiteiten tweetalig onderwijs (is gereed medio 2013 en wordt aangeleverd door het schoolbestuur). Het budget tweetalig onderwijs is in de begroting vanaf 2013 teruggebracht naar het oorspronkelijke niveau, omdat de pilot eind schooljaar 2012 2013 afloopt en vanaf dat moment gepland is (door de scholen) om de werkzaamheden / activiteiten (aangepast na de evaluatie van de pilot) te hervatten en te bekostigen met het oorspronkelijke budget van voor de pilot. Uit de tussenevaluatie van de pilot is gebleken dat professionalisering van leerkrachten door talenacademie Nederland heeft plaatsgevonden (inzet van talenassistenten), lesmaterialen zijn aangeschaft en ervaringen zijn opgedaan met vormen van lesgeven. Deze aspecten zullen in elk geval na de pilot structureel onderdeel uitmaken van het lesaanbod in de Duitse taal. De doorontwikkeling van het CJG is essentieel bij c.q. het fundament voor de decentralisatie van de jeugdzorg (transitie); het CJG wordt / is de frontoffice bij de decentralisatie van de jeugdzorg. Het is de taak van het CJG om de algemene gezondheid en het welzijn te bevorderen en om een optimale opvoeding binnen het gezin en een brede ontwikkeling van alle jeugdigen te ondersteunen. Binnen de huidige randvoorwaarden is het maximaal mogelijk gebleken 2 uur onderwijs (in het) Duits aan te bieden. Het merendeel van de landelijke pilotscholen kent een VVTO-aanbod tussen de 1,5 en 2,5 uur. Op BS de kleine Wereld na hebben alle pilotscholen voor Engels gekozen. Afgezet tegen het feit dat in bovenbouwgroepen (minimaal groep 7 en 8) gemiddeld al zo n 45 min. Engels in het regulier curriculum is opgenomen, is het aantal van 2 uur onderwijs (in het) Duits (nog eens naast het verplicht aanbod Engels) een bijzonder goed resultaat. BS de kleine Wereld heeft bovendien de motivatie en intentie om op middellange termijn toe te werken naar de school specifieke doelstelling van 15 % Duits. Hiervoor is een team brede en diepgaande impuls nodig op de eigen beheersing van met name de mondelinge taalvaardigheid Duits. Een opleidingsprogramma met certificering door het Goethe-instituut is hiervoor uiterst geschikt. Gezien de investering die een dergelijke opleiding vraagt in middelen en tijd, dient van een meerjarig gefaseerd scholingsplan uitgegaan te worden (twee tot drie teamleden per jaar). De bereidheid en capaciteit voor een dergelijke opleiding is binnen het schoolteam aanwezig. Echter, de financiële draagkracht van school alleen is te beperkt om hiermee door te gaan c.q. voor financiële dekking is het voor het schoolbestuur van evident belang dat subsidie van de gemeente gehandhaafd blijft. In 2013 is het CJG (het netwerk van instellingen c.q. de samenwerking tussen ketenpartners) in Vaals verder blijven functioneren zoals dat al eerder het geval was (signalerend, preventief en oppakken en door leiden wat urgent is). Het plan van aanpak CJG Heuvelland loopt door t/m 2014 c.q. in dit laatste jaar zal bekeken moeten worden in hoeverre het CJG overeind blijft en/of welke rol (frontoffice?) krijgt in relatie tot de ontwikkelingen decentralisatie jeugdzorg (en bijv. het sociaal team) die per 1.1.2015 een feit is. Combinatiefunctionaris (Impuls Brede scholen, sport en cultuur) Via het CJG kan gespecialiseerde zorg snel worden ingeschakeld. Integrale zorg is daarbij het uitgangspunt. Tevens echter het afschaffen van indicaties en meer preventief werken. Het sport- en beweegprogramma schooljaar 2012-2013 voor de basisscholen, kinderopvang en buitenschoolse opvang loopt door t/m juni 2013. Vanaf juni 2012 heeft de combinatiefunctionaris, in overleg met de sportverenigingen, de sport van de maand geïntroduceerd. Tijdens en na schooltijd zal t/m juni 2013 aandacht worden besteed aan 1 specifieke sport in de hoop dat (nog niet sportende) jeugdigen zich hiervoor gaan interesseren c.q. De combinatiefunctionaris heeft in 2013 een aantal functies ingevuld c.q. taken uitgevoerd, te weten: - Het ondersteunen, vernieuwen, verbeteren van de reguliere gymlessen op de basisscholen van de gemeente Vaals; - Het verzorgen van naschoolse sport- en beweegactiviteiten voor de BSO (Buiten Schoolse Opvang); - Het organiseren, verzorgen van sport- Pagina 33 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 aanmelden bij de desbetreffende sportvereniging en sporten en bewegen als een vanzelfsprekend onderdeel beschouwen van hun vrijetijdsbesteding. In de vakanties c.q. vakantieperiodes worden door de combinatiefunctionaris sport- en spelinstuiven voor basisschoolleerlingen ingevoerd. en spelinstuiven en sportdagen; - Het koppelen van sportverenigingen aan basisscholen, de sportverenigingen kunnen activiteiten verzorgen tijdens de gymlessen of activiteiten organiseren na schooltijd; - Het mee organiseren, brainstormen en uitvoeren van sportevenementen in de gemeente Vaals (bijv. de Koningsloop). Onderzoek renovatie / bouw nieuwe sporthal Vrijwilligerscentrale / mantelzorg Na afsluiting van de inventarisatiefase medio 2012 (resultaten onderzoek naar behoeften huidige en potentiële gebruikers sporthal / gymzaal / Auw Sjoël en indicatie (financiële) haalbaarheid nieuwe sporthal / multifunctionele accommodatie c.q. varianten) dient voor 2013 de projectstructuur intern (en extern) te worden bepaald alsmede het bijbehorende plan van aanpak. Vanaf najaar 2012 start de definitiefase, die uiteindelijk medio 2013 moet leiden tot een definitief go / no-go besluit. De lokale vrijwilligerscentrales van Gulpen- Wittem, Valkenburg en Vaals beschikken ieder over een eigen frontoffice, waarbij coördinatie plaatsvindt vanuit de backoffice met standplaats Vaals. De regionale vrijwilligerscentrale is er dankzij subsidie van de Provincie tot voorjaar 2015. In 2013 zal vanuit de vrijwilligerscentrale verder invulling gegeven worden aan de 5 basisfuncties zoals door het ministerie omschreven: Vertalen maatschappelijke ontwikkelingen; Verbinden en makelen, Versterken, Verbreiden en Verankeren. Er wordt ingezet op drie soorten vrijwilligerswerk: Regulier vrijwilligerswerk; Maatschappelijke Stage; Vrijwilligerswerk door WWB-gerechtigden. De regionale coördinator werkt voor één dag per week als job coach voor Vaals (betaald uit W- deel). Het inzetten van mensen met een WWB-uitkering voor vrijwilligerswerk krijgt zo een extra impuls. Deze mensen worden voor een deel ingezet bij de Hulpdienst in Vaals. Er wordt gestreefd naar officiële certificering van de regionale vrijwilligerscentrale eind 2012. In 2013 zal ook weer tweemaal een scholingsaanbod gemaakt worden van cursussen en workshops voor vrijwilligers van verenigingen en organisaties. Met dit scholingsaanbod, de hulp bij het invullen van vacatures en als vraagbaak voor verenigingen, vervult de vrijwilligerscentrale Daarnaast signaleert de functionaris tijdens haar werk zaken bij kinderen die extra aandacht/zorg nodig hebben. Dit is één van de speerpunten, binnen Vaals Beweegt, die opgepakt moeten worden in 2014. Nadat de raadswerkgroep, die het proces rondom onderzoek bouw nieuwe sporthal op een interactieve en constructieve wijze begeleid heeft, op 7 november 2013 heeft kennis genomen van opzet en planning heeft de raad op 16 december 2013 het besluit genomen tot de realisatie van een nieuwe sporthal. Een en ander, samen met de externe partners (o.a. Heton Accommodatiebeheer) binnen de inhoudelijke en financiële kaders van de planopzet. Conform voornemens heeft de vrijwilligerscentrale gefunctioneerd. Er is tweemaal een scholingsaanbod voor verenigingen aangeboden, ontmoeten en verbinden is continu een aandachtspunt, nog los van de matches tot vraag en aanbod van vacatures, maatschappelijke stages etc. Vaals Helpt, nauw gelieerd aan de vwc, is in 2013 uitgebreid met een scootmobielpool, hulpmiddelendepot en strijkservice. Dit betekent direct een afname van het gebruik van (duurdere) individuele voorzieningen, een schoolvoorbeeld van hoe de kanteling bedoeld is en werkt in de praktijk. De officiële certificering heeft nog niet plaatsgevonden omdat het POVL (Provinciaal Overleg Vrijwilligerscentrales Limburg) deze dienst (toetsing en certificering) tijdelijk niet aanbiedt. Pagina 34 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 een functie bij het versterken van het verenigingsleven en de sociale cohesie in Vaals. Pagina 35 van 140

Deel 3. Financiën 3.1. Financieel overzicht Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten. (Zie de toelichting bij deel 1, onderdeel 3). Jaarrekening MENS en VOORZIENINGEN bedragen x 1.000 Lasten: realisatie 2012 raming 2013 (begroting) raming 2013 (na wijzigingen) realisatie 2013 Leefbaarheid buurten & wijken -73-167 -172-140 Jeugd & Jongeren -482-480 -529-499 Onderwijs -1.313-1.325-1.311-1.282 Ouderenzorg -52-54 -54-60 Maatschappelijke ondersteuning -2.202-2.119-2.047-1.718 Gezondheidszorg -250-217 -217-212 Vrijwilligers -216-148 -148-236 Cultureel verenigingsleven -410-392 -398-403 Kunst & vorming -337-367 -367-346 Sport -599-725 -741-594 Totaal lasten: -5.934-5.994-5.984-5.490 Baten: Leefbaarheid buurten & wijken 0 0 0 0 Jeugd & Jongeren 3 0 0 31 Onderwijs 367 328 335 299 Ouderenzorg 0 0 0 0 Maatschappelijke ondersteuning 294 194 194 247 Gezondheidszorg 0 0 0 0 Vrijwilligers 155 0 0 85 Cultureel verenigingsleven 68 74 60 60 Kunst & vorming 5 5 5 5 Sport 1 0 0 0 Totaal baten: 893 601 594 727 Saldo programma: -5.041-5.393-5.390-4.763 3.2. Toelichting Leefbaarheid buurten & wijken Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De verhoging van de lasten ad 5.000 heeft te maken met de resultaatbestemming van de jaarrekening 2012 ( 5.000 reserve overloop tbv activiteitenplein) Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten zijn 32.000 lager uitgevallen. Dit wordt met name veroorzaakt door minderlasten buurtopbouw en activiteitenplein ( 15.000), onderhoud speelterreinen ( 5.000) en minder doorberekening interne salaris- en bedrijfsvoeringslasten ( 9.000). Pagina 36 van 140

Jeugd & Jongeren Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De toename van de lasten ad 49.000 is gelegen in bijstellingen t.b.v. transitiekosten invoeringskosten jeugdzorg, die door diverse circulaires van het gemeentefonds geoormerkt zijn daarvoor. Begroting na wijzigingen versus realisatie: De minderlasten ad 30.000 worden door een aantal factoren veroorzaakt: - 31.000 meerlasten Vaals Beweegt (verrekend via overlopende passiva, vandaar ook 31.000 meerbaten); - 8.000 minderlasten regionale functie jeugd (uitgevoerd en gefinancierd door Centrum Jeugd en Gezin); - - 6.000 minderlasten toezicht & inspectie peuterspeelzalen GGD. Onderwijs Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De begroting na wijzigingen laat 14.000 minderlasten zien. Dit betreft enerzijds de bijstelling van reiskosten Cathabel gymlokaal Vijlen ( 4.000) en anderzijds de bijstelling van kosten leerlingenvervoer door toetreding tot GR Leerlingenvervoer Maastricht & Mergelland ( 10.000). De meerbaten ad 7.000 betreft de bijstelling inzake hogere verhuuropbrengsten Brede School (2 e burap 2013). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De minderlasten ad 29.000 worden met name veroorzaakt door meerlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten ( 12.000), minderlasten doorsluizen participatiebudget Educatie aan gemeente Maastricht ad 35.000 (in relatie tot minderbaten), 17.000 minderlasten leerlingenvervoer en een hogere bijdrage aan regionaal bureau leerplicht ad 6.000. De minderbaten worden ad 36.000 worden veroorzaakt door een lagere uitkering participatiebudget Educatie (in relatie tot minderlasten). Ouderenzorg Begroting na wijzigingen versus realisatie: De hogere lasten ten opzichte van de begroting na wijzigingen ( 6.000) wordt volledig veroorzaakt door de interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten. Maatschappelijke ondersteuning Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De bijstelling ad 72.000 minderlasten heeft te maken met de volgende posten: - 43.000 meerlasten inzake transitiekosten decentralisatie AWBZ (a.d.h.v. div. circulaires algemene uitkering gemeentefonds); - 120.000 minderlasten WMO (2 e BURAP 2013); - 5.000 meerlasten kapitaallasten nieuwe woonwagen (raadsbesluit 28.10.2013) Begroting na wijzigingen versus realisatie: De minderlasten ad 329.000 worden met name veroorzaakt door een tweetal posten: - 54.000 minderlasten transitiekosten decentralisatie AWBZ (voorstel reserve overloop); - 276.000 minderlasten WMO, met name als gevolg van de gekantelde werkwijze (voorstel nieuwe reserve WMO). De hogere baten ad 53.000 worden met name veroorzaakt door verzenden van declaraties aan andere gemeenten ( 34.000), meerbaten eigen bijdragen WMO ( 12.000) en een ontvangen rijkssubsidie tbv asielzoekers ( 4.000). Gezondheidszorg Zowel de lasten alsook de baten van dit beleidsveld zijn vrijwel geheel conform begroting gerealiseerd. Vrijwilligers Begroting na wijzigingen versus realisatie: De verschillen in zowel de lasten alsook de baten (beide verschillen vrijwel gelijk, per saldo 3.000 nadelig) zijn gelegen in de uitvoering van vrijwilligerswerk / vrijwilligerscentrale. Doordat hierop een cofinanciering van de Provincie rust en deze in ongelijke delen in de afgelopen jaren is ontvangen, zullen de lasten en baten van dit product gedurende de looptijd van het project fluctueren. Het overschot aan reeds ontvangen cofinanciering is toegevoegd aan de balanspost overlopende passiva. Hierdoor kunnen de fluctuaties worden geëgaliseerd. Cultureel verenigingsleven Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De verhoging van de lasten ad 6.000 is gelegen in kapitaallasten en onderhoud jeugdgebouw Vijlen (raadsbesluit 17.09.2012). De verlaging van de baten is veroorzaakt doordat het 2 e halfjaar van 2013 geen huuropbrengsten waren voor de BMA Lemiers van Innovo (opheffen locatie basisonderwijs, 2 e BURAP 2013). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten alsook de baten zijn vrijwel geheel conform de begroting na wijzigingen gerealiseerd. Pagina 37 van 140

Kunst & vorming Begroting na wijzigingen versus realisatie: De minderlasten ad 21.000 worden met name veroorzaakt door enerzijds 17.000 minderlasten onderhoud Kopermolen en anderzijds 7.000 minderlasten muziekonderwijs Kumulus Sport Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De hogere lasten ad 16.000 worden veroorzaakt door 7.000 meerlasten CV-installatie sporthal (1 e burap 2013) en 9.000meerlasten inzake beheer kantine sporthal (raadsbesluit 24.06.2013). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De werkelijke lasten zijn 147.000 lager dan begroot na wijzigingen. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: - 12.000 meerlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten; - 168.000 minderlasten onderhoud sportaccommodaties (met name sporthal met het oog op de nieuwe sporthal) Pagina 38 van 140

Programma WONEN en VERKEER Programmarekening Vaals 2013 Programmaverantwoording Deel 1. Problematiek en kaders 1.1. Inhoud programma Dit programma richt zich met name op: het ontwikkelen en uitvoeren van beleid op het vlak van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening; het realiseren van woningbouwlocaties; het duurzaam gebruik / de instandhouding van het landelijk gebied; het onderhouden, instandhouden en verbeteren van de openbare ruimte; een goede bereikbaarheid van de gemeente alsmede een goede verkeersdoorstroming; het verminderen van de belasting op het milieu. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2010-2014) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma WONEN en VERKEER Beleidsvelden: Volkshuisvesting Woningbouw Ruimtelijke ordening Buitengebied Openbaar groen Monumentenzorg Milieu Afval Coördinerend portefeuillehouder: Wethouder Verbeek Riolen Infrastructuur Verkeer Parkeren Pagina 39 van 140

Deel 2. Doelstellingen en bereikte resultaten In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt hebben bereikt en wat we hiervoor hebben gedaan. Bestuurlijke prioriteiten 2.1. Ruimtelijke ordening Stadsvernieuwingsproject Von Clermontpark Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Opwaardering ruimtelijke kwaliteit; Ombuiging daling inwonersaantal; Meer evenwichtige mix van woningvoorraad en bevolkingssamenstelling. Opwaardering ruimtelijke kwaliteit; Ombuiging daling inwonersaantal; Meer evenwichtige mix van woningvoorraad en bevolkingssamenstelling. Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Risico planrealisatie De gemeente heeft nu de gronden in eigendom en is in onderhandeling met een nieuwe investeerder om verdere ontwikkelingen mogelijk te maken. Vandaar dat alle onderstaande planningen indicatief van aard zijn. Marktverkenningen en afzetbaarheid van de woningen en overige huisvesting zijn ook bepalend voor de planning van de bouwactiviteiten. De verwachte ontwikkeling in deze is moeilijk aan te geven gezien de economische situatie. De gemeente heeft nu de gronden in eigendom en is in onderhandeling met nieuwe investeerders om verdere ontwikkelingen mogelijk te maken. Vandaar dat de planning van de activiteiten indicatief van aard zijn. Marktverkenningen en afzetbaarheid van de woningen en overige huisvesting zijn ook bepalend voor de planning van de bouwactiviteiten. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Afhandelen bestemmingsplan met de geplande ontwikkeling voor Blok A en vaststelling BP door de raad. Start voortgang bouwactiviteiten Von Clermontpark. De voortgang is geheel afhankelijk van de afwikkeling van de geïnteresseerde partijen. Het BP is nu definitief sinds december 2013. Voorjaar 2014 met partijen gesprekken voeren inzake de doorontwikkeling. Start bouwactiviteiten 2014/2015 De voorgaande planning is geheel afhankelijk van de financieringsmogelijkheden van geïnteresseerde partijen. Woningbouwprogramma Vijlen en Lemiers Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Realiseren (=bouwen) van 6 starterswoningen, 6 levensloopbestendige patio woningen, 21 appartementen in het WoZoCo en 8 vrije kavels in Vijlen. Realiseren (bouwen) van 6 starterswoningen, 6 levensloopbestendige patio woningen, 21 appartementen en 8 vrije kavels in Vijlen met als doel de kern leefbaar te houden. Pagina 40 van 140

Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Verschuiving herstart door RvS, het bezwaar is nu ingetrokken bij RvS nu voor alle partijen een aanvaardbare oplossing gevonden is. Start bouw Wozoco en ook overige 12 woningen, bouwtijd totaal circa 1,5 jaar. Start bouwen op particuliere bouwkavels naar rato verkoop (looptijd afhankelijk van verkoop). Eind 2013 zijn het WoZoCo en ook de overige 12 woningen opgeleverd en inmiddels allen verhuurd. Op de particuliere bouwkavels zijn op 4 kavels de woningen gerealiseerd. Overige 4 kavels zijn nog in de verkoop. Julianaplein (opwaardering centrumplan Vaals) Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Middels de realisatie van het centrumplan kan in de kern Vaals een combinatie van hoogwaardige woningbouw, horeca, winkelvoorzieningen, monumenten en openbare ruimte ontstaan, welke goed wordt ontsloten en voorzien wordt van voldoende parkeergelegenheid en een ontmoetingsplek van formaat. Middels de realisatie van het centrumplan kan in de kern Vaals een combinatie van hoogwaardige woningbouw, horeca, winkelvoorzieningen, monumenten en openbare ruimte ontstaan welke goed wordt ontsloten en voorzien wordt van voldoende parkeergelegenheid en een ontmoetingsplek van formaat. Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Financieel risico Het project Julianaplein heeft een eigen exploitatie-opzet gekregen. Hieruit blijkt een tekort op de grondexploitatie van 1 miljoen. In het raadsvoorstel van 25 juni 2012 heeft uw raad besloten om dit tekort te halen uit de algemene reserve. Uit de grondexploitatie in het raadsvoorstel van 25 juni 2012 blijkt nu nog een resterend tekort van 600.000 (te verdelen over beide partners). Doelstelling is om dit tekort gedekt te krijgen middels het verkrijgen van subsidies. Verder heeft de raad diverse wensen en uitgangspunten geuit over het Julianaplein; deze resulteren tot een benodigd krediet van 1,2 miljoen. Voor dit bedrag is in de begroting 2012 gekozen tot activering en afschrijving. Het risico dat overblijft is dat het uiteindelijke tekort groter is dan het nu begrote en dat de wensen duurder uitvallen dan de begroting. Maar dit is inherent aan alle projecten. Risico t.a.v. derden partijen Realisatie van het project vindt plaats in samenwerking met diverse externe partijen (waarbij de woningstichting de grootste partner is). Planning en uitvoering is derhalve ook afhankelijk van deze partijen. Het project is een samenwerking tussen de gemeente en Woningstichting Vaals. Deze samenwerking loopt voorspoedig met respect voor elkaars belangen en in het belang van de samenleving. Financieel risico beperkt vanwege subsidie Provincie ad 2,6 miljoen. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Eind 2012 Opstellen Bestemmingsplan Voorjaar 2013 Vaststelling Bestemmingsplan. 2013 e.v.j. Start uitvoering project Julianaplein. Het bestemmingsplan is aangepast en vastgesteld in februari 2013. Het ontwerpteam heeft in het tweede deel van 2013 gewerkt aan de ontwerpen van de bebouwing en het plein. De ontwerpen zijn gereed. Het bestemmingsplan dient op enkele puntjes aangepast te worden zodat een optimaal ontwerp kan worden gerealiseerd. De sloop is gestart in maart 2014. De opbouw start na de bouwvakantie 2014. Pagina 41 van 140

2.2. Buitengebied Recreatief gebruik buitengebied / Kwaliteitsverbetering stiltegebieden (buitengebied) Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Het zorgen voor een (meer) evenwichtig gebruik van het buitengebied; Het creëren van stilte en leefkwaliteit in het buigengebied; Het versterken van de beleving en bewustwording van stilte en rust in het buitengebied (ook als onderdeel van het Cittaslow keurmerk); Het markeren en beter herkenbaar maken van het stiltegebied; Het reguleren van het gemotoriseerd verkeer in het bosgebied; Het scheiden van recreatiestromen in het bosgebied; Het beter begaanbaar maken van onverharde verbindingswegen tussen hoofdzakelijk de kernen; Het verbeteren van de kwaliteit van de diverse wandel- en fietspaden in het buitengebied; Het behouden en versterken van kwalitatief hoogwaardige landschapselementen in het buitengebied; Het verkrijgen van inzicht in de wensen / behoeften m.b.t. extensieve recreatie en verblijfstoerisme; Het bevorderen van actief burgerschap ten aanzien van stilte en rust in het buitengebied. In 2013 zijn de volgende programmapunten (in samenwerking met SBB, VVV Z-L, Provincie Limburg, gemeente Gulpen- Wittem) gerealiseerd: - aanleg van groen licht in de stiltegebieden; - toegankelijk maken van het bosgebied en voor onverharde trage wegen in de stiltegebieden; - het scheiden van de stromen gebruikers in het bosgebied; - het opstellen van de beleidsnotitie ongewenste mobiliteit in het buitengebied ; De effecten van deze programmapunten zullen zich in 2014 e.v. moeten uitwijzen. Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 De risico's verschillen per programmapunt, waarbij het niet zo zeer financiële risico's zijn, maar eerder risico's ten aanzien van de voortgang. Enkele programmapunten zijn zeer concreet in te vullen en te realiseren, andere progarmmapunten dienen uitgewerkt te worden in samenspraak met inwoners, (horeca)ondernemers, agrariërs, etc.. Ook Staatsbosbeheer is als grondeigenaar een belangrijke samenwerkingspartner Het programma stilte- en leefkwaliteit is een integraal programma dat niet direct na oplevering van een product tot een zichtbaar effect zal leiden. Dit betreft een grote mate van bewustwording waar een langere tijd voor nodig is. Hierbij is samenwerking met de diverse partijen, van inwoners tot ondernemers, en agrariërs, maar ook Staatsbosbeheer en Provincie Limburg van belang. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Najaar 2012 Uitwerken programmapunten in projectplannen Najaar 2012 Besluitvorming Raad inzake programmapunt groen licht (als onderdeel van verlichtingsplan BG) 2013 e.v.j. Verdere uitwerking en uitvoering van de projectplannen Zoals eerder aangegeven zijn diverse programmapunten in 2013 geheel afgerond. De 2 programmapunten: ondersteunen en promoten van cittaslow -initiatieven rond stilte en rust en bewustwording en ruimte voor actief burgerschap rond stilte en rust zijn ingebed in het werken op zich en onderdeel van het evenementen- en activiteitenprogramma van Vaals. Pagina 42 van 140

2.3. Verkeer Verkeersdoorstroming / Reconstructie Maastrichterlaan Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Verbeteren van de verkeersdoorstroming en bereikbaarheid op de Maastrichterlaan en het kernwinkelgebied in het bijzonder. De leefbaarheid van aanwonenden aan en gebruikers van de Maastrichterlaan nu en in de toekomst waarborgen. Onderhouden van en verbeteren van het riool in de Maastrichterlaan. Verbeteren van de verkeersdoorstroming en bereikbaarheid op de Maastrichterlaan en het kernwinkelgebied in het bijzonder. De leefbaarheid van aanwonenden en gebruikers nu en in de toekomst waarborgen. Onderhouden en verbeteren van het riool in de Maastrichterlaan. Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Het project wordt niet in beheer van de gemeente uitgevoerd maar door de Provincie Limburg. In dit verband is planning mede afhankelijk van deze partij en de wens over de wijze van uitvoering van diverse belanghebbenden. De provincie is als uitvoerder de leidende partij. De gemeente heeft de rioolreconstructie afgekocht aan de hand van een fixed price. Dit beperkt de financiële risico s. Wel kunnen nog kosten worden verwacht zoals het gemeentelijk aandeel in nadeelcompensatie. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Najaar 2012: start sanering kabels en leidingen Maastrichterlaan Najaar 2012: Provinciale aanbesteding Voorjaar 2013: start uitvoering reconstructie (aanvang maart 2013 kernwinkelgebied) Medio 2014: gereedkomen reconstructie Maastrichterlaan Uitvoering grotendeels conform planning. Naar verwachting is de reconstructie voor de bouwvakantie gereed. Overige onderwerpen Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Drielandenpunt In 2012 heeft Staatsbosbeheer met behulp van een externe projectleider, samen met de gemeente, gewerkt aan de verdere visievorming en planvorming. Gekoppeld aan de voorgenomen ambitiedoelstelling wordt een investeringsbegroting opgesteld en worden mogelijke inkomstenbronnen (zoals subsidies) in beeld gebracht. Op basis van een positief resultaat van deze exercitie zal in 2013 gewerkt worden aan het samenstellen van een bidbook. Dit bidbook dient ondernemers op een zeer toegankelijke wijze te enthousiasmeren om te investeren in het plangebied. Vervolgens zal een inschrijving- en gunningsproces plaatsvinden, waarvan de planning nu nog onduidelijk is. In 2013 is samen met Staatsbosbeheer en de Provincie Limburg gewerkt aan een ruimtelijk ontwikkelingsperspectief, welke eind 2013 aan de raad is gepresenteerd. Ook door de buurgemeenten Aken en Plombieres is de visie positief omarmd. Tevens is een eerste aanzet voor een bidbook gemaakt. Pagina 43 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Actualisatie bestemmingsplannen Ingevolge de Wet ruimtelijke ordening die sinds 1 juli 2008 inwerking is getreden moeten bestemmingsplannen eens in de 10 jaar worden herzien. De sanctie in geval van niet tijdig herzien, is het vervallen van de bevoegdheid om leges te heffen ter zake van diensten die verband houden met dat bestemmingsplan. Plannen die op het moment van de inwerkingtreding van de Wro ouder dan vijf jaar waren, moeten binnen vijf jaar (tellend vanaf 1-7-2008) worden herzien. Plannen die jonger zijn dienen hun tien jaren termijn gewoon uit. In en om de kern van Vaals gelden momenteel een aantal bestemmingsplannen, te weten 'Selzerbeek' (1997), 'Eschberg-Noord' (1999), 'Vallis' 1986 en het 'Uitbreidingsplan aanwijzende de bestemming in hoofdzaak' (1957). Het is de bedoeling dat de actualisatie van de overige bestemmingsplannen eind 2012 / begin 2013 zullen starten. In het plangebied van het meest omvattende bestemmingsplan, het plan 'Kern Vaals' zijn ook nog een aantal grote projecten (Von Clermontpark en het Koningin Julianaplein) die met een individueel bestemmingsplan, toegesneden op het project, worden voorzien van een planologisch regiem. Eind 2013 zijn de voorbereidingen ter hand genomen voor de actualisatie van het bestemmingsplan Kern Vaals. In dit plan worden tevens meegenomen de Bestemmingsplannen Eschberg-Noord (1999), Vallis (1986) en Uitbreidingsplan aanwijzende de bestemming in hoofdzaak (1957). Verwachting is dat het bestemmingsplan Kern Vaals in september 2014 kan worden vastgesteld Daarmee zijn alle bestemmingsplannen binnen de gestelde termijn geactualiseerd. Het bestemmingsplan Selzerbeek is door de gemeenteraad op 28 oktober 2013 (gewijzigd) vastgesteld en is inmiddels onherroepelijk geworden. Het bestemmingsplan Buitengebied 2013 is door de gemeenteraad op 16 december 2013 (gewijzigd) vastgesteld en is in werking getreden. Hierop zijn 5 beroepen ingediend. De voorbereidingen ter zake het bestemmingsplan Archeologie zijn ter hand genomen. Zodra besluitvorming door de nieuwe raad (2014) heeft plaatsgevonden (met betrekking tot de te varen koers ter zake monumentenbeleid) wordt dit project verder in gang gezet. Daarmee zijn alle bestemmingsplannen binnen de gestelde termijn geactualiseerd. Groenstructuurplan Het Groenstructuurplan (GSP) is door de raad vastgesteld op 13 juli 2009. Voor de uitvoering van projecten is 550.000 beschikbaar gesteld voor de periode 2010-2024. Dit komt neer op gemiddeld zo'n 36.600 per jaar. Voor 2013 staatde rotonde Mamelis op het programma. Verder wordt aandacht besteed aan de verfraaiing van een entree voor de kern Vaals alsmede het aanbrengen van boomstructuren. Bij invulling van dit laatste wordt gestreefd naar integratie met de uitvoering van groenaankleding van het project Stilte- en leefkwaliteit buitengebied. Daarnaast zal in 2013 een inhaalslag plaatsvinden inzake bomenbeleid (bomenverordening, bomenlijst), medio 2013 in raad. Toegankelijkheid Bosgebied Staatsbosbeheer heeft in 2011 in het seniorenconvent aandacht gevraagd voor het weren van crossmotoren en quads in het bos. In de raadsvergadering van 12 december 2011 is besloten dat in overleg met Staatsbosbeheer een plan uitgewerkt dient te worden voor de toegankelijkheid van het bosgebied. De rotonde Mamelis is aangeplant met vaste planten volgens het Green to Colours concept. In het kader van het project Stilte- en leefkwaliteit buitengebied zijn 600m hagen (landschapselementen) ingeboet. Op verschillende plaatsen worden dit voorjaar nog boomstructuren geplant, namelijk hoogstamboomgaard in Lemiers, bomenrij op het binnenpleintje Bronnenstraat en verjonging van taluds in de Koel alsmede inboet bomen. De bomenverordening is in de raad van februari 2014 vastgesteld. Het dossier scheiden van recreatiestromen in het bos, geïnitieerd door Staatsbosbeheer is verwezenlijkt. De voorgenomen gemeentelijke bijdrage in de vorm van een aanvullend verkeersbesluit plus plaatsing van de bijbehorende verkeersbebording is gerealiseerd. In dit kader is het tevens overbodig gebleken Pagina 44 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Woningbouwproject Eschberg Noord Natuurontwikkeling en landschapherstel Buitengebied Combiparkeren Het project Eschberg-Noord fase 3 bestaat uit een aantal deelprojecten, namelijk: 10 vrije kavels via Grouwels Daelmans => Twee kavels zijn nog steeds te koop; door de economische crisis verloopt de verkoop van deze twee laatste kavels moeizaam. De overige woningen zijn gereed. Realisatie van 21 projectmatige woningen door Grouwels Daelmans; om het plan een nieuwe impuls te geven heeft Grouwels-Daelmans een verandering aangebracht in het ontwerp van de woningen; dit houdt in dat op de begane grond een slaap- en badkamer is toegevoegd in plaats van een garage. De verkoop van dit nieuwe ontwerp is gestart. Op basis daarvan is een gewijzigde bouwvergunning verleend aan Grouwels-Daelmans. Realisatie van 25 projectmatige woningen door BAM; om dit plan weer vlot te trekken is voor een andere aanpak gekozen. BAM is het traject gestart met het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CFO). In het najaar van 2011 tot en met het najaar 2012 worden mogelijke varianten voor het CFO uitgewerkt. 17 appartementen door Krijntjes Europa BV Van deze woningen is momenteel de bouwvergunning verlopen en ingetrokken. De gemeente Vaals bezit een uitzonderlijk mooi buitengebied met een groot oppervlak aaneengesloten bos. Ondanks de pracht kent het buitengebied ook verschillende 'rotte' plekken. Ten behoeve van kwaliteitsverbetering bevordert de gemeente de aanpak van 'rotte' plekken in het buitengebied, indien mogelijk in combinatie met de aanleg van EHS. Hiervoor is dikwijls een herontwikkeling of vrijwillige kavelruil noodzakelijk. In samenwerking met onze partners Habitura, Heusschen Copier, Rentmeester Peter van Soest en Stichting Ark werken we aan een aantal businesscases. Deze businesscases zijn ontstaan door particuliere initiatieven of naar aanleiding van EHS ontwikkelingen. Actuele businesscases zijn locatie Belleflamme (Wolfhaag), locatie Xhonneux. De ruimtelijke ontwikkelingen in de kern Vaals zijn van invloed op het parkeren in de kern. Aanpassing van het parkeerbeleid is van belang om op deze ontwikkelingen te anticiperen. Daarnaast vraagt autonome groei van het autogebruik en autobezit om actualisatie en monitoring van het beleid. In 2013 wordt bezien op welke wijze het parkeerbeleid aanpassing behoeft om daarmee sturing te geven aan het gebruik en benutting van de om hiervoor wegen aan de openbaarheid te onttrekken. Het project Eschberg-Noord fase 3 bestaat uit een aantal deelprojecten, namelijk: 10 vrije kavels via Grouwels Daelmans => Alle kavels zijn nu verkocht, deze laatste 2 woningen worden in 2014 gerealiseerd. De overige woningen zijn gereed. Realisatie van 21 projectmatige woningen door Grouwels Daelmans; om het plan een nieuwe impuls te geven heeft Grouwels-Daelmans een verandering aangebracht in het ontwerp van de woningen; dit houdt in dat op de begane grond een slaap- en badkamer is toegevoegd in plaats van een garage. De verkoop van dit nieuwe ontwerp is gestart. Op basis daarvan is een gewijzigde bouwvergunning verleend aan Grouwels-Daelmans. Realisatie van 25 projectmatige woningen door BAM; om dit plan weer vlot te trekken is voor een andere aanpak gekozen. BAM is het traject gestart met het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CFO). Er zijn momenteel nog geen omgevingsvergunningen aangevraagd. 17 appartementen door Krijntjes Europa BV Van deze woningen is momenteel de bouwvergunning verlopen en ingetrokken. Voorjaar 2014 wordt mogelijk een alternatief plan ingediend. Om onze ambities ten aanzien van het verbeteren van de kwaliteit van het buitengebied en dan met name het opwaarderen van bepaalde minder fraai ogende locaties te realiseren, hebben we slechts beperkte sturingsmogelijkheden. Desalniettemin proberen we met initiatiefnemers en onder andere Provincie te kijken naar mogelijkheden in het kader van bijvoorbeeld EHS. Al geruime tijd zijn we aan de slag met boerderij Belleflamme in de Wolfhaag. Inmiddels lijkt een initiatief haalbaar, waarbij een bedrijfsmatige activiteit (zorg) tevens voor een forse kwaliteitsslag van de directe omgeving kan gaan zorgen. Daarnaast is het afgelopen jaar ook veel energie gestoken in gesprekken aangaande een herontwikkeling van het voormalige GELVA-complex. Momenteel lopen een tweetal initiatieven aangaande dit terrein, waarbij met name de medewerking van de Provincie van belang zal zijn. Alvorens te kunnen komen tot aanpassingen in het parkeerbeleid dient de invloed van de majeure ruimtelijke ontwikkeling in de kern Vaals ( BP Koningin Julianaplein) voldoende geconcretiseerd te zijn. Concretisering van het plan vindt plaats in 2014 middels het vaststellen van het bestemmingsplan. Aanpassingen in het parkeerbeleid zijn derhalve in 2013 nog niet verder uitgewerkt. Pagina 45 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Panden Lindenstraat openbare ruimte. Aspecten zoals combiparkeren, vergunninghouderparkeren en betaald parkeren, zullen als sturingselementen voor een effectieve benutting van de parkeerruimte, betrokken worden bij het toekomstige parkeerbeleid. In 2008 heeft de gemeente Vaals in samenwerking met de Woningstichting Vaals en architectenburo Jo Coenen & Co een gebiedsanalyse van het centrum van de kern Vaals opgesteld. Hieruit is een overkoepelend Masterplan voortgekomen, waarin een vijftal mogelijke ontwikkellocaties zijn benoemd: het kernwinkelgebied, winkelcentrum Drieland, gebied grensovergang, het gebied van de voormalige basisschool De Kleine Wereld in de Lindenstraat en het gebied rondom het gemeentehuis. Als onderdeel van deze ontwikkeling zijn in 2013 4 panden in de Lindenstraat verworven, welke voor een kwalitatieve ontwikkeling van dit gebied cruciaal is. Doel is om deze panden tzt weer te verkopen om gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken. In de tussentijd zijn deze panden deels opgeknapt en worden ingezet voor de huisvesting van studenten. Er zullen ca 50 studentenwoningen gerealiseerd worden. Momenteel lopen juridische procedures om bewoners die niet over een erkend huurcontract beschikken uit de panden te zetten. Het bedrag van 702.000 bestaat uit een aankoopbedrag van 680.000 en bijkomende kosten ad 22.000. Pagina 46 van 140

