Auteur Floris Sieffers Laatst gewijzigd 28 October 2015 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/65939 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave Vooraf Leerdoelen Eindproduct-Beoordeling Werkwijze Aan de slag Stap1 Stap2 Stap3 Over dit lesmateriaal Pagina 1
Vooraf Leerdoelen In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen. Deze opdracht gaat over de cultuur van deze stammen. Je onderzoekt het verschil tussen de Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur. Je leert ook dat sommige Germaanse stammen bondgenoten werden van de Romeinen terwijl andere stammen zich juist bleven afzetten tegen de Romeinse overheersing. Aan het eind van de les: weet je dat in de tijd van Grieken en Romeinen in Noord- en West Europa Keltische en Germaanse stammen leefden. weet je dat de betrekkingen tussen de Germanen en Romeinen meestal een gewelddadig karakter hadden. kun je uitleggen waarom de Kelten en Germanen deels de Romeinse cultuur overnamen. kun je uitleggen waarom het Romeinse Rijk onder druk kwam te staan door de volksverhuizingen. Eindproduct-Beoordeling Pagina 2
Eindproduct Aan het eind van de opdracht schrijf je een kort verhaal met als titel 'Romeinen in Nederland'. Beoordeling Je krijgt een goede beoordeling voor je verhaal als je in je verhaal duidelijk wordt: welke Germaanse stammen in Nederland woonde ten tijde van de Romeinse bezetting. wat de Limes is. hoe de verhouding tussen de Germaanse stam en de Romeinen was. Werkwijze Image not found or type unknown Groepsgrootte Deze opdracht doe je samen met een klasgenoot. Benodigdheden Geen bijzonderhden. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig. Pagina 3
Aan de slag Stap1 Romeinen, Kelten en Germanen In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen. Visigoten, Ostrogoten, Vandalen en Franken rekenen we tot de Germaans stammen met een eigen taal, godsdienst en cultuur. De Keltische stammen werden door de Romeinen Galliërs genoemd. De Keltische stammen verschilden onderling sterk maar hadden wel een gemeenschappelijke taal. In tegenstelling tot Romeinen die waren gericht op internationale handel en steden, waren Germanen en Kelten vooral gericht op de landbouw en op kleinschalige handel. Elke stam had zijn eigen relatie met de Romeinse overheersers. Sommigen werden bondgenoten, andere onverzoenlijke vijanden. Bestudeer het volgende onderdeel: Pagina 4
In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen. Visigoten, Ostrogoten, Vandalen en Franken rekenen we tot de Germaanse stammen met een eigen taal, godsdienst en cultuur. De Keltische stammen werden door de Romeinen Galliërs genoemd. De stammen verschilden onderling sterk maar hadden een gemeenschappelijke taal. In tegenstelling tot Romeinen die waren gericht op internationale handel en steden, waren Germanen en Kelten vooral gericht op de landbouw en op kleinschalige handel. Elke stam had zijn eigen relatie met de Romeinse overheersers. Sommige werden bondgenoten, andere onverzoenlijke vijanden. De Romeinen liepen in hun veroveringsdrift letterlijk en figuurlijk tegen hun grenzen aan. De grenzen van het Romeinse Rijk stonden voortdurend onder druk. In tijden van militaire overmacht werd handel gedreven met de Germaanse volken aan de grenzen. Zodra de militaire kracht van de Romeinen afnam, bijvoorbeeld als gevolg van problemen in Rome, probeerden Germaanse stammen daarvan te profiteren door de grenzen over te steken en zich in het Romeinse Rijk te vestigen. Beantwoord de onderstaande vragen Vragen Lees de volgende 'stellingen'. Geef per stelling aan of de stelling waar of niet waar is. 1. De Franken is een voorbeeld van een Germaanse stam. Pagina 5
2. De Keltische stammen werden door de Romeinen Galliërs genoemd. 3. Alle Keltische stammen hadden een zelfde taal. 4. Germanen en Kelten woonden in steden en hielden zich vooral bezig met internationale handel. 5. Alle Germaanse en Keltische stammen werden uiteindelijk bondgenoten van de Romeinen. Stap2 De Germaanse cultuur Lees onderstaande tekst. Enkele jaren voordat Julius Caesar in 100 v. Chr. werd geboren, maakten de Romeinen voor het eerst kennis met de Germanen. Germaanse stammen in Noordwest-Europa spraken een verwante taal. De eerste serieuze veldslagen vonden plaats met Kimbren en Teutonen langs de grenzen van het toenmalige Romeinse grondgebied in Noord-Italië en Zuid-Frankrijk. Nadat Caesar het Keltische Gallië had veroverd zagen de Romeinen de rivier de Elbe als ideale natuurlijke grens. Zij stuitten echter opnieuw op de Germanen. Na de slag in het Teutoburgerwoud, waar de Romeinse legioenen in het jaar 9 na Chr. een verpletterende nederlaag leden, vormden de rivieren de Rijn en de Donau de grens tussen het Romeinse Rijk en het Germaans territorium. Lees nu ook het verhaal over de Cimbren en Teutonen op. Pagina 6 nl.wikipedia.org/wiki/cimbren
