Impressieverslag thema-avond Betrokken Ouders, d.d. 20 oktober 2010 Welkom Otger Meuwissen, lid van het dagelijks bestuur van ouderplatform Gooi & Omstreken, heet de aanwezigen welkom bij deze 11 e themabijeenkomst. Hij geeft een korte inleiding op het thema, dat hij benoemt als het werkwoord ouderbetrokkenheid. Daaraan voorafgaand geeft hij een overzicht van het programma voor deze avond. Inleiding betrokken ouders Bij ouderbetrokkenheid gaat het om de relatie tussen school en ouders. Hierbij spelen twee verschillende begrippen een rol: ouderparticipatie (betrokkenheid bij schoolse activiteiten, zoals de medezeggenschapsraad of de schoolmusical) en ouderbetrokkenheid. Dit laatste begrip kent twee niveaus: individueel en collectief. Deze avond gaat over individuele ouderbetrokkenheid, waarbij het eigen kind centraal staat. Over hoe de methode handelingsgericht werken (hierna: HGW) ingezet kan worden om ouders positief betrokken te laten zijn bij het onderwijs aan en de opvoeding van hun eigen kinderen op school. Het gaat daarbij om individuele ouders, docententen en eventuele zorgverleners, waarbij het kind centraal staat. Besproken wordt aan welke voorwaarden moet worden voldaan om ouders en school constructief te laten samenwerken Collectieve ouderbetrokkenheid lijkt hier op, maar speelt zich af op een ander niveau. Ook hier gaat het over constructieve samenwerking en goede communicatie, waarbij het kind centraal staat. Collectieve ouderbetrokkenheid houdt zich bezig met de voorwaarden voor goed onderwijs en goede zorg voor alle leerplichtige kinderen. Het ouderplatform Gooi en omstreken is een voorbeeld van collectieve ouderbetrokkenheid in deze regio. Ouderbetrokkenheid staat volop in de belangstelling. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat leerlingen met betrokken ouders niet alleen beter presteren op school maar ook in sociaal opzicht beter functioneren. De discussie over ouderbetrokkenheid wordt meestal door deskundigen gevoerd, over ouders. Maar in essentie gaat het niet over de vraag hoe een school ouders kan betrekken. Ouders bepalen zelf of zij betrokken willen zijn en op welke voorwaarden zij dat willen. Ouderbetrokkenheid impliceert een wederkerige relatie, het is een gezamenlijke verantwoordelijk van ouders en school. Deze thema-avond staat in het teken van een positieve dialoog tussen ouders en onderwijs over ouderbetrokkenheid, waarbij het kind centraal staat. Het ouderplatform Gooi en omstreken Het ouderplatform komt op voor belangen van ouders van alle leerplichtige kinderen op het gebied van onderwijs en zorg, met speciale aandacht voor kinderen met een bijzondere hulpvraag. In dat kader spreekt het ouderplatform regelmatig met gemeentebesturen, scholen en zorgverleners in de regio. Daarnaast start het Ouderplatform binnenkort met een Ouder-voor-Oudersloket in het Centrum voor Jeugd en Gezin in Hilversum. U zult hierover per mail nader worden geïnformeerd. Introductie sprekers Otger introduceert de sprekers van vanavond. Noelle Pameijer is school-, GZ- en kinderpsycholoog. Zij is werkzaam bij het samenwerkingsverband voor het primair onderwijs Annie M.G. Schmidt in Hilversum en heeft HGW voor schoolteams mede ontwikkeld. Els de Jong is orthopedagoge en is verbonden aan het seminarium voor