Deel 3. Financiën 3.1. Financieel overzicht Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten. (Zie de toelichting bij deel 1, onderdeel 3). Jaarrekening WONEN en VERKEER bedragen x 1.000 Lasten: realisatie 2012 raming 2013 (begroting) raming 2013 (na wijzigingen) realisatie 2013 Volkshuisvesting -39-36 -36-30 Woningbouw -111-101 -101-157 Ruimtelijke ordening -690-1.481-1.511-1.684 Buitengebied -144-135 -135-186 Openbaar groen -1.052-1.186-1.146-1.115 Monumentenzorg -48-51 -51-55 Milieu -236-192 -192-243 Afval -975-1.079-1.079-990 Riolen -994-1.036-1.036-1.028 Infrastructuur -1.733-1.453-1.471-1.367 Verkeer -365-337 -342-320 Parkeren -570-470 -475-447 Totaal lasten: -6.957-7.557-7.575-7.622 Baten: Volkshuisvesting 68 0 0 0 Woningbouw 53 11 11 33 Ruimtelijke ordening 301 203 203 742 Buitengebied 4 4 4 4 Openbaar groen 28 32 37 24 Monumentenzorg 0 0 0 1 Milieu 55 0 0 26 Afval 1.322 1.162 1.162 1.279 Riolen 1.129 1.148 1.148 1.161 Infrastructuur 176 94 94 88 Verkeer 9 8 8 8 Parkeren 753 795 736 591 Totaal baten: 3.898 3.457 3.403 3.957 Saldo programma: -3.059-4.100-4.172-3.665 3.2. Toelichting Volkshuisvesting Begroting na wijzigingen versus realisatie: De minderlasten zijn gelegen in minderlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten. Pagina 47 van 140

Woningbouw Begroting na wijzigingen versus realisatie: De meerlasten ad 56.000 worden veroorzaakt door niet begrote lasten inzake aankoop panden Lindenstraat (verzekeringen, gas, water, elektricitei, juridisch advies en kapitaallasten). De meerbaten ad 22.000 betreffen de ontvangen, niet begrote, huurpenningen van de panden Lindenstraat. Ruimtelijke ordening Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De hogere lasten ad 30.000 zijn veroorzaakt door herziening bestemmingsplan buitengebied (dekking uit reserve bestemmingsplannen, 1 e BURAP 2013). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De werkelijke lasten zijn 173.000 hoger ten opzichte van de begroting na wijzigingen. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: - 51.000 werkzaamheden diverse bestemmingsplannen (dekking uit reserve bestemmingsplannen); - 73.000 meerlasten kapitaallasten; - 50.000 meerlasten doorsluizing provinciale subsidie Turbine De hogere baten ad 539.000 zijn met name gelegen in: - 460.000 gedeeltelijke opbrengst woningbouw Vijlen Zuid-Oost (toegevoegd aan algemene reserve); - 10.000 exploitatiebijdrage Lidl; - 12.000 exploitatiebijdrage bovenwijkse voorzieningen Verveshuis (toegevoegd aan reserve bestemmingsplannen); - 12.000 verkoop kavel Eschberg Noord (toegevoegd aan algemene reserve en reserve bestemmingsplannen); - 50.000 ontvangst Provinciale subsidie inzake project Turbine (doorgesluisd). Buitengebied Begroting na wijzigingen versus realisatie: De hogere lasten ad 51.000 zijn veroorzaakt door enerzijds 5.000 meerlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten en anderzijds 46.000 meerlasten herinrichting Mergelland Oost (onttrokken uit algemene reserve). Openbaar Groen Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De afname van de lasten ad 40.000 wordt veroorzaakt door de volgende posten: - 54.000 minderlasten inzake onkruidbestrijding (continueren chemische bestrijding, 2 e burap 2013); - 5.000 meerlasten inzake waterschapslasten gemeentelijke eigendommen (2 e burap 2013); - 7.000 meerlasten inzake watertappunt Vaals (1 e burap 2013). - 2.000 meerlasten inzake extra onderhoud Protestantse begraafplaats (raadsbesluit 24.04.2013). De toename van de baten ad 5.000 wordt veroorzaakt door de overname van de Protestantse begraafplaats (bijdrage door de Protestantse Gemeente) Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten vallen 31.000 lager uit dan begroot na wijzigingen. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: - 20.000 minderlasten openbaar groen (taakstelling, zie toelichting bij de baten); - 6.000 minderlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten); - 7.000 minderlasten watertappunt Vaals (voorstel reserve overloop). De baten vallen 13.000 lager uit die met name door de volgende posten worden veroorzaakt: - 20.000 minderopbrengst taakstellende bezuiniging gesaldeerd verwerkt in de lasten, taakstellende bezuiniging is dus gerealiseerd; - 4.000 meerbaten lijkbezorgingsrechten (post staat PM geraamd in begroting) Monumentenzorg Begroting na wijzigingen versus realisatie: Zowel de lasten alsook de baten zijn vrijwel geheel conform begroting gerealiseerd. Milieu Begroting na wijzigingen versus realisatie: De hogere lasten ad 51.000 worden met name door de volgende posten veroorzaakt: - 17.000 meerlasten RUD (is begroot via salarissen); - 23.000 meerlasten inzake toevoeging ontvangen cofinanciering inzake geluidshinder (ISV2, ISV3) aan balanspost overlopende passiva ; - 20.000 meerlasten inzake interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten; - 22.000 minderlasten inzake duurzaamheid; - 8.000 meerlasten inzake inhuur expertise milieubeleid. De gerealiseerde, niet begrote, baten ad 26.000 bettreft enerzijds ontvangen subsidie inzake geluidshinder (ISV2, ISV3) en anderzijds een onttrekking uit de balanspost overlopende passiva inzake gemaakte kosten omschakelconvenant. Pagina 48 van 140

Afval Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten zijn 89.000 lager uitgevallen dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: - 77.000 minderlasten variabele component RD4 (conform jaarrekening RD4). De variabele component betreft enerzijds het scheidingsgedrag van de burger en anderzijds de vergoedingen voor ingezameld papier, kunststof en metaal; - 5.000 minderlasten veegvuil. De baten vallen daarentegen 117.000 hoger uit dan begroot. Dit is een saldo dat bestaat uit de volgende posten: - 6.000 minderopbrengst dividend RD4; - 7.000 meerbaten transportvergoeding Nedvang; - 12.000 meerbaten inzake afrekening RD4 2012; - 104.000 meerbaten afvalstoffenheffing, veroorzaakt door o.a. meer aansluitingen dan begroot en meer ledigingen. Riool Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten zijn per saldo geheel conform begroting gerealiseerd. Echter, hier is toch sprake van zowel meer- als minderlasten: - 73.000 meerlasten inzake aanleg persleiding Cottessen: Aanleiding voor de aanleg is een storing in de oude persleiding in de zomermaanden van 2013.Op diverse plaatsen ontstonden breuken c.q. lekkages in de leiding. De ligging van deze leiding is dusdanig dat er een lozing van afvalwater ontstond op open water, de Geul. Waterschap heeft hierop handhavend gereageerd, waarbij per direct reparaties op diverse plekken zijn uitgevoerd. Gedurende een aantal dagen is met man en macht gewerkt om de situatie onder controle te krijgen. Kleine reparaties hadden echter geen effect. De persleiding was dermate versleten dat na iedere reparatie, door de druk op de leiding, weer lekkages op andere plaatsen ontstonden. De situatie werd in overleg met Waterschap wederom bekeken en als onhoudbaar beoordeeld. Waterschap gaf een verbod tot verder gebruik van de persleiding. De persleiding is een belangrijke afvoer voor diverse huishoudens / campings en gelet op de zomerperiode zeer intensief in gebruik. Gelet op het intensieve gebruik en het ontstaan van een milieudelict was er geen andere optie dan per direct nieuwe persleiding te kopen en in overleg met Waterschap een nieuw tracé te bepalen en overgaan tot uitvoering; - 44.000 minderlasten kapitaallasten rioolreconstructies, met name veroorzaakt door uitstel / vertraging diverse reconstructies; - 25.000 minderlasten opstellen GRP (doorgeschoven naar 2014); - 22.000 minderlasten inspectie riolering; - 9.000 meerlasten doorspuiten en correctief onderhoud. De baten vallen 13.000 hoger uit dan begroot. Dit wordt door een drietal posten veroorzaakt: - 2.000 meerbaten inzake huisaansluitingen (ontvangsten van bewoners); - 4.000 vergoeding schade veroorzaakt aan riolering; - 7.000 meerbaten rioolheffing. Infrastructuur Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De toename van de lasten ad 18.000 wordt enerzijds veroorzaakt door aanbrengen openbare verlichting Oude Akerweg ( 16.000, raadsbesluit 28.10.2013) en anderzijds door kapitaallasten LED-verlichting buitengebied ( 2.000, raadsbesluit 29.10.2012). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lagere lasten ad 104.000 zijn met name veroorzaakt door de volgende posten: - 8.000 minderlasten onderhoud wegen Von Clermontpark / Eschberg Noord; - 22.000 meerlasten inzake onderhoud veldwegen, duikers en bruggen; - 86.000 lagere kapitaallasten (in verband met uitstel wegreconstructies en openbare verlichting); - 6.000 minderlasten veegvuil; - 27.000 minderlasten onderhoud wandelpaden Bloemendalpark hiervoor is door middel van amendement op de begroting 2013 45.000 ter beschikking gesteld. De kosten bedroegen 45.000, echter vanwege een ontvangen schadevergoeding inzake schade veroorzaakt door gassanering in het Bloemendalpark zijn de opbrengsten in mindering gebracht op de kosten. Conform amendement worden deze lasten gedekt uit de reserve toerisme / recreatie. De baten vallen 6.000 lager uit dan begroot. Dit betreft het saldo van de volgende posten: - 34.000 meerbaten inzake ontvangen schadevergoedingen n.a.v. schades veroorzaakt aan de openbare ruimte; - 4.000 minderopbrengsten Provincie Limburg onderhoud haagbeplanting N278; - 35.000 minderopbrengst onttrekking voorziening wegen / infrastructuur. Vanwege de ontvangen schadevergoedingen hoeft de voorziening wegen/infrastructuur niet te worden aangewend voor het in de begroting opgenomen bedrag ( 90.000). Verkeer Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De verhoging van de lasten ad 5.000 betreft een verhoging van het budget voor aanschaf verkeersborden (2 e burap 2013) Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten zijn 22.000 lager uitgevallen dan de begroting na wijzigingen. Dit is gelegen in met name de volgende posten: - 11.000 lagere kapitaallasten inzake uitstel / vertraging investeringsprojecten; Pagina 49 van 140

- 7.000 meerlasten gladheidsbestrijding; - 13.000 minderlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten Parkeren Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De verhoging van de lasten betreft verhoging van het budget beheer parkeergarage ad 5.000 (1 e burap 2013). De afname van de baten ad 59.000 betreft het aframen van de parkeeropbrengsten vaste parkeerplaatsen ( 19.000), minderbaten reclameinkomsten parkeergarage ( 15.000) en minderinkomsten CJIB ( 25.000) Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten vallen 28.000 lager uit dan de begroting na wijzigingen. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: - 28.000 minderlasten vervangen parkeerapparatuur (dekking was voorzien uit reserve parkeren); - 9.000 minderlasten aanbrengen verharding plein Holset (dekking uit reserve parkeren, doorgeschoven naar 2014); - 16.000 meerlasten parkeergarage (ledigen parkeerautomaat, verhelpen storingen en reparaties apparatuur, e.d.). De baten vallen 145.000 lager uit dan begroot na wijzigingen. Dit is gelegen in de volgende posten: - 21.000 minderinkomsten losse plaatsen parkeergarage; - 99.000 minderinkomsten parkeermeters & automaten in openbare ruimte; - 18.000 minderinkomsten verhuur vaste parkeerplaatsen (parkeerontheffingen- en vergunningen); - 7.000 minderinkomsten vergoeding CJIB. Voor wat betreft de minderinkomsten losse plaatsen parkeergarage en de openbare ruimte kan de oorzaak gevonden worden in de reconstructie Maastrichterlaan. Hiertoe is in 2012 rekening mee gehouden door een inkomstenderving van 100.000 in te boeken. Omdat de reconstructie voor het grootste deel niet in 2012 maar in 2013 heeft plaatsgevonden, is de inkomstenderving in 2012 toegevoegd aan de reserve parkeren, ter dekking van de gederfde inkomsten in 2013. Om deze reden heeft onttrekking reeds plaatsgevonden waardoor per saldo een netto nadeel resteert van 45.000. De ontwikkeling van de parkeerinkomsten, ook na de oplevering van de Maastrichterlaan, zal goed in de gaten worden gehouden. Pagina 50 van 140

Programma WERK en ECONOMIE Programmarekening Vaals 2013 Programmaverantwoording Deel 1. Problematiek en kaders 1.1. Inhoud programma Dit programma richt zich met name op: werkgelegenheid in de gemeente bevorderen en mensen die afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering helpen bij het zoeken naar werk; het helpen van mensen waarvoor al dan niet met werk nog geen zelfstandig bestaan mogelijk is middels inkomensondersteunende voorzieningen; het instandhouden en verbeteren van de economische structuur in Vaals, met name de toeristische voorzieningen. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2010-2014) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma WERK en ECONOMIE Beleidsvelden: Inkomenszorg Economie Coördinerend portefeuillehouder: Wethouder Kompier Toerisme Evenementen Pagina 51 van 140

Deel 2. Doelstellingen en bereikte resultaten In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt hebben bereikt en wat we hiervoor hebben gedaan. Bestuurlijke prioriteiten 2.1. Inkomenszorg Arbeidsmarkt-/ uitstroombeleid Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 behoud en aantrekken van nieuwe werkgelegenheid; zorgen voor voldoende gekwalificeerd personeel; afname van het aantal bijstandsgerechtigden middels uitstroom naar werk / uit de bijstand beperking van de instroom in de bijstand hervorming sociale werkvoorziening optimale beleidsintegraliteit onderkant arbeidsmarkt voorbereiding op nieuwe regeling onderkant arbeidsmarkt. 6 bemiddelingen via podium 24 voor langer dan 6 maanden Circa 30 personen uitstroom naar betaald werk Circa 101 personen hebben een aanvullende uitkering, naast betaalde arbeid. Dit is bijna 1/3 e van het bijstandsbestand! Circa 40 personen zijn actief in gemeentelijke projecten in Vaals (staatsbosbeheer, buitendienst, parkeergarage, strijkservice, voetbalvereniging) vanuit Pentasz staan 60 vrijwilligers ingeschreven bij de vrijwilligerscentrale. De Jobcoach heeft 12 vrijwilligers is begeleiding Uitstroom bedraagt 90 personen. Instroom bedraagt 96 personen. Bijstandsbestand neemt toe met 2 % (tov 5 % pentaszbreed). Het betreft hier het aantal uitkeringen. Het aantal uitkeringsgerechtigden is gelijk gebleven. Binnen Wozl is in 2013 gewerkt aan de doelstellingen uit de 8puntennotitie (wsw-bedrijf alleen voor beschut werk, hervorming beschut). Opdracht verleend voor onderzoek uitvoering SW binnen regio Maastricht-Heuvelland. Onderzoek naar 1 uitvoeringsorganisatie sociale dienst in regio Maastricht-Heuvelland.. Opdracht is in uitvoering en resultaten worden Q1 2014 verwacht. Mogelijk is een vervolgopdracht aan de orde. Wettelijke ontwikkelingen leiden tot uitstel van veranderde wet- en regelgeving tot 1-1-2015. Voorbereidingen zijn gaande binnen project Heuvelland werkt. Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Budgetten voor 2013 worden naar verwachting pas in oktober 2012 bekend. De invloed op de omvang van het bijstandsbestand is beperkt, op veel van de factoren die het aantal bijstandsgerechtigden beïnvloeden hebben wij nauwelijks invloed (denk aan instroom en aan macro-economische factoren). Toekomstige regeling onderkant arbeidsmarkt onbekend. Onduidelijk welke risico's we lopen op het I-deel, waardoor risico van geld over en begrotingstekort even groot zijn. Ondanks de budgettaire onzekerheid en de beperkte invloed is de omvang van het bijstandsbestand redelijk onder controle gebleven. In 2013 was het budget inkomensdeel nagenoeg toereikend. Inkomsten lager dan de uitgaven, waardoor de gemeente een klein eigen aandeel in de kosten verschuldigd is. Dit is echter lager dan begroot. Dat neemt echter de budgettaire onzekerheid op het moment van opstellen van de begroting niet weg. Inmiddels ligt er een wetsvoorstel voor de wijzigingen WWB en voor de participatiewet. Ook hier zijn we in 2013 Pagina 52 van 140

Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 met onzekerheden geconfronteerd van rijkswege. Het duurde lang voordat er een voorstel lag en dit voorstel heeft daarnaast de nodige wijzigingen ondergaan. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Uitvoeren nota uitstroombeleid, met onder andere de volgende acties: Verbeteren woonklimaat / instroombeperking. Gericht op het beperken van de instroom in de bijstand. Accenten 2013: extra inzet sociale recherche en gebiedsgerichte aanpak Vaals Maatwerk. Bevorderen van uitstroom; gecontinueerd in Vaals Werkt (voor meer informatie wordt verwezen naar prioriteit economische structuur). De instroom stabiliseert. In 2013 op peil 2012, in 2012 was de instroom het laagst in 7 jaar. Zie voor de overige cijfers blok 1 Maatschappelijke banen. Inzet van bijstandgerechtigden in vrijwilligerswerk. Subsidie aanvraag provincie om participatie geïsoleerde wwb-ers te doorbreken via inzet in maatschappelijke functies. Gecombineerde inzet sw-ers en wwb-ers in wsw-pilot. Stages en werkervaringsplekken. Inzet van werkzoekenden op additioneel werk binnen de gemeente Vaals als voorbeeldfunctie voor lokale werkgevers. Inzet op social return. Projekt Heuvelland Werkt. In regionaal verband. Transitie WSWo. In regionaal (WOZL-) verband. Lokale pilots in samenwerking met Gulpen-Wittem en Valkenburg. Armoedebeleid Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 verbetering inkomenspositie van mensen in een armoedesituatie; minder mensen met schulden; participatieverbetering; preventie van schulden en armoede; netwerkvorming rondom armoede; kanteling armoedebeleid Het aantal mensen dat een beroep deed op de minimaregelingen nam met circa 10 % toe. Het aantal mensen dat een beroep deed op schulddienstverlening bij Pentasz daalde licht. Bij Trajekt (schuldpreventie) was echter een lichte toename te zien. Dat die toename niet heeft geleid tot meer aanvragen voor zwaardere schuldtrajecten bij Pentasz wijst op een effectieve preventieve aanpak en op een goede werking van het netwerk rondom armoede en schulden. De kanteling behelst een verschuiving van dure hulpverlening in de tweedelijn naar meer eigen kracht en versterking van de eerste lijn. Uit het bovenstaande mag duidelijk zijn dat de beweging is ingezet en de eerste effecten laat zien. In 2014 wordt hier verder aan gewerkt. Pagina 53 van 140

Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Onbekend wat verder gebeurt met de Wet Werken naar Vermogenen de mogelijke gevolgen voor het armoedebeleid. Gebruik van regelingen geschiedt op vrijwillige basis en kan niet afgedwongen worden. Mogelijke gevolgen van een sociaal beleid op de instroom in de bijstand. Inmiddels is dit zicht er wel en worden de benodigde voorbereidingen getroffen. Zie boven: toename van het gebruik van de regelingen. De regelingen worden actief onder de aandacht gebracht. Uit een vergelijking op niveau Maastricht-Heuvelland blijkt dat het minima- en armoedebeleid in Vaals ruimer is dan in bijvoorbeeld Valkenburg of Maastricht. Het aantal bijstandsgerechtigden is echter in Vaals redelijk op peil gebleven. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Uitvoering projecten nota armoedebeleid (door uw raad in september 2011 vastgesteld), onder andere: Vrijstelling gemeentelijke belastingen automatisch voor wwb-ers; Bijzondere bijstand voor buitengewone uitgaven; Langdurigheidstoeslag; Collectieve ziektekostenverzekering; Schuldhulpverlening; Schuldhulppreventie; Inkomensondersteuning; Het verbeteren van de voorlichting over inkomensondersteunende maatregelen; Voedselbank; Kanteling armoedebeleid Het betreft hier zowel reguliere activiteiten als projecten in het kader van het beleidsprogramma armoedebeleid. Aantal vrijstellingen: 480 (waarvan 274 wwb-uitkering) Aantal aanvragen BB: 232 Aantal langdurigheidstoeslag: 214 Gebruik collectieve ziektekostenverzekering: Schuldhulpverlening: 40 meldingen, 21 wsnpverklaringen Schuldhulppreventie: 31 personen aangemeld voor cursus rondkomen met inkomen, 15 deelnemers klapperproject. 10 betrokken vrijwilligers ( cijfers november 2013) Gemeentelijke regelingen: 322 Voorlichting: folder bij belastingaanslag gemeente, via intermediairs en communicatiekanalen gemeente Voedselbank: circa 30 gezinnen waaronder 5 van andere gemeenten Kanteling: zie doelstelling en gewenste effecten. 2.2. Economie Economische structuur Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Behoud van bestaande en aantrekken van nieuwe werkgelegenheid; Zorgen voor voldoende gekwalificeerd personeel; Afname van het aantal bijstandgerechtigden middels uitstroom naar werk / uit de bijstand. Circa 30 personen uitstroom naar betaald werk Circa 101 personen hebben een aanvullende uitkering, naast betaalde arbeid. Dit is bijna 1/3 e van het bijstandsbestand! Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Financieel: Team Vaals werkt en de lokale projecten zijn gefinancierd uit het re-integratiebudget binnen het participatiebudget. Dit budget zal in de komende jaren fors teruggebracht worden. Het budget 2012 was circa 50 % lager dan het budget 2011. De verwachting is dat voor 2013 en verder het budget op een vergelijkbaar niveau blijft als in 2012. De uitvoering en de keuze voor de uitvoeringsvorm zal De aanpak is binnen de beschikbare middelen gerealiseerd. Pagina 54 van 140

Risico's Begroting 2013 Jaarrekening 2013 moeten worden aangepast aan de beschikbare middelen. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Vaals Werkt (re-integratietak sociale dienst Vaals) Lokale aanpak: Staatsbosbeheer; Buitendienst; Maastrichterlaan; Samenwerking Stadt Aachen; Project voor alleenstaande moeders; Werkcafe; Werkcoach (begeleidt en monitort kandidaten in activerings- en participatieprojecten); Jobhunter (additionele begeleiding voor kandidaten met als doel uitstroom naar regulier werk / bedrijvencontacten); Instroombeperking; Strengere poortwachtersfunctie; Meer inzet op handhaving (extra sociaal rechercheur); Participatie = tegenprestatie. Circa 40 personen zijn actief in gemeentelijke projecten in Vaals (staatsbosbeheer, buitendienst, parkeergarage, strijkservice, voetbalvereniging) Duurzaamheid Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Als hoofddoelstelling geldt een verbetering van de duurzaamheidsaspecten in de breedste zin des woords met de volgende subdoelstellingen: stijging duurzaamheidspercentage duurzaamheidsmeter (kwantitatief) behoud en verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving (kwalitatief) streven naar klimaatneutraliteit. De min of meer abstracte doelstellingen voor wat betreft duurzaamheid zijn in 2013 verder vertaald in een aantal concrete activiteiten, zoals hieronder aangegeven. Veel bestuurlijke inspanning is gegaan naar het positioneren van Vaals in de diverse regionale en provinciale overleggen. Voordele hiervan is dat daarmee inhoudelijke informatie en ambtelijke inzet veel breder en effectiever ontsloten worden dan dat Vaals in zijn eentje opereert. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Afronden omschakelconvenant en projecten. Opstarten en uitvoeren lokale duurzaamheidsinitiatieven. Uitvoering geven aan de deelgebieden 2 en 4 van het project duurzaamheid (zie ook tekst bij omschrijving project). Alle gemeentelijke gebouwen zijn onderworpen aan een energiescan. De scan toont aan dat er voor een aantal gebouwen heel wat besparingsmogelijkheden zitten voor wat betreft gemiddeld electriciteits- en gasverbruik. Die besparingsmogelijkheden kunnen gerealiseerd worden door onder andere kierdichting, hoogfrequente verlichting, dak- en wandisolatie. Met een deel van het duurzaamheidsbudget 2013, door de gemeenteraad gevoteerd op 25 februari 2013, zijn een aantal concrete maatregelen genomen en is een planning voor de komende jaren gemaakt. Het meest in het oog springend is natuurlijk de geplande verduurzaming van Pagina 55 van 140

Activiteiten het monumentale gemeentehuis. De provincie heeft in principe een subsidie toegezegd en ook met de rijksdienst zijn afspraken gemaakt. Het College hanteert het uitgangspunt dat de kosten die voor rekening van de gemeente komen, zich via een verdienmodel (onder andere besparing op de energielasten) op een verantwoorde wijze terug moeten verdienen. Momenteel worden de concrete aanpassingsplannen doorgerekend. Zodra de resultaten hiervan voorhanden zijn, zal de gemeenteraad via een raadsvoorstel geinformeerd worden. Er is een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de inzet van restwarmte bij wasserij Jardon. Jardon heeft al een aantal duurzame bedrijfsvoeringsmaatregelen genomen. Desondanks loost Jardon dagelijks 160 m3 afvalwater met een temperatuur van 35 graden en stoot 400/500 m3 met damp verzadigde lucht van 85 graden uit. Bij het onderzoek ligt de nadruk op uitwisseling van warmte met de directe omgeving. Uit het onderzoek blijkt dat er weliswaar sprake is van een financiële opbrengst vanuit het hergebruik van warm (afval)water en warme lucht. Tegelijkertijd blijkt uit het onderzoek dat de opbrengsten (nog) niet opwegen tegen de kosten van hergebruik, met als gevolg dat het momenteel niet mogelijk is om de restwarmte op een economisch verantwoorde wijze te benutten. Echter, uit het onderzoek blijkt tevens dat mogelijke ontwikkelingen in de buurt van Jardon wel degelijk kansen bieden voor een economisch verantwoord hergebruik, vooral omdat dan niet gewerkt hoeft te worden met bestaande installaties. Vanuit het gemeentelijk inkoopbeleid (dec 2010) worden voor alle inkopen keuzes gemaakt op het gebied van duurzaamheid. De duurzaamheidseisen gelden daarbij in principe als harde voorwaarde. In de afgesloten energiecontracten (2009-2014) is 100% inkoop van duurzame energie opgenomen, ook voor de openbare verlichting. Momenteel loopt de aanbesteding, samen met andere gemeenten, voor een nieuw duurzaam energiecontract na 2014. Tevens loopt een onderzoek naar de mogelijkheden om de gezamenlijke energie-inkoop uit te breiden naar andere partijen in Vaals. Vanuit de RWTH loopt een project om op termijn in Aken ruim 80 e-bikes-stations te realiseren. Per station worden tussen de 10 en 20 e-bikes aangeboden die tegen een geringe vergoeding gebruikt kunnen worden. Het project, onder de naam Velo-City, heeft contact gezocht met de gemeente Vaals om te bekijken of ook in onze gemeente een aantal stations te plaatsen zijn. Het College staat hier positief tegenover vanuit de strategische gerichtheid op RWTHstudenten en werknemers, en de toeristische potentie van het concept. Momenteel worden de mogelijkheden onderzocht. Met de uitvoering van het beleidsplan openbare verlichting komt Vaals tot een meer milieuvriendelijke, energiezuinige en duurzame openbare verlichting. Tot slot heeft zich een Vaalser ondernemer bij de gemeente aangemeld, met het verzoek tot plaatsing van een experimentele windmolen. De gesprekken hierover lopen. Pagina 56 van 140

Overige onderwerpen Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Evenementenbeleid / evenementen Wielerbeleid De uitvoering en de subsidiëring van evenementen vindt conform het eind 2011 vastgestelde evenementenbeleid en bijbehorende gewijzigde verordening (Deel D van de alg. Subsidieverordening) plaats. Ook in 2013 zal de gemeente naast het subsidiëren van door derden georganiseerde evenementen, de uitvoering van de nationaliteitendag, natuur- en cultuurgerelateerde evenementen (zoals het beleefweekend) en straattheater zelf pro-actief ter hand nemen. In 2012 heeft, conform planning, de verdere uitwerking van het grensoverschrijdend wielercoördinatiepunt plaatsgevonden. Vooruitlopend op de resultaten van deze verdere uitwerking zal 2013 in het teken staan van het grensoverschrijdend samenstellen van een wielerkalender, het uitbreiden van de aanpak op Zuid- Limburgse en Euregionale schaal in nauwe samenwerking met de Provincie Nederlands Limburg, de Provincie Belgisch Limburg, de Provincie Luik en de overige gemeenten in Zuid-Limburg en de Belgische grensstreek. Verder zal het uitwerken van één uniform aanvraagformulier en in nauw overleg met het Veiligheidsnetwerk Zuid- Limburg en de Provincies werken aan een éénduidige vergunningverlening en meldingsplicht onderwerp van gesprek zijn. De uitvoering en de subsidiëring van evenementen heeft conform het vastgestelde evenementenbeleid plaatsgevonden. Zo zijn er diverse, door derden georganiseerde evenementen, gesubsidieerd (o.a. Vocallis, Vols Tropical, Projectkoor Heuvelland). Daarnaast heeft de gemeente de nationaliteitendag, het beleefweekend en het straattheater zelf, in samenwerking met diverse ondernemers en partijen georganiseerd. In 2013 is, conform afspraak, gestart met het coördinatiepunt. Alle vergunningen worden vooraf afgestemd. Dit heeft nu al een positief effect op het afnemen van de overlast en de klachten, met name ook door de afstemming over de (lands)grenzen heen. Na de trekkersrol die de gemeente Vaals in deze vervult heeft, is in 2013 de volledige coordinatie overgedragen aan het Huis voor de Sport, van waaruit het coördinatiepunt functioneert. Vaals participeert wel nog in deze samenwerking vanuit de vergunningafstemming. In 2014 zal ook de doorontwikkeling naar (Zuid- )Limburgse schaal plaatsvinden. De voor 2013 voorziene acties op het gebied van onderzoek en promotie zullen dan pas starten als de samenwerking op grotere schaal (financieel) geborgd is. Verbreding en promotie toeristisch product Tevens zal getracht worden om in 2013 op grote schaal een onderzoek onder inwoners, bedrijfsleven, bestuurders en toeristen plaats te laten vinden over wielersport als input voor verdere doorontwikkeling van het grensoverschrijdend wielerbeleid en zal mogelijk gestart worden met structurele campagnes in het kader van verdraagzaamheid, respect en veiligheid en promotie van deze unieke regio. In samenwerking met het ondernemersplatform is in 2012 koers gezet om met ingang van 1-1-2013 te komen tot invoering van een reclamebelasting voor de kern Vaals. Met behulp van deze extra financieringsruimte zal vanuit een structurele samenwerking tussen ondernemers en gemeente gewerkt worden aan een gezamenlijke aanpak en visie ten aanzien van diverse relevante onderwerpen om de aantrekkingskracht, De invoering van de reclamebelasting heeft een positieve uitwerking gehad op de samenwerking tussen de ondernemers in de kern Vaals. Dit heeft geleidt tot de oprichting van de SOV (Stichting Ondernemers Vaals). Samen met de gemeente en de VVV Zuid- Limburg is een website www.shoppeninvaals.nl ontwikkeld en wordt maandelijks overlegd over diverse onderwerpen om de aantrekkingskracht, het economisch-toeristisch functioneren Pagina 57 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 het economisch-toeristisch functioneren en de concurrentiepositie van de Vaals te vergroten. Tevens zal het budget ingezet kunnen worden voor promotionele activiteiten die Vaals ten goede komen. Verder blijft voor de toeristische profilering een belangrijke rol weggelegd voor de Cittaslowgedachte. en de concurrentiepositie van de Vaals te vergroten. Ook vervult de SOV een zeer actieve rol om de reconstructie van de M laan samen met de gemeente in goede banen te leiden. Het Cittaslow-genootschap heeft in 2013 vorm gekregen. Meer dan 10 bedrijven zijn toegetreden en discussieren samen over de thema s binnen de filosofie van Cittaslow. Helaas heeft in 2013 nog geen definitief besluit plaats kunnen vinden omtrent het toeristisch treintje. Het onderzoek naar de haalbaarheid loopt nog steeds. Ook de samenwerking met de VVV Zuid- Limburg loopt conform afspraak. Zo is eind 2013 samen met de SOV en de gemeente weer gestart met het ontwikkelen van een nieuwe Vaals beleeft brochure, waarin we het (toeristisch) schoon van onze gemeente onder de aandacht brengen. Ook ondersteunt de VVV de SOV, zoals gezegd, bij haar campagne shoppen in Vaals. Pagina 58 van 140

Deel 3. Financiën 3.1. Financieel overzicht Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten. (Zie de toelichting bij deel 1, onderdeel 3). Jaarrekening WERK en ECONOMIE bedragen x 1.000 Lasten: realisatie 2012 raming 2013 (begroting) raming 2013 (na wijzigingen) realisatie 2013 Inkomenszorg -9.031-9.077-8.891-8.819 Economie -296-218 -226-259 Toerisme -236-237 -237-249 Evenementen -102-106 -111-122 Totaal lasten: -9.665-9.638-9.465-9.449 Baten: Inkomenszorg 7.326 7.383 7.275 7.187 Economie 656 605 605 677 Toerisme 808 809 789 777 Evenementen 0 0 0 0 Totaal baten: 8.790 8.797 8.669 8.641 Saldo programma: -875-841 -796-808 3.2. Toelichting Inkomenszorg Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De afname van de lasten ad 186.000 is gelegen in enerzijds bijstellingen t.b.v. het werkdeel en inkomensdeel WWB (1e BURAP 2013) en anderzijds een aanvulling t.b.v. exploitatietekort WOZL (dekking uit algemene reserve). De afname van de baten ad 108.000 betreffen bijstellingen in de rijksbijdragen WWB Begroting na wijzigingen versus realisatie: Hoewel het saldo (verschil lasten baten) van het beleidsveld inkomenszorg slechts 16.000 nadeliger uitvalt dan begroot na wijzigingen, bestaan hier toch een aantal grotere verschillen: De lasten zijn 72.000 lager uitgevallen dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: - 64.000 minderlasten doorsluizing rijksbijdrage WSW aan WOZL; - 13.000 minderlasten schapslasten WOZL; - 9.000 minderlasten aanvulling liquiditeitspositie WOZL; - 47.000 minderlasten zijnde afrekening WOZL 2012; - 118.000 minderlasten WOZL zijnde terugbetaling restant overname bedrijfsactiviteiten (terug toegevoegd aan algemene reserve); - 40.000 minderlasten werkdeel WWB; - 21.000 minderlasten personeels- en bedrijfsvoeringslasten Pentasz inzake uitvoering WWB; - 295.000 meerlasten inkomensdeel WWB, veroorzaakt door (onttrokken uit reserve I-deel WWB Pentasz); - 79.000 meerlasten gemeentelijk minimabeleid (niet declarabele bijstand); - 100.000 minderlasten uitvoering plan van aanpak armoedebeleid en plan van aanpak uitstroombeleid (via reserve minimabeleid); - 25.000 minderlasten kwijtscheldingen afvalstoffen- en rioolheffing De baten zijn 88.000 lager uitgevallen: - 64.000 minderbaten rijksbijdrage WSW (in relatie tot minderlasten doorsluizing aan WOZL); - 4.000 meerbaten rijksbijdrage werkdeel WWB; - 28.000 minderbaten rijksbijdrage inkomensdeel WWB. Pagina 59 van 140

Economie Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De toename van de baten ad 8.000 betreft de bijraming van het budget economische structuur (resultaatbestemming jaarrekening 2012, via reserve overloop). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten zijn 33.000 hoger uitgevallen dan begroot na wijzigingen. Dit is met name gelegen in 12.000 meerlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten en 20.000 lasten inzake bidbook Drielandenpunt (in relatie tot de meerbaten, ontvangen subsidie). De baten zijn 72.000 hoger uitgevallen dan de begroting. Dit komt met name door 53.000 meerbaten dividend Enexis (veroorzaakt door een ontvangen boeterente vanwege de vervroegde aflossing van de bruglening en anderzijds een hogere reguliere dividenduitkering) en 20.000 alszijnde baten die ontvangen zijn in relatie tot het bidbook Drielandenpunt (subsidie en bijdrage staatsbosbeheer). Toerisme Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De verlaging van de baten ad 20.000 betreft het verlagen van de opbrengst toeristenbelasting (2 e BURAP 2013). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De meerlasten ad 12.000 zijn veroorzaakt door de interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten. De minderbaten worden veroorzaakt doordat minder toeristenbelasting geïnd is in 2013 als ingeschat ten tijde van de 2 e BURAP. Dit is volledig te wijten aan minder overnachtingen. Evenementen Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De toename van de lasten ad 5.000 betreft het ramen van kosten inzake verfraaiing openbare ruimte. Begroting na wijzigingen versus realisatie: De meerlasten van 11.000 worden veroorzaakt door de interne doorberekening van salaris- en bedrijfsvoeringslasten. Pagina 60 van 140

Programma BESTUUR en DIENSTVERLENING Programmarekening Vaals 2013 Programmaverantwoording Deel 1. Problematiek en kaders 1.1. Inhoud programma Dit programma richt zich met name op: dienstverlening richting de burgers middels o.a. de gemeentewinkel; communicatie en voorlichting jegens de burgers; samenwerking met andere partners om de gemeentelijke opgaven te realiseren; veiligheid van inwoners en bezoekers van Vaals. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2010-2014) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma BESTUUR en DIENSTVERLENING Beleidsvelden: Bestuur Samenwerking Interactie met burgers Dienstverlening Coördinerend portefeuillehouder: Burgemeester van Loo Openbare orde & veiligheid Financiering Pagina 61 van 140