Ga na of je een klasgenoot antwoord kunt geven op de volgende vragen: Wanneer kwamen de Romeinen voor het eerst in aanraking met de Germanen? Hoe verliep de eerste ontmoeting tussen de Romeinen en de Germanen? Wat is een natuurlijke grens? Welke rivieren vormden na de slag in het Teutoburgerwoud de de natuurlijke grens tussen het Romeinse Rijk en de Germanen. Stap3 Limes en Volksverhuizingen Bestudeer de onderstaande tekst over de Limes en over de Volksverhuizingen. Pagina 7
Bekijk ook het volgende filmpje op SchoolTV: Opstand van de Bataven Beantwoord de volgende negen vragen. 1. Welke Germaanse stammen woonden rond de eeuwwisseling in gebied dat wij nu Nederland noemen? A. Bataven en Cananefaten B. Hunnen en Westgoten 2. Hoe noem je het als Germaanse stammen aspecten van de Romeinse cultuur overnemen. A. Germanisatie B. Romanisatie 3. Nederlandse steden die langs de grens van het Romeinse Rijk ontstonden zijn. A. Utrecht. Leiden en Nijmegen B. Zutphen, Deventer en Zwolle 4. Hoe wordt de opstand van de inheemse stammen tegen de Romeinen in 69 na Chr. genoemd. A. Germaanse opstand B. Bataafse opstand 5. Wat waren belangrijke redenen voor de Bataven om in opstand te komen tegen de Romeinen? A. De Bataven moesten soldaten leveren voor het Romeinse leger en hoge belastingen betalen. B. De Bataven werden gedwongen te verhuizen en moesten wegen aanleggen voor de Romeinen. 6. Hoe heette het volk dat in de 3e eeuw zorgde voor een volksverhuizing. A. Westgoten B. Hunnen 7. Vragen - vervolg 3. Nederlandse steden die langs de grens van het Romeinse Rijk ontstonden zijn. A. Utrecht. Leiden en Nijmegen B. Zutphen, Deventer en Zwolle 4. Hoe wordt de opstand van de inheemse stammen tegen de Romeinen in 69 na Chr. genoemd. A. Germaanse opstand B. Bataafse opstand 5. Wat waren belangrijke redenen voor de Bataven om in opstand te komen tegen de Romeinen? Pagina 8
6. 7. 8. 9. A. De Bataven moesten soldaten leveren voor het Romeinse leger en hoge belastingen betalen. B. De Bataven werden gedwongen te verhuizen en moesten wegen aanleggen voor de Romeinen. Hoe heette het volk dat in de 3e eeuw zorgde voor een volksverhuizing. A. Westgoten B. Hunnen Wat was het gevolg van de volksverhuizingen voor het Romeinse Rijk? A. Het Romeinse Rijk werd gesplitst in een oostelijk en een westelijk deel. B. Het Romeinse Rijk werd in zijn geheel overgenomen door de Hunnen. Welke deel van het Romeinse Rijk viel in 476 uit elkaar door een oorlog tegen de Germaanse generaal Odoaker? A. Het westelijk deel van het Romeinse Rijk. B. Het oostelijk deel van het Romeinse Rijk. Hoe wordt het Oost-Romeinse Rijk ook wel genoemd? A. Rijk van Constantinopel B. Byzantijnse Rijk Vragen - vervolg 7. Wat was het gevolg van de volksverhuizingen voor het Romeinse Rijk? A. Het Romeinse Rijk werd gesplitst in een oostelijk en een westelijk deel. B. Het Romeinse Rijk werd in zijn geheel overgenomen door de Hunnen. 8. Welke deel van het Romeinse Rijk viel in 476 uit elkaar door een oorlog tegen de Germaanse generaal Odoaker? A. Het westelijk deel van het Romeinse Rijk. B. Het oostelijk deel van het Romeinse Rijk. 9. Hoe wordt het Oost-Romeinse Rijk ook wel genoemd? A. Rijk van Constantinopel B. Byzantijnse Rijk Pagina 9
Eindproduct Je sluit deze opdracht af met het schrijven van een kort verhaal met als titel Romeinen in Nederland. In dat verhaal vertel je in ieder geval: welke Germaanse stammen in Nederland woonden ten tijde van de Romeinse bezetting. wat de Limes is. hoe de verhouding tussen de Germaanse stam en de Romeinen was. De informatie voor het schrijven van je verhaal kun je halen uit de Kennisbank Geschiedenis. Je kunt natuurlijk ook op internet op zoek gaan naar extra informatie. Klaar? Laat je verhaal lezen door een klasgenoot. Vraag om commentaar. Lees ook het verhaal van je klasgenoot. Geef op een goede manier feedback. Verwerk het commentaar van je klasgenoot in het verhaal. Laat het verhaal vervolgens beoordelen door je docent. Pagina 10
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Floris Sieffers Laatst gewijzigd 28 October 2015 om 11:28 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 1; VWO 1; Leerinhoud en doelen Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Pagina 11