orthopedagogiek. Zij doceert aan de Hogeschool van Utrecht, waarbij zij onder andere studenten begeleidt in het doen van onderzoek naar de haalbaarheid van HGW in het voortgezet en middelbaar onderwijs. Betrokken ouders en constructieve samenwerking: ouderbetrokkenheid in het primair onderwijs Noelle Pameijer schetst aan de hand van een Powerpoint presentatie wat het belang is van een goede samenwerking tussen school en ouders. Ouderbetrokkenheid is van belang voor het kind, omdat: het welbevinden toeneemt het gedrag en de werkhouding verbetert de leerprestaties toenemen de tevredenheid van de ouders toeneemt het werkplezier van de leerkrachten toeneemt HGW is een methodiek waarbij een omschakeling gemaakt wordt van probleemgericht denken naar oplossingsgericht handelen. Richtlijnen daarbij zijn: ouders zijn welkom op school kinderen gedragen zich op school anders dan thuis bespreek de zorgen, maar ook de positieve aspecten zet samen een traject uit: wat willen we bereiken maak afspraken en evalueer deze samen Ouders zijn welkom op school Aan de hand van de schoolgids en/of de website wordt een beeld gekregen van hoe de school ouders ziet: als lastig/kritisch of als partners in onderwijs en opvoeding. Bij HGW wordt samengewerkt vanuit duidelijke posities: - leerkracht, IB en directie zijn onderwijsprofessionals, zij kennen het kind als leerling het beste en zijn verantwoordelijk voor het onderwijs (b.v. methode, instructie, feedback, waar zit het kind in de klas, gaat het kind over naar een volgende groep, enz.) - ouders zijn ervaringsdeskundigen, zij kennen hun kind het langst en het beste, zij kennen de schoolgeschiedenis en zijn verantwoordelijk voor de opvoeding (b.v. eten, slapen, pc, tv enz.) - het kind is het gezamenlijke belang, het gaat om onze leerling/ons kind. Als het thuis en/of op school niet goed gaat, is het zaak om samen - de situatie te analyseren en te kijken naar de rol van kind, onderwijs en opvoeding - vanuit het probleem een doel te bepalen - te zoeken naar oplossingen, uitwisselen van tips Het is belangrijk duidelijk te zijn naar elkaar en verwachtingen in positieve bewoordingen uit te spreken. Ouders geven tips aan de school, het is aan de school om te besluiten wat ze wel en niet toepassen. De school geeft tips aan ouders, met name over onderwijsondersteunend gedrag (uitgerust, op tijd op school zijn, ontbijten, achter schoolbeleid staan e.d.), maar de ouders beslissen of en in hoeverre ze dit toepassen. Dit laatste aspect is mede dankzij de inbreng van het Ouderplatform tot stand gekomen. Samenwerking gaat meestal goed door constructief met elkaar in gesprek te gaan en naar elkaar te luisteren met een open houding.
Kinderen gedragen zich op school anders dan thuis Om te voorkomen dat er een zinloze welles-nietes discussie ontstaat, is het belangrijk te weten dat kinderen in verschillende situaties ander gedrag kunnen laten zien. Ook hier is open en constructieve communicatie van belang: loop samen na wat in beide situaties hetzelfde of anders is. Vanuit datgene wat goed gaat kan gezocht worden naar een oplossing, door dit uit te breiden naar een andere situatie. Bespreek de zorgen maar ook de positieve aspecten Naast het duidelijk en concreet bespreken van de problemen is het ook belangrijk om de dingen die goed gaan te benadrukken. Wat lukt er wel en wanneer, welke belangstellingen en interesses zijn er? Dat is namelijk de realiteit, het verbetert de samenwerking tussen school, kind en ouders aanzienlijk en bevat vaak de oplossing. Zet samen een traject uit: wat willen we bereiken. Het is vaak eenvoudiger een gezamenlijk doel te bepalen dan het eens te worden over probleemgedrag. Vanuit het doel wordt bepaald wat het kind nodig heeft om het doel te bereiken. Handige hulpzinnen daarbij zijn: - instructie die - Activiteiten/opdrachten die - Feedback die - Andere kinderen die - Een leerkracht die - Ouders die Wat hebben school en ouders verder nodig om dit te kunnen bieden? School heeft bijvoorbeeld ondersteuning van de ouders nodig, die achter het schoolbeleid staan