Deel 2. Doelstellingen en bereikte resultaten In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt hebben bereikt en wat we hiervoor hebben gedaan. Bestuurlijke prioriteiten 2.1. Samenwerking Samenwerking Vanaf 2013 heeft de gemeente Vaals een aparte paragraaf Samenwerking opgesteld. Voor de doelen, activiteiten, resultaten van regionale en internationale samenwerking wordt dan ook naar deze paragraaf verwezen. 2.2. Milieu Dienstverleningsconcept Doelstelling en gewenste effecten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Het doel is het creëren van een fysieke voorziening waarin het nagestreefde dienstverleningsconcept vorm krijgt. De voorziening moet per 1 januari 2015 operationeel zijn op het gewenste niveau en in de gekozen structuur. De voornaamste ontwikkeling op het gebied van dienstverlening is het realiseren van een Klant Contact Centrum (KCC). Gemeenten worden geacht in dat kader de burgers vanuit één loket en een uniforme uitvoering te bedienen: niet alleen voor de zaken die de burger met de betreffende gemeente moet/wil regelen, maar ook voor de zaken met andere overheidsdiensten. Er heeft een inhaalslag plaats gevonden om het interne draagvlak voor het KCC te verstevigen. Activiteiten Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Eind 2012: start realisatie voorziening waarbij veel ruimte zal zijn voor de inbreng van direct betrokken medewerkers; Geheel 2013: Verdere uitbouw voorziening Geheel 2013: Deelname pilot inzake de telefonische dienstverlening 2013 stond in het teken staan van de technische inrichting van het KCC en het uitvoeren van een aantal pilots. Met de ingebruikname van het gemeentelijk servicepunt in de BMA Lemiers hebben we een beslissende stap gezet op weg naar de realisatie van het KCC. De nieuwe opzet en inrichting van dienstverlening is neergelegd in het nationale programma Antwoord. In dat programma is aandacht voor de 4 kanalen via welke de burgers de gemeente benaderen: telefoon, balie, post en internet. In Antwoord worden die kanalen direct aan elkaar gekoppeld en geoperationaliseerd aangeboden in het KCC. Overige onderwerpen Cittaslow Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 De Hogeschool Zuyd is zeer geïnteresseerd in de ontwikkeling van Vaals als Cittaslow omdat het volgens hen nauw aansluit bij de nieuwste trends op het gebied van duurzaamheid, milieu, toerisme, economie en citymarketing. Cittaslow biedt Vaals volgens de Hogeschool Zuyd een unieke mogelijkheid om op deze terreinen belangrijke stappen te zetten en zich positief te onderscheiden in de regio en daarbuiten. Deze Samen met de Hogeschool Zuyd is de gemeente tot de conclusie gekomen dat Cittaslow geen project op zich is, maar dat dit moet landen binnen alle beleidsvelden waar de gemeente zich mee bezig houdt. Van landschap tot cultuur; van sport tot woningbouw. In dit kader is dit thema dan ook geen separaat thema meer, maar is dit onderdeel van het denken en werken binnen de gehele gemeenschap. Pagina 62 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Communicatie en voorlichting overtuiging heeft erin geresulteerd dat de Hogeschool Zuyd graag Vaals de komende jaren hierin zou begeleiden. Als eerste vindt in het najaar van 2012 een zogenaamde expertmeeting plaats met hoogleraren, lectoren en andere experts op de relevante beleidsvelden. Daarnaast zal de Hogeschool Zuyd komend jaar enkele studieprojecten met studenten organiseren in Vaals waarbij de mogelijkheden van Vaals als Cittaslow verder zullen worden verkend en uitgewerkt. In die verkenning zullen de ideeën die door inwoners en ondernemers zijn aangedragen worden meegenomen. In 2013 zullen de meest realistische uitgevoerd c.q. opgestart gaan worden. Communicatie en voorlichting is één van de speerpunten in de interactie met burgers. In december 2011 heeft de raad in dat verband de Beleidsnota Communicatie en Voorlichting vastgesteld. De uitgangspunten voor het communicatiebeleid zijn interactiviteit en proactiviteit in permanente dialoog met de gemeenschap, zodat het beleid afgestemd kan worden op de behoeften van de gemeenschap en desgewenst maatwerk geleverd kan worden. Dit in het kader van "van buiten naar binnen" werken. Het communicatiebeleid moet er eveneens toe bijdragen, dat de gewenste identiteit en het imago van de gemeente met elkaar in overeenstemming zijn, wat van belang is voor de kwalificatie van de gemeente als betrouwbare samenwerkingspartner. Evenals in voorgaande jaren zullen ook in 2013 vijf edities van het (tweetalige) Infoblad verschijnen (met geïntegreerd burgerjaarverslag), alsmede een gemeentegids. Verder zullen de zogenaamde social media intensiever worden ingezet bij de communicatie met en voorlichting aan burgers. In 2013 wordt de campagne om Vaals te promoten bij Akense studenten mogelijk uitgebreid naar een nieuwe doelgroep: medewerkers van RWTH en Fachhochschule. Met de vaststelling van het communicatiebeleidsplan is het belang van een kwalitatief goede communicatie benadrukt. De communicatie van de diverse lopende projecten vraagt ruime capaciteit. Deze communicatie heeft prioriteit omdat we de verbinding met de burger willen versterken, onder andere door een actieve en vooral kwalitatieve communicatie. De implementatie van het nieuwe communicatiebeleid vindt plaats middels een pragmatische toepassing in onder meer persbeleid en interne communicatie. Vanuit dit perspectief werkt ook het Genootschap Cittaslow Vaals. In 2013 zijn vijf edities van het (tweetalige) Infoblad verschenen (met geïntegreerd burgerjaarverslag), alsmede een gemeentegids. Verder worden de social media Twitter en Facebook nu standaard ingezet om burgers te informeren. Daarnaast verloopt de voorlichting aan burgers via wekelijkse publicaties in het Vaalser Weekblad en op de website en wordt free publicity gegenereerd via persberichten over actuele onderwerpen. In 2013 is de wervingscampagne voor studenten van de RWTH voortgezet. Daarnaast is in samenwerking met een extern bureau een campagne opgezet gericht op medewerkers van RWTH en Fachhochschule. Hiervoor is een nieuw beeldmerk ontwikkeld en heeft de website WonenenwerkeninVaals een nieuwe look and feeling de nieuwe stijl gekregen. Vaals presenteert zich in de campagne als Kleine Schwester von Aachen. Als uitwerking van het communicatiebeleid is het persbeleid opnieuw onder de loep genomen. Dit heeft geleid tot vaststelling van een geactualiseerd persbeleid, waarin afspraken zijn vastgelegd omtrent perscontacten van bestuur en medewerkers en de woordvoering namens de gemeente. De maandelijkse persgesprekken met het College zijn in 2013 gecontinueerd en vormen regelmatig de opmaat voor diepteinterviews over bepaalde thema s, zoals het Beleefweekend, Het Julianaplein, ontwikkelingen centrum Vaals (o.a. Lindenstraat) en wervingscampagne RWTH. De knipselkrant met publicaties over Vaals is in 2013 gedigitaliseerd. Tevens werd i.s.m. Gulpen- Wittem het functioneren van Omroep Krijtland geëvalueerd, n.a.v. het stopzetten van de uitzendingen. Het gevolg van deze evaluatie is een herijking van afspraken tussen Omroep Krijtland en de gemeenten Vaals en Gulpen- Wittem teneinde continuering van wekelijkse uitzendingen te waarborgen. Onder andere door het opzetten van een PR-commissie door Omroep Krijtland met het doel extra inkomsten te verwerven. Pagina 63 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Ontwikkeling website De ontwikkeling van de gemeentelijke website als het belangrijkste portaal voor digitale dienstverlening zal in 2013 worden voortgezet. Hierbij hoort de uitbreiding van het aantal producten dat vanaf de bestelling tot en met de betaling digitaal afgehandeld kan worden. Wij houden hierbij zoveel mogelijk rekening met de landelijke ontwikkelingen. Ook bij de inrichting van het KCC speelt de website een cruciale rol. In 2013 zullen Social Media een steeds belangrijkere rol krijgen in de communicatie richting inwoners en toeristen. We zullen door middel van advertenties en de gemeentelijke website proberen het aantal volgers op de social media-kanalen te verhogen om een zo groot mogelijk bereik te creëren. De rijksoverheid heeft gemeentes verplicht te voldoen aan de webrichtlijnen. Hier zal dus ook in 2013 weer volop aandacht moeten worden besteed. Als de website qua techniek hieraan voldoet, zal er nog aan gewerkt moeten worden om de content die al sinds het begin op de website staat, ook zoveel mogelijk geschikt te maken voor de webrichtlijnen In 2012 is al gestart met de ontwikkeling van de zogenaamde Persoonlijke InternetPagina (PIP of Mijn Gemeente). Via deze pagina kan men zich met behulp van een Digid-inlogcode abonneren op nieuws, bekendmakingen en andere informatie die op de website beschikbaar komt. Deze Persoonlijke InternetPagina zal continu worden uitgebreid, zodat steeds meer gepersonaliseerd kan worden. Naast de gemeentelijke website is de toeristische website (www.toerismevaals.nl) goed voor duizenden bezoekers per jaar. Ook in 2013 zal worden geprobeerd zoveel mogelijk toeristische ondernemingen op de website te krijgen. Tevens zal er worden gekeken naar nieuwe mogelijkheden om de website nog interessanter te maken voor toeristen. De ontwikkeling van de gemeentelijke website als het belangrijkste portaal voor digitale dienstverlening is in 2013 voortgezet. Hierbij hoort de uitbreiding van het aantal producten dat vanaf de bestelling tot en met de betaling digitaal afgehandeld kan worden. Wij houden hierbij zoveel mogelijk rekening met de landelijke ontwikkelingen. Daarnaast is de techniek achter de gemeentelijke website aangepast m.b.t. de door de Rijksoverheid vastgestelde web richtlijnen. De Digid-audit is een belangrijke test geweest in 2013. Hierin werd de website als ook de ICTbeveiliging van de gemeente op verschillende punten getest. Deze audit hebben we succesvol doorstaan. Op de Sociale Media Twitter en Facebook is de gemeente Vaals inmiddels goed vertegenwoordigd. Zowel de berichten als het aantal volgers zijn verhoogd. De gemeente heeft op Twitter 525 volgers en op Facebook 140. De toeristische website (www.toerismevaals.nl) is in 2013 door zo n 17.700 bezoekers bezocht. In 2013 zijn weer een aantal toeristische ondernemingen op de website toegevoegd waardoor de content die we aanbieden nog vollediger is geworden. De website www.centrumplanvaals.nl is in december 2013 gelanceerd en zal gezien de ontwikkelingen een belangrijk punt zijn om alle nieuws, foto s etc. te publiceren rondom het Koningin Julianaplein. Veiligheidsplannen 2011 2014 De website www.wonenenwerkeninvaals.nl zal ook in 2013 een belangrijk medium zijn voor de ondersteuning van de marketingcampagne Vaals/Aken. Veiligheidsplannen 2011-2014 Op 13 december 2010 is de beleidsnota Integrale Veiligheid 2011-2014 vastgesteld door de gemeenteraad van Vaals. In 2011 en 2012 zijn reeds enkele maatregelen uitgevoerd c.q. is de basis gelegd voor de uitvoering van deze maatregelen. Voor het jaar 2013 staan in het kader van bovengenoemde beleidsnota onder andere de volgende activiteiten gepland: Woonkernschouw: * Evaluatie van de in 2012 gehouden woonkernschouw in Camerig en Cottessen; * Evaluatie van de in 2012 gehouden woonkernschouw in de kern Vaals, Lemiers of Woonkernschouwen: * Op 18 juni heeft een schouw plaatsgevonden in Camerig en Cottessen. Locatie was camping de Rozenhof. Middels een vernieuwde opzet werd van 17.30-19.00 uur een zogenaamd spreekuur gehouden, waarbij ook alle raadsleden waren uitgenodigd. In 2013 vond geen evaluatie plaats. Politie Keurmerk Veilig Wonen Aan het eind van 2012 had iedere bewoner van Vaals de gelegenheid gehad om deel te nemen Pagina 64 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Vijlen; * Woonkernschouw in Rott, Melleschet, Harles en Mamelis; * Woonkernschouw in de kern Vaals, Lemiers of Vijlen. Politie Keurmerk Veilig Wonen: * afronding van het project. In 2013 kunnen nog ongeveer 700 adressen gebruik maken van het gratis advies. Hiervoor wordt ook nog een extra voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd. Alle adressen in de gemeente Vaals zijn van 2008 t/m 2012 in de gelegenheid gesteld voor een gratis advies. In 2013 biedt de gemeente alle bewoners een laatste kans. Continuering controles TIV: * in 2013 worden de controles van het Team Integrale Veiligheid geïntensiveerd, maar zijn deze tevens meer op casuïstiek gericht. Door deelname aan het RCF-project (zowel aandacht voor fraudebestrijding als voor zorg) wordt gewerkt middels een wijkgerichte aanpak. Uitvoering van het brandpreventiebeleid: * begin 2013 zal het rapport inzake de huidige situatie van en eventuele verbeterpunten ten aanzien van de bluswatervoorzieningen in de gemeente Vaals gepresenteerd worden. De gemeenteraad wordt hierbij betrokken en gevraagd om keuzes te maken uit diverse maatregelen om de bluswatervoorzieningen te verbeteren, hierbij prioriteiten toe te kennen en eventueel uit te spreken om situaties te accepteren. * Ook in 2013 zal aandacht worden gevraagd voor de brandveiligheid. In 2012 is dat gebeurd middels het organiseren van 2 veiligheidsdagen. Mogelijk dat in 2013 een dergelijke dag wederom wordt gehouden. Prostitutiebeleid: * Afhankelijk van de behandeling in de eerste kamer zal in 2013 het lokale prostitutiebeleid aangepast moeten worden aan de nieuwe landelijke wetgeving. Decentralisatie toezicht Drank- en Horecawet: * Het toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet gaat naar verwachting per 1 januari 2013 over van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit naar de gemeente. De opsporingsambtenaren dienen hiervoor opgeleid worden, zodat zij dit toezicht kunnen uitoefenen. Deze nieuwe taak betekent dat extra uren moeten worden vrijgemaakt om de controles te kunnen doorvoeren en de acties (bijvoorbeeld het opmaken van een procesverbaal) uitgevoerd kunnen worden. De nieuwe taak moet weggezet worden in het huidige (handhavings)beleid. Continueren uitvoering van: Taken in het kader van de rampenbestrijding; De samenwerking met het Regionaal Informatie- en expertisecentrum (RIEC) in het kader van bestuurlijke aanpak en Bevordering aan het project Politie Keurmerk Veilig Wonen. In april 2013 startte de gemeente Vaals in nauwe samenwerking met de provincie het project gratis kierstandhouder. Behalve het plaatsen van de kierstandhouder gaf de preventieadviseur van de politie ook gratis tips. In Vaals zijn 250 aanmeldingen geweest. De eerste 159 aanmeldingen uit de doelgroep kregen het pakket geheel gratis en door de grote belangstelling besloot de gemeente Vaals om de aanmeldingen die buiten de actie kwamen te vergoeden. Het project is inmiddels beëindigd. Continuering controles TIV: - In 2013 zijn diverse controles uitgevoerd in (horeca-)panden. De evaluatie is afzonderlijk aan de Raad aangeboden. - Daarnaast is intensief gewerkt aan de gebiedsgerichte aanpak kern Vaals (RCF-project). De resultaten hiervan zijn eind 2014 beschikbaar. - Als laatste zijn 5 bestuurlijke controles in samenwerking met team Mensenhandel & Prostitutie van de politie verricht. Uitvoering brandpreventiebeleid: *In 2013 is het eindrapport bluswatervoorzieningen Vaals gepresenteerd aan de Raad. Conclusie is om vooral te investeren op preventie. - In het buitengebied zijn begin 2014 gratis rookmelders aangeboden (+ gratis installatie door brandweer). Tevens kunnen alle andere bewoners een gratis rookmelder afhalen. - Daarnaast zullen bij maatgevende incidenten tegelijkertijd de posten Vaals, Mechelen en Margraten gealarmeerd worden. *in 2013 is geen veiligheidsdag georganiseerd. Dit o.a. gezien de geringe belangstelling voor de twee veiligheidsdagen in 2012. Prostitutiebeleid: Het nieuwe prostitutiebeleid is nog niet vastgesteld door de eerste kamer. De verwachting is dat het nieuwe beleid medio/najaar 2014 wordt vastgesteld. Decentralisatie Drank- en Horecawet: In 2013 is een BOA van de gemeente Vaals opgeleid en gecertificeerd om te controleren op de Drank- en Horecawet. 2013 stond vooral in het teken van informeren/preventie. Diversen: *rampenbestrijding: Pagina 65 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Integriteitsbeoordelingen Openbaar Bestuur (BIBOB); Deelname aan het veiligheidshuis Kerkrade; Het meldpunt drugsoverlast en het meldpunt jeugdoverlast; Project W8FF in de groepen 8 van de basisscholen in de gemeente Vaals; Het convenant veilige basisschool; Het in 2012 vastgestelde drugsbeleid en BIBOB-beleid in 2013 vond nadere professionalisering en regionalisering plaats. Intern zijn alle medewerkers aangewezen en diverse opleidingen zijn gevolgd. Het Gemeentelijk Beleids Team Vaals heeft in december deelgenomen aan een rampenoefening. Verder heeft nog een ontruimingsoefening plaatsgevonden in het gemeentehuis. *Samenwerking RIEC: Vaals werkt nauw samen met het RIEC. Vaals neemt zelfs zitting in de regionale werkgroep mensenhandel en BIBOB. De resultaten van bestuurlijke aanpak zijn in 2013 afzonderlijk aangeboden aan de Raad. *Deelname Veiligheidshuis Kerkrade: Op de gebieden van huiselijk geweld/huisverboden, jeugd, nazorg exgedetineerden, veelplegers en overlastveroorzakers is op diverse fronten samengewerkt. Per 1 januari 2014 zal Vaals de samenwerking met Kerkrade beëindigen en aansluiten bij het veiligheidshuis Maastricht. *project W8FF: Stichting Halt verzorgt ieder schooljaar 3 lessen op het gebied van veiligheid. Doelgroep zijn de groepen 8 van alle basisscholen in Vaals. *convenant veilige basisschool: Met alle partners wordt ieder jaar bekeken hoe veiligheid onder de aandacht kan blijven bij de basisscholen. Het project W8FF is hier een voortvloeisel van. *convenant veiligheid in en rondom de school (middelbaar): Vaals is convenantpartner en met een extern bureau wordt binnen 2 jaar op alle middelbare scholen in het Heuvelland en Maastricht een traject doorlopen, waardoor de scholen gecertificeerd worden en dat zij in staat zijn om zelfstandig alle processen en protocollen op het gebied van veiligheid bij te houden en uit te voeren. Organisatie integrale handhaving Sinds 2012 wordt (indien mogelijk) nog alleen maar integraal gehandhaafd. Dit houdt in dat diverse handhavers met elkaar meegaan als een zaak zowel bouw als milieuaspecten vereist, maar ook dat de handhavers simpele klussen op andere vakgebieden van elkaar over kunnen nemen. Een onderdeel dat nog opgepakt moest worden, wast het feit dat werkprocessen en procedurebeschrijvingen nog aangepast *Drugsbeleid en BIBOB-beleid: In 2013 is gewerkt conform het vastgestelde beleid. Gezien de vele veranderingen in wetgeving en de maatschappelijke ontwikkelingen zullen beide beleidsstukken in 2014 wederom worden geactualiseerd. Eind 2013 is het bedrijfsonderdeel Handhaving, met als taakgebieden bouwen en milieu, toegevoegd aan de sector ruimte. Daardoor verankeren we ook organisatorisch een nieuwe, integrale en dossier gestuurde werkwijze. Sinds 1 januari 2013 is de RUD operationeel. De kern van de RUD Zuid-Limburg wordt gevormd door de inbreng van het basistakenpakket van alle 19 deelnemers (zijnde de Zuid-limburgse gemeenten en de provincie) én de Pagina 66 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 Handhavingsplan 2013 dienden te worden. Dit zou eind 2011 gereed zijn. Voor het vakgebied 'milieu' is dit reeds gedaan. Momenteel zijn we bezig met de processen en beschrijvingen van 'bouw'. Deze zullen medio 2013 gereed zijn. Het proces rondom de RUD is in momenteel nog in volle gang. Eind 2012 zal het bedrijfsplan (aan de diverse colleges) worden aangeboden. Dit bedrijfsplan vormt de basis van de te vormen RUD. De verwachting is dat het bedrijfsplan medio december 2012 door alle raden vastgesteld zal zijn. De deadline voor de RUD staat nog steeds op 1 januari 2013. Aan deze deadline wordt nog steeds vastgehouden. Op 27 februari 2012 is het 'Gezamenlijk integraal toezicht en handhavingsbeleidsplan 2012-2015 Gulpen-Wittem en Vaals' door de raad vastgesteld. In dit beleidsplan worden de kaders voor (integrale) handhaving weergegeven. De invulling van de handhaving wordt vormgegeven in het handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP). Denk hierbij aan prioriteiten, capaciteit, strategieën en sancties. Het HUP 2013 zal medio december 2012 / januari 2013 gereed zijn. Voor 2013 gelden de volgende prioriteiten voor het HUP: 1. Milieu De gemeente heeft voor 2013 gekozen om bepaalde bedrijfscategorieën en daarbinnen een bepaald percentage aan controles uit te voeren. Dit betekent dat er in 2013 in totaal 57 inrichtingen gecontroleerd worden. Benzinestations en zwembaden scoorden in de risico-analyse het hoogst. Deze krijgen extra aandacht en worden door de gemeente integraal gecontroleerd (Wabo-breed) samen met de brandweer. 2. Bouwen Ook voor bouwen is erop grond van de risicoanalyse gekomen tot een prioriteitenvolgorde in de te controleren activiteiten. De verwachting is dat er 237 activiteiten plaatsvinden die controle vergen. Hiervan worden er 161 gecontroleerd. Als prioriteit wordt gekozen voor het controleren van de staat van bestaande woningbouw, verbouw van publiekstoegankelijke gebouwen, nieuwbouw woningen en illegaal bouwen. 3. APV en bijzondere wetten In 2013 worden 457 vergunningen/meldingen verwacht. Hiervan worden er 236 gecontroleerd. Van de evenementen > 100 personen wordt in 2013 15% gecontroleerd. specialistische milieutaken van Heerlen, Sittard- Geleen en Maastricht en de intergemeentelijke milieudienst van Beek, Nuth en Stein. Op termijn zullen, naar verwachting, ook aanvullende taken van Rijk, provincie en waterschappen in de RUD's ondergebracht worden. Het loket voor vergunningaanvragen waar gemeenten bevoegd gezag voor zijn blijft bij de individuele gemeenten, het geheel van de uitvoerende taken (de backoffice) is volledig ondergebracht in de RUD. In 2013 is flink geïnvesteerd in de open uitbouw van de nieuwe organisatie. Voor Vaals gaat het om een beperkt takenpakket, ter grootte van 0,2 fte. Een verdere verdiepingsslag zal in 2014 gerealiseerd worden, als wettelijk kwaliteitscriteria voor vergunningverlening, handhaving en toezicht in het beleid verankerd moeten worden. Het HUP 2013 is opgevat als een dynamische agenda van concrete uitvoerings-, toezicht- en handhavingsactiviteiten. De ervaringen met het HUP 2013 zullen verwerkt worden in de editie 2014, dat meer zal werken vanuit een beleidsmatig georienteerde prioritering. Binnen het beleidsveld Milieu scoren benzinestations en zwembaden hoog in de risico-analyse. Deze krijgen extra aandacht en worden door de gemeente integraal gecontroleerd (Wabo-breed) samen met de brandweer. Daarnaast zijn in 2013 ook integrale controles uitgevoerd bij de (tijdelijke) opslag van vuurwerk, de horeca-inrichtingen (café, bar, discotheek, restaurant, hotel etc.) en middelzware tot zware overige milieuinrichtingen. Binnen het beleidsveld Bouwen is gekozen voor prioriteit bij het controleren van de staat van bestaande woningbouw, verbouw van publiekstoegankelijke gebouwen, nieuwbouw woningen en illegaal bouwen. Onder brandveiligheid valt voornamelijk het toezicht op de naleving van gebruiksvergunningen en het Gebruiksbesluit. Prioriteit is gegeven aan woongebouwen voor niet zelf-redzame personen, bejaardentehuizen, hotels en andere horeca inrichtingen. In totaal zijn op deze drie beleidsvelden circa 1300 controles uitgevoerd. Het is lastig om deze te verdelen over de diverse categorieen aangezien Vaals gebruik maakt van integrale controles. In flexteam-verband zijn 24 integrale controles uitgevoerd in horecapanden, naast een aantal steekproefgewijze controles door de BOA s. Ook zijn de BOA s, al dan niet gecombineerd met de handhavers Bouwen, Wonen, Milieu, controlerend opgetreden bij diverse evenementen, zoals de Ullemarkt, het 321- festival en de Koelmarkt. Voor controles in het uitgestrekte buitengebied Pagina 67 van 140

Omschrijving Begroting 2013 Jaarrekening 2013 4. Brandveiligheidcontroles Onder brandveiligheid valt voornamelijk het toezicht op de naleving van gebruiksvergunningen en het Gebruiksbesluit. De verwachting is dat er in 2013 naar verwachting in totaal 263 gebruiksvergunningplichtige en meldingsplichtige objecten binnen de gemeente Vaals zijn. Hiervan worden in 2013 gemiddeld 154 gecontroleerd. 5. Buitengebied De gemeente Vaals beschikt over een groot en goed bewaard buitengebied. Het is één van de kroonjuwelen van de gemeente. Daarom wil zij het ook graag behouden en versterken. Hiervoor worden in 2013 door de 2 gemeentelijke BOA s frequent (33 weken per jaar) controles uitgevoerd in het buitengebied. Voor deze controles is in 2013 een inzet vereist van 660 uur. 6. Lokale en overige aandachtspunten Naast de vergunning-, object- en gebiedsgerichte controles zijn er nog een aantal andere zaken waarop inzet wordt gepleegd. Het betreft zaken die extra aandacht vragen omdat die op dit moment actueel zijn of gewoon permanent aandacht vragen. Deze zijn: Flexteam Vaals Wet Bibob BAG controles CBS. werkt Vaals volgens het patrouillemodel, waarbij controle op direct opvallende zaken plaats vindt tijdens een algemene toezichtronde. In 2013 zijn belangrijke stappen gezet om ongewenste mobiliteit in het buitengebied tegen te gaan. Daarvoor is samenwerking gezocht met Gulpen- Wittem, de provincie Limburg, VVV en alle relevante toezicht- en opsporingsdiensten. Streven is vooral om preventief te opereren en gericht curatief op te treden. Die nadruk op preventie leidt momenteel tot een uitvoerig communicatie- en bewustwordingsprogramma. Naast de vergunning-, object- en gebiedsgerichte controles zijn er nog een aantal andere zaken waarop inzet wordt gepleegd. Het betreft zaken die extra aandacht vragen omdat die op dit moment actueel zijn of gewoon permanent aandacht vragen: Flexteam Vaals, Wet Bibob, BAG controles, bestuurlijke aanpak en de gebiedsgerichte aanpak kern Vaals (RCFproject), etc. Pagina 68 van 140

Deel 3. Financiën 3.1. Financieel overzicht Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten. (Zie de toelichting bij deel 1, onderdeel 3). Jaarrekening BESTUUR en DIENSTVERLENING bedragen x 1.000 Lasten: realisatie 2012 raming 2013 (begroting) raming 2013 (na wijzigingen) realisatie 2013 Bestuur -1.183-1.155-1.155-1.111 Samenwerking -79-67 -67-41 Interactie met burgers -134-165 -160-177 Dienstverlening -1.440-1.472-1.498-1.575 Openbare orde en veiligheid -773-878 -931-894 Financiering -2.400-1.283-2.228-2.454 Totaal lasten: -6.009-5.020-6.039-6.252 Baten: Bestuur 31 32 32 37 Samenwerking 70 0 0 0 Interactie met burgers 0 0 0 0 Dienstverlening 329 615 615 319 Openbare orde en veiligheid 4 0 0 12 Financiering 15.369 14.729 15.751 15.756 Totaal baten: 15.803 15.376 16.398 16.123 Saldo programma: 9.794 10.356 10.359 9.872 3.2. Toelichting Bestuur Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten vallen 44.000 lager uit dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door een ontvangen liquidatie-uitkering OVO ad 33.000 (Onderlinge Verzekeringen Overheid), minderlasten uitvoeringskosten ondernemingsraad ( 5.000) en lasten inzake Cittaslow-project Jeugd en Voedsel ( 5.000). Dit bedrag is ook in de vorm van subsidie ontvangen van Stichting Cittaslow, dat gelijk de hogere baten verklaart. Samenwerking Begroting na wijzigingen versus realisatie: In 2013 zijn geen directe kosten gemaakt inzake samenwerking Vaals Gulpen-Wittem. Dit is dan ook de verklaring van de 26.000 minderlasten. De dekking van deze lasten was voorzien uit de algemene reserve, die in 2013 dan ook niet aangewend is. Interactie met burgers Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De daling van de lasten ad 5.000 betreft het saldo van enerzijds het aframen van het budget uitvoeren burgeronderzoek ( 20.000) en anderzijds het bijramen van een budget voor het ICT beveiligingsassessment DigiD ( 15.000). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten vallen 17.000 hoger uit dan de begroting na wijzigingen. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door de interne doorberekening van salaris- en bedrijfsvoeringslasten ( 13.000) en anderzijds door meerlasten infobladen ( 4.000). Dienstverlening Pagina 69 van 140

Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De hogere lasten ad 26.000 worden veroorzaakt door de aanschaf van een nieuwe kassa ( 6.000), applicatiebeheer Nedview / Nedbrowser ( 10.000), resultaatbestemming jaarrekening 2012 inzake vergunningverlening / milieuhandhaving ( 8.000) en digitale handhaving ( 2.000). Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten vallen 77.000 hoger uit dan begroot na wijzigingen. Dit komt met name door de volgende posten: - 6.000 meerlasten onderhoud computerapparatuur- en programmatuur centrale balie; - 19.000 minderlasten legesafdrachten rijk documenten centrale balie; - 100.000 meerlasten interne doorberekening salaris- en bedrijfsvoeringslasten (met name handhaving / vergunningverlening). De baten vallen 296.000 lager uit dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: - 10.000 meeropbrengst dwangsom bouwstop (voor het afwijken van de reeds verleende vergunning); - 48.000 minderopbrengst leges centrale balie; - 263.000 minderopbrengst leges omgevingsvergunningen de volgende tabel verschaft enige verduidelijking: Omschrijving Begroot Werkelijk Verschil Reguliere omgevingsvergunningen 75.000 119.000 + 44.000 Vijlen Zuid-Oost 90.000 43.000 -/- 47.000 Koningin Julianaplein 200.000* 0 -/- 200.000 Von Clermontpark 60.000 0 -/- 60.000 Totaal 425.000 162.000 -/- 263.000 *: Voor wat betreft leges omgevingsvergunningen project Koningin Julianaplein bestond bij het opstellen van de begroting 2013 een onzekere factor omtrent de aanvraagprocedure. Om deze reden werd van de begrote opbrengst 150.000 toegevoegd aan de reserve egalisatie omgevingsvergunningen indien de complete leges ontvangen zouden worden, teneinde om de onzekere factor geen impact te laten hebben op de gemeentelijke begroting en jaarrekening. Uit bovenstaande tabel blijkt dat de reguliere legesopbrengsten 44.000 hoger zijn uitgevallen dan begroot. De legesopbrengsten voor projectmatige bouw daarentegen valt 307.000 lager uit. Hiervan was 150.000 voorzien via de egalisatiereserve omgevingsvergunningen, waardoor de leges voor projecten per saldo 157.000 lager uitvallen. Dit is van directe invloed op het voorliggende jaarrekeningsaldo, en wordt als zodanig gesaldeerd meegenomen in de uiteindelijke onttrekking uit de algemene reserve. Echter, omdat de overtuiging bestaat dat deze legesopbrengsten wel in 2014 geïnd gaan worden, waar deze niet begroot staan, zullen de legesopbrengsten in 2014 direct toegevoegd worden aan de algemene reserve. Openbare orde en veiligheid Primitieve begroting versus begroting na wijzigingen: De toename van de lasten ad 53.000 is gelegen in de volgende posten: - 15.000 meerlasten inzake aanschaf rookmelders (raadsbesluit 28.10.2013); - 38.000 hogere kapitaallasten inzake nieuwe brandweerspost (raadsbesluit 18.12.2012) Begroting na wijzigingen versus realisatie: De lasten vallen 37.000 lager uit dan begroot na wijzigingen. Dit wordt met name veroorzaakt door minderlasten kapitaallasten nieuwe brandweerpost financiële afwikkeling vindt in 2014 plaats waardoor vanaf dat moment de kapitaallasten volledig gaan drukken op de exploitatie. De gerealiseerde baten ( 12.000, niet begroot) betreft de ontvangen afrekening van de Regionale Brandweer over 2012. Financiering De grootste onderdelen van de post 'financiering' vormen de algemene uitkering uit het gemeentefonds, de gemeentelijke belastingen (zie paragraaf lokale heffingen) en de toevoegingen en onttrekkingen aan reserves. Voor wat betreft dit laatste onderdeel wordt verwezen naar deel 1 van deze jaarrekening. Onderstaand volgt een toelichting op de ontwikkelingen van de algemene uitkering in het afgelopen jaar. De algemene uitkering uit het gemeentefonds vormt de voornaamste inkomstenbron voor de gemeente. Ruim 40% van alle kosten worden hieruit gefinancierd. Het gemeentefonds is direct gekoppeld aan de omvang van de rijksuitgaven: hogere rijksuitgaven betekenen voor gemeenten een hogere uitkering uit het gemeentefonds (onder het motto gelijk de trap op en gelijk de trap af ). Vanwege de economische crisis heeft het kabinet begin 2009 een financieel crisis-plan ontwikkeld, op grond waarvan onder andere het principe gelijk de trap op, gelijk de trap af voor de jaren 2009 tot en met 2011 tijdelijk is losgelaten. In 2012 is deze systematiek weer ingevoerd. De ramingen van de algemene uitkering in de begroting 2013 waren gebaseerd op de zogenaamde juni-circulaire 2012. Op basis van het inzicht op dat moment was een totale omvang van de algemene uitkering van 10.626.000 geraamd. Bij de bestuursrapportages 2013 heeft reeds een bijstelling van de algemene uitkering plaatsgevonden ad 178.000. Het daadwerkelijk ontvangen bedrag over 2013 bedraagt 10.448.000. Dat betekent dat de algemene uitkering voor het jaar 2013 tussen oktober 2013 (2e bestuursrapportage) en april 2014 (opmaken jaarrekening 2013) nagenoeg gelijk is gebleven. Pagina 70 van 140

Onderstaand overzicht geeft op onderdelen de verschillen tussen raming en realisatie weer. Algemene uitkering gemeentefonds Raming Raming Verschil Realisatie Verschil 2013 (begroting) 2013 na wijzigingen 2013 Basisuitkering: Basisbedrag algemene uitkering 10.040.000 9.836.000-204.000 9.786.000-50.000 Korting algemene uitkering i.v.m. -906.000-906.000 0-906.000 0 belastingcapaciteit Algemene uitkering: 9.134.000 8.930.000-204.000 8.880.000-50.000 Specifieke uitkeringen: Integratie-uitkering WMO 1.278.000 1.260.000-18.000 1.285.000 25.000 Decentralisatie-uitkering 25.000 25.000 0 25.000 0 peuterspeelzaalwerk wet OKE Decentralisatie-uitkering 18.000 18.000 0 18.000 0 combinatiefunctionaris Integratie-uitkering invoeringskosten 10.000 10.000 inburgering Decentralisatie-uitkering Centrum Jeugd en 171.000 171.000 0 170.000-1.000 Gezin Decentralisatie-uitkering invoeringskosten 0 44.000 44.000 44.000 0 Jeugdzorg Totaal specifieke uitkeringen: 1.492.000 1.518.000 26.000 1.552.000 34.000 Afrekening voorgaande jaren 0 0 0 16.000 16.000 Uitkeringsfactor (gerelateerd aan accres 1,475 1,440-0,035 1,447 +0,007 gemeentefonds) Totaal algemene uitkering gemeentefonds 2013 10.626.000 10.448.000-178.000 10.448.000 0 De totale daling van de algemene uitkering voor het jaar 2013 bedraagt 178.000. Deze daling vloeit voort uit 3 (grote) factoren. Ten eerste in 2013 mutaties plaatsgevonden die betrekking hebben op voorgaande jaren ad 16.000. Ten tweede zijn de specifieke uitkeringen per saldo 60.000 hoger uitgevallen dan oorspronkelijk begroot. Ten derde is de algemene uitkering uiteindelijk 145.000 lager uitgevallen dan oorspronkelijk begroot. Afrekening voorgaande jaren De afrekening voorgaande jaren ad 93.000 valt uiteen in 2011 (+ 21.000) en 2012 ( /- 5.000). Omdat diverse factoren, die de omvang van de algemene uitkering mede bepalen, pas laat definitief worden vastgesteld door het CBS (bijvoorbeeld aantal huishoudens met laag inkomen etc.), volgt na afloop van het boekjaar nog een afrekening. De afrekening 2011 wordt met name veroorzaakt door een stijging van de integratie-uitkering WMO voor 2011 en door defintieve vaststelling van de uitkeringsfactor (+ 1 punt). De afrekening 2012 wordt met name veroorzaakt door wijzigingen van diverse rekeneenheden (o.a. huishoudens lage inkomens, oeverlenge, klantpotentieel.). Deze posten konden vooraf niet worden voorzien. Specifieke uitkeringen De toename van de specifieke uitkeringen van 60.000 is met name gelegen in de niet begrote decentralisatie-uitkering invoeringskosten jeugdzorg ( 44.000). Algemene uitkering 2013 De afname van de algemene uitkering 2013 wordt voornamelijk veroorzaakt door een de afname van de uitkeringsfactor met netto 28 punten (impact 182.000). De toename van de algemene uitkering van 37.000 is veroorzaakt door diverse wijzigingen in de rekeneenheden (maatstaven) van de algemene uitkering. Pagina 71 van 140

Pagina 72 van 140

Deel 3. PARAGAFEN 2013 Pagina 73 van 140

Pagina 74 van 140

Paragraaf Bedrijfsvoering Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen Deel 1. Kaders 1.1. Inhoud paragraaf Onderstaand overzicht laat de diverse onderdelen van de bedrijfsvoering zien. Ondersteunend programma BEDRIJFSVOERING Onderdelen: Management & Organisatie Planning & Control Personeelszaken Informatievoorziening & Automatisering Huisvesting 1.2. Beleidskaders Het instrumentarium dat het management ter beschikking staat om te sturen en onnodige risico's te voorkomen is gebaseerd op een zogenaamd bedrijfsvoeringsconcept. Het beleid dat ten aanzien van dit instrument specifiek wordt nagestreefd is voor een groot deel terug te voeren op deze reeds bestaande beleidskaders. Anderzijds zullen nieuwe ontwikkelingen ook hun invloed uitoefenen, niet alleen op de inhoudelijke instrumenten, maar ook op de gehele bedrijfsvoeringsfilosofie. Onderstaand wordt het geldende beleidskader nader in beeld gebracht. Beleidskaders BEDRIJFSVOERING Lopend beleid De uitgangspunten waarlangs de organisatie functioneert en is ingericht zijn gebaseerd op de zogenaamde bedrijfsvoeringsfilosofie. In Vaals kiezen we er voor om geen statische bedrijfsvoeringsfilosofie te ontwikkelen, die afgeleid is van allerlei zware theoretische concepten en, eenmaal vastgesteld, voor een duur van vele jaren geldt. De bedrijfsvoeringsfilosofie van Vaals beweegt mee met de organisatie. De hoofdpunten worden jaarlijks waar nodig geactualiseerd. Op deze manier is sprake van een dynamische ontwikkeling, geen grootschalige operaties of koersverandering, maar de weg van geleidelijkheid en een lerende organisatie. Kernwoorden voor de visie op de organisatie zijn: dienstverlening eenvoudig bereikbaar en dichtbij regisseren en faciliteren voor lokale samenleving regionale speler op strategische onderwerpen regiecontrol bij ondersteunende processen. In 2011 zijn wij een Cittaslow-gemeente geworden. Cittaslow is een keurmerk dat slechts wordt uitgereikt aan gemeenten van minder dan 50.000 inwoners, die op het gebied van leefomgeving, landschap, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit tot de top behoren. De uitgangspunten van de strategische Visie sluiten dan ook naadloos aan bij het Cittaslow-gedachtegoed. De organisatie-inrichting en de daarbij geldende uitgangspunten rondom verantwoordelijkheden en dergelijke zijn geregeld in de Organisatieverordening Gemeente Vaals 2013. De verantwoordelijkheden, bevoegdheden, mandaten en dergelijke zijn vastgelegd in het Mandaatbesluit Gemeente Vaals 2012. De specifieke verantwoordelijkheden en bevoegdheden van budgethouders en budgetbeheerders zijn vastgelegd in de Budgetregeling 2009. Pagina 75 van 140

Beleidskaders BEDRIJFSVOERING Het gemeentelijk personeelsbeleid is momenteel nog vastgelegd in de nota Personeelsbeleid 2005. Het jaar 2014 zal mede gebruikt worden om nieuw personeelsbeleid te schrijven en daarbij wordt rekening gehouden met het Nieuwe Werken en de strategische personeelsplanning. De gemeentelijke zorgtaken op het gebied van de Arbo-wetgeving zijn vastgelegd in de nota Arbobeleid 2008 en de Risico Inventarisatie- en Evaluatie van het najaar 2010. In 2013 heeft de raad een nieuwe I&A visie vastgesteld. Het uitgangspunt van de visie is dat de gemeenten Vaals haar burgers centraal stelt: de dynamiek in de huidige samenleving vraagt dat wij op elke vraag, op elk door de burger gewenst moment via elk kanaal een antwoord hebben. Vanuit dit uitgangspunt wordt onze (digitale) dienstverlening doorontwikkeld. Met een concreet plan van aanpak 2013-2015 wordt hier invulling aan gegeven. Het beleid inzake communicatie en voorlichting is vastgelegd in de Strategisch Communicatieplan 2011. Het nieuwe communicatiebeleid draagt ertoe bij dat de communicatie structureel en geïntegreerd plaatsvindt, rekening houdend met de strategische, tactische en operationele doelstellingen van de gemeente Vaals. Het Cittaslow-gedachtegoed wordt integraal verankerd in het communicatiebeleid en wordt zowel bij in- als externe communicatie uitgedragen. De huisvesting van de gemeentelijke organisatie en diensten is gebaseerd op het Huisvestingsplan 2011. De feitelijke huisvesting wordt bij behoefte aangepast als dit in het belang van de dienstverlening en de organisatie is. Het beleid rondom het gemeentelijk proces van inkopen (waaronder ook aanbesteden) is vastgelegd in nota Inkoopbeleid 2010. In dit beleid zijn met name ook de aspecten van duurzaamheid betrokken. Op basis van de nota inkoopbeleid zijn alle wijzigingen in deze nota aan het college gedelegeerd. Op basis van gewijzigde wetgeving is eind 2013 toegewerkt naar een actualisatie van de nota. Deze is in februari 2014 door het college vastgesteld. Na publicatie van de geactualiseerde nota is deze binnen 8 dagen van kracht. Publicatie staat gepland voor het voorjaar 2014. De onderdelen van de financiële functie hebben hun beslag gekregen in de volgende regelingen: * Treasurystatuut 2011 * Nota Reserves en Voorzieningen 2014, recent vastgesteld door de raad in februari 2014 * Nota Risico-management 2009 * Nota Activabeleid 2013 * Verordening inzake de financiële functie ex artikel 212, 213 en 213a Gemeentewet (2013) Het beleid is om de bepalingen inzake het financiële beleid en functie elke 4 jaar te actualiseren, behalve de nota Reserves en Voorzieningen, die om de 2 jaar opnieuw met de gemeenteraad wordt besproken. Het kompas voor de samenwerking betreft de Maastricht-Heuvelland agenda. Met dit convenant wordt vanuit het motto eenheid in verscheidenheid kracht ontwikkeld door samenwerking. Primair worden (nieuwe) onderwerpen op elk beleidsterrein vanuit de gezamenlijkheid opgepakt, niet vrijblijvend en zonder shop-gedrag. Op de gebieden Sociaal, Ruimte en Economie worden vanuit de portefeuillehoudersoverleggen gezamenlijke projecten geïnitieerd. In de samenwerking binnen Maastricht-Heuvelland heeft het burgemeesterscollectief de procesverantwoordelijkheid. Realisatie De volgende beleidsdocumenten zijn in 2013 gerealiseerd: * Nota Activebeleid * Verordening inzake de financiële functie ex artikel 212, 213 en 213a Gemeentenwet * Nieuwe I&A visie met een concreet plan van aanpak 2013-2015 In 2013 is veel aandacht besteed aan het komen tot het samenwerkingsconvenant voor de regio Maastricht-Heuvelland. In december 2013 hebben de zes colleges van de Heuvellandgemeenten het convenant gesloten. Eind 2013 is gewerkt aan de actualisatie van de nota reserves en voorzieningen. De geactualiseerde nota is in februari 2014 door de raad vastgesteld. Nog niet gerealiseerd zijn de volgende onderwerpen: - personeelsbeleid Pagina 76 van 140

1.4. Personele kaders In ons bedrijfsvoeringsmodel sturen we op een integrale benadering van elk beleidsveld of opgave. De medewerker van de gemeente Vaals moet in staat zijn een vraag vanuit diverse invalshoeken te kunnen bekijken. Bij de insteek past eigenlijk geen organisatie-plaatje waarin lijntjes en hokjes zijn getekend. Toch is die structuur natuurlijk wel aangebracht, anders is het niet mogelijk een organisatie te sturen. In 2013 is gewerkt met de volgende organisatiestructuur: ORGANOGRAM GEMEENTE VAALS Algemeen directeur Gemeentesecretaris J. Bertram OR Veiligheid P&O Control Directeur Operationeel Beleid E. Ummels WMO & Leefbaarh. Sectorhoofd Maatschappij M. Kerbusch Euregio & Economie VROM Sectorhoofd Ruimte M. Kavouras Infrastructuur Buitendienst Klant- Contact- Centrum Sectorhoofd Bedrijfsvoering R. Smeets Vergunn. & Handhaving Bedrijfsvoering SALARISLASTEN De ambtelijke organisatie kent eind 2013 een totale toegestane omvang hebben van 77,2 fte (full-time-employées), bestaande uit 79 medewerkers, die een totale salarislast van ruim 4,6miljoen euro vertegenwoordigen. Onderstaande tabel geeft de totale (beschikbare) salarislasten van de gemeentelijke organisatie weer. Salarislasten Rekening 2012 Begroting 2013 Rekening 2013 Bestuur (raad, griffie, college) 571.000 636000 596.000 Ambtelijke organisatie 4.609.000 4.517.000 4.678.000 Totale salarislasten 5.180.000 5.153.000 5.274.000 In het kader van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) wordt hierbij openbaar gemaakt dat de salarisvergoedingen van de Burgemeester, griffier, algemeen directeur en de directeur operationeel beleid lager zijn dan de bij wet vastgestelde WNT-norm 2013 ad 228.599 (individuele norm). Pagina 77 van 140

Personeelsbestand Gemeente Vaals Situatie per 31-12-2013 Situatie per 31-12-2012 medewerkers fte's (toegestaan) medewerkers fte's (toegestaan)) ALGEMEEN: Algemeen directeur 1 1 1 1 Directeur operationeel beleid 1 1 1 1 Ambtelijk secretaris OR 1 0,3 1 0,3 P&O 2 1,4 2 2 Control 5 5 5 5 Veiligheid 3 3 3 3 Projecten 1 1 1 1 TOTAAL ALGEMEEN DEEL 14 12,7 14 13,3 SECTOR Maatschappij Sectorhoofd 1 1 1 1 WMO & Leefbaarheid 7 5,1 6 4,6 Euregio & Economie 3 2,5 3 2,5 TOTAAL SECTOR Maatschappij 11 8,6 10 8,1 KCC 10 7,3 9 6,6 TOTAAL KCC 10 7,3 9 6,6 SECTOR Ruimte Sectorhoofd - 1-1 VROM 4 4,2 4 4,2 Infra 5 4,6 5 4,6 Buitendienst 9 12,5 9 12,5 TOTAAL SECTOR Ruimte 18 22,3 18 22,3 SECTOR Bedrijfsvoering Sectorhoofd 1 1 1 1 Bedrijfsvoering 19 18,7 20 18,7 Vergunningen & Handhaving 6 6,6 7 7,0 TOTAAL SECTOR Bedrijfsvoering 26 26,3 28 26,7 TOTAAL ORGANISATIE VAALS 79 77,2 79 77 De toegestane formatie is in 2013 met 0,2 fte toegenomen van 77 fte naar 77,2 fte. De mutaties zijn: Pagina 78 van 140

Inkrimpingen 0,6 fte P&O andere invulling van taken Uitbreidingen 0,5 fte WMO noodzakelijke uitbreiding aan consulentschap vanwege gekantelde werkwijze 0,3 fte KCC noodzakelijke uitbreiding ten behoeve van KCC vergunningen-loket De daadwerkelijke bezetting bedraagt 71,1. De afwijking van 6,1 fte tussen de toegestane bezetting van 77,2 fte en de werkelijke bezetting van 71,1 fte wordt veroorzaakt doordat naast de eigen (structurele) formatie gebruik wordt gemaakt van inhuur op een aantal terreinen, zijnde - 3,5 fte Buitendienst, inhuur via WOZL - 1,0 fte Sectorhoofd Ruimte, inhuur via Provincie - 1,0 fte BAG beheerder, via extern bureau - 0,3 fte Vergunningen & Handhaving, via extern bureau - 0,3 fte Interieurverzorging,, inhuur via WOZL PERSONEELSBESTAND samenstelling Ons personeelsbestand is al jaren vrij stabiel. In totaal waren er op 31 december 2013 79 medewerkers in dienst van onze gemeente. Dit is 1 persoon minder ten opzichte van het jaar daarvoor. Er zijn 2 mensen in dienst gekomen (bij P&O en bij de WMO) en 3 mensen uit dienst getreden (bij Vergunningen & Handhaving, BAG Beheer en P&O). Leeftijdsopbouw 2012 2013 Omvang dienstverband 2012 2013 Salariëring 2012 2013 jonger dan 25 jaar 1% - Parttime dienstverband tussen 25 en 35 jaar 19% 18% tussen 0,0 en 0,4 fte 6% 5% schaal 1 t/m 3 4% 4% tussen 35 en 45 jaar 26% 28% tussen 0,4 en 0,6 fte 9% 8% schaal 4 t/m 6 23% 19% tussen 45 en 55 jaar 35% 31% tussen 0,6 en 0,8 fte 1% 2% schaal 7 t/m 9 48% 46% tussen 55 en 60 jaar 9% 13% tussen 0,8 en 1,0 fte 10% 15% schaal 10 t/m 13 25% 31% ouder dan 60 jaar 10% 10% fulltime dienstverband 70% 66% > fulltime 4% 4% Totaal 100% 100% Totaal 100% 100% Totaal 100% 100% Het grootste deel van ons personeelsbestand bevindt zich tussen de 35 en 55 jaar (59%). Het aantal jongeren (< 35 jaar) bedraagt 18%, dit is een beperkte afname in vergelijking tot vorig jaar ( 19%). Het blijft van belang om 'ervaring' te behouden en een goede mix van ons personeelsbestand is blijvend gewenst. Het aantal medewerkers met een parttime dienstverband is toegenomen tot 30% (vorig jaar 26%). Toch is nog steeds sprake van een hoger aandeel fulltimers (70%). De salarisverhoudingen vertonen een constant en normaal (gemiddeld) beeld. Ruim 65% bevindt zich in de middengroep van uitvoerders/ondersteuners en vakspecialisten. Pagina 79 van 140

Deel 2. Doelstellingen en activiteiten In dit deel wordt per onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt willen gaan bereiken in de komende periode en wat we daarvoor gaan doen. Tevens wordt aangegeven wanneer een en ander qua tijdpad te verwachten is en, indien mogelijk, hoe het bereikte resultaat meetbaar gemaakt kan worden. 2.1. Management & Organisatie Het voornaamste inrichtingsprincipe is dat 'de inhoud centraal' staat. Daarnaast wordt voor een belangrijk deel gewerkt op basis van integraal management en integrale verantwoordelijkheid. Dat betekent dat de inhoud volledig is ondergebracht in de sectoren en de ondersteunende managementdisciplines (zoals personeelszaken en juridische en financiële control) centraal zijn georganiseerd, onder rechtstreekse aansturing van de algemeen directeur. De strategisch/tactische aansturing van de organisatie geschiedt door een 2-hoofdig directieteam. Beide directeuren dragen de ambtelijke verantwoordelijkheid voor de realisatie van de producten en taken van de organisatie en werken samen op basis van verbindend leiderschap. Vanuit het principe dat de inhoud centraal staat, ook op leidinggevend niveau, is verder gekozen voor het indelen van de organisatie in een 3-tal sectoren, rechtstreeks aangestuurd door een sectorhoofd. De sectorhoofden sturen op tactisch/operationeel niveau op de resultaten van de betreffende sector. Het hoofd is niet enkel belast met functioneel leidinggevende taken, maar ook voor een belangrijk deel met inhoud op het betreffende vakgebied. De sectorhoofden vormen samen met de 2 directeuren het management. De sectoren zijn onderverdeeld in een aantal clusters, zijnde een bundeling van bij elkaar horende taken en processen. Waar nodig is een coördinatie-mechanisme ingesteld in de vorm van een module coördinator, welke aan een bepaalde ambtenaar is toegewezen (niet afhankelijk van zijn functie). De redenen voor het instellen van een coördinatie-mechanisme kunnen zijn: a. coördinatie van mensen werkverdeling en dagelijkse inhoudelijke aansturing b. coördinatie van inhoud integrale afstemming van taken, zowel binnen het cluster als ook organisatiebreed c. coördinatie van taken en ontwikkelingen buiten de organisatie regiefunctie, afstemming met externe partners. Organisatorische uitgangspunten Met inachtneming van de landelijke (decentralisatie van taken, gemeenten van een meer robuuste omvang) en regionale (opschalingen zoals de vorming van de RUD, de verregaande belastingsamenwerking op Limburgse schaal en de gedachten om te komen tot een sociale dienst voor de hele regio Maastricht-Heuvelland) ontwikkelingen, zien we het belang van van een zo lang mogelijk bestuurlijk zelfstandige gemeente Vaals. De voornaamste reden hiervoor is gelegen in de meerwaarde van de gemeente voor de lokale samenleving. De gemeente wil er zijn voor haar burgers, door dienstverlening eenvoudig bereikbaar en dichtbij te houden. De gemeente wil ook dicht bij (groepen in) de samenleving staan en weten waar de samenleving behoefte aan heeft. Hierbij wil de gemeente Vaals de zogenaamde 'rol van regisseur en facilitator' innemen. In principe zet de gemeente in op het steeds meer door anderen (partners) laten uitvoeren van taken, waarbij de gemeente zorgt voor het bij elkaar brengen van partijen. Verder is de euregionale positie van de gemeente van belang. Wij willen deze positie verder op de kaart zetten. In de regio Maastricht-Heuvelland en euregionaal verband willen wij op onderdelen een medebepalende speler zijn. Ook voor de ondersteunende processen kiest de gemeente voor regiecontrol. Ondersteuning moet in dienst van de burgers en de samenleving en dient een goede kwaliteit en snelheid van handelen te hebben. Als dat, gezien de toenemende druk op de gemeente, niet meer kan worden gewaarborgd, worden samenwerkingspartners gezocht en processen op afstand geplaatst indien dit tevens tot verlaging van kosten leidt. De organisatie zal de komende jaren een transitie ondergaan. We kijken heel bewust naar samenwerking met andere partners. Gulpen-Wittem is daarbij de natuurlijke partner, maar daarnaast zijn de regio Maastricht-Heuvelland en de stad Aken ook belangrijke spelers. Diverse ontwikkelingen, zoals de RUD en de belastingsamenwerking volgen we met belangstelling en we bekijken concreet welke voordelen hierin voor Vaals zijn weggelegd in de zin van kostenbesparing en kwaliteitsverbetering. Voor de organisatie is van belang dat we verantwoordelijkheden inzichtelijk maken en kwaliteiten (kwalitatief en kwantitatief) waar nodig aanvullen. De organisatie moet worden voorbereid en meegenomen in de veranderende rol en positie van de gemeente. De aanpak die daarbij gekozen wordt, sluit aan bij de wijze waarop de gemeente ook de burgers wil benaderen. Daarbij gaat het om aandacht voor het individu. Sturing op 'stoelniveau'. Dat wil zeggen dat vooral vanuit de individuele omstandigheden gekeken wordt naar ontwikkelmogelijkheden. Ingezet wordt op het beter benutten van de sterke kwaliteiten van eenieder. Ondanks de geringe omvang van de organisatie en daarmee de hoeveelheid aan 'eenmans-functies' zal getracht worden mensen meer het werk te laten doen waar ze goed in zijn en leuk vinden, waar ze talenten voor hebben. Dat betekent dat mensen flexibeler inzetbaar worden en soms los van bepaalde functies taken zullen vervullen. Tevens wordt ingezet op meer samenhang en integrale afstemming. We merken dat het zogenaamde 'wij-gevoel' als rode draad terugkomt in onze organisatie. Producten en diensten worden meer en meer gezien worden als het werk van de gehele Pagina 80 van 140

organisatie, waar bij wijze van spreken eenieder zijn steentje aan bij draagt. Hiermee ontstaat een bepaalde mate van trots zijn op ons werk en onze gemeente. Naast de aandacht voor de kwaliteiten en mogelijkheden van het individu en het creëren van het wij-gevoel wordt gestuurd op inhoud en resultaten. Ons werk moet goed zijn. Vaals wil zich in de euregio blijven onderscheiden in kwaliteit. Daarbij hoort dat we gemaakte afspraken nakomen. Verder moeten we nog meer de slag naar buiten toe maken. Met een pro-actieve houding zullen we vragen en knelpunten van burgers direct oppakken en niet laten wachten tot morgen. Dat betekent het vermogen om een goede inschatting van de omstandigheden te maken en waar mogelijk snel te handelen. Goed kunnen luisteren naar de burger (en ook de collega) is daarbij een belangrijke competentie. Het gaat om de juiste toon van communicatie. Daarin zit de directe winst, door snel en actief te handelen creëren we meerwaarde in de samenleving. De gemeente Vaals wil niet uitblinken in procedures en theorieën, maar juist in actief en probleemoplossend handelen en meedenken. Het gaat hierbij om het behalen van die kleine maar voor de beeldvorming en ons imago heel belangrijke succesjes. Dat is de enige legitimatie van een gemeente voor haar lokale gemeenschap. Niet moeilijk doen, maar direct en dichtbij blijven. In die zin past het 'mission-statement' van de organisatie perfect bij de Cittaslow-gedachte: 'Doe maar gewoon'. Daaraan zou je nog kunnen toevoegen: 'doe het maar gewoon'. Met alle ontwikkelingen is het van belang dat we onze medewerkers zo goed mogelijk faciliteren om hun werk te kunnen verrichten. We willen dat het werk 'effectiever en efficiënter' maar vooral ook 'leuker' wordt. Dat betekent dat onze medewerkers ook wat van de organisatie mogen vragen. In die zin zullen we aspecten van 'het nieuwe werken' introduceren. Bij sturing op stoelniveau past ook dat we met iedere medewerker bekijken welke faciliteiten er nodig zijn om zijn of haar werk effectiever, efficiënter en leuker te maken. Waar mogelijk moet de uitvoering van het werk passen bij de privéomstandigheden van medewerkers. Met een flexibilisering van de werktijdenregeling worden hier belangrijke stappen in gezet. Een flexibilisering die goed is voor de medewerkers, maar vooral ook voor onze dienstverlening! 2.2. Planning & Control Op het gebied van planning & control (ook wel genoemd de financiële functie van de gemeente) is de afgelopen jaren een behoorlijk instrumentarium ontwikkeld en geïmplementeerd. De beleidscyclus wordt ondersteund met documenten die voor raad, college, directie en management voldoende concrete sturingsinformatie verschaffen. Doelstelling Eén van de speerpunten van de organisatie-ontwikkeling is het verbeteren van de resultaatgerichtheid. Om het meer resultaatgericht werken te onderstrepen, dienen de documenten uit de beleidscyclus, meer nog dan tot nog toe, te worden voorzien van concrete doelstellingen, gewenste resultaten en planningen. Een volgende stap in de verbetering van de resultaatgerichtheid is het gaan werken met prestatie-indicatoren. Bij het correct definiëren van dergelijke indicatoren ontstaat een objectief meetmiddel om de resultaatgerichtheid te volgen. Al enige jaren is het inbedden van subsidieverwerving binnen de reguliere bedrijfsprocessen een thema. Leidend bij het zoeken naar subsidiemogelijkheden zal altijd blijven het inhoudelijke doel dat we voor ogen hebben. Er moet een duidelijk inhoudelijk doel zijn alvorens een project wordt opgestart en alvorens naar eventuele subsidiemogelijkheden wordt gekeken. De aanpak subsidieverwerving is gebouwd op de volgende pijlers: inzicht in (globale) subsidiemogelijkheden, groeien van het interne subsidie-besef en het stap voor stap opbouwen van een subsidie-netwerk. We zetten momenteel vooral in op twee lijnen: 1. monumenten en 2. Stedelijke vernieuwing. De grote lijn waarlangs subsidieverwerving plaats vindt is de Strategische Visie en het daaruit voortkomende Centrumplan Vaals. De monumentenlijn en de lijn van de stedelijke vernieuwing zijn geïntegreerd in deze grote lijn (centrumplan Vaals). Realisatie De organisatie tracht voortdurend verbeteringen aan te brengen in de P&C cyclus. Met name in de sturingswaarde van de diverse rapportages. Minder papier en meer concreet meetbare stuurinformatie. Concreet en meetbaar van waaruit de resultaatgerichtheid is af te leiden. In 2013 is een eerste stap gezet om meer in doelstellingen en effecten van activiteiten, die bijdragen aan de doelstellingen, te denken. Een volgende stap is om dit in 2014 verder te verbeteren en te komen tot stuurinformatie, daar waar mogelijk in de vorm van meetbare prestatie-indicatoren. Het verwerven van subsidies is structureel ingebed in de reguliere bedrijfsprocessen. Leidend bij het zoeken naar subsidiemogelijkheden zal altijd blijven het inhoudelijke doel dat we voor ogen hebben. Er moet een duidelijk inhoudelijk doel zijn alvorens een project wordt opgestart en naar eventuele subsidiemogelijkheden wordt gekeken. De inzet op het gebied van subsidieverwerving heeft geleid tot een aantal aansprekende subsidietoekenning: Een subsidie voor de restauratie van de Obelisk, een subsidie voor stedelijke vernieuwing: de impulsaanpak Kerkstraat/Lindestraat. In 2013 kunnen we toegekende subsidie voor het Julianplein aan dit rijtje toevoegen. Pagina 81 van 140

2.3. Personeelszaken Ontwikkelingen personeelsbeleid Doelstelling Het Strategisch Opleidingsplan is gebaseerd op speerpunten uit de dynamische bedrijfsvoeringsfilosofie en uit de Strategische Visie Vaals 2020. In 2013 is de aandacht met name uitgegaan naar meertaligheid. Een grote groep medewerkers heeft een Leergang Duits gevolgd. Daarnaast is er veel aandacht besteedt aan competentiemanagement en aan juridische bewustwording. Het opleidingsplan wordt jaarlijks geëvalueerd en jaarlijks wordt een nieuw plan met actuele onderwerpen opgesteld. De Strategische visie en bedrijfsvoeringsfilosofie werpen ook hun schaduw vooruit als het gaat om het personeelsbeleid in het algemeen. Het personeelsbeleid uit 2005 is onvoldoende gebaseerd op de uitgangspunten van de visie en de bedrijfsvoeringsfilosofie. In 2013 is het personeelsbeleid op een pragmatische wijze geactualiseerd (geen dikke pakken papier, maar duidelijke operationele afspraken). Het functieboek is in het voorjaar van 2013 geactualiseerd. We beschikken nu weer over een functieboek dat up to date is na de veranderingen in de organisatie. In het functieboek zijn de gemeentelijke taken toebedeeld aan zogenaamde functieprofielen. Deze functieprofielen richten zich vooral op verantwoordelijkheden, rollen en uit te voeren taken. Om de gewenste ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie mede vorm te geven was het van belang om meer bewust met zogenaamde competenties om te gaan. Daarom is toegewerkt naar competentiemanagement dat medio 2013 in werking is getreden. Een competentie is een verzameling van kennis, vaardigheden en gedrag, waarmee functiehouders moeten zijn uitgerust om hun werkzaamheden op gewenste wijze uit te voeren. Wij beschikken nu over actuele competenties die aansluiten op de juiste houding en gedrag (cultuur) dat nodig is om aan te sluiten op de actuele verwachtingen en ontwikkelingen. Ook maken de competenties nu integraal onderdeel uit van de beoordelingssystematiek. Realisatie De volgende beleidsdocumenten zijn in 2013 gerealiseerd: * (gedeeltelijke) actualiseren van het personeelsbeleid vanuit een pragmatische insteek * Het up to date maken van het functieboek * Het actualiseren van de competenties en het operationaliseren van competentiemanagement * Evaluatie van het strategisch opleidingsplan en de realisatie van het Opleidingsplan 2014 2.4. Informatievoorziening & Automatisering De huidige tijdsgeest heeft als kenmerk dat we leven in een informatiemaatschappij die tot in de haarvaten doordrenkt is van ICT. ICT is niet meer weg te denken binnen onze maatschappij en bij alle nieuwe ontwikkelingen en initiatieven wordt ICT als een fundamenteel instrument ingezet. ICT behelst meer dan alleen maar slimme technologieën die ons leven efficiënter en aangenamer maken. ICT veroorzaakt fundamentele veranderingen en verschuivingen in de maatschappij. Vanuit de uitgangspunten van de bestuursopdracht van de raad en de aanbevelingen van de rekenkamer is toegewerkt naar een visie Informatievoorziening & automatisering die hier een antwoord op geeft. Het basisuitgangspunt van de visie is dat de gemeente Vaals haar burgers centraal stelt: de dynamiek in de huidige samenleving vraagt dat wij op elke vraag, op elk door de burger gewenst moment en via elk kanaal een antwoord hebben. Vanuit dit basisuitgangspunt moet onze (digitale) dienstverlening doorontwikkeld worden. Met een concreet plan van aanpak 2013-2015 wordt hier invulling aan gegeven. In het kader van het van het rijksprogramma Antwoord zullen gemeenten vanaf 2015 hèt centrale aanspreekpunt voor de samenleving zijn als het gaat om vragen aan de overheid. Gemeenten richten een zogenaamd 'klant-contact-centrum' in, waarbij de dienstverlening zodanig gestroomlijnd zal zijn, dat de meeste vragen in een centrale front-office beantwoord kunnen worden. Naast het zijn van hèt centrale aanspreekpunt heeft de minister van Binnenlandse zaken op 26 mei 2013 aangegeven dat het streven is 'een volledige digitale overheid in 2017'. Het doel is dat burgers en bedrijven vanaf 2017 hun overheidszaken digitaal kunnen regelen. Ook hier staat de burger weer centraal en is de noodzaak van een verdere doorontwikkeling van Informatievoorziening & Automatisering evident. In het Nationaal Uitvoerings Programma dienstverlening (NUP) staan de verplicht in te voeren bouwstenen beschreven die een gemeente nodig heeft om te kunnen voldoen aan Antwoord@. Enkele van deze voorzieningen zijn basisregistraties zoals BAG, Pagina 82 van 140

WOZ etc. en daarnaast enkele verplicht in te voeren bouwstenen zoals DigiD, Burgerservicenummer, DigiKoppeling, webrichtlijnen etc. NUP kan gezien worden als de infrastructuur van de digitale dienstverlening van de Nederlandse overheid. Naast het NUP is inmiddels ook de uitvoering van het i-nup aan de gemeenten opgelegd. Dit plan is een verdere praktische uitwerking van het NUP waarin 24 verplichte voorzieningen zijn opgenomen die per 1-1-2015 gereed dienen te zijn. Het i-nup beschrijft het stelsel van 15 basisregistraties, 2 bouwstenen ten behoeve van de digitale dienstverlening aan bedrijven en 7 bouwstenen ten behoeve van de digitale dienstverlening aan burgers. Een groot deel van deze bouwstenen is reeds ingevoerd. Er ligt een behoorlijke opgave om de kwaliteit van de gegevensverstrekking alsmede de dienstverlening op een hoger niveau te brengen. Informatievoorziening & Automatisering Doelstelling Gemeenten zullen ingaande 2015 een zogenaamd Antwoord c Klant-Contact-Centrum (KCC) operationeel moeten hebben. De gemeenten moeten het loket vormen, waar burgers, bedrijven en instellingen terecht kunnen met al hun vragen aan de overheid. Een groot deel van de gevraagde informatie en diensten zal rechtstreeks geleverd kunnen worden, een ander deel wordt geleverd door andere overheden of ketenpartners, via bemiddeling door de gemeente. Om te komen tot een KCC zal een behoorlijke omslag in de gemeentelijke organisatie moeten plaatsvinden. Met name zullen werkprocessen en houding moeten veranderen. Vanuit de gedachte 'de theorie in de praktijk brengen' is in het najaar van 2013 gestart met een proef. Het vergunningenloket gaat als KCC loket fungeren. We gaan ervaren en ontdekken wat hierbij op de gemeente afkomt. Deze ervaringen zijn voorname bouwstenen om de verdere KCC-opgave vorm en inhoud te geven. Om informatie, producten en diensten rechtstreeks via de front-office (loket) te kunnen leveren, moeten de front-office medewerkers kunnen beschikken over de gegevens die uit de applicaties in de back-office naar voren komen. Zowel binnen de front-office alsmede de back-office applicaties bestaan diverse onderlinge koppelingen, echter nog niet tussen front- en backoffice. Van belang is dat de front-office uit kan gaan van gegevens uit die back-office, die uniek zijn en niet in diverse applicaties van elkaar verschillen. Om dit alles te waarborgen wordt een tussenlaag ingebouwd, het zogenaamde 'mid-office'. Het midoffice vormt daarbij een infrastructureel technologisch platform tussen front- en back-office, tussen back-office applicaties onderling en tussen gemeente en ketenpartners. Het mid-office gaat voor de organisatie (via intranet) en burgers (via internet) ook de informatie geven over de status van procedures en verzoeken. Het geeft de organisatie het voordeel dat alle informatie via een kanaal/applicatie beschikbaar wordt. In 2013 heeft verdere doorontwikkeling van het Mid-office plaatsgevonden. ICT-systemen van overheidsorganisaties kunnen vaak geen gegevens uitwisselingen. Door de invoering van Digi-koppeling in 2013 komt hier verandering in. Deze koppeling zorgt voor gestructureerd en geregeld berichtenverkeer met andere overheidsorganisaties. Om het mid-office te kunnen voorzien van de benodigde gegevens uit de diverse backoffice-applicaties beschikken wij over een gegevensmakelaar. De gegevensmakelaar maakt onderdeel uit van het mid-office. De gegevensmakelaar maakt het mogelijk dat applicaties onderling gegevens uitwisselen. Voor een gemeente is informatie een bedrijfsmiddel. Informatie is net zo belangrijk als personeel of financiële middelen. Information source management is breder dan de archiefkast. Het heeft betrekking op alle informatie die rondgaat in een organisatie. De visie Informatievoorziening & Automatisering de route voor de toekomst. bevestigt de eerder gestelde lijn dat zoveel mogelijk papieren documenten zullen worden vervangen door digitale documenten. Dat hangt nauw samen met een steeds verdere digitalisering van de gemeentelijke werkprocessen. Om voldoende grip te houden op deze digitale processen en de distributie van de informatie die daaruit voortvloeit, wordt stapsgewijs gewerkt aan de implementatie van een zogenaamd webbased Document Management Systeem (DMS). Daarnaast beschikken wij over een document-generator. Dit hulpmiddel ondersteunt door het centrale beheer van standaarddocumenten en vergaande automatische registratie van documenten, bij het grip houden op de digitale documentstromen in de organisatie. Daarnaast is het een onmisbaar hulpmiddel bij de volledige digitalisering van processen. Een digitale aanvraag zal in de toekomst bijna volledig digitaal worden afgehandeld en beantwoord. Elke aanvraag die door een klant of ketenpartner wordt gedaan resulteert in een 'zaak'. Om de klant zijn 'zaak' te kunnen laten volgen, zal deze 'zaak' in een zakenmagazijn (onderdeel mid-office) worden bijgehouden. Een zakenmagazijn geeft statusinformatie omtrent de afhandeling van zaken. De burger zal daarmee altijd de stand van zaken van de afhandeling van zijn verzoek/aanvraag kunnen opvragen. Gemeenten zijn bronhouder van alle adres- en gebouwgegevens en alle overheidsinstellingen zijn verplicht om via de landelijke voorziening gegevens hieromtrent aan elkaar uit te wisselen. De adres- en bouwgegevens zijn opgenomen in de Basisregistratie Adressen & Gebouwen (BAG). In het voorjaar van 2013 heeft de verplichte BAG audit plaatsgevonden. Bij deze audit vindt een toets op drie onderdelen plaats. De gemeente Vaals is op twee onderdelen geslaagd. Vanuit de resultaten van deze audit is verder gewerkt aan de optimalisatie van het BAG beheer. Dit heeft er toe geleid dat de gemeente Vaals geslaagd is voor de heraudit in het voorjaar van 2014. Informatievoorziening & Automatisering Een belangrijk onderdeel van de BAG vormt de 'geo-informatie'. Dit betreft met name topografische kenmerken van Pagina 83 van 140

Informatievoorziening & Automatisering objecten en moet gezien worden als een rode draad die door veel vakdisciplines heen loopt. Deze GEO informatie gaat deel uitmaken van den Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT). Om tot de BGT te kunnen komen is de zogenaamde transitie nodig. Voor deze basisregistratie zal uiteindelijk aansluiting moeten plaatsvinden op een Landelijke Voorziening. Vanuit deze Landelijke Voorziening komen topografische gegevens op een uniforme wijze beschikbaar en raadpleegbaar. Vanuit het inzicht in de huidige kwaliteit van de bestanden van de gemeente Vaals en ons ambitieniveau is het benodigde krediet voor de transitie bepaald. Realisatie Vanaf 2013 is digikoppeling in de gemeente Vaals gereed voor gebruik. Op dit moment zijn er echter nog geen basisregistraties die daadwerkelijk gebruik maken van digikoppeling. De basisregistratie WOZ zal de eerste basisregistratie zijn die daadwerkelijk met digikoppeling gaat werken. In 2014 zal deze basisregistratie binnen de gemeente Vaals in gebruik worden genomen. In het voorjaar van 2013 zijn twee zaaktypes in productie genomen. Omdat uit de evaluatie bleek dat voor het optimaal implementeren van het zaaksgewijs werken het noodzakelijk is om de documentstromen volledig digitaal te hebben, is met vaststelling van de visie Informatievoorziening en Automatisering prioriteit gegeven aan de digitalisering van de documentstromen. Vervolgens zal het zaaksgewijs werken verder worden opgepakt. Het DIV-beleidsplan is breder van opgezet geworden en heeft geleid tot de visie Informatievoorziening & Automatisering. De visie Informatievoorziening & Automatisering en bijbehorend plan van aanpak zijn in september 2013 behandeld in de gemeenteraad. De uitvoering loopt voorspoedig. De I-spiegel is inmiddels uitgevoerd en liet zien dat de kwaliteit van de informatievoorziening binnen de gemeente Vaals op een hoog pijl staat. De scores lagen tussen de 98,5 % en 100%. Hiermee voldoen wij ruimschoots aan de kwaliteitseisen van de basisregistraties die een minimum eis hebben van 95%. In 2014 zal er een nieuwe i-spiegel uitgeleverd worden door KING. Deze zal dus in 2014 worden uitgevoerd. We hebben dit jaar bepaald welke ambitie we hebben voor de inrichting van de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT). Tevens is de huidige kwaliteit van onze bestanden beoordeeld. Op basis van de huidige kwaliteit en de ambitie is berekend welk budget nodig is om te kunnen aansluiten op de BGT. Met de vaststelling van de begroting 2014 heeft de raad in november 2013 het benodigde krediet voor de BGT gevoteerd. De gemeente Vaals heeft van RSM Wehrens Mennen De Vries Risk Management Services N.V. in december 2013 een positief rapport ontvangen rondom het ICT-beveiligingsassessment DigiD. Met dit rapport is de gemeente geslaagd voor het assessment dat alle gemeenten in Nederland moeten behalen om aangesloten te blijven op DigiD. Het beveiligingsassessment DigiD is vanaf 2013 verplicht en moest voor 31 december 2013 zijn afgerond. Het ICT-beveiligingsassessment DigiD is een toets op de veiligheid van koppelingen met DigiD, hét digitale authenticatiemiddel voor de overheid en dienstverleners met een publieke taak, die de gemeente in gebruik heeft. Naast de toets op de DigiD-koppelingen worden het beveiligingsbeleid en de ICT-protocollen van de gemeente onder de loep genomen. Nog niet gerealiseerd: Vanwege vertragingen in de landelijke ontwikkelingen heeft de doorontwikkeling van het Mid-Office in 2013 stil gelegen. De verwachting is dat in 2014 het belastingloket wordt gerealiseerd. Vanuit dit belastingloket kan de burger zijn gemeentelijke belastinggegevens raadplegen zoals de taxatiewaarde van het huis, belasting-aanslagen, etc. Ook het indienen van bezwaarschriften kan op termijn via de website. 2.5. Huisvesting De huisvesting van de gemeentelijke organisatie en diensten is gebaseerd op het zogenaamde Huisvestingsplan. Naast het gemeentehuis aan het Von Clermontplein wordt ook gebruik gemaakt van een dependance voor de openbare werken. Dit betreft de zogenaamde gemeentewerf, gelegen aan de Selzerbeeklaan. Vanuit een convenant tussen de Provincie Limburg en diverse Limburgse gemeenten (waaronder Vaals) is het project 'energielabelling en energiebesparende maatregelen gebouwen' (gefinancierd door de Provincie) uitgevoerd. Hierbij zijn gemeentelijke gebouwen en gebouwen met een maatschappelijk karakter onderzocht en gelabeld. De energiebesparende maatregelen worden vertaald in de actualisatie van het meerjarig onderhoudsplan dat in het voorjaar van 2014 wordt afgerond. Middels het uitvoeren van deze energiebesparende maatregelen wordt mede invulling gegeven aan de opdracht van de raad om een energiebesparing van 3% per jaar te realiseren. Pagina 84 van 140