en dit ook verwoorden naar hun kind. Ouders kunnen baat hebben bij extra oefenmateriaal dat mee naar huis gegeven wordt. Maak afspraken en evalueer deze Bij gesprekken tussen school en ouders is het handig van tevoren het doel van het gesprek aan te geven, zodat school en ouders zich kunnen voorbereiden. Bij de afronding kan het gesprek geëvalueerd worden: zijn onze doelen behaald?; was het een prettig gesprek? Wat waardeerde u, wat kan in een volgend gesprek anders? Afspraken worden niet opgelegd door de school maar komen van beide kanten, dus: - wij stellen voor dat - wilt u dat? - Kunt u dat? - Wat heeft u daarvoor nodig? Schrijf de afspraken op en geef een kopie mee aan de ouders om misverstanden te voorkomen. Betrokken ouders en constructieve samenwerking: ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Els de Jong geeft aan dat zij na het uitgebreide verhaal van Noelle Pameijer niet veel meer heeft aan te vullen. De ervaring met HGW ligt voor een groot deel bij het
primair onderwijs. In het voortgezet onderwijs wordt deze methodiek nog maar mondjesmaat ingezet. Ook in het voortgezet onderwijs is samenwerking tussen school en ouders en betrokkenheid van ouders natuurlijk van belang. Het is echter niet eenvoudig daar een vorm voor te vinden. Als kinderen ouder worden, wordt de samenwerking meestal niet makkelijker. Kinderen hebben andere behoeften, er zijn meerdere docenten en het goed blijven volgen van wat kinderen nodig hebben is lastig. Belangrijke vragen daarbij zijn hoe deze samenwerking invulling krijgt en waar de plek is van ouders in deze samenwerking, een zoektocht waar men nog lang niet uit is. Kleine successen worden geboekt, vaak door inspanningen en enthousiasme van individuele docenten. Ook studenten waaraan zij les geeft, gaan aan de slag met kleine groepen enthousiaste docenten, maar het zal veel tijd kosten om alle problemen rondom HGW in het voortgezet onderwijs op te lossen. Workshops De aanwezigen worden verdeeld in twee groepen, waarin ouders en onderwijzers gemengd plaats nemen. In het auditorium praten ouders en onderwijzers in vijf groepjes van circa acht personen over ouderbetrokkenheid in het primair onderwijs, onder leiding van Noelle Pameijer. Daarbij gaat het om de volgende stellingen: school mag zich met de opvoeding bemoeien en ouders mogen zich met het onderwijs bemoeien een kind kan op school probleemgedrag vertonen en thuis niet, en omgekeerd geen gesprek zonder positieve aspecten van kind, school en ouders, hoe groot de problemen of het conflict ook zijn school en ouders gaan samen aan de slag, in het belang van hun leerling c.q. kind een afspraak komt van beide kanten en we evalueren alle afspraken samen. In de aula vindt op dezelfde wijze de workshop plaats voor het voortgezet onderwijs onder leiding van Els de Jong. De stellingen die daarbij geponeerd worden, zijn: school moet op de hoogte zijn van (problematische) thuissituatie communicatie tussen school en ouders hoeft geen gesprek tussen doven te zijn transparante communicatie tussen ouders en school staat of valt bij concrete vaststelling van afspraken leraar is naast vakdocent altijd pedagoog door school opgelegde sancties zijn onderhandelbaar in het belang van de leerling contact school-ouders in het voortgezet onderwijs is net zo belangrijk als in het primair onderwijs. Beide groepen discussiëren twee keer tien minuten over in totaal twee van deze stellingen. Er ontstaat een levendige discussie waarbij ouders en leerkrachten naar elkaar luisteren en met elkaar meedenken. De workshops worden per groep plenair afgerond door kort in te gaan op de tijdens de discussies genoteerde parels, puzzels en vragen.