Deel 3. Financiën 3.1. Financieel overzicht Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van de bedrijfsvoering. Voor een goed inzicht dient vooraf opgemerkt te worden dat de onderstaande lasten (en baten) verwerkt zijn in de diverse programma's, zoals opgenomen in het programmaplan van deze begroting. De kosten van de aspecten van de bedrijfsvoering zijn namelijk aan de programma's toegerekend op basis van een verdeelsleutel. Daarnaast wordt separaat inzicht gegeven in de budgetten van de raad, de griffie en de accountant; dit is zodanig opgenomen in de verordening 212 artikel 11. Ondersteunend programma BEDRIJFSVOERING bedragen x 1.000 realisatie 2012 Primaire raming 2013 Bijgestelde raming 2013 Realisatie 2013 Saldo baten -/- lasten: Management & Organisatie 435 489 489 499 Planning & Control 343 398 398 411 Personeelszaken 284 289 289 230 Informatiev. & Automatiser. 686 732 732 762 Huisvesting 387 371 391 391 Raad 247 242 242 248 Griffie 114 131 131 138 Accountant 21 17 17 11717 Saldo 2.517 2.669 2.689 2.696 3.2. Toelichting De lagere realisatie bij de kosten van personeelszaken wordt veroorzaakt door een combinatie van besparingen op diverse posten (o.a. opleidingskosten, kosten voor vacatures & advertenties en reintegratiekosten personeel). De meerkosten bij Informatievoorziening & Automatisering zijn veroorzaakt door noodzakelijke vervanging van hardware e.d. Pagina 85 van 140

Pagina 86 van 140

Paragraaf Weerstandsvermogen Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen 1. Inhoud paragraaf In deel 1 van deze jaarrekening is al uitgebreid ingegaan op de effecten van deze jaarrekening voor de financiële positie van de gemeente Vaals. Een van de belangrijkste aspecten voor het oordeel omtrent deze financiële positie betreft het zogenaamde weerstandsvermogen. Bij het weerstandsvermogen gaat het om de mate waarin een gemeente in staat is middelen vrij te maken om substantiële tegenvallers op te vangen, zonder dat dit betekent dat het gehele beleid omgegooid moet worden. In casu de beschikbare financiële ruimte die zonder ingrijpende beleidswijzigingen beschikbaar is. Het weerstandsvermogen bestaat uit twee belangrijke onderdelen, namelijk de weerstandscapaciteit en de risico s. Het weerstandsvermogen is de weerstandscapaciteit in relatie tot deze risico s. In onderstaande figuur komt de samenhang tussen de verschillende onderdelen tot uiting. Risico s Weerstandscapaciteit Samenloop van risico s Flexibiliteit Weerstandsvermogen In de praktijk bestaat niet een precieze eenduidige definitie van de weerstandscapaciteit. De ruimte' in de jaarrekening is hierbij een relatief grijs gebied. Op een aantal punten komen de verschillende meningen echter wel overeen. Het eigen vermogen van een gemeente vormt veruit de belangrijkste buffer tegen optredende risico s. Het eigen vermogen van de gemeente Vaals bestaat met name uit de algemene reserve. Daarnaast kan de gemeente na een onvoorzien incident de algemene reserve weer op peil brengen door de belastingopbrengsten op te voeren. Deze maatregel heeft echter pas effect in het jaar daaropvolgend. De onbenutte belastingcapaciteit wordt daarom ook wel gezien als het dynamische deel van de weerstandscapaciteit. De paragraaf risicomanagement en weerstandsvermogen geeft aan hoe solide de financiële huishouding van de gemeente is en welke risico's de gemeente loopt. Om financiële tegenvallers te kunnen opvangen, moet de gemeente beschikken over weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen is in artikel 11 van het BBV gedefinieerd als 'De relatie tussen de weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden waarover de gemeente beschikt of kan beschikken om niet begrote kosten te dekken, en alle risico's waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie'. Het minimaal aan te houden weerstandsvermogen is afhankelijk van de grootte van de gemeente, de te onderkennen financiële risico's en het reserve- en voorzieningenbeleid. 2. Beleidskaders Zoals reeds hierboven aangegeven bestaat het weerstandsvermogen uit de relatie tussen enerzijds de weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden en anderzijds de mate waarin de risico s zijn afgedekt. Het beleid inzake het weerstandsvermogen richt zich dan ook op deze tweedeling. Voor de weerstandscapaciteit is de omvang en met name het rentebeleid t.a.v. de reserves (vanwege de aanwendbaarheid) van belang. Het beleid en de afwegingen rondom reserves en voorzieningen is vastgelegd in de nota Reserves en Voorzieningen 2011, welke door uw raad in februari 2011 is vastgesteld. Inmiddels heeft de raad een geactualiseerde nota reserves en voorzieningen vastgesteld in februari 2014. Begrotingsposten die in de begroting 2013 niet nader financieel geconcretiseerd waren; de zogenaamde p.m. -posten, zijn in deel I (B5) nader toegelicht. Voor verplichtingen die niet direct aan enig boekjaar zijn toe te rekenen, is een voorziening (balanspost) gevormd. De omvang van deze voorziening wordt afgestemd op de inschatting c.q. berekening van de verplichting. In maart 2009 heeft de raad de Nota Weerstandsvermogen & Risicomanagement vastgesteld. De doelstellingen van deze nota Pagina 87 van 140

luiden als volgt: 1. Inzicht krijgen in de risico's die de gemeente loopt. Op basis van dit inzicht kunnen risico's eventueel worden afgedekt. 2. Ervoor zorgen dat het optreden van risico's zo weinig mogelijk effect heeft op de uitvoering van het bestaande beleid. 3. Verder stimuleren van het risicobewustzijn (van medewerkers) in de organisatie en het treffen van maatregelen ter voorkoming of beperking van risico's. 4. Beoordelen van het weerstandsvermogen en de weerstandscapaciteit inclusief bepaling van de weerstandsfactor. De benodigde weerstandscapaciteit stelt de gemeente vast aan de hand van een risico-inventarisatie. Alle sectoren inventariseren hun eigen risico's inclusief de kans van optreden en financiële gevolgen. 3. Risico's 3.1 Algemeen Welke risico's loopt een gemeente zo al? Het kan bijvoorbeeld gaan om (bedrijfs)economische risico's, maar een gemeente kan ook te krijgen met juridische of milieutechnische risico's. Bij het maken van een goede risico-inschatting zijn twee aspecten van belang: wat is de kans dat een risico zich voordoet, en welke orde van schade kan ontstaan als dat gebeurt. Alle risico's moeten daarnaast ook in hun totaliteit worden bekeken: wat is met andere woorden het risicoprofiel voor de gemeente? Veel kleinere risico's samen kunnen bijvoorbeeld een schadebeeld opleveren dat vergelijkbaar is aan één groot risico. De kansen op verschillende soorten tegenvallers kunnen ook nog eens afhankelijk van elkaar zijn. Zo kan een terugval van de economische groei leiden tot een lagere algemene uitkering, hogere rente en meer beroep op bijstandsuitgaven. 3.2 Risicoanalyse Het weerstandsvermogen moet worden afgezet tegen de aanwezige risico's. Het Besluit Begroting en Verantwoording moedigt gemeenten aan tot het systematisch inventariseren en 'waarderen' van de aanwezige risico's. Er zijn veel indelingen van risico's in omloop. Wij onderkennen de volgende risico's: Financiële risico's: hierbij kan gedacht worden aan risico's voortvloeiend uit eigen beleid of het beleid van de rijksoverheid, samenwerking met andere gemeenten of instanties. Risico's op eigendommen: dit betreft zowel risico's door vervreemding of beschadiging van gemeentelijke eigendommen, maar ook de risico's die voortvloeien uit het ontbreken van onderhouds- en/of beheersplannen en risico's rondom het grondbeleid. Risico's die samenhangen met de interne bedrijfsvoering: hiermee wordt bedoeld risico's vanuit de informatievoorziening, de administratieve organisatie en de interne controle. Gevolgen kunnen dan liggen in de sfeer van de uitvoering van regelgeving etc. De rapportagemomenten aan de gemeenteraad zijn als volgt: Jaarrekening: inventarisatie risicoprofiel, beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit en het weerstandsvermogen. Begroting: actualisatie risicoprofiel, beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit en het weerstandsvermogen. Tussentijds in raadsvoorstellen bij projecten waar relevante risico's worden gelopen. 3.3 Risicoprofiel Gemeente Vaals Voor de kans van optreden van een risico hanteert de gemeente een driedeling: Laag, Midden en Hoog. Een exacte kans inschatting is meestal niet te maken, maar hiermee wordt een indicatie verkregen op basis van een reële inschatting. Risico's relevant voor de weerstandscapaciteit dienen van materiële betekenis te zijn voor het balanstotaal of de financiële positie. Wij rekenen met een ondergrens van 5.000 als minimale tegenvaller. Risico's waarvan de financiële tegenvaller lager dan 5.000 wordt geschat, achten we object van reguliere bedrijfsvoering. Deze risico's dienen in principe binnen de productenramingen te worden opgevangen. Voor de rekening 2013 kijken we, zoals afgesproken in het de nota weerstandsvermogen en risicomanagement, alleen naar de belangrijkste risico's. In onderstaande tabel geven wij de begrote risico's aan inclusief de aard (incidenteel / structureel) en het rekenbedrag in de begroting. De kans inschatting, het verwachte bedrag en het rekenpercentage zijn weggelaten, aangezien dit puur iets is voor begrotingsdoeleinden. Vervolgens zijn nu twee kolommen toegevoegd met het bedrag dat het risico in de jaarrekening heeft geresulteerd en een korte toelichting hierop. Onder de tabel wordt nog een aparte toelichting over de achtergrond van het risico weergegeven. Het restant risico wordt ingeschat c.q. een doorkijk plaatsvindt naar 2014. Tabel 1 Samenvatting geïnventariseerde risico's Risico Hoog / Midden /Laag Benodigd incidenteel weerstandsvermogen Nummer Rekenbedrag Bedrag in jaarrekening Toelichting Restant risico (doorkijk 2014) 1. Grondexploitatie / in Hoog 1.000.000 0 Tot op heden geen reden om 1.000.000 Pagina 88 van 140

exploitatie genomen gronden verder verlies te nemen. 2 Belegging APG Laag 125.000 0 Tot op heden geen reden om verlies te nemen. 3 Regionale samenwerking Midden 50.000 17.000 In kader regionale samenwerking is voor economische ontwikkeling Limburg (LED) in de begroting 2014 en 2015 een bedrag van 6,- per inwoner opgenomen. De kosten voor de RUD groot 17.000 zijn gedekt via het budget salarissen. 4 Bijdragen tekorten GR Hoog 300.000 257.000 Aan de voor het faillissement van Licom opgenomen stelpost van 200.000 is in per RB van 16 maart 2013 67.000 aan deze stelpost toegevoegd. Het werkelijke benodigde bedrag bedroeg 257.000. Tevens is een voordeel van 118.000 geboekt en toegevoegd aan de algemene reserve wegens een niet benodigd toegekend investeringsbudget voor overname activa. Van de gevormde voorziening van 180.000 is 60.000 benodigd voor afwikkeling faillissement. Voor de resterende GR s zijn geen extra tekorten aangezuiverd. Wat betreft het risico GR is in 2014, met de vaststelling van de nota Reserve en Voorzieningen een reserve gevormd van 180.000.Voor de GGD is voor het boekjaar 2014 een bedrag van 75.000 vastgesteld als zijnde bijdrag in het boekverlies agv sloop van de GGD panden Heerlen en Sittard-Geleen. (dit is verwerkt in de 1e Burap 2014 tlv de reserve risico s GR). Totaal benodigd incidenteel weerstandsvermogen Benodigd structureel weerstandsvermogen 5. Decentralisatie rijkstaken 50.000 1.475000 274.000 1.050.000 Midden 300.000 0 Risico heeft zich vooralsnog niet voorgedaan, wel lopen momenteel 3 decentralisatie opgaven. Voor de korting op de WMO hbh wordt in deze jaarrekening een voorstel gedaan om een deel van het resultaat hiervoor te bestemmen (reserve WMO). 6. ICT-risico's Midden 50.000 0 Risico heeft zich niet voorgedaan. In de begroting 2014 zijn de exploitatiekosten onderhoud Basiskaart Grootschalige Topografie en een krediet van 0 0 200.000 50.000 Pagina 89 van 140

100.000 meegenomen. 7. Renterisico Midden 50.000 0 Risico heeft betrekking op een eventuele rentestijging op het moment dat er behoefte is aan financieringsmiddelen. Risico heeft zich niet voorgedaan. 8. Afname uitkering gemeentefonds 9. Wet Hof en schatkistbankieren Midden 100.000 178.000 Afname 2013 was 178.000. Zie deel 3 van Programma 4 voor toelichting. Laag 100.000 0 Risico heeft zich niet voorgedaan 0 10. Overige risico's Midden 150.000 0 Geen overige structurele risico's bekend; zie ook financiële analyse. (Er worden 10 risico's met een gemiddeld risico van 15.000 gerekend) Totaal benodigd structureel weerstandsvermogen Totaal generaal weerstandsvermogen Toelichting op enkele risico's: 50.000 250.000 150.000 750.000 178.000 700.000 2.225.000 452.000 1.750.000 1. Grondexploitatie / in exploitatie genomen projecten (Von Clermontpark, Eschberg-Noord en Vijlen/Lemiers) Door het unieke karakter en de complexiteit van de projecten blijft een zekere mate van (aanvullend) risico, zeker in de huidige economische tijd. Het risico op deze grondexploitaties en nog niet in exploitatie genomen projecten kan leiden tot een mogelijk (aanvullend) financieel nadeel. Via de gebruikelijke cycli van planning en control wordt de raad geïnformeerd over de stand van zaken. Gezien de vele onzekerheden die samenhangen met grondexploitatie dan wel de reeds gemaakte kosten is dit risico van toepassing. Tot op heden is er geen verdere reden om verlies te nemen. 2. Belegging APG Door de onzekerheden op de Europese beurzen en de verslechterde kredietwaardigheid van diverse landen, waarvan de gemeente Vaals via de APG-belegging obligaties heeft, is het risico aanwezig dat tot herstructurering over moet worden gegaan, hetgeen tot gevolg heeft dat mogelijk een verlies op deze belegging moet worden genomen. Dit is nu nog niet van toepassing, maar het risico blijft wel natuurlijk aanwezig. Hier hebben wij als gemeente Vaals momenteel zelf geen invloed op. 4. Bijdragen tekorten GR Wat betreft het risico GR is in 2014, met de vaststelling van de nota Reserve en Voorzieningen een reserve gevormd van 180.000.Voor de GGD is voor het boekjaar 2014 een bedrag van 75.000 vastgesteld als zijnde bijdrag in het boekverlies agv sloop van de GGD panden Heerlen en Sittard-Geleen. (dit wordt verwerkt in de 1 e Burap 2014 tlv de reserve risico s GR). 5. Decentralisatie rijkstaken Met betrekking tot de aangekondigde kortingen op de WMO Hulp bij Huishouding wordt in deze jaarrekening voorgesteld om een deel van het resultaat te bestemmen voor een reserve WMO. Wat betreft de rijkskortingen die samenhangen met de decentralisaties van jeugdzorg, WMO/AWBZ en participatiewet wordt in de begroting 2014 ervan uitgegaan dat deze worden opgevangen binnen de beschikbare budgetten, samengesteld uit het huidige budget en het decentralisatiebudget. Desondanks brengen de decentralisatiekortingen enig risico met zich mee. 6. ICT-risico's Hieronder kunnen algemene risico's worden verstaan zoals risico's rondom fysieke toegangsbeveiliging, wateroverlast, brandpreventie en koeltechniek. Verder vallen hieronder ICT-risico's rondom procesmatige beveiliging. Hierbij kan gedacht worden aan de gebieden beveiligingsbeleid, beveiligingsbeheer, het hebben van uitwijk- en recovery mogelijkheden, back-up maatregelen en logische toegangsbeveiliging. Tenslotte kan hieronder ook nog het risico van oneigenlijke toegang via de website op publieke delen van het netwerk worden verstaan. Al met al moet automatisering en ICT beleid breder worden uitgezet in organisatie om te voorkomen dat misstanden plaatsvinden. Dit leidt tot een resterend risico. Met betrekking tot de in de begroting genoemde risico s BGT en KCC is in de begroting 2014 rekening gehouden met de exploitatiekosten onderhoud Basiskaart Grootschalige Topografie en het krediet van 100.000. 7. Renterisico De rente voor het aantrekken van financieringsmiddelen is in historisch perspectief gezien laag. Dit geldt zowel voor de rente Pagina 90 van 140

voor vlottende als de rente voor vaste financieringsmiddelen. Toename van de rentepercentages kan grote gevolgen hebben voor de budgettaire ruimte. In 2011 is een nieuwe lening afgesloten, waardoor het risico voor de korte termijn beperkt is, echter op lange termijn (3-4 jaar) zal weer behoefte zijn aan nieuwe financieringsmiddelen en dus loopt de gemeente Vaals een renterisico als de rente de komende jaren gaat stijgen. 8. Afname uitkering Gemeentefonds. Het Gemeentefonds biedt op dit moment nog veel onzekerheden, zoals de kortingen op de decentralisaties. In de begroting 2015 zal het een en ander duidelijk worden. 4. Weerstandscapaciteit In principe is een weerstandscapaciteit die alle gesignaleerde risico's volledig (voor 100%) afdekt, toereikend. Aan deze analyse kleven echter ook enkele kanttekeningen. De belangrijkste daarvan zijn: niet alle risico's zullen zich tegelijkertijd en in volle omvang voordoen (neiging tot een neerwaartse correctie is aanwezig); de waardering en mogelijke kosten van risico's zijn niet objectief meetbaar (andere inschattingen leiden tot andere beelden); het aanspreken van de beschikbare weerstandscapaciteit heeft op termijn consequenties (flexibiliteit van de begroting; het inzetten van de reserves leidt tot lagere rentebaten in volgende jaren). Ter afdekking van de risico s is het nodig te beschikken over voldoende veerkracht in de vorm van structurele dan wel incidentele weerstandscapaciteit. De structurele weerstandscapaciteit wordt afgeleid uit de posten vrij te besteden budgetruimte en onvoorziene uitgaven alsmede uit de onbenutte belastingcapaciteit. De beide eerste posten zijn geraamd in de begroting en de meerjarenraming. De onbenutte belastingcapaciteit is de ruimte die nog aanwezig is binnen de mogelijke belastingopbrengsten, doordat de lokale tarieven uitgedrukt in een percentage van de waarde (zie hiervoor verder de paragraaf lokale heffingen) lager liggen dan de tarieven die wettelijk als maximum gelden. Dit betreft het zogenaamde artikel 12 tarief, hetgeen voor 2013 0,1432% bedraagt (conform mei circulaire 2011). De gemeente Vaals heeft echter de mogelijkheid om een hoger tarief te vragen dan het artikel 12 tarief, dus deze onbenutte belastingcapaciteit is niet een maximumbedrag. Indien ruimte bestaat om belastingen en heffingen te verhogen, betekent dit een mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Het verschil tussen de fictieve opbrengsten bij maximale belastingtarieven en de geraamde opbrengsten is dan de onbenutte belastingcapaciteit. In onze gemeente komt hiervoor uitsluitend de onroerende zaakbelasting (OZB) in aanmerking, daar voor de overige heffingen (rioolrechten en afvalstoffenheffing) kostendekkende tarieven worden gehanteerd. Onderstaand wordt de structurele weerstandscapaciteit voor 2013 in beeld gebracht: Structurele weerstandscapaciteit 2013 Rekeningsaldo 635.846 Restant stelpost voor onvoorziene uitgaven 0 Onbenutte belastingcapaciteit (OZB) 275.927 Totale structurele weerstandscapaciteit 911.773 De incidentele weerstandscapaciteit heeft een statisch karakter en is niet toe te schrijven aan enig begrotingsjaar. Deze weerstandscapaciteit wordt afgeleid uit de omvang van de algemene reserve (de buffer), het vrij aanwendbaar deel van de bestemmingsreserves en de stille reserves. De algemene reserve is in principe volledig beschikbaar tenzij de raad reeds een gedeelte hiervan geoormerkt heeft zonder dit af te zonderen in een bestemmingsreserve. De algemene reserve bedraagt per 31 december 2013 7.308.748. Hiervan is reeds door de Raad 840.220 geoormerkt, middels kadernota, begroting en Raadsbesluiten. Dit betreft onder meer de herinrichting Mergelland-Oost ad 98.951, Grondexploitatie Schanes 450.000, LED 120.000. Het restant van 6.468.528 wordt tot de weerstandscapaciteit gerekend. Bestemmingsreserves zijn vrij aanwendbaar als aanwending hiervan geen directe consequenties heeft in de exploitatiebegroting. Als de rente van een reserve wordt ingezet ter dekking van de exploitatie dan heeft dit tot gevolg dat de reserve geblokkeerd is. Aanwending van deze reserve heeft tot gevolg dat een gat in de begroting ontstaat, omdat de rente van deze reserve dan wegvalt. Ook als al onlosmakelijke verplichtingen zijn aangegaan die ten laste van de betreffende 'vrije' reserve worden gebracht, is dat deel van de reserve uiteraard ook niet meer vrij aanwendbaar. De bestemmingsreserves bedragen per 31 december 2013 3.068.918. Hiervan is 1.970.166 niet vrij aanwendbaar doordat de rente wordt ingezet ter afdekking van de exploitatie en/of de reserve (deels) dient ter afdekking van een onlosmakelijke verplichting. Het restant van 1.098.752 wordt tot de weerstandscapaciteit gerekend. Van stille reserves is sprake indien de reële marktwaarde van de activa (bezittingen) de boekwaarde daarvan overstijgt. In Pagina 91 van 140

principe dragen de stille reserves bij aan de weerstandscapaciteit. Tot de stille reserves behoren (courante) gebouwen, gronden en deelnemingen. Gezien het inzicht hierin op dit moment zijn de stille reserves op nihil gesteld bij de vaststelling van de weerstandscapaciteit. Onderstaand wordt de incidentele weerstandscapaciteit voor 2013 in beeld gebracht: Incidentele weerstandscapaciteit 2013 Vrij aanwendbaar deel Algemene Reserve 6.468.528 Vrij aanwendbaar deel Bestemmingsreserve 1.098.752 Totale incidentele weerstandscapaciteit 7.567.280 5. Conclusies De totale incidentele weerstandscapaciteit per 31 december 2013 bedraagt 7.567.280 (31.12.2012: 7.181.155 ); de structurele weerstandscapaciteit bedraagt 911.773 (2012: 1.077.000). De incidentele weerstandscapaciteit is toegenomen met circa 500.000. Dit wordt met name veroorzaakt door de toevoeging aan de bestemmingsreserve I-deel WWB van 400.000 en terugontvangen niet verwende investeringsbudget WOZL van 118.000). De structurele weerstandscapaciteit is lager dan voorgaand jaar, doordat het rekeningsaldo (voor resultaatbestemming) lager is dan voorgaand jaar en de relatief lage OZB tarieven t.o.v. de landelijke norm. De risico - inschatting valt in de tabel in twee groepen uiteen. Enerzijds betreft dit de gerealiseerde bedragen welke zijn verwerkt in de jaarrekening, incidenteel 274.000 (inschatting 1.745.000) en structureel 178.000 (inschatting 750.000). Anderzijds hebben wij een doorkijk van deze risico's gemaakt naar 2014; hierbij resteert een incidenteel risico ad 1. 550.000 en een structureel risico ad 750.000. Met deze laatstgenoemde risicobedragen berekenen wij verder de weerstandscapaciteit. In het algemeen kan worden geconcludeerd dat de gemeente Vaals per 31 december 2013 over meer dan voldoende weerstandsvermogen beschikt. De ratio voor de jaarrekening 2013 bedraagt 4 ( 7.567.280 + 911.773 / 1.550.000 + 750.000). Bij de begroting 2013 was uitgegaan van een ratio ad 3,25. Ten opzichte van de begroting is dus sprake van een 'verbetering' van de ratio. Met name doordat er structureel een beter weerstandsvermogen is als gevolg van een hoger rekeningsaldo dan begroot ( 635.000 t.o.v. 22.000). Het incidentele weerstandsvermogen is ook beter dan begroot ( ratio 4,88 t.o.v. 4,18), veroorzaakt doordat de risico's niet in de mate opgetreden zijn als begroot. In 2012 was de ratio van de totale weerstandscapaciteit 4,7 (7.181.155+1.077.000/1.180.000+586.000). Ten opzichte van 2012 is er dus een verslechtering zichtbaar, met name vanwege de verhoging van de financiele gevolgen in de nabije toekomst (0.a. risico s grondexploitatie en gemeentefonds) Ratio weerstandscapaciteit = beschikbare weerstandscapaciteit/ benodigde weerstandscapaciteit Ratio Beoordeling > 3,0 Uitstekende weerstandscapaciteit 2,0 3,0 Ruim voldoende weerstandscapaciteit 1,0 2,0 Voldoende weerstandscapaciteit < 1,0 Onvoldoende weerstandscapaciteit De gemeente Vaals hanteert als maximale ratio 3,0 en minimale ratio 1,0. Indien de ratio in enig jaar kleiner is dan de minimale norm, kan de continuïteit van de dienstverlening in gevaar komen. Een ratio kleiner dan 1,0 geeft aan dat de gemeente over te weinig middelen beschikt om de onderkende risico's te dragen. De gemeente is dus kwetsbaar. Bij een ratio van 1,0 is precies genoeg weerstandscapaciteit aanwezig om de onderkende risico's af te dekken. Als de ratio meer dan 3,0 is, heeft de gemeente meer dan twee keer zoveel geld voorradig als benodigd voor risico's die het heeft ingeschat. Uit de tabel blijkt dat in totaliteit de weerstandscapaciteit van Vaals uitstekend is. Hierbij dient echter de kanttekening te worden gemaakt dat de ratio ten opzichte van 2012 is gedaald. De huidige weerstandscapaciteit is in het licht van bovenstaande risico-inventarisatie ruim voldoende te noemen. Er is geen landelijke norm voor de ratio weerstandsvermogen. Pagina 92 van 140

Paragraaf Lokale heffingen Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen 1. Inhoud paragraaf Deze paragraaf heeft betrekking op zowel heffingen waarvan de besteding is gebonden aan een bepaalde specifieke taak van de gemeente en waarvan de besteding ongebonden is. De lokale heffingen vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten en zijn daarom een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van: rechtsgronden gemeentelijke belastingen gevoerde gemeentelijke beleid ten aanzien van de lokale heffingen de gehanteerde tarieven en opbrengsten 2013 ontwikkeling van de totale lastendruk een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid 2. Beleidskaders Rechtsgronden gemeentelijke belastingen De gemeentelijke belastingen zijn in 2013 geheven op grond van onderstaande verordeningen en op basis van de vermelde heffingsgrondslagen. I. Ongebonden heffingen Soort belasting Datum verordening Heffingsgrondslag Onroerende zaakbelastingen 18 december 2012 Tarief is een percentage van de vastgestelde WOZ-waarde Toeristenbelasting 18 december 2012 Per persoon (vanaf 6 jaar) per overnachting gesplitst naar campings/groepsaccomodaties en overige bedrijven Forensenbelasting 18 december 2012 Tarief is een percentage van de vastgestelde WOZ-waarde Reclamebelasting 18 december 2012 Vast bedrag per vestiging Hondenbelasting 12 december 2011 Eén vast tarief per hond II. Gebonden heffingen Soort belasting Datum verordening Heffingsgrondslag Rioolheffing 18 december 2012 - Eigenaarsheffing Tarief is een percentage van de WOZ-waarde. Verschillende tarieven voor woningen en nietwoningen. - Gebruikersheffing Tarief gedifferentieerd naar hoeveelheid waterverbruik Afvalstoffenheffing 18 december 2012 Vast tarief voor één persoons of meerpersoonshuishouden. Daarnaast aanslag voor het aantal ledigingen (volume-frequentie) Baatbelastingen Diverse verordeningen Per eigendom of per strekkende meter Pagina 93 van 140

Soort belasting Datum verordening Heffingsgrondslag Marktgeld 10 november 2003 laatste wijziging 8 november 2005 Per strekkende meter Leges 18 december 2012 Diverse tarieven opgenomen in aparte tarieventabel Parkeerbelasting 15 december 2008 laatste wijziging 13 november 2012 Afzonderlijke tarieventabel Gemeentelijk beleid lokale heffingen Naar aanleiding van het onderzoek gemeentelijke belastingen zijn diverse heffingen aangepast. Zo is bij de rioolheffing gekozen voor een scheiding tussen eigenaren en gebruikers waarbij in deze beide categorieën gekozen is voor differentiatie. Voor de toeristenbelasting wordt een onderscheid gemaakt tussen de campings/groepsaccomodaties en de overige toeristische verblijven. De forensenbelasting is een nieuwe heffing die bedoelt is voor personen die niet in de gemeente Vaals wonen maar wel een gemeubileerde woning ter beschikking hebben. In 2013 is na een zorgvuldig invoeringstraject ook de reclamebelasting voor het eerst geheven waarbij geconcludeerd mag worden dat de acceptatiegraad bij de meeste ondernemers hoog is. Hierbij heeft de nieuwe ondernemersvereniging (Stichting Ondernemers Vaals) zeker aan bijgedragen. Dit heeft onder andere geresulteerd in lagere perceptiekosten waardoor de gemeentelijke bijdrage in het ondernemersfonds zelfs hoger is dan begroot. De gemeentelijke gebonden heffingen (afvalstoffen- en rioolheffing) worden geheven om kosten op een bepaald terrein (o.a afvalverwijdering en -verwerking of de kosten van rioleringen) te kunnen dekken. Zowel voor de afvalstoffenheffing als voor de rioolheffing zijn in 2013 100% kostendekkende tarieven gehanteerd. De gemeentelijke ongebonden heffingen hoeven niet direct in relatie te worden gebracht met de te maken kosten voor een specifieke gemeentelijke taak. Deze heffingen (met name de onroerende zaakbelastingen) worden dan ook aangemerkt als algemeen dekkingsmiddel. In het licht van bovenstaande is in Vaals voor 2013 afgesproken de OZB woningen en niet-woningen met 5 % te verhogen. Bij de vaststelling van de OZB tarieven is wel rekening gehouden met de gemiddelde daling van de WOZwaarden in 2013 van ongeveer 2,6%. 3. Gehanteerde tarieven en opbrengsten 2013 Onroerende Zaakbelastingen Belastingsoort Woz-Waarde Tarief Opbrengst Eigenaar Woningen 813.601.136 0,1223% 995.034 Niet-woningen 136.809.191 0,1868% 255.560 Gebruiker Niet-Woningen 116.779.582 0,1486% 173.543 1.250.594 173.543 Totale opbrengst 1.424.128 Vermindering/Oninbaar/proceskosten -/- 19.428 Totale opbrengst na vermindering etc. 1.404.700 Totale begrote opbrengst 1.408.047 Minderopbrengst /- 3.347 De minderopbrengst wordt verklaard doordat in 2013 veel meer bezwaarschriften tegen de WOZ-waarde zijn ingediend door professionele bureau s. Deze ontvangen hiervoor een kostenvergoeding. In totaal werd een bedrag van 4.232,-- uitgekeerd. Inmiddels loopt er op nationaal niveau een discussie om deze regeling te versoberen. Forensenbelasting Omschrijving Woz-Waarde Tarief Totale opbrengst 5.828.591 0,2337% 13.621 Vermindering/Oninbaar -/- 858 Totale opbrengst na vermindering etc. 12.763 Begrote opbrengst 15.500 Minderopbrengst -/- 2.763 De minderopbrengst wordt verklaard door een afname in het aantal belastingplichtigen en dus een lagere WOZ-waarde. Pagina 94 van 140

Reclamebelasting Omschrijving Tarief Totale opbrengst 200,-- 35.050 Vermindering/Oninbaar -/- 1.467 Totale opbrengst na vermindering etc. 33.583 Perceptiekosten -/- 5.778 Netto-opbrengst 27.805 Begrote opbrengst 25.000 Meeropbrengst 2.805 De meeropbrengst wordt veroorzaakt door de lagere perceptiekosten. Deze komen ten goede aan het ondernemersfonds (zie raadsbesluit december 2012) Toeristenbelasting Aantal overnachtingen Tarief Totale opbrengst 512.267 overige bedrijven 1,35 691.560 85.068 kampeerbedrijven/groepsaccomodaties 1,00 85.068 Totale opbrengst toeristen (597.335 overnachtingen) 776.628 Primaire begrote opbrengst 806.550 Bijstelling primaire begroting -/- 20.000 Totale begrote opbrengst 786.550 Minderopbrengst -/- 9.922 De minderopbrengst wordt veroorzaakt doordat er ongeveer 30.000 overnachtingen minder dan begroot hebben plaats gevonden. Met name in het segment vakantiewoningen valt de opbrengst enigszins tegen. Als reden hiervoor kan worden aangehaald dat nu de gevolgen van de economische crisis duidelijker worden en er minder korte vakanties plaats vinden. Overzicht overnachtingen 2009 t/m 2013 Jaar 2009 2010 2011 2012 2013 Overnachtingen 610.649 609.141 633.000 629.027 597.335 Hondenbelasting Aantal honden Tarief per hond Opbrengst Totale opbrengst (980 honden) 32,70 32.046 Vermindering/oninbaar -/- 2.116 Totale opbrengst na vermindering etc. 29.930 Begrote opbrengst 31.300 Minderopbrengst /- 1.370 Er zijn meer verminderingen (vertrek of overlijden hond) verleend dan begroot waardoor de opbrengst niet helemaal gehaald wordt. Daarnaast worden verminderingen veroorzaakt doordat gezinnen welke meerdere honden hebben, deze verdelen over andere gezinsleden lagere inkomsten. Rioolheffing Belastingsoort Woz-Waarde Tarief Opbrengst Eigenaar woningen 813.441.473 0,0482% 392.079 Eigenaar niet-woningen 136.746.142 0,0731% 99.961 Totale opbrengst eigenaarsheffing 492.040 Gebruikersheffing 500m3 542.397 m3 1,09 591.213 Gebruikersheffing 501 t/ 5.000m3 47.379 m3 1,63 77.228 Gebruikersheffing > 500m3 11.845 m3 2,18 25.822 694.263 Totale opbrengst 1.186.303 Pagina 95 van 140

Vermindering/Oninbaar -/- 31.392 Totale opbrengst na vermindering etc. 1.154.911 Begrote opbrengst 1.148.250 Meeropbrengst 6.661 De meeropbrengst wordt voornamelijk veroorzaakt doordat het aantal werkelijk verbruikte m3 hoger is dan begroot. Afvalstoffenheffing Soort Aantal Tarief Opbrengst Totalen Alleenstaande 1.846 184,00 339.664 Meerpersoonshuishouden 3.067 215,00 659.405 Extra container 226 10,00 2.260 140 liter container ledigingen 47.630 3,40 161.942 240 liter container ledigingen 17.063 4,60 78.490 Ondergrondse systemen 52.462 1,00 52.462 Afvalzakken 8.820 1,00 8.820 Totale opbrengst 1.303.043 Vermindering/oninbaar -/- 57.725 Totale opbrengst na vermindering etc. 1.245.318 Begrote opbrengst 1.141.117 Meeropbrengst 104.201 De meeropbrengst heeft enerzijds te maken met meer aansluitingen en anderzijds met meer ledigingen dan begroot. Baatbelastingen Gebied Opbrengst Totalen Vijlenstraat/Groenenweg 798 Melleschet/Rott/Hilleshagen 1.133 Kerkstraat 6.077 Maastrichterlaan/Wilhelminaplein 6.371 Totale opbrengst 14.379,00 Begrote opbrengst 14.469,00 Minderopbrengst -/- 90 Marktgeld Soort plaats Tarief Opbrengst Totalen Vaste plaats 5,62 p/mtr per maand 34.394 Losse plaats 2,77 p/mtr per dag 232 Totale opbrengst 34.626 Verminderingen/oninbaar -/- 677 Totale opbrengst na vermindering etc. 33.949 Begrote opbrengst 37.240 Minderopbrengst -/- 3.291 De minderopbrengst wordt verklaard door de afname van het aantal marktkooplieden Leges Soort leges Begroting Opbrengst Meer-/minderopbrengst Bouw en woningtoezicht 425.000 161.760 -/- 263.240 Secretarie 190.000 142.136 /- 47.864 Totale opbrengst 615.000 303.896 -/- 311.104 De minderopbrengsten bouw- en woningtoezicht (omgevingsvergunningen) wordt veroorzaakt door vertraging van de nieuwbouwprojecten. Voor een uitgebreide toelichting hierop wordt verwezen naar deel 2 programmaverantwoording, programma 4 Bestuur & Dienstverlening. Pagina 96 van 140

4. Ontwikkeling van de totale lastendruk In onderstaand schema wordt de gemiddelde lastendruk aangegeven van éénpersoonshuishoudens en van gezinnen in vergelijkbare gemeenten voor het jaar 2013. De gegevens zijn afkomstig uit de Coelo atlas lokale lasten 2013 (Coelo is het Centrum voor onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden). Het Coelo brengt jaarlijks de lastendruk per gemeente in beeld. Bij de berekening is uitgegaan van gemiddelden. Uit de tabel blijkt dat Vaals inmiddels de goedkoopste gemeente van het Heuvelland is volgens dit onderzoek. Lastendruk Belastingjaar 2013 Gemeente Eénpersoonshuishouden Meerpersoonshuishouden Vaals 518,-- 684,-- Gulpen-Wittem 684,-- 760,-- Eijsden-Margraten 728,-- 822,-- Voerendaal 643,-- 711,-- Simpelveld 686,-- 748,-- Valkenburg 548,-- 811,-- Meerssen 680,-- 800,-- 5. Kwijtschelding gemeentelijke belastingen In de gemeente Vaals kan kwijtschelding worden aangevraagd voor de onroerende zaakbelastingen, de rioolheffing en de afvalstoffenheffing. Voor de overige belastingen wordt geen kwijtschelding verleend. Beoordeling van de kwijtscheldingsverzoeken vindt plaats op basis van de Leidraad Invordering Gemeentelijke belastingen 2010 van de Gemeente Vaals, welke is vastgesteld op 1 juni 2010 door het College van Burgemeester en Wethouders, gewijzigd in augustus 2013. De gemeentelijke Leidraad volgt grotendeels de landelijke wetgeving. Het grote verschil met de landelijke leidraad is dat de gemeente Vaals een kwijtscheldingsnorm hanteert van 100% (landelijke norm is 90%) van de bijstandsuitkering, waardoor meer burgers voor kwijtschelding in aanmerking komen. In de praktijk betekent dit dat iedere burger met een inkomen op bijstandsniveau kwijtschelding ontvangt, mits hij geen vermogen heeft. Onder vermogen wordt verstaan spaargeld/auto/huis enz. In onderstaand schema zijn de kwijtscheldingsverzoeken over het belastingjaar 2013 verwerkt. Hierbij is een splitsing gemaakt tussen personen welke een uitkering bij de gemeentelijke sociale dienst ontvangen (Pentasz) en personen met inkomsten van overige instanties. Vanaf 2009 is het aantal verzoeken fors gestegen in verband met de aanslagen over het aantal ledigingen van de afvalstoffenheffing. Kwijtscheldingen Soort Aantal Totaalbedrag aanslagen waarvoor kwijtschelding is gevraagd Totaalbedrag verleende kwijtscheldingen Totaalbedrag afwijzingen Uitkering sociale zaken 276 79.693 77.828 1.865 Overige uitkeringen 210 58.664 46.069 12.595 Diftar Ledigingen 684 16.501 15.777 724 Totaal 2012 1.170 154.858 139.674 15.184 Vergelijking met voorgaande jaren Totaal 2012 1.169 147.456 130.537 16.919 Totaal 2011 Totaal 2010 Totaal 2009 996 173.029 155.209 1.092 165.625 149.794 869 150.967 120.060 17.820 15.831 30.907 Totaal 2008 401 154.867 123.160 31.707 Doordat de aanslagen Diftar 2 e half jaar 2013 met dagtekening 28 februari 2014 verstuurd zijn moeten de bedragen van de te verlenen kwijtschelding nog in de financiële administratie verwerkt worden. Op de kostenplaats minima is tot nu toe 125.000,- - aan kwijtschelding geboekt. Uit bovenstaande tabel blijkt dat het totaalbedrag aan kwijtschelding in 2013 140.000,-- bedraagt. Dit betekent dat nog 15.000,-- verwerkt moet worden. Totaal is 150.000,-- voor kwijtschelding begroot. Het verschil heeft te maken met de lagere bedragen voor de afvalstoffenheffing. Pagina 97 van 140

Pagina 98 van 140

Paragraaf Treasury Jaarrekening Vaals 2013 Paragrafen 1. Inhoud paragraaf In deze paragraaf wordt ingegaan op de wijze van financiering van beleid en het beheersen van de financiële risico s die met financiering gelopen worden. Dit taakveld wordt aangeduid met de naam treasuryfunctie, vandaar de naam treasury-paragraaf. De treasuryfunctie ondersteunt de uitvoering van de programma s. De uitvoering ervan vereist snelle beslissingen in een complexer wordende geld- en kapitaalmarkt. Aan de uitvoering van de treasuryfunctie zijn budgettaire consequenties verbonden, onder meer afhankelijk van het risicoprofiel. Treasury is het sturen en beheersen van, het verantwoorden over, en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s. 2. Beleidskaders Het beleid van Vaals ten aanzien van de treasuryfunctie is vastgelegd in de beleidsnota: * Treasurystatuut 2011 (rb. 19.09.2011) Dit Treasurystatuut is een afgeleide van de Wet financiering decentrale overheden (wet Fido), welke per 1 januari 2001 is ingesteld. In dit statuut is de beleidsmatige infrastructuur van de treasuryfunctie vastgelegd in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, organisatorische en financiële kaders, de informatievoorziening en de administratieve organisatie. Een belangrijk punt uit het statuut is, dat het verstrekken van leningen aan derden en het garanderen van gelden alleen is toegestaan uit hoofde van een publieke taak. Daarnaast mag het uitzetten van gelden niet gericht zijn op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico. Aan de gemeenteraad behoort specifiek de besluitvorming toe van het vaststellen van de treasurydoelstellingen, het treasurybeleid, globale richtlijnen en limieten. Daarnaast het bewaken van de voortgang, de evaluatie en de verantwoording van de treasuryactiviteiten via het vaststellen van de begroting en de jaarrekening. De uitvoering van het treasurybeleid is gemandateerd aan het college c.q. gedelegeerd aan het hoofd sector bedrijfsvoering. 3. Algemene ontwikkelingen De renteontwikkeling voor kortlopende geldleningen: In de meerjarenbegroting 2013 is uitgegaan van een rentepercentage van 2,5% voor kortlopende geldleningen (geldmarkt); waarbij ook voor het financieringstekort vallende binnen de kasgeldlimiet werd gerekend op een rentepercentage van 2,5%. In werkelijkheid bedroeg het gemiddelde rentepercentage in 2013 voor het opnemen van een kortlopende geldlening (kasgeld 1 maand) 0,15 %. In 2013 zijn in totaal 12 kasgeldleningen aangetrokken: Bedrag Looptijd Rentepercentage Bedrag Looptijd Rentepercentage 3.500.000 18.01.13 18.02.13 0,10 % 5.000.000 22.07.13 22.08.13 0,10 % 4.000.000 18.02.13 18.03.13 0,10 % 5.000.000 22.08.13 23.09.13 0,12 % 4.000.000 18.03.14 18.04.13 0,10 % 5.000.000 23.09.13 23.10.13 0,12 % 4.000.000 18.04.13 21.05.13 0,10 % 5.000.000 23.10.13 25.11.13 0,12 % 4.000.000 21.05.13 21.06.13 0,10 % 5.000.000 25.11.13 23.12.13 0,16 % 5.000.000 21.06.13 22.07.13 0,10 % 7.500.000 23.12.13 23.01.14 0,60 % Gelet op de hoogte van de rente voor kasgeldleningen is in 2013 geen langlopende geldlening afgesloten. Hiermee is binnen de regels van de kasgeldlimiet geprofiteerd van de zeer lage kortlopende rente. De renteontwikkeling voor langlopende geldleningen: In de meerjarenbegroting 2013 is uitgegaan van een rentepercentage van 4% voor langlopende geldleningen (kapitaalmarkt). In Pagina 99 van 140

onderstaande tabel staan de rentepercentages voor langlopende leningen van 10, 15 en 25 jaar per einde 2013 opgenomen. Omschrijving 31 december 2012 31 december 2013 Lineaire lening looptijd 10 jaar 1,921 % 2,16 % Lineaire lening looptijd 15 jaar 2,274 % 2,73 % Lineaire lening looptijd 25 jaar 3,027 % 3,40 % Uit deze tabel volgt dat de rentepercentages in vergelijking met eind 2012 licht gestegen zijn. Bij het opstellen van deze paragraaf (medio april 2014) schommelt het rentepercentage voor een lening met een looptijd 20 jaar tussen de 2,30 % en de 2,8 %. 4. Treasurybeheer Risicobeheer Het risicobeheer geeft een samenvatting van het (verwachte) risicoprofiel van de organisatie en is het kernonderdeel van een treasuryparagraaf. Onder risico s wordt onder meer het renterisico op de vlottende schuld en het renterisico op de vaste schuld verstaan. Renterisico voor de vlottende schuld De werkelijke netto vlottende schuld wordt getoetst aan de toegestane omvang van de kasgeldlimiet. Deze toets vindt maandelijks plaats. Indien de werkelijke omvang van de vlottende schuld lager is dan de toegestane kasgeldlimiet, is er sprake van ruimte. Indien de werkelijke omvang hoger is dan de wettelijke toegestane omvang, is er sprake van overschrijding. Overschrijding is toegestaan voor een periode van drie kwartalen. Na deze periode moet een plan worden opgesteld om tot consolidatie (kort geld omzetten in lang geld) over te gaan. Toegestane kasgeldlimiet 2012 2013 Omvang van de jaarbegroting (exploitatie) op 1 januari 27.772.000 28.211.000 Kasgeldlimiet (vastgesteld percentage bij ministeriële regeling) 8,50% 8,50% Berekende kasgeldlimiet (percentage van de omvang jaarbegroting) 2.361.000 2.398.000 Omvang vlottende schuld (in rekening courant) per 31 december 0 0 Opgenomen kort-geld (leningen met een looptijd korter dan 1 jaar) -2.000.000-7.500.000 Totaal vlottende schuld: -2.000.000-7.500.000 Vlottende middelen: Tegoeden in rekening courant per 31 december 145.000 1.255.000 Overige uitstaande gelden < 1 jaar Totaal vlottende middelen: 145.000 1.255.000 Toets kasgeldlimiet: Totaal vlottende schuld -2.000.000-7.500.000 Totaal vlottende middelen 145.000 1.255.000 Toegestane kasgeldlimiet (zie boven) 2.361.000 2.398.000 Ruimte (+) of overschrijding (-/-) per 31 december: 506.000-3.847.000 Uit bovenstaande berekening blijkt een overschrijding van de kasgeldlimiet per 31 december 2013. Dit is echter een momentopname. De werkelijk toets van de toegestane kasgeldlimiet vind plaats over het gemiddelde van een kwartaal, Het per kwartaal aan de toezichthouder toezenden van informatie over de kasgeldlimiet is niet langer verplicht. Wel dient in de jaarrekening inzicht te worden verstrekt over de uitputting van de kasgeldlimiet in elk kwartaal van het boekjaar: Toets toegestane kasgeldlimiet per kwartaal in 2013 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal Vlottende schuld -612.000-1.059.000 0-1,430.000 Pagina 100 van 140

Vlottende middelen 97.000 363.000 1.170.000 302.000 Gemiddelde netto vlottende schuld (+) / vlottende middelen (-) -515.000-696.000-1.170.000-1.128.000 Kasgeldlimiet 2.398.000 2.398.000 2.398.000 2.398.000 Ruimte (+) / overschrijding kasgeldlimiet (-) 2.913.000 3.094.000 3.568.000 3.526.000 Bij structurele overschrijding van de kasgeldlimiet dient tot consolidatie (kort geld omzetten in lang geld) te worden overgegaan. Artikel 4 van de Wet financiering decentrale overheden (wet Fido) bepaalt namelijk, dat de gemiddelde nettovlottende schuld per kwartaal de kasgeldlimiet niet mag overschrijden. In 2012 en 2013 is hier echter geen sprake van geweest. Renterisico van de vaste schuld De renterisiconorm is bestemd om het renterisico op de vaste schuld inzichtelijk te maken. De opbouw van de leningenportefeuille dient zodanig te zijn dat het renterisico uit hoofde van renteaanpassingen en herfinanciering van leningen in voldoende mate wordt beperkt. Voorkomen moet worden dat in enig jaar een onevenredig groot deel van de leningenportefeuille geherfinancierd moet worden of op basis van de leningvoorwaarden wordt beïnvloed door een herziening van de rente. Rente risiconorm en renterisico's van de vaste schuld begroting jaarrekening 2013 Begroting 2013 Realisatie 2013 Realisatie 2012 1a. Renteherziening op vaste schuld o/g. 0 0 0 1b. Renteherziening op vaste schuld u/g 0 0 0 2. Netto renteherziening op vaste schuld (1a -/- 1b) 0 0 0 3a. Nieuw aangetrokken vaste schuld o/g 3.000.000 0 0 3b. Nieuw verstrekte lange leningen u/g 0 0 30.000 4. Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a -/- 3b) 3.000.000 0-30.000 5. Betaalde aflossingen 3.340.000 3.340.000 3.540.000 6. Herfinanciering (laagste van 4 & 5) 3.000.000 0-30.000 7. Renterisico op vaste schuld (2 + 6) 3.000.000 0-30.000 Rente risiconorm 8a. Stand van de vaste schuld 8b. Begrotings- c.q. rekeningstotaal 28.249.000 28.813.000 29.378.000 9. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 20% 20% 20% 10. Rente risiconorm 5.650.000 5.762.600 5.875.600 Toets rente risiconorm 10. Rente risiconorm 5.650.000 5.762.600 5.875.600 7. Renterisico op vaste schuld 3.000.000 0-30.000 11. Ruimte (+) / overschrijding (-) (10 -/- 7) 2.650.000 5.762.600 5.905.600 Zoals uit vorenstaand overzicht blijkt blijft het renterisico op de vaste schuld binnen de renterisiconorm. De voornaamste verklaring voor de afwijking tussen de begroting en de realisatie 2013 is dat bij het opstellen van de begroting 2013 ervan uitgegaan werd, dat er een langlopende lening van 3.000.000 moest worden afgesloten, terwijl in werkelijkheid geen langlopende lening is afgesloten. EMU-saldo Het EMU-saldo over 2013 bedraagt -/- 1.200. 5. Conclusie In 2013 is het treasurybeleid uitgevoerd binnen de gestelde kaders in het treasurystatuut en de voor 2013 opgestelde treasuryparagraaf. Pagina 101 van 140

Pagina 102 van 140

Paragraaf Verbonden partijen Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen 1. Inhoud paragraaf Deze paragraaf gaat in op de doelstellingen, activiteiten en de mate van financiële betrokkenheid van de samenwerkingsverbanden, waarin onze gemeente participeert en bestuurlijke invloed kan uitoefenen; de zogenaamde verbonden partijen. De verbonden partijen betreffen organisaties waarmee de gemeente een bestuurlijk belang én een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt hier verstaan: een zetel in het bestuur van een participatie of het hebben van stemrecht. Met financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking stelt of heeft gesteld, die ze kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij verhaald kunnen worden op de gemeente. Verbonden partijen kunnen zijn deelnemingen (bv. vennootschappen), gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. Naast verbonden partijen heeft de gemeente ook nog relaties met andere derden-partijen, die echter niet onder deze paragraaf vallen. 2. Beleidskaders Met de invoering van het dualisme is het besluit tot het participeren in een deelneming in principe niet meer aan de raad, het vormt een bestuurlijke beheerstaak voor het college. De raad stelt in deze paragraaf echter de kaders (visie) waarbinnen het college een dergelijke beheerstaak uitvoert. Deze kaders zijn overkoepelend af te leiden uit de criteria, zoals de raad die heeft gesteld ten aanzien van samenwerking. De raad streeft namelijk een pragmatische samenwerking na, waarbij voor het aangaan van een samenwerkingsverband duidelijk moet zijn dat haalbaar is: een verhoging van de kwaliteit/deskundigheid een verbetering van de effectiviteit een verlaging van de kosten (schaalvoordeel). Daarnaast stelt de raad de volgende specifieke randvoorwaarden voor het aangaan van deelnemingen in verbonden partijen, te weten: het participeren in een verbonden partij is alleen toegestaan indien daarmee een publieke (wettelijke) taak wordt gediend; het participeren in een privaatrechtelijke rechtsvorm vindt uitsluitend plaats indien onderzocht en gemotiveerd is waarom uitvoering van beleidsvoornemens niet in een publieke rechtsvorm kunnen plaatsvinden. Vanuit de kaderstellende en controlerende taak van de raad moet bewaakt worden of het beleid van de verbonden partijen correspondeert met de doelstellingen die de raad in de betreffende programma s heeft gesteld. De gemeente Vaals heeft geen aparte nota verbonden partijen, maar geeft haar visie over verbonden partijen in deze paragraaf weer. Uit het Verdiepingsonderzoek van de Provincie Limburg is geconstateerd dat Vaals voldoende voldoet aan de voorschriften gesteld aan de paragraaf verbonden partijen. De Provincie heeft ook een aanbeveling gedaan: 'Breidt deze paragraaf uit met een meerjarig inzicht in ontwikkelingen, vermogenspositie en weerstandsvermogen per verbonden partij'. Deze paragraaf zal hier een eerste opvolging aan geven. Uiteindelijk zal de aanbeveling volledig zijn opgenomen in de paragraaf verbonden partijen van de begroting 2015. 3. Overzicht verbonden partijen De gemeente Vaals participeert in de volgende verbonden partijen: Gemeenschappelijke Regelingen (GR) - Werkvoorzieningschap Oostelijk Zuid-Limburg (WOZL) - Veiligheidsregio met o.a. Regionale Brandweer Zuid-Limburg - Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zuid-Limburg (GGD) en Geneeskundige hulpverlening ongevallen en rampen Pagina 103 van 140

(GHOR) - Gemeenschappelijke Regeling Reinigingsdiensten Rd4 / NV Reinigingsdiensten Rd4 - Regionale Sociale Dienst Mergelland (Pentasz) - Omnibuzz - RUD Deelnemingen - NV Bank Nederlandse Gemeenten - NV Waterleiding Maatschappij Limburg - Enexis Holding N.V. / Attero e.d. In onderstaand overzicht volgt verdere informatie aangaande de verbonden partijen: WERKVORZIENINGSSCHAP OOSTELIJK ZUID-LIMBURG DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN Gemeenschappelijke regeling Het op het gebied van werkgelegenheid e.d. ondersteunen van in het normale arbeidsproces moeilijk plaatsbare inwoners van de deelnemende gemeenten. Het koppelen van mensen met een beperking aan bedrijven die voor hen passend werk hebben is de kern van hun activiteiten. Voorheen was Licom NV de uitvoerende partij. Door het op 19 oktober uitgesproken faillissement van Licom NV heeft het WOZL een deel van de bedrijfsactiviteiten overgenomen, een aantal ondersteunende diensten zijn niet mee overgenomen. Het voorgenomen beleid is om in 2013 de overgenomen activiteiten weer te vervreemden aan derden. De gemeenten Brunssum, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal. Lid Algemeen bestuur (wethouder Kompier) Kosten van werkvoorzieningsschap worden gedragen door de deelnemende gemeenten. Voor 2013 was in de begroting een bijdrage van 27.500 aan het werkvoorzieningsschap opgenomen. De uiteindelijke bedrage voor 2013 was 14.117. Tevens was een structurele stelpost van 200.000 opgenomen ter dekking van de financiële risico's van Licom. Door de Raad (september 2013) is besloten het eenmalige bijdrage van 67.000 uit de algemene reserve te onttrekken. In werkelijkheid is 257.504 in 2013 benodigd. Het bieden van werkgelegenheid en arbeidsrevalidatie, test- en trainingsmogelijkheden voor moeilijk in het normale arbeidsproces plaatsbare inwoners. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmarekening; specifiek het beleidsveld 'inkomenszorg sociale werkvoorziening' en zijn voornamelijk gericht op het bevorderen van de werkgelegenheid van moeilijk plaatsbare inwoners. Het WOZL heeft een deel van de bedrijfsactiviteiten van Licom NV overgenomen, te weten Topwerk, Kwekerij, Groen, Catering, Business Post, Betere Buren, Jobster en Talent. De uitvoering van de Sociale Werkvoorziening wordt voortgezet door een nieuw aantal opgezette ondernemingen Groen OZL. BV, Beschut OZL BV, Buurtbeheer Brunssum BV, Post OZL BV, Detacheringen OZL BV, WOZL Ondersteuning BV.. Bij uittreden of opheffing participeert gemeente in aanwezige schulden c.q. kosten liquidatieplan. De curatoren die door de Rechtbank Maastricht benoemd zijn in het faillissement van LICOM NV, zijn van oordeel dat het faillissement willens en wetens door de aandeelhouders teweeg zijn gebracht. Zij stellen in dat kader- brief dd. 27 februari 2014- een vordering in van 7.297.947. Het aandeel van de Gemeente hierin is 153.300 excl. wettelijke rente. Deze vordering is door de 10 gemeenten afgewezen, vertegenwoordigd door Paulussen Advocaten NV Maastricht. Tevens is het hoofd juridische zaken en de beleidsmedewerker WSW gemandateerd om de benodigde maatregelen te nemen in deze zaak. In de risicoparagraaf is melding gemaakt van deze claim. Conform de meerjarenbegroting van WOZL bij de 1 e begrotingswijziging 2013 zal het exploitatietekort vanaf 2014 afnemen. Voor 2013 is de bijdrage aan het exploitatietekort verhoogd (RB sept 2013), de bijdrage voor de jaren 2014-2017 is ongewijzigd en begroot op 200.000. Dit is hoger dan de door WOZL geschatte bijdrage voor Vaals. Van de in 2012 gevormde voorziening van 180.000 ter dekking van eventuele risico's verbonden aan het faillissement van Licom is per 31.12.2013 een restant van 120.919. Bij Pagina 104 van 140

de vaststelling van de nota reserve & voorziening febr 2014 is besloten deze voorziening te laten vrijvallen en in 2014 een reserve GR te vormen voor risico s Gemeenschappelijke Regelingen. Conform Raadsbesluit van 1 oktober 2012 is voor de overname van de activa om de bedrijfsactiviteiten te kunnen voortzetten een investeringsbudget toegekend van 165.240 (ten laste van de Algemene Reserve). Hiervan is een bedrag van 118.278 terug ontvangen. Tevens is een bedrag van 46.580 ontvangen voor afrekening van voorgaande jaren. Veiligheidsregio Zuid-Limburg DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN Gemeenschappelijke regeling. De 18 deelnemende gemeenten hebben naar aanleiding van de Wet veiligheidsregio s besloten om door intensieve samenwerking te komen tot verdere professionalisering en regionalisering van de operationele taken van de gemeentelijke kolom in het kader van rampenbestrijding en crisisbeheersing. In de Veiligheidsregio Zuid-Limburg is het organisatieonderdeel Bevolkingszorg, naast Regionale brandweer, GHOR en MCC (meld en coördinatie centrum) als vierde partner apart in de gemeenschappelijke regeling opgenomen Door samenwerking van de deelnemende gemeenten komen tot verdere professionalisering en regionalisering van de operationele taken van de gemeentelijke kolom in het kader van rampenbestrijding en crisisbeheersing. De gemeenten Beek, Brunssum, Eijsden-Margraten, Geleen/Sittard, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Stein,Susteren, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal. Lid Algemeen bestuur (burgemeester van Loo) Kosten van de Regionale Brandweer worden gedragen door de deelnemende gemeenten. Er wordt een bijdrage per inwoner verstrekt, welke per beleidstaak verschilt. Voor 2013 was de bijdrage inzake de Regionale brandweer Zuid-Limburg 548.609, begroot 548.000. Een voorlopige afrekening 2013 laat een tegoed zien van 11.475. Deze is in de jaarrekening verwerkt. Het totale tegoed blijkt 20.970 te zijn, het verschil 9.495 is in de 1 e Burap 2014 verwerkt. Per saldo is de bijdrage 2013 527.639. De GHOR sluit 2013 af met een negatief saldo van 7.185,- en wordt onttrokken uit de algemene reserve van de GHOR. Voor 2013 was voor Vaals een bijdrage van 14.000 voor Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen begroot, werkelijke kosten 10.673. Het onderdeel Programmabureau sluit af met een incidenteel postief resultaat van 52.041, welk volledig gestort wordt in de de bestemmingsreserves van het Programmabureau. Het uitvoeren van de wettelijke taak van de brandweerzorg, in te delen in vier categorieën: Repressie (de hoofdtaak: het bieden van hulp), Preparatie (het voorbereiden op het bieden van hulp), Pro-actie & Preventie (advisering en het verzorgen van voorkomende maatregelen), Kwaliteits- / na-zorg (voorlichting, e.d.). De ze activiteiten staan in relatie tot thema 4 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'openbare orde en veiligheid', en zijn gericht op de veiligheid van de inwoners en bezoekers van Vaals. Bij uittreden of opheffing participeert de gemeente in aanwezige schulden c.q. kosten van liquidatie. De Veiligheidsregio Zuid-Limburg zal zich de komende jaren inzetten om de uitgesproken ambities, maar zeker ook de opgaven die in de Wet en het Besluit veiligheidsregio s zijn opgenomen, waar te maken. Naast de vierjaarlijkse actualisatieslag van de planvorming (risicoprofiel, beleidsplan en crisisplan) gaat het hierbij onder meer om doorvoering van de versterking en verbetering van risico- en crisiscommunicatie, operationele en bestuurlijke informatievoorziening, verdere implementatie en doorontwikkeling van de regionale aanpak van de gemeentelijke crisisbeheersingsprocessen en de versterking en professionalisering van het multidisciplinair opleiden, trainen en oefenen. Deze opgaven moeten worden gerealiseerd binnen de context van bezuinigingen en taakstellingen zoals door de 18 gemeenten en de rijksoverheid zijn opgelegd. Sinds 1 januari 2009 is sprake van één brandweerkorps voor Zuid-Limburg. Daarnaast werkt de Brandweer aan het uitwerken van toekomstscenario's teneinde Pagina 105 van 140

besparingen te realiseren met behoud van de (huidige) dienstverlening. In 2015 ligt de focus op de kerntaken en op het behalen van de bezuinigingen. De begroting kent dan ook geen substantiële nieuwe beleidsontwikkelingen. Wel is sprake van een aantal relevante ontwikkelingen op landelijke schaal die gaandeweg hun effect gaan hebben. Dit heeft voor Deze verlagingen zijn reeds verwerkt in de begroting 2015 e.v. met een bijdrage van 510.000. In oktober 2012 is door de Raad de vastgesteld dat de nieuwe bandweerpost naast het politiekantoor gebouwd gaat worden. Geraamde kosten 1.453.000 excl. BTW. Oplevering heeft plaatsgevonden in december 2013 en is daarmee tijdig gebeurd. Werkelijke kosten per 31.12.2013 1.387.679. De bijdrage voor Burgernet wordt vanaf 2015 0,11 per inwoner. GGD DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN Gemeenschappelijke regeling. De GGD ZL beschermt, bewaakt en bevordert de gezondheid van alle Zuid-Limburgers met speciale aandacht voor mensen in een kwetsbare positie. Daarmee wil de GGD eraan bijdragen dat iedereen, van jong tot oud, kan deelnemen aan onze samenleving. De GGD doet dit namens de gemeenten die de taak hebben om de lokale publieke belangen op het gebied van volksgezondheid te behartigen. De GGD is het regionale centrum voor kennis en onderzoek naar volksgezondheid. De GGD stimuleert en ondersteunt andere partijen om bij te dragen aan een gezonder ZL. Zij stuurt aan op een gezamenlijke en integrale aanpak door diverse samenwerkingspartners; bijvoorbeeld door zorg, welzijn en veiligheid, door publieke en private gezondheidszorg en door preventie en curatie. Beek, Brunssum, Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Meersen, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Sittard-Geleen, Stein, Vaals, Valkenburg aan de Geul en Voerendaal. GGD Lid Algemeen Bestuur (wethouder Vroemen) De deelnemende gemeenten zijn o.a. de financier van de Wet Publieke Gezondheid (WPG). Tevens zijn zij o.a. Financier van de GHOR. Zij nemen, op basis van het PKA-model (Product Keuze Aanbod) verplichte en aanvullende producten af tegen vastgestelde tarieven. Voor 2013 was een bijdrage van 146.000 voor gezondheidszorg begroot, werkelijke kosten 141.676. De activiteiten van de GGD staan in relatie tot thema 1 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'gezondheidszorg preventieve gezondheidszorg', en zijn gericht op het bereikbaar / beschikbaar zijn van voorzieningen op het vlak van gezondheidszorg. De activiteiten van de GHOR staan in relatie tot thema 4 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'openbare orde en veiligheid rampenbestrijding', en zijn gericht op de veiligheid van de inwoners en bezoekers van Vaals. Bij uittreden of opheffing participeert de gemeente in aanwezige schulden c.q. kosten van liquidatie. De in de WPG opgenomen wettelijke taakvelden, de ambities uit de nota gezondheidsbeleid 2012-2015 Een gezonde koers voor Zuid-Limburg en de kaders voor het gezondheidsbeleid 2012-2015 Een gezonde koers voor Vaals vormen de uitgangspunten voor de jaarlijkse uitvoeringsprogramma s. De regionale afspraken, vastgelegd in de regionale nota, worden uitgevoerd door de GGD. Naast de regionale afspraken maakt de GGD ook lokale afspraken met de gemeenten, in Vaals bijv. binnen de wijkgerichte gezondheidsaanpak. Het is de eerste keer dat er sprake is van een regionale nota, die door alle 18 Zuid- Limburgse gemeenten is vastgesteld. Op 11 februari 2014 heeft de raad een positief gevoelen geuit inzake de huisvestingsproblematiek (afwaardering boekwaarden). Dit betekent voor de gemeente Vaals een incidenteel financieel effect van 75.000 nadelig. Financiële verwerking hiervan heeft plaatsgevonden in de 1 e bestuursrapportage 2014. Pagina 106 van 140

RD 4 DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN Naamloze Vennootschap (NV) / Gemeenschappelijke Regeling Het tot stand brengen van een doelmatige, milieuhygiënische verantwoorde en marktconforme inzameling en verwerking van afvalstoffen, in het bijzonder - maar niet beperkt tot - bedrijfsafvalstoffen, het adviseren op het gebied van ontwikkeling en implementatie van milieubeleid, een en ander met inachtneming van het provinciaal milieubeleidsplan als bedoeld in de Wet milieubeheer en van het door de overheid gevoerde afvalstoffenbeleid. De gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Nuth, Simpelveld, Vaals en Voerendaal, Eijsden-Margraten. Aandeelhouder ==> In het algemeen Bestuur zijn de deelnemende gemeenten met 1 lid vertegenwoordigd (Wethouder Verbeek). Deelneming in het aandelenkapitaal. Voor alle taken uitbesteed bij Rd4 worden de kosten op basis van prijzen per ton afval bij de deelnemende gemeenten in rekening gebracht. Aandeel Het aandelenkapitaal van 4.490 (989 aandelen van nominaal groot 4,54) is volledig afgeschreven. In 2013 is een bedrag van 1.508,- ontvangen, zijnde het dividend 2012. De basisactiviteiten hebben te maken met de verwijdering van de huishoudelijke afvalstromen. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in het (op)halen (restafval, gft, papier, grof vuil, snoeiafval), straatvoorzieningen (glas, papier, textiel) en de overige diensten (servicepunt). Daarnaast bestaan nog diverse plusactiviteiten, zoals het runnen van het kringloopcentrum. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 2 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'afval', en zijn onder meer gericht op het verminderen van de belasting op het milieu. Bij uittreden of wijziging takenpakket dient door de gemeente een schadeloosstelling plaats te vinden. In 2014 is de textielsortering kosten neutraal opgestart die extra werkgelegenheid oplevert voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ook besteedt Rd4 veel aandacht aan duurzaamheid o.a. door het aanbrengen van zonnepanelen, vervanging en aanschaf van voertuigen die minder CO2 uitstoten, medewerkers bewust te maken van rijgedrag en natuurlijk het nieuwe afvalbeleid dat gericht is op verdere scheiding van de afvalcomponenten. De belangrijkste ontwikkeling welke uit de ontwerpbegroting 2015 blijkt, is dat de bijdrage van de gemeente Vaals in 2015 met 25.655 (3,7%) toenemen (van 687.777 2014 naar 713.432). Deze stijging is onder andere het gevolg van de dalende prijs voor oud-papier, de 9 extra in 2013 geplaatste ondergrondse afvalcontainers en de wijziging in de kunststofafvalvergoeding van de Rijksoverheid. REGIONALE SOCIALE DIENST MERGELLAND (PENTASZ) DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN Gemeenschappelijke regeling. Werkzaam zijn op het gebied van het begeleiden van sociaal zwakkeren in het zoeken van werk en secundair, indien het werk geen bestaansminimum biedt, het helpen middels inkomensondersteunende maatregelen (kerntaken Werk, Inkomen en Zorg). De gemeenten Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Meerssen en Vaals Lid Algemeen Bestuur (dhr. Kersten); lid Dagelijks Bestuur (wethouder Kompier) De kosten van de Regionale Sociale Dienst Pentasz Mergelland worden gedragen door de deelnemende gemeenten. De bijdrage per deelnemende gemeente (voor de zogenaamde beheerskosten) wordt voor de personele kosten berekend op basis van het aantal bijstandscliënten en voor de materiële kosten op basis van het aantal inwoners. Voor 2013 is de bijdrage aan beheerskosten 1.103.675 in de beheerskosten (geraamd 956.962), inclusief een voordeel 75.544 voor compensabele BTW. Het toeleiden naar werk, verzorgen van werkvoorzieningen op maat, het verstrekken van uitkeringen, verzorgen van inburgeringstrajecten en scholing, zorgproducten (o.a. bijzondere bijstand) en verstrekken van informatie en advies. Deze activiteiten staan in Pagina 107 van 140

RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'inkomenszorg', en zijn gericht op het helpen bij het zoeken naar werk en het bieden van inkomensondersteunende voorzieningen. Bij uittreden of opheffing participeert de gemeente in de aanwezige schulden c.q. kosten van liquidatie. In september 2010 heeft uw raad het rapport functioneren en effectiviteit sociale dienst vastgesteld. Naar aanleiding van dit rapport is op het terrein van re-integratie (toeleiding naar betaald werk dan wel maatschappelijke activering) een veel actievere samenwerking tussen Pentasz en de gemeente Vaals tot stand gekomen. OMNIBUZZ DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN Gemeenschappelijke regeling. Voorzien in een zo doelmatig mogelijke uitvoering van de samenwerking tussen de gemeenten op het gebied van Collectief Vraagafhankelijk Vervoer, welke voor de inwoners van de deelnemende gemeenten beschikbaar is. 10 gemeenten in Zuid-Limburg Lid Algemeen Bestuur (Wethouder Vroemen) Alle kosten verband houdend met deze GR worden gedragen door de deelnemende gemeenten. De bijdrage per deelnemende gemeente wordt bepaald op basis van het aantal inwoners. Voor 2013 is een bedrag van 154.239,- als bijdrage betaald, geraamd was een bijdrage van 200.456,- (begroot na wijzigingen). Daarnaast is in 2013 een bedrag ad 37.720,- ontvangen, zijnde afrekening 2012 (reeds bijgesteld in 2 e burap 2013). Het leveren van producten op het gebied van collectief en individueel vraagafhankelijk vervoer via het concept Regiotaxi Limburg. Het verzorgen van de administratie en de benodigde managementinformatie voor de gemeenten. Tevens het verzorgen van de coördinatie tussen alle betrokken partijen. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 1 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'maatschappelijke ondersteuning vervoersvoorzieningen WMO', gericht op het welzijn van iedereen en het welzijn van specifieke doelgroepen in het bijzonder in de gemeente Vaals. Tegenvallende bedrijfsresultaten van de NV hebben een negatief effect op de jaarlijks te ontvangen dividenduitkering. Daarnaast kunnen structureel negatieve bedrijfsresultaten tot een benodigde bijstelling van de boekwaarde van het aandelenkapitaal leiden. RUD Regionale Uitvoeringsdienst DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN Gemeenschappelijke regeling. Doel van de RUD is om een regionale organisatie te vormen die effectief en efficiënt opereert op het gebied van WABO en handhaving van de VROM-taken 19 deelnemers (zijnde de Zuid-Limburgse gemeenten en de provincie Limburg) én de specialistische milieutaken van Heerlen, Sittard-Geleen, Maastricht en de intergemeentelijke milieudienst van Beek, Nuth en Stein. Op termijn zullen, naar verwachting, ook aanvullende taken van het Rijk, provincie en waterschappen in de RUD ondergebracht worden. Lid Algemeen Bestuur (Burgemeester van Loo) Via een verdeelsleutel is een netto uurtarief berekend. In dat netto uurtarief zijn zowel de inhoudelijke taken, overhead en bedrijfsvoering verdisconteert. Voor 2013 is een bedrag van 17.000 aan de RUD bijgedragen. Hiervoor was een PM-post begroot, omdat ten tijde van het opstellen van de begroting 2013 (medio 2012) onzeker was welk bedrag de gemeente Vaals aan de RUD moest bijdragen. Het loket voor vergunningaanvragen waar de gemeente het bevoegd gezag voor is, blijft ook bij de gemeente. In de RUD worden uitvoerende taken (backoffice) ondergebracht. Bij de uitvoering van de taken door de RUD geldt dat de gemeente ondersteuning krijgt van de RUD op basis en naar rato van de gemeentelijke bijdrage. De bijdrage wordt vertaald naar productieafspraken per jaar. De gemeente blijft te allen tijde verantwoordelijk voor het eigen ambitieniveau. De RUD is een beleidsarme Pagina 108 van 140

RISICO'S EN KANSEN uitvoeringsorganisatie en is in die zin uitsluitend verantwoordelijk voor de kwaliteit van de geleverde producten en diensten. Het college maakt één- of meerjarige dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) met de RUD waarin wordt vastgelegd welke producten en diensten afgenomen worden. Jaarlijks wordt dit geconcretiseerd in een werkplan. In de DVO s kunnen maatwerkafspraken gemaakt worden met de RUD. Veronderstelling is dat door bundeling van taken in de RUD Zuid-Limburg niet alleen de kwaliteit toeneemt, maar ook efficiënte gewerkt kan worden. In een periode van 4 jaar wordt voor de deelnemende gemeenten toegewerkt naar 5% efficiencywinst. WATERLEIDING MAATSCHAPPIJ LIMBURG DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG Naamloze Vennootschap (NV) Voorzien in de behoefte aan water in de provincie Limburg en aangrenzende gebieden. Alle Limburgse gemeenten Aandeelhouder Alleen de provincie Limburg en de in Limburg gelegen gemeenten kunnen aandeelhouder zijn. Het betreft een deelneming in het aandelenkapitaal. Dividend 2013 over 2012 is 1.007,79. ACTIVITEITEN/PRESTATIES /EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN Aandeel: De nominale waarde van het gemeentelijk aandelenkapitaal bedraagt 13.614 (3 aandelen van nominaal 4.538). Dit aandelenkapitaal is volledig afgeschreven. Medio 2011 is het aantal aandelen gewijzigd van 4 naar 3, als gevolg van een herverdeling c.q. herschikking op basis van het aantal inwoners. De akte hieromtrent is op 12 augustus 2011 getekend. Het verzorgen van de drinkwaterproductie- en distributie en het geven van voorlichting op het gebied van drinkwater. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 2 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'openbaar groen gemeentegronden', en zijn onder meer gericht op het onderhouden, in stand houden en verbeteren van de drinkwatervoorziening. Doordat in het verleden reeds afschrijving van het aandelenpakket heeft plaatsgevonden en geen dividend wordt uitgekeerd, blijft het risico beperkt tot benodigde extra bijdragen bij mogelijke toekomstige tegenvallende bedrijfsresultaten van de NV. ENEXIS HOLDING DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG Naamloze Vennootschap (NV) Als gevolg van de invoering van de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON) in Nederland diende Essent uiterlijk vóór 1 januari 2011 gesplitst te worden in een netwerkbedrijf en een Productie- en Levering Bedrijf. Deze verplichte splitsing is echter al doorgevoerd per 30 juni 2009. Op basis van de wet zijn de publieke aandeelhouders van Essent N.V. voor exact hetzelfde aandelenpercentage aandeelhouder van Enexis. De vennootschap Enexis Holding N.V. heeft de volgende doelstellingen: a. het (doen) distribueren en het (doen) transporteren van energie, zoals elektriciteit, gas, warmte en (warm) water; b. het in stand houden, (doen) beheren, (doen) exploiteren en (doen) uitbreiden van distributie en transportnetten in relatie tot energie; c. het doen uitvoeren van alle taken die ingevolge de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet zijn toebedeeld aan een netbeheerder zoals daarin bedoeld; d. het binnen de wettelijke grenzen ontplooien van andere operationele en ondersteunende activiteiten. Tal van gemeenten; Vaals is aangesloten bij VEGAL (Vereniging Gemeenten Aandeelhouders in Limburg binnen Enexis Holding) Aandeelhouder; dit belang wordt waargenomen door Wethouder Kompier. Het betreft een deelneming in het aandelenkapitaal. Aandeel: Het nominale aandelenpakket bedraagt 180.900 (180.900 aandelen van nominaal groot 1). De boekwaarde van de aandelen is 60.805. Pagina 109 van 140