Afronding Otger sluit de avond af en constateert dat er zeer veel materiaal is aangereikt. Een verslag van de avond met toevoeging van de presentaties en de gegroepeerde bevindingen uit de workshops zal per email worden toegezonden. Hij bedankt alle aanwezigen voor hun inbreng en hun aanwezigheid. Het laatste woord is aan Noelle Pameijer en Els de Jong. Noelle constateert dat het oorspronkelijke plan, waarbij in de afronding drie highlights naar voren gebracht zouden worden, vanwege de grote hoeveelheid stof die uit de workshops naar voren is gekomen niet haalbaar blijkt. Noelle is blij met de enorme betrokkenheid en de wijze waarop ouders en leerkrachten naar elkaar hebben geluisterd. Zij wil samen met het ouderplatform zeker verder gaan met de uitkomsten van deze workshops, eventueel in kleinere groepen. Els de Jong zegt dat bij de discussies opnieuw gebleken hoe belangrijk het is dat scholen en ouders op één lijn komen. Tot slot Met het oog op toekomstige thema-avonden vraagt Otger de aanwezigen of het mogelijk is de bijeenkomsten eerder te laten beginnen of later te laten eindigen. Dit blijkt voor een aantal aanwezigen moeilijk te liggen, wel biedt het Ouderplatform graag de mogelijkheid na te praten voor degenen die daar behoefte aan hebben. Er wordt nog een aantal vragen gesteld. Zo bestond bij een van de aanwezigen de indruk dat deze avond vooral bedoeld was voor ouders van leerlingen met een specifieke zorgvraag. Otger benadrukt dat elk kind in zijn (of haar) schoolcarrière problemen tegenkomt waarbij volwassenen nodig zijn om tot een oplossing te komen. Uit onderzoek blijkt dat 30% van de kinderen per definitie buiten de statistische norm valt en dat veel kinderen een functiestoornis hebben. Een kwart van hen behoeft interventie van een hulpverlener. Het Ouderplatform wil geen onderscheid maken bij communicatie tussen ouders en school. Het Ouderplatform wil iedereen handvatten bieden om het kind binnen de eigen competenties en verantwoordelijkheden te begeleiden. Het Ouderplatform herkent wel dat er bijzondere aandacht is voor kinderen met een specifieke stoornis. Otger vraagt naar de achtergrond van deze vraag. Die blijkt te liggen in de twijfel of er een andere manier van communiceren nodig is als er sprake is van specifieke problematiek (denk b.v. aan gokschulden of ADHD). In principe zijn de basisprincipes voor goede communicatie gelijk, de inhoud van het gesprek zal dan ongetwijfeld anders zijn. Aansluitend wordt de vraag gesteld naar de definitie van HGW. Hiervoor verwijzen we naar twee artikelen in JSW van maart en april 2010, hierin staat HGW beknopt beschreven. Een volgende vraag ligt op het gebied van de beperkte rechten van ouders. Wettelijk gesproken hebben ouders geen rechten, in hoeverre is dat een probleem? Recht kun je ook halen, als ouders vinden dat zij meer gehoord moeten worden door de school is dit zeker te realiseren. Als ouder kiezen wij scholen voor onze kinderen. Iedere school zou ongeveer dezelfde zorg moeten bieden. Als Ouderplatform willen wij invloed uitoefenen door gezamenlijk op te treden. Als ouders hun krachten bundelen kan dat wellicht het verschil maken. Ook scholen hebben baat bij betrokken ouders, de leerresultaten verbeteren, en daarmee ook de resultaten die de Inspectie vaststelt. De Inspectienormen worden herzien, we hopen dat ouderbetrokkenheid daar ook een rol in zal gaan spelen. Het blijkt niet bij iedereen bekend te zijn dat het Ouderplatform twee keer per jaar thema-avonden organiseert. Otger geeft aan dat het moeilijk is om ouders te
bereiken, het gaat om circa 30.000 leerlingen in het Gooi en omstreken, die niet allemaal aangeschreven kunnen worden. In elk geval worden alle scholen in de regio aangeschreven, als ook de medezeggenschapsraden. Het verzoek van het Ouderplatform is altijd om informatie door te geven aan andere geïnteresseerden. Binnenkort hoopt het Ouderplatform ook haar website te lanceren. Bij vragen is het Ouderplatform altijd per email of telefonisch te bereiken. Ouders kunnen contact opnemen met het Ouderplatform per email: ouderplatform.het.gooi@gmail.com of telefonisch : 06-11323776