ENEXIS HOLDING Naamloze Vennootschap (NV) ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN De gemeente ontvangt jaarlijks naar rato van het aantal aandelen een dividend. Daarnaast ontvangen de gemeenten nog een inconveniënten-toeslag. In 2013 is 138.380 aan dividend 2012 en 28.441 aan inconveniënten-toeslag ontvangen. De gemeente Vaals heeft in 2013 330.923 ontvangen aan rente over de uitgezette gelden. Activiteiten op de gebieden van energievoorziening, communicatiesystemen en diensten, zorg voor een schoon en gezond milieu en voorzieningen of diensten die met het vorenstaande samenhangen of daaraan verwant zijn. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'economie nutsbedrijven'. Het risico voor de aandeelhouders is relatief gering. Het nominaal aandelenkapitaal van Enexis Holding NV bedraagt 149.682.196. Daarmee zijn op grond van de wet (art 2:81 BW) de verplichtingen en daarmee de aansprakelijkheid van de aandeelhouders in totaliteit jegens Enexis Holding NV ook beperkt tot hun aandeel in dit bedrag. Enexis Holding N.V. opereert in een gereguleerde markt, onder toezicht van de Energiekamer. Op basis van de businessplannen wordt voor de komende jaren een relatief bescheiden winst verwacht. ATTERO HOLDING (V/H ESSENT MILIEU HOLDING) DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG Naamloze Vennootschap (NV) Attero Holding zal optreden als houdstermaatschappij van Attero. Aangezien Attero geen onderdeel uitmaakte van de verkoop van Essent N.V. aan RWE is onderzocht of een separate verkoop van Attero mogelijk was. De uiteindelijke resultaten van het verkoopproces waren teleurstellend waarna de Raad van Bestuur van Essent N.V., in overleg met de aandeelhouders van Essent N.V. hebben besloten het verkoopproces stop te zetten. De aandeelhouders van Essent N.V., waren al indirect aandeelhouder van Attero, maar zijn nu rechtstreeks aandeelhouder van Attero. Attero heeft ten doel: het deelnemen in vennootschappen die werkzaam zijn op het gebied van de afvalverwijdering en verwerking, recycling/verwerking en het geschikt maken van afval tot producten voor hergebruik en energieopwekking. Tal van gemeenten; Vaals is aangesloten bij VEGAL (Vereniging Gemeenten Aandeelhouders in Limburg binnen Enexis Holding) Aandeelhouder; dit belang wordt waargenomen door Wethouder Kompier. Het betreft een deelneming in het aandelenkapitaal. Aandeel: Het nominale aandelenpakket bedraagt 1.809 (180.900 aandelen van nominaal groot 0,01). De boekwaarde van de aandelen is 1. ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN De gemeente ontvangt jaarlijks naar rato van het aantal aandelen een dividend, in 2013 9.063 ontvangen als zijnde dividend 2012. Activiteiten op de gebieden van afvalverwijdering en verwerking en voorzieningen of diensten die met het vorenstaande samenhangen of daaraan verwant zijn. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het beleidsveld 'economie nutsbedrijven'. Het risico voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot het nominale aandelenkapitaal van Attero. Daarmee zijn op grond van de wet (art 2:81 BW) de verplichtingen en daarmee de aansprakelijkheid van de aandeelhouders in totaliteit jegens Attero Holding NV ook beperkt tot hun aandeel in dit bedrag. In april 2014 is een voorstel om tot verkoop van de aandelen over te gaan goedgekeurd door het College. De volmacht tot verkoop is gegeven. De transactie vindt doorgang indien ten minste 80% van de aandelen in Attero worden aangeboden. Er is een eenmalige opbrengst voor de gemeente mee gemoeid van ca. 200.000. Daartegenover staat een verlies van jaarlijkse dividend. Pagina 110 van 140

PUBLIEK BELANG ELEK- TRICITEITSPRODUCTIE ONTWIKKELINGEN Besloten Vennootschap (BV) Publiek belang elektriciteitsproductie is in 2012 verkocht en is daarmee een stille vennootschap geworden. Uiteraard ontvangen we ook geen dividend meer. Special Purpose Vehicles (SPV's): Verkoop Vennootschap BV DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN Besloten Vennootschap (BV) De Vennootschap heeft ten doel het uitoefenen van alle rechten en verplichtingen van haar aandeelhouders ten opzichte van Essent N.V. en RWE AG of hun rechtsopvolgers onder algemene of bijzondere titel, voortvloeiende uit de verkoopovereenkomst voor de verkoop van Essent N.V., welke rechten en verplichtingen de vennootschap via contractoverneming heeft verkregen van de aandeelhouders. Tevens heeft de Vennootschap tot doel het beheren of doen beheren van fondsen ter dekking van eventuele aansprakelijkheid van de aandeelhouders naar aanleiding van de verkoopovereenkomst voor de verkoop van Essent N.V. Tal van gemeenten; Vaals is aangesloten bij VEGAL (Vereniging Gemeenten Aandeelhouders in Limburg binnen Enexis Holding) Aandeelhouder; dit belang wordt waargenomen door Wethouder Kompier. De gemeente Vaals heeft in deze vennootschap een deelneming in het aandelenkapitaal. Het nominale aandelenpakket bedraagt 24 (2.417 aandelen van nominaal groot 0,01), welke gelijk is aan de boekwaarde per deelneming. In 2013 is er na een AVVA een eenmalige agio uitgekeerd van 7.251. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschappen. De looptijd van deze B.V. is afhankelijk van de periode dat claims onder deze escrow (lees bankrekening) kunnen worden ingediend en afgewikkeld. Op het beheerde geld zal een rentevergoeding worden uitgekeerd en een eventueel overschot op het einde komt geheel ten goede aan de Verkopende aandeelhouders. Vordering op Enexis BV DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG RISICO'S EN KANSEN Besloten Vennootschap (BV) De Vennootschap heeft ten doel het verkrijgen van de Bruglening. Tevens heeft de Vennootschap ten doel het beheren en administreren van de Back-to-Back leningen en Aandeelhoudersleningen, inclusief het uitvoeren van alle aan de Back-to-Back Leningen en Aandeelhoudersleningen verbonden rechten en verplichtingen. Tal van gemeenten; Vaals is aangesloten bij VEGAL (Vereniging Gemeenten Aandeelhouders in Limburg binnen Enexis Holding) Aandeelhouder; dit belang wordt waargenomen door Wethouder Kompier. De gemeente Vaals heeft in deze vennootschap een deelneming in het aandelenkapitaal. Het nominale aandelenpakket bedraagt 24 (2.417 aandelen van nominaal groot 0,01), welke gelijk is aan de boekwaarde per deelneming. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschappen. Daarnaast loopt Vordering op Enexis beheerste risico's op Enexis Holding voor de niettijdige betaling van rente en/of aflossing en, in het ergste geval, faillissement van Enexis Holding. ONTWIKKELINGEN De vordering is vastgelegd in een leningovereenkomst bestaande uit vier tranches (3, 5, 7 en 10 jaar). De eerste tranche is in 2012 afgelopen, er heeft een aflossing plaatsgevonden van 543.825 (zie deel 3 Balans). De ontvangen rente in 2013 is 98.362. CBL Vennootschap BV DOEL Besloten Vennootschap (BV) De vennootschap heeft ten doel het beheren of doen beheren van fondsen ter dekking van eventuele aansprakelijkheid van haar aandeelhouders in het kader van cross border Pagina 111 van 140

PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG RISICO'S EN KANSEN ONTWIKKELINGEN leases naar aanleiding van de verkoopovereenkomst voor de verkoop van Essent N.V. Tal van gemeenten; Vaals is aangesloten bij VEGAL (Vereniging Gemeenten Aandeelhouders in Limburg binnen Enexis Holding) Aandeelhouder; dit belang wordt waargenomen door Wethouder Kompier. De gemeente Vaals heeft in deze vennootschap een deelneming in het aandelenkapitaal. Het nominale aandelenpakket bedraagt 24 (2.417 aandelen van nominaal groot 0,01), welke gelijk is aan de boekwaarde per deelneming. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschappen. De looptijd van deze B.V. is afhankelijk van de doorlooptijd van de nog openstaande CBL contracten en de claims die onder deze escrow (CBL-fonds) kunnen worden ingediend en afgewikkeld. Op het beheerde geld zal een rentevergoeding worden toegevoegd aan het fonds. Een eventueel overschot in het CBL-fonds komt op het einde voor 50% ten goede aan de Verkopende aandeelhouders. Claim Staat Vennootschap BV DOEL PARTIJEN BESTUURLIJK BELANG FINANCIEEL BELANG RISICO'S EN KANSEN Besloten Vennootschap (BV) De vennootschap heeft ten doel het verstrekken van garanties, het verbinden van de vennootschap en het bezwaren van activa van de vennootschap ten behoeve van ondernemingen en vennootschappen waarmee de vennootschap in een groep is verbonden. Tal van gemeenten; Vaals is aangesloten bij VEGAL (Vereniging Gemeenten Aandeelhouders in Limburg binnen Enexis Holding) Aandeelhouder; dit belang wordt waargenomen door Wethouder Kompier. De gemeente Vaals heeft in deze vennootschap een deelneming in het aandelenkapitaal. Het nominale aandelenpakket bedraagt 24 (2.417 aandelen van nominaal groot 0,01), welke gelijk is aan de boekwaarde per deelneming. Het risico en daarmee de aansprakelijkheid voor de aandeelhouders is relatief gering en beperkt tot de hoogte van het nominale aandelenkapitaal van deze vennootschappen. ONTWIKKELINGEN De looptijd van deze B.V. is afhankelijk van de uitspraak in de gerechtelijke procedure. Een eventuele schadevergoeding komt geheel ten goede aan de Verkopende aandeelhouders. Overige deelnemingen De Stichting Essent Sustainability Development heeft als doel het toezien op de status van het duurzaamheidscontract getekend tussen RWE en Essent, in het vervreemdingsproces van de aandelen Essent. De stichting heeft een puur toezichthoudende functie. In deze stichting is geen geld ingebracht, waardoor geen risico bestaat voor de deelnemers. Pagina 112 van 140

Paragraaf Grondbeleid Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen 1. Inhoud paragraaf De paragraaf grondbeleid gaat in op het beleid en de positie die de gemeente inneemt ten aanzien van gronden (onroerend goed). Door middel van grondbeleid kan de Gemeente invloed uitoefenen op de wijze waarop gronden worden gebruikt. Grondbeleid is dus geen doel op zich, maar een middel om de gemeentelijke doelstellingen op het gebied van ruimtelijke ordening en gebiedsontwikkeling te bereiken. Het biedt de instrumenten om de regie over die ruimtelijke ontwikkeling te kunnen voeren. Gronden in eigendom worden gezien als 'voorraad', een bedrijfsmiddel waarmee een toekomstig product kan worden gerealiseerd. Met de 'grondpositie' kan de gemeente in bepaalde mate sturen om toekomstige (gewenste) ontwikkelingen te doen plaatsvinden. Het grondbeleid heeft een grote invloed op en samenhang met de thema's Wonen & Verkeer (ontwikkeling woningbouwprojecten), Werk & Economie (economische component => realisatie winkelvoorzieningen, extra werkgelegenheid e.d.) en Bestuur & Dienstverlening (financiële component). Deze paragraaf beoogt inzicht te geven in de financiële risico's die de gemeente bij de diverse grondexploitaties loopt. 2. Beleidskaders Bij de ontwikkeling van een gebied is de gemeente gehouden aan de geldende wettelijke en ruimtelijke kaders. Deze zijn vastgelegd in Europese en nationale wet- en regelgeving, maar ook in provinciale en regionale beleidsnota s, kadernota s en visiedocumenten. In het Besluit Begroting en Verantwoording Provincie en Gemeenten (BBV) en de verordening artikel 212 van de Gemeentewet worden beheersmatige aspecten in paragrafen behandeld. In artikel 11g van deze verordening is het kader aangegeven: In de paragraaf grondbeleid van de begroting en jaarstukken wordt ingegaan op de uitvoering van de nota grondbeleid en de financiële ontwikkelingen van de in ontwikkeling genomen projecten. Een belangrijk visiedocument is de Strategische Visie Vaals 2020 ( Geef vorm aan Vaals ). Hierin zijn de visie, ambities, doelstellingen en het gewenste toekomstbeeld van de Gemeente in 2020 geschetst. De hoofdlijnen van de strategische visie zijn gericht op het in evenwicht brengen van de sociale stratificatie, het verhogen van de sociale cohesie en het tegengaan van scheefgroei in de huidige woningvoorraad. Mede door de inzet van grondbeleidsinstrumenten wil de Gemeente invulling hieraan geven. In tijden waarin de wereld van projectontwikkeling en woningbouw zich in een crisis bevindt, lopen gemeenten extra risico's met het aanhouden c.q. aankopen van gronden voor ontwikkeling. Met name in krimpgebieden. Voor Vaals ligt dit wellicht anders. Met name gezien de kansen vanuit de ontwikkelingen aan de andere kant van de grens, Aken. Aken ontwikkelt zich steeds verder als studentenstad. Momenteel telt Aken ca. 44.500 studenten, maar mede door de bouw van een nieuwe Campus aan de RWTH zal het aantal studenten met ruim 9% toenemen tot 48.600 in 2015. Ook zal het aantal medewerkers aan de RWTH naar verwachting sterk stijgen, ca. 10.000 banen worden verwacht. De vraag naar woningen in Aken zal te groot zijn in relatie tot het aanbod. Aken heeft beperkte mogelijkheden tot uitbreiding van het woningaanbod. Vaals zou daar voor een deel in kunnen voorzien. De instroom van studenten, jonge gezinnen en (hoogopgeleide) RWTH medewerkers kan een belangrijke impuls vormen voor de kwaliteit van de lokale samenleving, waarbij de pluriformiteit en de sociale stratificatie worden versterkt. Daarnaast biedt dit kansen voor de lokale economie, waardoor de gemeente ook in de toekomst kan (blijven) voorzien in de gewenste/benodigde faciliteiten en wijzigende behoeften van de inwoners. Vanuit dit toekomstperspectief wordt momenteel een aantal grondexploitaties gevoerd. Doel is om de woningvoorraad zodanig te sturen dat er een passend aanbod van studentenwoningen, woon-zorg-voorzieningen en woningen voor jonge gezinnen uit de euregio ontstaat. In het Uitvoeringsplan van de Strategische Visie wordt de regierol van de Gemeente Vaals beschreven. Daarin staat onder andere dat de Gemeente de geformuleerde visie en ambities niet geheel op eigen kracht kan en wil waar maken en dat de ontwikkelingsstrategie gericht is op het vormen van strategische allianties met andere (private) partijen. De Nota Grondbeleid is in december 2013 opnieuw vastgesteld en biedt kaders en handvatten om te kunnen bepalen of en zo ja welk instrumentarium de gemeente kan inzetten bij het verwezenlijken van haar ruimtelijke doelstellingen en welke rol in welke situatie het meeste geschikt is. Pagina 113 van 140

In deze Nota Grondbeleid worden de spelregels vastgesteld voor het te voeren grondbeleid. Daarbij is bepaald dat de ontwikkeling van gronden op verschillende manieren kan worden ingevuld. In de beginfase van een ontwikkeling wordt door het College de vorm van grondbeleid van het onderhavige project gekozen. Per situatie en locatie kan dit verschillen. Welke vorm gekozen wordt is afhankelijk van de prioriteit die zij stelt aan een ontwikkeling (mate van de ontwikkeling willen ), ingegeven door bijvoorbeeld de Strategische visie. Elementen die, naast de ruimtelijke belangen, bij de afweging worden meegenomen zijn (deze bepalen de mate van een ontwikkeling kunnen invullen): - Financiële mogelijkheden; Inschatting van kosten en baten, aankoopkosten, plankosten - Planschades; - Tijdsplanning: termijn van ontwikkeling, rente + inflatie; - Impact op het weerstandvermogen; - Gevoeligheidsanalyse (bijv. markt/economische ontwikkelingen), afbreukrisico. Mogelijke vormen van Grondbeleid zijn actief of facilitair grondbeleid of een samenwerkingsvorm. Voor wat betreft strategische aankopen is het College het besluitvormende orgaan, waarbij het College altijd er naar zal streven om vooraf een gevoelen-uitspraak aan de raad voor te leggen. 3. Financiële positie / Weerstandsvermogen Grondbeleid heeft een grote financiële impact. De eventuele baten maar ook financiële risico's zijn van invloed op de algemene financiële positie van de gemeente. Risico's kunnen worden gelopen onder meer ten gevolge van of vloeien voort uit: algemene markttendens, conjunctuur en renterisico's; het niet of niet tijdig kunnen verwerven van grond in uitbreidingslocaties; milieurisico's (bodemverontreiniging); lagere grondopbrengsten dan wel lagere opbrengststijgingen dan voorzien in een exploitatieberekening. Hoewel bij planontwikkelingen en exploitatieberekeningen getracht wordt de risico's zoveel mogelijk te minimaliseren, is het noodzakelijk een algemene buffer achter de hand te houden. Zie hiervoor de paragraaf Risicomanagement en Weerstandsvermogen. Op dit moment heeft de gemeente geen afzonderlijke reserve om eventuele financiële risico's op te vangen. In onderdeel 4 en 5 van deze paragraaf grondbeleid zal nader worden ingegaan op de financiële impact van de lopende projecten. 4. Overzicht lopende (bouw)grondexploitaties inclusief resultaatverwachting Onderstaand volgt een overzicht van de onderhanden projecten van de gemeente Vaals. Boekwaarde per 31.12.2012 Boekwaarde per 31.12.2013 Resultaatverwachting Von Clermontpark I Von Clermontpark II Eschberg Noord (3e fase) 4.689.639 4.801.619 0 1.111.028 1.186.631 0 0 0 0 Vijlen / Lemiers 558.881 0 385.000 't Schanes 914.778 0 0 Julianaplein 455.123 515.000 0 A] Stadsvernieuwingsproject Von Clermontpark I en II Het terrein Von Clermontpark I bestaat uit 3 blokken, A, C en D. Blok A (grote stuk langs Vijver) en Blok C (kleine stuk langs vijver) hebben als doel huisvesting van studenten en medewerkers van de RWTH. Ook blok D heeft als doel huisvesting van studenten en medewerkers, maar ook is een WoZoCo een optie. Ook in 2013 hebben onderhandelingen plaatsgevonden met een projectontwikkelaars. Het BP is in december 2013 definitief vastgesteld. In 2013 aangegeven dat 1e helft 2014 een herwaardering te overwegen valt, indien nog geen ontwikkelingen concreet zijn. Er zijn echter nog steeds goede vooruitzichten dat projecten gaan landen, zeker omdat de ruimte in Aken inmiddels op is en de uitbreiding bij de RWTH steeds meer voelbaar wordt. Derhalve wordt vastgehouden aan de realisatie van de huidige boekwaarden (van VCP I en VCP II in totaliteit). Er is op dit moment nog geen reden voor een afwaardering. Pagina 114 van 140

In 2014 worden met mogelijke partijen gesprekken gevoerd inzake de doorontwikkeling. Start bouwactiviteiten vooralsnog gepland voor 2014/2015. Deze voorgaande planning is geheel afhankelijk van de financieringsmogelijkheden van de geïnteresseerde partijen. Het terrein Von Clermontpark II bestaat o.a. uit het Wit-Groen terrein en het voormalig Opel Hekkert terrein, beide zijn voor studentenhuisvesting voorzien. De Raad heeft in december 2013 besloten om een nieuwe sporthal te realiseren op een deel van het VCPII. Er is op dit moment nog geen reden voor een afwaardering. Er zijn echter nog steeds goede vooruitzichten dat de projecten VCP I en VCP II gaan landen, zeker omdat de ruimte in Aken inmiddels op is en de uitbreiding bij de RWTH steeds meer voelbaar wordt. Derhalve wordt vastgehouden aan de realisatie van de huidige boekwaarden (van VCP I en VCP II in totaliteit 6 miljoen). Het effect als de boekwaardes eventueel niet worden gerealiseerd is gering. Dit risico is meegenomen in de paragraaf weerstandsvermogen. C] Eschberg Noord (3e fase) In de 3e fase van het project Eschberg Noord waren meer dan 70 woningen ('projectwoningen' en 'vrije kavel woningen') voorzien. Alle vrije kavels zijn nu verkocht, de laatste 2 woningen worden in 2014 gerealiseerd. De overige woningen zijn gereed De geplande realisatie van 21 projectmatige woningen door Grouwels Daelmans heeft een nieuwe impuls gekregen doordat Grouwels-Daelmans een verandering heeft aangebracht in het ontwerp van de woningen. De verkoop van dit nieuwe ontwerp is gestart. Op basis daarvan is een gewijzigde bouwvergunning verleend aan Grouwels-Daelmans. Om het plan van de realisatie van 25 projectmatige woningen weer vlot te trekken is voor een andere aanpak gekozen. BAM is het traject gestart met het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CFO). Er zijn momenteel nog omgevingsvergunningen aangevraagd. 17 appartementen door Krijntjes Europa BV Van deze woningen is momenteel de bouwvergunning verlopen en ingetrokken. Voorjaar 2014 wordt mogelijk een alternatief plan ingediend. BAM is het traject gestart met het Collectief Particulier pdrachtgeverschap (CFO). Er zijn momenteel nog geen omgevingsvergunningen aangevraagd. Door de verkoop van 1 kavel is een opbrengst gerealiseerd en toegevoegd aan de AR van 5.000. Tevens is 8.000 toegevoegd aan de reserves bestemmingsplannen exploitatie Eschberg Noord. D] Woningbouw Vijlen Het uitbreidingsplan Vijlen Zuid-Oost omvat de realisatie van een woon-zorg-complex van 21 appartementen, 6 levensloopbestendige patiowoningen en 6 twee-onder-één-kap-woningen door de Woningstichting. Daarnaast geeft de gemeente 8 vrije bouwkavels aan particulieren uit. Het WoZoCo en ook de overige 12 woningen zijn opgeleverd. In juli 2012 is de verkoop van de 8 vrije kavels gestart. Op de particuliere bouwkavels zijn op 4 kavels de woningen gerealiseerd. De overige 4 kavels zijn nog in de verkoop, waarvan op 2 inmiddels een optie is. In 2013 is een deel opbrengst gerealiseerd van 459.784, deze is toegevoegd aan de algemene reserve. E] Centrumplanontwikkeling - herinrichting Koningin Julianaplein / t Schanes/Lindenstraat In 2008 heeft de gemeente Vaals in samenwerking met de Woningstichting Vaals en architectenburo Jo Coenen & Co een gebiedsanalyse van het centrum van de kern Vaals opgesteld. Hieruit is een overkoepelend Masterplan voortgekomen, waarin een vijftal mogelijke ontwikkellocaties zijn benoemd: het kernwinkelgebied, winkelcentrum Drieland, gebied grensovergang, het gebied van de voormalige basisschool De Kleine Wereld in de Lindenstraat en het gebied rondom het gemeentehuis. De herinrichting Koningin Julianaplein betreft een samenvoeging van de grondexploitaties Julianaplein en 't Schanes. De totale oppervlakte van het plan bestrijkt ca. 10.000 m². Het stedenbouwkundig plan komt tegemoet aan de gewenste combinatie van hoogwaardig wonen, horeca en winkels. Ook de verkeers- en parkeeraspecten zijn geborgd in het stedenbouwkundig plan. De herinrichting van het Koningin Julianaplein is een samenvoeging van de grondexploitatie Julianaplein en t Schanes. Ter realisatie van dit plan werkt de gemeente samen met de Woningstichting Vaals, hetgeen is vastgelegd in een realisatieovereenkomst. Hierin wordt onder andere de realisatie van ca. 73 wooneenheden in combinatie met retail (ca. 1.800 m²) en horeca in het gebied rondom het gemeentehuis in Vaals (Julianaplein, Von Clermontplein, Schanes, Tyrellsestraat en St. Paulusstraat) geregeld. Belangrijkste doel is het versterken van de levendigheid in de samenleving en de kwaliteit van het woon-, winkel- en verblijfsaanbod. In 2013 is (zoals door de raad besloten bij het vaststellen van de grondexploitatie) 915.000 afgeboekt van de boekwaarde. Beide partijen (gemeente en WSV) zullen voor de helft delen in dit tekort. Ondertussen heeft de Provincie een subsidie van 2.587.500 toegekend en zal in de grondexploitatie verwerkt worden. In het raadsvoorstel van 25 juni 2012 heeft uw raad besloten om een tekort van 915.000 uit de algemene reserve te onttrekken, welke verwerkt is in deze jaarrekening. Pagina 115 van 140

Afgezien van deze projecten zijn er ten aanzien van de Kleine Wereld ontwikkelingen. Er is een overeenkomst met 3W gesloten voor een koopprijs van 750.000. Het plan bestaat uit de realisatie van 14 woningen, 8 geschakelde patio s en 6 vrije kavels. In het eerste kwartaal 2014 zal een haalbaarheidsonderzoek door 3W doorgevoerd worden. Na gebleken haalbaarheid wordt overgegaan tot de verkoop van de woningen. Na de verkoop van een deel van de woningen wordt overgegaan tot het realiseren van de bouw. Planning 2015/2016. De Boekwaarde per 31 december 2013 bedraagt 283.000. Pagina 116 van 140

Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen 1. Inhoud paragraaf Deze paragraaf gaat in op de (gewenste) onderhoudstoestand en de onderhoudskosten van infrastructuur (wegen, riolering), voorzieningen (groen, openbare verlichting) en gebouwen binnen de gemeente Vaals. Deze uitgaven voor onderhoud komen in alle programma s voor, maar met name in de thema's Wonen & Verkeer en Mens & Voorzieningen. Vaals heeft aan openbare ruimte o.a. 35.000 meters weg binnen de bebouwde kom, 47.000 meters weg buiten de bebouwde kom, 72.000 strekkende meter riolering, 156.000 vierkante meter openbaar groen in beheer en meer dan 20 gebouwen. De kwaliteit van de wegen, riolering, groen, gebouwen e.d. en het onderhoud ervan is bepalend voor het voorzieningenniveau en uiteraard de hoogte van de lasten. In de gemeente Vaals vormen de directe lasten voor het onderhoud van de kapitaalgoederen ongeveer 3 % van de begroting. Indien ook de zogenaamde indirecte lasten (zoals doorberekening loonkosten en kapitaallasten investeringen) voor onderhoud van de kapitaalgoederen worden geteld, is sprake van een veelvoud van deze 13 %. 1. GEBOUWEN Beleidskader Meerjarenonderhoudsplan gebouwen Plan Bremen 2008 2017. Dit plan geeft de onderhoudswerkzaamheden (technisch onderhoud, preventief onderhoud, herstelonderhoud) weer die noodzakelijk zijn om de functie van het gebouw te kunnen blijven waarborgen. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een herijking van het meerjarenonderhoudsplan. Er is geen sprake van achterstallig onderhoud Financiële consequenties Ten behoeve van het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen staat jaarlijks 270.000 opgenomen in de begroting. Meer- danwel minderlasten worden onttrokken respectievelijk toegevoegd uit/aan de voorziening onderhoud gebouwen. In de begroting 2013 werd uitgegaan dat 309.000 aan onderhoudslasten uitgegeven zou worden in 2013, hetgeen een onttrekking uit de voorziening onderhoud gebouwen zou betekenen van 39.000. De werkelijke onderhoudslasten bedroegen in 2013 147.000. Dit houdt in dat geen onttrekking plaatsvindt, maar een toevoeging aan de voorziening van 123.000. Het verschil wordt met name veroorzaakt door de volgende posten: 13.000 meerlasten de Obelisk diverse storingen aan CV, koeling en regel-installatie; 17.000 minderlasten de Kopermolen uitstel schilderwerkzaamheden in afwachting op besluitvorming project energiebesparende maatregelen; 68.000 minderlasten tenniscomplex Mixed diverse werkzaamheden in 2012 reeds uitgevoerd in verband met onderhoudsstaat; 13.000 meerlasten gemeentewerf vernieuwen hekwerk in verband met verplaatsen milieucluster; 92.000 minderlasten sporthal Grenslandhal ontwikkelingen nieuwe sporthal afgewacht. 2. RIOLERING Beleidskader Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) 2009 2013. Onderhoud van rioleringen zal gedurende de planperiode conform de kaders van het plan plaatsvinden. Momenteel begeven we ons in de afrondende fase voor wat betreft de actualisatie / herijking van het GRP. Er is geen sprake van achterstallig onderhoud. Financiële consequenties De baten van het product riolering (rioolheffing) zijn 100% kostendekkend. Dit brengt fluctuaties in de tarieven met zich mee. Indien tijdens het opstellen van de jaarrekening blijkt dat de kostendekkendheid van de rioolheffing groter is dan 100%, zullen de gelden via de reserve rioleringen meegenomen moeten worden ter bepaling van het tarief rioolheffing 2015. Ten tijde van het afronden van de actualisatie van het GRP zal het in stand houden van de reserve rioleringen, en daarmee de inzet ervan, duidelijk worden. De exploitatielasten waren begroot op 1.036.000. De werkelijke lasten bedragen 1.028.000. Ondanks dat de realisatie in beperkte mate minderlasten laat zien, zijn toch een aantal verschillen waar te nemen: 25.000 minderlasten opstellen GRP (doorgeschoven naar 2014); 22.000 minderlasten inspectie riolering; Pagina 117 van 140

9.000 meerlasten doorspuiten en correctief onderhoud; 73.000 meerlasten aanleg persleiding Cottessen (toelichting zie deel 2 programmaverantwoording) 44.000 minderlasten kapitaallasten rioolreconstructies, met name veroorzaakt door uitstel / vertraging diverse reconstructies 3. WEGEN Beleidskader Meerjarenonderhoudsplan wegen 2010 2019 Binnen dit meerjarenonderhoudsplan is een tweetal aspecten nader uitgewerkt namelijk: Kwalitatief onderhoud dit betreft een inventarisatie van de gebreken, die geconstateerd zijn tijdens de visuele inspectie. Vervolgens is door middel van een bepaald puntensysteem het onderhoud toebedeeld aan een bepaald jaar. Cyclisch onderhoud dit onderhoud is voornamelijk gebaseerd op de te verwachten levensduur van een weg en in mindere mate het jaar van aanleg. Indien een weg cyclisch onderhoud nodig heeft, dan betreft dit veelal een complete reconstructie van een weg (investeringsprogramma). In 2013 heeft de Provincie Limburg een financieel verdiepingsonderzoek uitgevoerd. Daaruit zijn een tweetal belangrijke aandachtspunten naar voren gekomen. Een van die aandachtspunten betreft dat vanaf de begroting 2015 de ramingen voor onderhoud van de wegen gebaseerd moet zijn op een actueel door de raad vastgesteld beheersplan (inclusief het daarbij behorende kwaliteitsniveau). Op basis van deze opmerking wordt momenteel gewerkt aan het opstellen van een actueel wegen beheersplan. Financiële consequenties Tot en met de begroting 2013 was jaarlijks 130.600 beschikbaar voor onderhoud wegen. Meer- danwel minderlasten worden onttrokken respectievelijk toegevoegd aan de voorziening wegen infrastructuur. In de begroting 2013 was 220.500 benodigd voor kwalitatief onderhoud wegen, hetgeen een onttrekking uit de voorziening wegen zou betekenen van 89.900. De werkelijke gemaakte kosten in 2013 inzake kwalitatief onderhoud wegen bedragen 219.000. Daarnaast zijn vanwege een aantal schadevergoedingen (schade veroorzaakt aan de openbare ruimte) diverse gelden ontvangen. Deze onvoorziene opbrengst is verrekend met de onttrekking uit de voorziening, waardoor per saldo geen 89.900 is onttrokken, maar 55.000. 4. OPENBARE VERLICHTING Beleidskader Het beleid inzake openbare verlichting is verankerd in het beleidsplan openbare verlichting 2011 2030 (vastgesteld door de raad op 29 oktober 2012). Er is geen sprake van achterstallig onderhoud. Financiële consequenties Bij het vaststellen van het beleidsplan openbare verlichting is bepaald dat jaarlijkse schommelingen in het budget voor openbare verlichting verrekend worden met een nieuwe voorziening openbare verlichting. In de begroting 2013 was 54.000 beschikbaar voor projectmatige vervanging openbare verlichting. Dit is middels raadsbesluit van 28 oktober 2013 verhoogd met 16.000 voor het aanbrengen van openbare verlichting op de Oude Akerweg. De laatste post is als zodanig apart verwerkt in de jaarrekening. De werkelijke lasten voor projectmatige vervanging in 2013 bedragen 10.000. Het grootste deel van de projectmatige vervanging is doorgeschoven naar 2014, hetgeen inhoudt dat 44.000 is toegevoegd aan de voorziening openbare verlichting. 5. OPENBAAR GROEN Beleidskader Groenstructuurplan 2010 2024 In het dekkingsplan van de begroting 2011 is besloten de jaarlijkse lasten van 55.000 omlaag te brengen naar 35.000 door middel van het verlengen van de termijn (was 2010 2019). Financiële consequenties In 2013 zijn vanuit het groenstructuurplan een aantal projectmatige zaken doorgeschoven naar de begroting 2014: * vervolg opwaardering centrale deel Lemiers / N278 doorgeschoven naar 2014; * rotonde Mamelis doorgeschoven naar 2014; * verfraaiing entree kern Vaals doorgeschoven naar 2014; * aanbrengen boomstructuren grotendeels in 2013 uitgevoerd, restant doorgeschoven naar 2014. Daarnaast stond in 2013 ongeveer 387.000 opgenomen voor het reguliere onderhoud van openbaar groen. De werkelijke lasten 2013 bedragen 334.000 (inclusief gerealiseerde taakstellende bezuiniging ad 20.000). Het verschil wordt met name veroorzaakt door minderlasten onkruidbestrijding (continueren chemische methode). Pagina 118 van 140

Paragraaf Krimp Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen 1. Inhoud paragraaf Op basis van prognoses blijkt dat de bevolking van Vaals in de komende 15 jaar zal krimpen met 13,3 % (prognoses Etil en CBS uit 2009). Kijkend naar 2035 zou de bevolking zelfs teruglopen van 9.800 inwoners nu naar 7.500 in 2035. Daarnaast zal het aantal ouderen (65+) in 2025 op basis van de prognoses ongeveer 40 % van de bevolking uitmaken (een verdubbeling van het percentage in 2008: 20,5 %). De potentiele beroepsbevolking (15 64 jarigen) zou volgens de prognoses afnemen met 15 % (65 % in 2008 versus 50 % in 2025) en het aantal kinderen in de leeftijdscategorie tot 14 jaar, met 5 % (13,5 % in 2008 versus 8 % in 2025). Deze demografische ontwikkelingen (de bevolkingsdaling, maar nog meer de vergrijzing en ontgroening) hebben consequenties op tal van terreinen (maatschappelijke en economische voorzieningen, de sociale cohesie, arbeidsmarkt, wonen, onderwijs enz.) zich uitend in: een veranderende kwantitatieve en kwalitatieve vraag naar woningen; het draagvlak voor voorzieningen komt onder druk te staan (winkels, onderwijs, sport, zorg en welzijn); dalende gemeentelijke inkomsten (o.a. algemene uitkering gemeentefonds en belastingopbrengsten) en gelijkblijvende of toenemende (beheers)uitgaven. 2. Beleidskaders In de strategische visie Vaals 2020 zijn de ambities voor de (middel-)lange termijn weergegeven. Deze ambities zijn gebaseerd op toekomstverwachtingen, kansen die we als gemeente zien en ook bedreigingen die we op ons zien afkomen. Een van die bedreigingen betreft de reeds gememoreerde krimp van de bevolking (in totaal) en de steeds verder toenemende vergrijzing en ontgroening. Aan de andere kant zien we de Campus-ontwikkelingen aan Duitse zijde bij de RWTH als een duidelijke kans om onder andere de krimp met al zijn nadelige scenario's voor een deel het hoofd te kunnen bieden. De toekomstverwachtingen, de kansen en ook de bedreigingen in de strategische visie waren niet overal gebaseerd op gedegen onderzoek en analyses. Om een goede basis te kunnen vormen voor te ontwikkelen nieuw beleid en nieuwe plannen diende meer zekerheid te worden verkregen omtrent het realiteitsgehalte. Derhalve is een onderzoek naar de krimpgevolgen uitgevoerd door een extern bureau (Berenschot), hetgeen geresulteerd heeft in het zogenaamde Plan Vaals Krimpproof. Uit het onderzoek blijkt dat de aannames, veronderstellingen en inschattingen, zoals gemaakt in de strategische visie, juist zijn. Om goed te kunnen anticiperen op de gevolgen van de krimp wordt een mix van drie strategieen geadviseerd, te weten: a. bestrijden: tegengaan van de bevolkingsdaling, aantrekken van nieuwe inwoners b. bijstellen: accepteren van de bevolkingsdaling, ambities bijstellen en richten op het handhaven van de samenlevingskwaliteit c. benutten: verzilveren van kansen, bevolkingsdaling leidt bijvoorbeeld tot vermindering van de druk op de openbare ruimte. Ontwikkeling aantal inwoners: 10.400 10.200 10.000 9.800 9.600 9.400 *2014 nog niet officieel vastgesteld Aantal inwoners per 1 januari Pagina 119 van 140

3. Algemene ontwikkelingen Vaals heeft in 2013 113.000 aan krimpgelden ontvangen middels de algemene uitkering. Deze worden niet apart weggezet, maar lopen via de reserve gemeentefonds. De insteek hierbij is, dat middels de gehele begroting (de hierin opgenomen projecten en activiteiten) samenhangend het krimpvraagstuk wordt opgepakt. In 2013 is middels diverse projecten en activiteiten opgenomen in de inhoudelijke programma's Mens & Voorzieningen, Wonen & Verkeer en Werk & Economie werk gemaakt van de drie strategieen van het plan Vaals Krimpproof: Bestrijden Bij het project Von Clermontpark is de gemeente in gesprek met een aantal partijen met interessante plannen omtrent ontwikkelingen studentenhuisvesting. Middels de prioriteit Euregionale Positionering is in 2013 vervolg gegeven aan de gestructureerde en afgestemde aanpak van Euregionale aangelegenheden en zodoende het wegnemen van praktische belemmeringen denk hierbij aan het Grensinfopunt, de website wonenenleveninvaals.nl, diverse contacten met het stadsbestuur van Aken, Euregionale arbeidsmarktoverleggen, marketingplan Vaals Aachen, e.d. In 2013 heeft de (marketing)campagne Vaals, kleine schwester von Aachen gelopen, die het vervolg is van de studentencampagne die in 2012 gevoerd is. Deze campagne richt zich op andere woningzoekenden dan studenten uit Aken. Hiertoe is een website in het leven geroepen die o.a. een overzicht van leegstaande panden en nieuwbouwprojectne binnen de gemeente biedt. Bijstellen Middels de buurtplatforms wordt stevig gefocust op het behouden van de samenlevingskwaliteit. In 2013 zijn o.a. de volgende projecten gerealiseerd in het kader van het vormgeven van actief burgerschap realisatie activiteitenplein Vaals Noord-West, zorgdragen voor jeugd, AED-netwerk gecontinueerd, projecten Vaals Helpt zoals marktbezoeken en scootmobielpool, Stilte en Leefkwaliteit. Via diverse projecten van de prioriteiten Uitstroombeleid en Economische Structuur worden inactieven geactiveerd (toegeleid naar betaald werk dan wel maatschappelijke activering) De voortgang van de woningbouwprojecten in Vijlen en Lemiers; WoZoCo Lemiers is in januari 2013 opgeleverd. WoZoCo Vijlen is eind 2013 opgeleverd. Verder zijn de overige 12 woningen opgeleverd en inmiddels allen verhuurd. Van de particuliere bouwkavels zijn reeds 4 van de 8 verkocht. Benutten Middels het project Buitengebied (recreatief gebruik buitengebied / kwaliteitsverbetering stiltegebieden) zijn in 2013 de volgende programmapunten (in samenwerking met staatsbosbeheer, VVV Zuid-Limburg, Provincie Limburg en de gemeente Gulpen Wittem) gerealiseerd: - aanleg van groen licht in de stiltegebieden; - toegankelijk maken van het bosgebied en voor onverharde trage wegen in de stiltegebieden; - het scheiden van stromen gebruikers in het bosgebied; - het opstellen van de beleidsnotitie ongewenste mobiliteit in het buitengebied. Pagina 120 van 140

Paragraaf Samenwerking Programmarekening Vaals 2013 Paragrafen De taken en verantwoordelijkheden van gemeenten zijn de laatste jaren sterk aan het veranderen, liever gezegd aan het toenemen. Niet alleen worden steeds meer overheidstaken gedecentraliseerd en komen, soms zware, verantwoordelijkheden bij gemeenten te liggen. Maar ook de samenleving verandert en vraagt om een andere rol van de gemeente. De gemeenschapszin staat onder druk en de traditionele verzorgingsstaat moet transformeren naar een participatie-samenleving. Nieuwe en moderne woorden voor een ontwikkeling die toch al enige tijd speelt en waarop de gemeente Vaals al in haar strategische visie uit 2008 heeft geanticipeerd. Strategische ambitie: De gemeente ziet een ontwikkeling in de samenleving, waarbij de burger steeds meer uit eigen kracht en verantwoordelijkheid zaken moet regelen. Aandacht voor de medemens en zorg voor de eigen omgeving zijn daarbij van groot belang. Eigen kracht betekent ook dat de inzet van vrijwilligers steeds belangrijker wordt. De gemeente krijgt daarbij een andere rol. De gemeente moet de randvoorwaarden creëren waarop de individuele burger middels eigen kracht en de samenleving als geheel op een dergelijke wijze kan functioneren. De gemeente faciliteert daar waar het vermogen van de burger of de gemeenschap nog te kort schiet. De gemeente treedt steeds minder op als actor, als de instantie die alles regelt en uitvoert. De gemeente neemt steeds meer de rol van regisseur op zich. Samen met partners uit de samenleving zorgt de gemeente voor een goed functionerende samenleving en een kwaliteit van leven. Daartoe gaat de gemeente allianties aan met strategische samenwerkingspartners. Ook in haar rol als overheid wordt gezocht naar verbindingen met andere overheden, zowel regionaal als euregionaal. Doel is om de kansen voor de eigen inwoners daarmee te vergroten. Voor de inwoners van Vaals is de euregionale oriëntatie van wezenlijk belang. Als inwoners van een grensstreek moeten zij optimaal in staat worden gebracht om de voordelen van allerlei voorzieningen en mogelijkheden aan weerszijden van de grens te kunnen benutten. Voor de gemeente Vaals is dan ook euregionale samenwerking, met als belangrijke partner de stad Aken, een zeer belangrijk aspect. Daarnaast kiezen wij voor een niet-vrijblijvende samenwerking binnen de regio Maastricht en Heuvelland. Binnen deze samenwerking trekken wij waar mogelijk samen op met onze natuurlijke samenwerkingspartner Gulpen-Wittem. De operationele samenwerking met Gulpen-Wittem wordt vooral pragmatisch ingestoken. SAMENWERKING GULPEN-WITTEM & VAALS Perspectief Centraal staat de samenwerking met de gemeente Gulpen-Wittem. Beide gemeenten willen vanuit het behoud van de eigen lokale autonomie een maximale meerwaarde betekenen voor de lokale samenleving. Een aanpak vanuit kennis van en rekenschap over de lokale context staat voorop. Zaken die van groot belang voor de lokale omgeving worden lokaal geregisseerd. Daarbij denken we niet alleen aan het zo dicht mogelijk bij de burger houden van de gemeentelijke dienstverlening, maar bijvoorbeeld ook aan de lokale sturing op de toegang tot de diverse (ook toekomstige) zorgaspecten. Verder wensen beide gemeenten op strategische onderwerpen in de regio waar mogelijk gezamenlijk een medebepalende rol te spelen, door niet ontwikkelingen af te wachten, maar pro-actief en medebepalend in de regio te opereren. Op operationeel gebied (bedrijfsvoeringstaken) kiezen beide gemeenten in de toekomst ervoor om ondersteunende diensten, die de burger niet direct raken, op een grotere regionale schaal te organiseren, als daar tenminste kwaliteits- en efficiencywinst gerealiseerd kan worden. Doel Beide gemeenten willen zoveel mogelijk strategisch, tactisch maar operationeel gezamenlijk optrekken in de regio Maastricht-Heuvelland. Beide gemeenten wensen zo maximaal mogelijke meerwaarde te leveren voor de lokale samenleving. Om de daartoe benodigde ruimte en slagkracht te creëren/behouden, is nadrukkelijke samenwerking nodig. In die samenwerking, zowel onderling als ook regionaal, trekken beide gemeenten gelijk op en wordt richting partners met de spreekwoordelijke 1 mond gesproken. Gerealiseerde activiteiten Ook in 2013 heeft de samenwerking tussen beide gemeente zich gekenmerkt zich door het realiseren van quick wins en het delen van ambtelijke capaciteit waar dat mogelijk en doelmatig was. Afgelopen jaar heeft gezamenlijke inkoop voor WOZ werkzaamheden plaatsgevonden en is het inkooptraject voor de accountantscontrole in gezamenlijkheid opgestart. Ook zijn diverse beleidsvelden middels gezamenlijke ambtelijke capaciteit uitgevoerd. Het betreft de beleidsvelden: WMO, WSW, milieu, openbare orde en veiligheid, parkeerbeheer. Pagina 121 van 140

Het gezamenlijk optrekken binnen de regio Maastricht-Heuvelland is ingevuld door het frequente overleg dat in 2013 tussen de gezamenlijke managementteams en tussen de Colleges heeft plaatsgevonden. Standpunten en richtingen zijn steeds goed voorbereid zodat het vanuit 1 mond spreken goed is ingevuld. In 2013 is in gezamenlijkheid met Gulpen-Wittem het traject opgestart om te onderzoeken of kwaliteits- en efficiencywinst gerealiseerd kan worden als onze gemeentelijke belastingtaken op een grotere schaal uitgevoerd worden. In dit traject wordt onderzocht of het meerwaarde heeft om als gemeenten aan te sluiten bij de BsGW (Belastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen). Besluitvorming over deze mogelijke toetreding zal medio 2014 mogelijk zijn. SAMENWERKING MAASTRICHT-HEUVELLAND Perspectief In de hectiek van veranderende samenlevingen, groeiende verantwoordelijkheden, decentralisatie-opgaven en schaalvergroting maken Rijk en Provincie zich druk over de gemeentelijke bestuurskracht. Regio s moeten kunnen aantonen dat er sprake is van robuuste samenwerkingen. Voor de samenwerking in Zuid-Limburg wordt het zogenaamde Kompas Zuid-Limburg als richtinggevend gezien. Overheid, ondernemers en het maatschappelijk middenveld willen samenwerken aan een versterking van de regio op het gebied van wonen, zorg, onderwijs en economie. De drie grote steden vervullen daarbij een trekkersrol voor hun eigen subregio. Voor het Heuvelland vervult Maastricht die rol. De samenwerking Maastricht-Heuvelland krijgt steeds meer inhoud en van daaruit ook vorm. Medio 2013 gaf de regio aan de Minister aan de decentralisatie-opgaven gezamenlijk in te steken middels een robuuste samenwerking. De regio wil werken vanuit een binnenkort op te stellen strategische visie en agenda. Strategisch/tactisch ontwikkelingen worden geïnitieerd vanuit de portefeuillehoudersoverleggen op de domeinen sociaal, ruimte/mobiliteit en economie. De samenwerking wordt bezegeld in een convenant. De inhoud is leidend, de vorm volgt daaruit. Wat vorm betreft zal primair gewerkt worden met het model van de centrumgemeente, waarbij voor de te onderscheiden samenwerkingsgebieden dienstverlenings-overeenkomsten worden opgesteld. Slechts indien echt noodzakelijk voor het regelen van de beleidsverantwoordelijkheid wordt nagedacht over een lichte vorm van een gemeenschappelijke regeling. Concrete afspraken over inhoudelijke samenwerking worden vastgelegd in een jaarprogramma. Doel De regio Maastricht-Heuvelland streeft ernaar om middels samenwerking op diverse niveaus en beleidsvelden voldoende bestuurskracht te behouden voor de gemeenten om de lokale burgerkracht en participatie maximaal te kunnen ontwikkelen en ondersteunen en daarnaast de strategische opgaven zo goed mogelijk te kunnen realiseren. Daarbij geldt als uitgangspunt dat de lokale autonomie blijft behouden en niet gestreefd wordt naar een regionale herindeling. De samenwerking moet robuust zijn en weinig ruimte laten voor vrijblijvendheid. Solidariteit en gelijkwaardigheid zijn daarbij geldende principes. Een en ander wordt bezegeld in een convenant. Gerealiseerde activiteiten Op 10 december 2013 is de Maastricht-Heuvelland Agenda door de zes colleges van de zes gemeenten vastgesteld. Met het vaststellen van deze Agenda hebben de zes gemeenten de WIL uitgesproken om echt te willen samenwerken; een samenwerking waarin afspraken gemaakt zijn die niet vrijblijvend zijn. Belangrijk is dat de vorm steeds de inhoud volgt, waarbij de inhoud in principe het hele speelveld, alle beleidsvelden van de gemeenten betreft. Door het vastleggen van procesafspraken moet de komende jaren tot een programma en uiteindelijk projecten gekomen worden. Het perspectief van de samenwerking reikt over de landsgrenzen; wat van wezenlijk belang is gezien onze relatie met Aken. Onderdeel van de Agenda is de intentie dat de bedrijfsvoering en dienstverlening op termijn gefaseerd naar de Centrumgemeente Maastricht kan. Met het vaststellen van deze Agenda is een zeer belangrijke stap gezet naar een feitelijke operationalisering van de samenwerking binnen Maastricht-Heuvelland; een essentiële stap in een tijd dat sprake moet zijn van robuuste samenwerkingen. In de aanloop naar de vaststelling van de Maastricht-Heuvelland Agenda hebben wij de gemeente Maastricht al opgezocht vanuit het perspectief te komen tot een operationele samenwerking vanuit een pragmatische insteek. De mogelijke samenwerking op diverse terreinen is verkend. Concreet wordt door de gemeente Maastricht onze GEOomgeving doorgelicht, waarbij uiteindelijk de mogelijkheid bestaat dat de gemeente Maastricht een voorname rol gaat spelen in ons pad naar de implementatie van de BGT. Om aan te tonen hoe congruent en robuust de samenwerking voor de drie grote decentralisatie-opgaven wordt opgepakt heeft de Provincie Limburg de commissie van Geel gevraagd de stand van zaken van de (gezamenlijke) voorbereiding te onderzoeken. Direct na de verkiezingen in maart 2014 heeft de commissie van Geel het rapport Betrokken, dichtbij en niet alleen gepresenteerd. De algemene conclusies vanuit dit rapport zijn: - Gemeenten en ketenpartners zijn inmiddels zeer betrokken en geëngageerd aan de slag met de decentralisatieopgaven; - De noodzakelijke vernieuwingen in de zorg vragen de nadruk te leggen op de lokale regie; een aanpak dichtbij de Pagina 122 van 140

burgers; - Gemeenten kunnen dit niet alleen, het opzoeken van samenwerking is noodzakelijk. Binnen de regio Maastricht-Heuvelland concludeert de commissie van Geel dat sprake is van een goede samenwerking. De samenwerking binnen deze regio lijkt robuust en congruent in deze fase van voorbereiding. Die specialistische zaken die niet binnen deze subregio opgepakt kunnen worden op het niveau van Zuid-Limburg ingestoken. Wij zijn in regionaal verband goed op weg in het realiseren van deze opgaven vanuit samenwerkingsperspectief; waarbij voldoende ruimte blijft voor de lokale regie. Binnen onze regio is de transitiefase succesvol ingezet. Om uiteindelijk de opgaven op een succesvolle wijze te implementeren zijn nog grote stappen te zetten in de transformatie. In 2013 is intensief gewerkt aan een voorstel om te komen tot een samenvoeging van de Sociale Diensten binnen Maastricht-Heuvelland. Begin 2014 hebben de 6 gemeenten in principe besloten om hun drie sociale diensten (de sociale dienst van de gemeente Maastricht, van de gemeente Valkenburg en Pentasz) in dit gebied samen te voegen tot een uitvoeringsorganisatie: de sociale dienst Maastricht Heuvelland. Dit betekent dat in 2014 de bedrijfsplanfase voor dit traject wordt gestart. EUREGIONALE SAMENWERKING Perspectief De centrale ligging t.o.v. Aken en de Euregio alsmede de ontwikkelingen bij de Campus RWTH bieden grote kansen voor (de samenleving van) Vaals. Het opbouwen van een netwerk en goede afstemming met de diverse partners in deze regio is dan ook van groot belang. Strategische partner daarin is de stad Aken Doel Enerzijds Vaals op de juiste manier in de picture zetten als aantrekkelijk woongebied voor studenten, jongeren, gezinnen etc. welke richting Aken komen vanwege de Campus-ontwikkeling, waardoor niet alleen Vaals nieuwe inwoners krijgt maar ook het woningtekort voor Aken voor een deel wordt opgelost. Anderzijds het scheppen van voorwaarden en faciliteiten om onze inwoners zo optimaal mogelijk gebruik te laten maken van de mogelijkheden die de euregio biedt. Gerealiseerde activiteiten a. Marketingplan Om meer inwoners (studenten, jongeren, gezinnen) vanuit de ontwikkelingen in Aken naar Vaals te trekken is in 2013 gestart met de marketingcampagne (Vaals kleine Schwester von Aachen), de contacten met de Campus RWTH, woningaanbieders, studenten, etc.. b. Grensinfopunt In 2013 is de serviceverlening via de twe locaties van het Grensinfopunt gecontinueerd. c. Charlemagne AG Ter versterking van de euregio is vanuit de Charlemagne AG een 7-tal projecten geïnitieerd, die ook in 2013 zijn voortgezet. Te denken valt aan het bevorderen van de doorlaatbaarheid van de arbeidsmarkt, het monitoren van grensoverschrijdende ontwikkeling, retail en verkeer, duurzaam bouwen en nieuwe energie. Pagina 123 van 140

Pagina 124 van 140

Deel 4. BALANS 2013 Pagina 125 van 140

Pagina 126 van 140

BALANS 2013 Programmarekening Vaals 2013 Balans Pagina 127 van 140

Grondslagen voor waardering en resultaat-bepaling De jaarrekening is opgesteld volgens de geldende boekhoudvoorschriften. Voor gemeenten en provincies geldt hiervoor het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). In artikel 24 van het BBV is opgenomen, dat de balans en de toelichting verplichte onderdelen zijn van de jaarrekening. Ook moet in de jaarrekening uitgelegd worden op welke manier het resultaat is bepaald en via welke methode de boekwaarde van bezittingen en schulden worden bepaald. In deze paragraaf zal hier nader op worden ingegaan. Grondslagen van de waardering van activa (bezittingen) Activa (bezittingen) worden, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De verkrijgingsprijs wordt ook wel de historische kostprijs genoemd. Deze is opgebouwd uit de inkoopprijs en de bijkomende kosten. De vervaardigingsprijs omvat de aanschafkosten van de grond- en hulpstoffen die zijn gebruikt om het goed te vervaardigen. Daarbij komen nog bijkomende kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. Ook kunnen een redelijk deel van de indirecte kosten worden meegenomen in de vervaardigingsprijs. Op vaste activa wordt jaarlijks lineair afgeschreven volgens een stelsel dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur. De afschrijvingstermijnen per investering (actief) zijn opgenomen in de Nota Activabeleid 2013 gemeente Vaals (raadsbesluit 28 oktober 2013). Als er sprake is van een investering gedurende het boekjaar, wordt pas afgeschreven in het daaropvolgende jaar. Soort activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Overlopende activa Waarderingsgrondslag Immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de afschrijvingen. Bij investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden hier ook eventuele beschikkingen over reserves in mindering gebracht. De afschrijvingstermijn op kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen worden rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht en de kosten voor onderzoek en ontwikkeling is maximaal 5 jaar (nota activabeleid 2013). Materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de afschrijvingen. Bij investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden hier ook eventuele beschikkingen over reserves in mindering gebracht. Ook bijdragen van derden worden in mindering gebracht als ze in directe relatie staan tot het actief. Kapitaalverstrekkingen en deelnemingen, leningen, overige langlopende leningen en overige uitzettingen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met aflossingen. Onder uitzettingen worden aandelen, obligaties, maar ook leningen en vorderingen verstaan. Uitgezette bedragen met een looptijd langer dan één jaar worden onder de financiële vaste activa opgenomen. Uitzettingen met een looptijd korter dan één jaar worden onder de vorderingen (vlottende activa) opgenomen. Voorraden worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs. Voorraden en deelnemingen moeten tegen de marktwaarde worden gewaardeerd, indien de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs (artikel 65 BBV). Dit laatste is met name van belang voor de grondexploitatie-projecten. De vorderingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De overlopende activa zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Pagina 128 van 140

Grondslagen voor de waardering van passiva (schulden) Passiva worden, tenzij anders vermeld, gewaardeerd tegen de nominale waarde. Soort Passiva Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Verplichtingen Overlopende passiva Waarderingsgrondslag Het eigen vermogen bestaat uit de reserves en het resultaat na bestemming, volgend uit de programma-rekening. De balans toont dus de financiële positie na aanwendingen en toevoegingen aan reserves. Voorzieningen worden gevormd ter afdekking van: -verliezen of risico's van bepaalde te verwachten verplichtingen, waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is. Er wordt een inschatting gemaakt van het risico en dit wordt afgedekt door het vormen van een voorziening; -kosten die een volgend begrotingsjaar worden gemaakt en die hun oorsprong vinden in het begrotingsjaar. Het doel van deze voorziening is dan om de kosten gelijkmatig te verdelen over een aantal jaren. Middelen die van derden verkregen zijn en die specifiek moeten worden besteed, worden opgenomen onder voorzieningen. Aan de voorzieningen vindt geen rente-toevoeging plaats. Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Verplichtingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Overlopende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Grondslagen van de resultaat-bepaling Bij het opstellen van de jaarrekening is het baten- en lastenstelsel gehanteerd. Dit houdt in, dat opbrengsten (baten) en kosten (lasten) zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Alleen die baten en lasten zijn meegenomen, die op het moment van het opmaken van de jaarrekening bekend waren. Dit betekent in de praktijk dat alle financiële informatie over 2013 is meegenomen tot en met eind maart 2014. Pagina 129 van 140

Toelichting op de balans Immateriële vaste activa Volgens balans-indeling worden de immateriële vaste activa als volgt onderverdeeld: kosten voor het sluiten van geldleningen en saldo van agio en disagio; kosten van onderzoek en ontwikkeling van activa. Immateriële vaste activa 2012 2013 Kosten sluiten geldleningen en saldo agio / disagio 0 0 Onderzoek en ontwikkeling 0 0 Totaal immateriële vaste activa 0 0 Materiële vaste activa Volgens balans-indeling worden de materiële vaste activa als volgt onderverdeeld: economisch nut; maatschappelijk nut in openbare ruimte; Materiële vaste activa 2012 2013 Economisch nut 18.935.972 20.463.899 Maatschappelijk nut 4.751.018 4.875.211 Totaal materiële vaste activa 23.686.990 25.339.110 In onderstaande tabellen worden de investeringen met economisch nut en de investeringen met maatschappelijk nut gespecificeerd. In de bijlagen is een verloopoverzicht opgenomen van de materiële vaste activa (staat van geactiveerde kapitaaluitgaven). Investeringen hebben een economisch nut als ze verhandelbaar zijn of als ze kunnen bijdragen aan het genereren van middelen. Investeringen met economisch nut 2012 2013 Gronden en terreinen 2.800.034 2.912.204 Woonruimten 0 765.944 Gebouwen 10.314.932 11.288.825 Grond-, weg- en waterbouwkundige werken 4.543.868 4.317.298 Vervoermiddelen 188.652 143.699 Machines, apparaten en installaties 1.088.486 1.035.929 Overige materiële vaste activa 0 0 Totaal materiële vaste activa met economisch nut 18.935.972 20.463.899 De boekwaarde van de investeringen met economisch nut zijn in 2013 gestegen ten opzichte van 2012. De belangrijkste verschillen tussen 2013 en 2012 zijn: Pagina 130 van 140

In 2013 is een begin gemaakt met de weg- en rioolreconstructie van de Maastrichterlaan. In 2013 is de brandweerkazerne gerealiseerd. In 2013 is een nieuwe woonwagen aangeschaft. In 2013 zijn de woningen Lindenstraat 9-15 aangekocht. De resterende verschillen kunnen verklaard worden uit reguliere afschrijvingen op de investeringen. Investeringen met maatschappelijk nut betreffen investeringen in de openbare ruimte (b.v. wegen, bruggen, rotondes e.d.). Investeringen met maatschappelijk nut 2012 2013 Grond, weg en waterbouwkundige werken 4.751.018 4.875.211 Totaal materiële vaste activa met maatschappelijk nut 4.751.018 4.875.211 De boekwaarde van de investeringen met maatschappelijk nut zijn in 2013 gestegen ten opzichte van 2012. De belangrijkste verschillen tussen 2013 en 2012 zijn: In 2013 is de renovatie van de Obelisk afgerond. In 2013 is het activiteitenplein gereed gekomen. In 2013 is een begin gemaakt met de weg- en rioolreconstructie van de Maastrichterlaan. De resterende verschillen kunnen verklaard worden uit reguliere afschrijvingen op de investeringen. Financiële vaste activa Volgens de balans-indeling vindt de onderverdeling van de financiële vaste activa plaats in: kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen; leningen aan woningcorporaties; leningen aan deelnemingen; overige langlopende leningen; bijdragen aan activa in eigendom van derden. Financiële vaste activa 2012 2013 Kapitaalverstekkingen aan deelnemingen 99.702 99.702 Leningen aan woningcorporaties 123.183 117.504 Leningen aan deelnemingen 1.631.584 1.027.277 Overige langlopende geldleningen 8.065.427 8.053.211 Bijdragen aan activa in eigendom van derden 80.560 75.097 Totaal financiële vaste activa 10.000.456 9.372.791 Per onderdeel worden de belangrijkste gegevens op een rijtje gezet. Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen De aandelen zijn gewaardeerd tegen de marktwaarde, indien deze lager is dan de verkrijgingsprijs. De gemeente bezit de volgende aandelen. Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen 2012 2013 Dividend Pagina 131 van 140

Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) 38.847 38.847 25.510 N.V. Waterleidingmaatschappij (WML) 0 0 1.008 Licom 0 0 0 Industriebank LIOF 0 0 0 NV Luchthaven Maastricht 0 0 0 AVL Nazorg BV 0 0 0 N.V. Industriële belangen Provincie Limburg 0 0 0 Reinigingsdiensten Rd4 0 0 1.508 Enexis Holding NV 60.805 60.805 138.380 Attero Holding NV 1 1 9.063 Publiek Belang Elektriciteitsproductie BV 1 0 0 Vordering op Enexis BV 24 24 0 Verkoop Vennootschap BV 24 24 0 CBL Vennootschap BV 24 24 0 Claim Staat Vennootschap BV 24 24 0 Af: voorziening dubieuze debiteuren deelnemingen -48-48 -48 Totaal kapitaalversterkkingen deelnemingein 99.702 99.702 175.421 Dividend-opbrengsten van deelnemingen worden volgens de geldende voorschriften verantwoord in het jaar waarin het recht op ontvangst ontstaat (dit is dus het jaar waarin de aandeelhoudersvergadering plaatsvindt). Voor een tweetal deelnemingen is een voorziening gevormd, die op de nominale waarde in mindering is gebracht. Leningen aan woningcorporaties De gemeente heeft aan de woningstichting Vaals een aantal leningen verstrekt, omwille van de volkshuisvesting. Onderstaand overzicht laat het verloop van de leningen in 2012 zien. Verstrekte leningen aan woningcorporaties Boekwaarde 31.12.2012 Aflossingen 2013 Boekwaarde 31.12.2013 Woningstichting Vaals 123.183 5.679 117.623 Totaal woningcorporaties 123.183 5.679 117.623 De leningen worden gewaardeerd tegen het restant van de leningen (oorspronkelijk leningbedrag -/- aflossingen). Er zijn in 2013 geen aanvullende leningen verstrekt. Leningen aan deelnemingen In het kader van de verkoop van de aandelen van Essent zijn eind 2009 een tweetal leningen verstrekt. Voor een lening is een voorziening gevormd, die op de nominale waarde van de verstrekte leningen in mindering moet Pagina 132 van 140

worden gebracht. Verstrekte leningen aan woningcorporaties Boekwaarde 31.12.2012 Aflossingen 2013 Boekwaarde 31.12.2013 Rentevergoeding Vordering op Enexis BV 1.631.584 604.307 1.027.277 98.335 Verkoop Vennootschap BV 534.205 0 534.205 7.251 Af: dubieuze debiteuren leningen -534.205 0-534.205 0 Totaal deelnemingen 1.631.584 604.307 1.027.277 105.586 Overige langlopende leningen Uit de opbrengst van de verkoop van de aandelen Essent is een bedrag weggezet bij APG. De rente wordt als baat geboekt in de exploitatie. Verstrekte lening Boekwaarde 31.12.2012 Verstrekkingen 2013 Aflossingen 2013 Boekwaarde 31.12.2013 Rentevergoeding APG 8.000.000 0 0 8.000.000 330.950 Rood Groen LVC 65.427 0 12.216 53.211 2.385 Totaal overige leningen 8.065.427 0 12.216 8.053.211 333.335 Bijdragen aan activa van derden Bijdrage activa aan derden Boekwaarde 31.12.2012 Afschrijving Boekwaarde 31.12.2013 Zaal Lemiers 35.000 1.666 33.333 Restauratie orgel Kopermolen 45.560 3.797 41.764 Totaal bijdrage activa aan derden 80.560 5.463 75.097 Voorraden De voorraden bestaan uit onderhanden werk en in exploitatie te nemen bouwgronden. Op de boekwaarde wordt rente bijgeschreven. Voorraden Boekwaarde 31.12.2012 Vermeerdering 2013 Vermindering 2013 Afschrijving Boekwaarde 31.12.2013 Bestemmingsplan Vijlen fase 2 558.882 501.303 1.060.185 0 0 Bestemmingsplan Schanes 914.795 0 0 914.795 0 Bestemmingsplan von Clermontpark 4.689.640 111.980 0 0 4.801.620 Bestemmingsplan von Clermontpark II 1.111.027 75.604 0 0 1.186.631 Bestemmingsplan Centrumplan 378.164 83.237 0 0 461.401 Pagina 133 van 140

Bestemmingsplan Julianaplein 76.961 54.420 77.794 0 53.587 Totaal voorraden 7.729.469 826.544 1.137.979 914.795 6.503.239 De verandering van de boekwaarde van de voorraden is helemaal toe te schrijven aan de bouwgrond-exploitatie. In de paragraaf Grondbeleid worden de mutaties per grondexploitatie uitgebreid toegelicht. Vorderingen Vorderingen 2012 2013 Debiteuren algemene dienst t/m 2012 80.104 94.672 Debiteuren algemene dienst 2013 1.036.690 1.175.329 Debiteuren gemeentelijke belastingen 225.186 237.756 Vorderingen op de belastingdienst 1.157.512 1.690.545 Overige vorderingen 11.297 5.370 Af: dubieuze debiteuren vorderingen -41.283-36.214 Totaal vorderingen 2.469.506 3.167.458 De openstaande debiteuren hebben een normaal verloop. Een specificatie ligt ter inzage bij de administratie. Van de vorderingen ontstaan vóór 2013 staat per medio april nog een bedrag open van 71.472. Van de vorderingen ontstaan in 2013 staat per medio april nog een bedrag open van 261.663. De vorderingen op de belastingdienst hebben betrekking op de compensabele BTW. Dit bedrag wordt pas op 1 juli 2014 ontvangen. De voorziening voor dubieuze debiteuren worden op de vorderingen in mindering gebracht. Van dit gedeelte van de vorderingen is niet zeker of deze ook daadwerkelijk binnen zullen komen. De voorziening is in 2013 licht afgenomen. Liquide middelen Liquide middelen 2012 2013 Bank voor Nederlandse Gemeenten -138.952-1.246268 Rabobank -5.979-8.574 Totaal liquide middelen -144.931-1.254.842 De stand van de liquide middelen betreft steeds een momentopname per 31 december van het jaar. Het kan daarom zijn dat per jaar de stand van de liquide middelen sterk verschilt. Voor de financieringsbehoefte kan de gemeente gebruik maken van een kortlopende kredietfaciliteit bij de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). De hoogte van deze faciliteit is onderdeel van de treasuryfunctie. Hierover leest u meer in de paragraaf Treasury. Overlopende activa De overlopende activa betreffen vooruitbetaalde kosten voor 2014. Facturen die betrekking hebben op 2014 en in 2013 al aan de gemeente worden gestuurd en betaald moeten worden voor 31 december 2013 staan op de balans onder de vooruitbetaalde facturen. Deze kosten horen namelijk in 2014 thuis en niet in 2013. De functionele Pagina 134 van 140

verantwoording in 2014 heeft inmiddels plaatsgevonden. Overlopende activa 2012 2013 Vooruitbetaalde bedragen 568.392 302.248 Totaal overlopende activa 568.392 302.248 Eigen vermogen Eigen vermogen Balans 31.12.2012 Vermeerderingen Verminderingen Balans 31.12.2013 Algemene reserve 7.595.279 1.406.600 1.693.120 7.308.759 Egalisatiereserves 191.000 203.000 261.000 133.000 Bestemmingsreserve 3.180.758 796.391 1.041.230 2.935.919 Saldo rekening na bestemming 819.305 635.846 819.305 635.846 Totaal eigen vermogen 11.786.342 3.041.837 3.814.655 11.013.524 De raad heeft in zijn vergadering van 7 februari 2011 de Nota Reserves en voorzieningen 2011 vastgesteld, waarin beleidsafspraken over reserves en voorzieningen zijn vastgelegd. Deze nota is begin 2014. Voor de geformuleerde uitgangspunten voor het te voeren financiële beleid wordt kortheidshalve verwezen naar deze nota. Voor een verdere specificatie van de beschikbare reserves en voorzieningen en de mutaties hierop in 2013 wordt verwezen naar deel 1 sub D van deze jaarrekening. Het resultaat over 2013 bedraagt 635.846. In de toelichting op de jaarcijfers vindt een analyse hiervan plaats. Voorzieningen Voorzieningen Balans 31.12.2012 Vermeerderingen Verminderingen Balans 31.12.2013 Risicovoorzieningen 365.141 0 129.126 236.015 Egalisatievoorzieningen 755.142 206.245 88.136 873.251 Totaal voorzieningen 1.120.283 206.245 217.262 1.109.266 De voorziening dubieuze debiteuren is hier niet opgenomen. Op basis van het besluit begroting en verantwoording moeten voorzieningen wegens oninbaarheid worden verrekend met de nominale waarde van leningen en vorderingen. Op de balans zijn deze dus onder de activa opgenomen. Solvabiliteit. De solvabiliteit wordt weergegeven door middel van de verhouding tussen het eigen vermogen en het balanstotaal. Naarmate de solvabiliteit hoger is, kunnen de investeringen met dit eigen vermogen worden gefinancierd en hoeft minder te worden geleend en dientengevolge minder rente te worden betaald. De solvabiliteitsratio bedraagt voor 2012: 24,59 % en voor 2013: 22,59 %. Een daling ten opzichte van 2012 van 2 %. Pagina 135 van 140

Langlopende schulden Langlopende schulden Schuldrestant 31.12.2012 Opgenomen in 2013 Aflossing nieuwe lening Totale schuld Aflossing in 2014 Schuldrestant 31.12.2013 Onderhandse leningen van: Binnenlandse banken en overige financiële insstellingen 23.536.552 0 0 23.536.552 3.089.579 20.446.973 Waarborgsommen 8.467 1.545 427 9.585 0 9.585 Totaal langlopende schulden 23.545.019 1.545 427 23.546.137 3.089.579 20.456.558 De waarborgsommen hebben betrekking op huurders van gemeentelijke gebouwen, woonwagens, garageboxen en gronden. In de bijlagen is een specificatie van de leningen opgenomen in de staat vaste geldleningen. Verplichtingen Verplichtingen 2012 2013 Crediteuren algemene dienst t/m 2012 24.296 1.238 Crediteuren algemene dienst 2012 2.373.057 2.337.941 Kasgeldleningen 2.000.000 7.500.000 Overige schulden 16.525 18.399 Aflossing langlopende schulden 3.339.580 3.089.579 Totaal verplichtingen 7.753.458 12.947.157 Onder verplichtingen worden de schulden verstaan met een looptijd van kleiner dan 1 jaar. Deze schulden worden ook wel vlottende schulden genoemd. De openstaande crediteuren hebben een normaal verloop. Een specificatie ligt bij de administratie ter inzage. Van de crediteuren algemene dienst dient medio april 2014 nog een bedrag van 573.488 betaald te worden. Overlopende passiva Overlopende passiva 2012 2013 Vooruit ontvangen subsidies overheden 393.010 400.397 Vooruit ontvangen bedragen 1.634 12.687 Totaal overlopende passiva 394.644 413.084 Pagina 136 van 140

De overlopende passiva betreffen vooruit ontvangen baten die betrekking hebben op 2014. Ontvangsten 2014 die door betrokkenen in eerdere jaren zijn gedaan, staan op de balans als vooruit te ontvangen bedragen. Niet uit de balans blijkende verplichtingen In dit hoofdstuk zijn de verplichtingen opgenomen, die niet uit de balans zijn te herleiden. Dit kunnen verplichtingen zijn in de vorm van borg en garantstellingen aan natuurlijke en rechtspersonen. Belangrijke financiële verplichtingen waaraan de gemeente voor de komende jaren is gebonden, worden hier ook vermeld. Gewaarborgde geldleningen 2012 2013 Gewaarborgde geldleningen 43.076.209 44.385.019 Totaal gewaarborgde geldleningen 43.076.209 44.385.019 Met ingang van 01.01.1995 zijn alle bestaande risico's ten aanzien van verleende gemeentegaranties voor eigen woningen en gemeenteleningen (particuliere woningbouw) afgekocht en overgedragen aan de Stichting Waarborgfonds eigen woningen. De gemeentegarantie met rijksdeelneming is met ingang van 01.01.1995 vervangen door de Nationale Hypotheek Garantie(NHG). Met ingang van 01.01 2011 staat het rijk voor nieuwe leningen die onder de NHG vallen voor 100 % garant. In de raadsvergadering van 1 juli 1996 is ook besloten tot overdracht van de risico's op grond van ten behoeve van toegelaten instellingen (woningcorporaties) verstrekte geldleningen en verstrekte gemeentegaranties al dan niet met rijksdeelneming aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Voor een specificatie van de door de gemeente direct c.q. indirect gewaarborgde geldleningen wordt verwezen naar de staat van gewaarborgde geldleningen. Overzicht meerjarige contracten Nr Afdeling Bureau Soort contract Jaar Duur Bijzonderheden Omvang contract 1 Bedrijfsvoering Automatisering Isiconnexion internet 2009 5 jaar 25.800 2 Isilinx glasvezelkabel 2007 20 jaar 250.200 3 Gemnet 2007 3.600 4 Canon kopieerapparatuur 2013 5 jaar 17.220 5 Social IT AS400 2011 3 81.753 6 PinkRoccade releasemanagement 21.000 7 IBM onderhoudscontract AS400 2011 4 8 Financiën Civision Middelen 2003 7 jaar Stilzwijgende verlenging (lease) 9.265 9 Belasting Civision belasting en kadaster 2005 7 jaar 22.757 Pagina 137 van 140

Nr Afdeling Bureau Soort contract Jaar Duur Bijzonderheden Omvang contract 10 Faza ICN bruikleen meubelen 11 Essent cv sporthal + gemeentehuis 12 Essent leveren energie 13 Dong leveren energie 14 OOV /AJZ Eigendommen verzekering (Marsh) 15 Politiek molest (Centraal Beheer) 2009 5 jaar 17.500 2005 10 jaar 27.500 2010 2 jaar 27.000 2010 3 jaar 50.000 2004 3 jaar 35.400 2005 3 jaar 1.450 16 P & O Encare Arbo 2007 5 jaar 15.000 17 Centraal Beheer uitstap-verzekering 2010 4 jaar 20.420 18 Centric salarissen 2004 8 jaar 6.500 19 Vergunningen Roxit Wabo 2009 5 jaar 19.046 20 Ruimte Infrastructuur Ziut BV openbare verlichting 2006 2 jaar 170.000 21 Licom Groen 2005 3 jaar 232.047 22 Rooden 2010 3 jaar 19.364 23 Themu riooltechniek 2006 6 jaar 4.836 24 Oranjewoud 2008 5.750 25 Van der Valk rioolinspectie 2008 5 jaar 54.250 26 Maatschappij Werkplein Mergelland 2011 5 jaar 23.000 27 Taxibedrijf van Meurs leerlingenvervoer 28 Heton onder-houd sport-complexen 2009 3 jaar 160.000 2006 10 jaar 152.326 Pagina 138 van 140

Pagina 139 van 140 Pagina 139 van 140 Pagina 139 van 140