Wannee de veoozake vezeked s tegen wettelke aan- theoetsche achtegond van het veschnsel goepsaanspakelkhed doet zeh b de goepsaanspakelkhed het spakelkhed Andezds wodt een aantal concete pobleem voo - het wed heboven eeds gesgnaleed - gevallen onde de loep genomen Ik besteed ook aandacht dat deze schade vaak opzettelk wodt toegebacht; de aan de vaag hoe goepsaanspakelkhed zeh vedaagt WA-vezekeaa keet dan net aan de benadeelde ut De met de gondechten vhed van menngsutng en vgedaantevewsselng van de WA-vezekeng de tegen- hed van betogng woodg wel wodt gesgnaleed (geen vezekeng mee Vooaf nog dt: zo ngebuged als b ons het begp tegen een aanslag op het vemögen van de dade maa een 'goepsaanspakelkhed' s zo zelden heeft de Westdut- ΓΤ"1 potentele slachtoffevezekeng)" s zeke nog net vol- se het ove 'Soldahaftung' H speekt n een veel m- tood wannee het gaat om opzettelk toegebachte me veband ove 'Mttäteschaft' ' y l schade Uteaad s de behoefte van de benadeelde aan «schadevegocdng n deze gevallen net van een lagee ode 2 Pa 830 BOB dan wannee de schade doo nalatghed van de veooza- Pa 830 s een moelke bepalng: 'De Voschft st kc s ontstaan Vanut de poste van de vezekede kan sche ncht lecht veständlch' mekte Von Ba op n de een vezekeng tegen opzettelk toegebachte schade Gutachten und Voschläge1 voo een neuw vebntensonzedelk lken naa de benadeelde toe s deze edene- senecht Toch 'less sch ene pägnantee Bestmmung ng wat mnde ovetugend Het pobleem zou gedeelte- ncht fomuleen'1 Pa 830 leunt zwaa op het stafecht lk kunnen woden opgelost nden de vezekeaas toch zowel naa temnologe als naa nhoud Bovenden gaat zouden utkeen b opzettelke schade Het lkt m op het n pa 830 om veschllende poblemen: aanspakelkzn mnst gewenst dat de vezekeaas de opzetclausule hed voo gemeenschappelk begane onechtmatge geda- J estctef toepassen23 gngen om de zogenoemde altenateve causaltet en om ) Rutten-Roos vndt een oplossng va de vezekeaas (toch cumulateve causaltet2 Een kluwen van egels In pa utkeen b opzettelke schade) net gewenst omdat dan 840 BGB staan de gevolgen: een ede s voo het geheel het sancte-element van de aanspakelkhed nog vede aanspakelk met de mogelkhed van vehaal zou woden teuggedongen2«z acht de peventeve Pa 830 ludt zo: functc van het aanspakelkhedsecht n dt veband belaneke dan de schadevegoedngsfuncte Op dt punt (l) "aben mehec duch eme gemenschaftlch begangene unelaubte n Handlung enen Schaden veusacht so st ede fü den Schaden veant- - waa pevente en schadevegoedmg met elkaa botsen wotllch Das glelche ^ wenn sch mcht emltteln las!t> we von mehe dent naa mn memng de potet echte te lggen b de aanspakehkhedsfuncte; sancte en pevente kunnen en Betelgten den Schaden duch seme Handlung veusacht hat (2) Anstfte und Gehlfen stehen Mttate glech n de gevallen bete va andee kanalen (zoals het staf- _ ^^ echt en de vezekengsvoowaaden zoals egen sco en m de kluwen lets * geef k eest een mee [ bonus-malus systeem) velopen utgesponnen ovezcht Het Dutse echt ondeschedt Voo het vekgen van schadevegoedng na goepsge- tussen Telnehme- Betelgten en Nebentäte3 t { weld zn ten slotte nog twee mogehkheden n de staf- echtelnke τ stee van belang Het ττ ut elkaa n goeen van het u * lelnehme aanspakelkhedsecht en het stafecht hoezee op?/ Telnehme woden ophun beut ondevedeeld n andee teenen toe te uchen heeft ook nadelen Enkele Mlttate' Anstlfte en Gehlfen Z hebben gemeen dat het patele oenadengspogmgen zn daaom gewenst2> In de eeste plaats vedent het aanbevelng de mogelkhefeds Pat m S^^PP?1^ onechtmatg gedag < gemenschaftlch ) De kmdecntovoobeeldde met _ den tot voegng als 'beledgde pat' n de stafzaak tegen Stenen naa andee kmdeen gooen In dat geval speekt L ^ -l de dades te veumen Dt kan gescheden doo het ve- men van M'"ate E!k ^η hen/s ln beslnsel aanspakehk hogen of het schappen van de gens voo het te vodeen ve de ehele sfade d* «11 aangencht Het kan ook schadevegoedngsbedag (op dt moment 600 gülden b Z1'n dat een UIt de goep ^andeen beweegt tot het plede Kantonechte en 1500 gülden b de Rechtbank) zodat fn Va" een ^chtmatge daad zonde zelf actef mee te de schadevodeng n bepaalde gevallen snelle en effectcve kan woden afgehandeld l«doen "'' w dt Anstlfte g^oemd en op gehke voet behandeld als een Mttäte En ten slotte zn e nog de Voots dent het mogelk te woden schadevegoedng als Gehll[e: z^«* een ande helpen b het plegen van een staf op te leggen Deze staf kan dan gedeeltelk de plaats on«chtmatge daad Bvoobeeld doo het slachtoffe n nnemen van de gcldboete de b de ovehcd teecht een val te laten lopen' waa P andeen hem m elkaa komt en waa de benadeelde zelf nets van ontvangt De 4"a*l echte kan nu eeds op gond van at I4c ld sub WvS het betalen van schadevegoedng als bzondee ^ V^mm "S Tellnehme van Pa' 83 * Voowaade voo hun aanspakehkhed s een gezamenlk voowaade opleggen n het kade van een voowaadelke ^dag E moet spake van samenwekmg zn; ontbeekt veoodelng De beedhed tot het betalen van schadeve- de' dan aat Pan 83 met P- Bovenden en dat s een goedng speelt eveneens een ol b het sepotbeled van het Openbaa Mnstee De schadevegoedng als staf gaat nog een stape vede ook al omdat het OM n dat geval met de execute Zal woden belast27 Chstan von Ba Gutachten und Voschlage zu Übeabetung des Scbuldechts Band II Köln 1981 blz 1776 2 Ze voo een mee algemeen ovezcht Munhkomm (Metens) München 1986 blz 1796 ev ; Das Bügelche Gesetzbuch Kom- M C ] ] M Stoke menta(u Stefen) Walte de Guyte Beln New Yok 1981 blz 470 ev Vede bv E Deutsch Haftungsecbt Este Band: Algemene Lehen Cal Heymans Velag KG Λ/Τν^^τν- -> -«*^ΐ4-ηα\*ηηηαη 5 Koln' etc Ι9γ6' blz' 337 e'v' Van dezelfde> ecente maa mnde utvoeng Unelaubte IVllLgegangCll nlgen<ulgcll Handlungen und Schadensesatz Cal Hemans Velag KG Koln etc 1987 blz 76 ev; en het boek van G Bambmg Mttate Nebentate Betelgte und de Vetelung des Schadens be Mtveschulden des Geschadgten Duncke Humblot/Beln 1973 Ten slotte I Inledng ecent de dkke dssetate van S Keutzge De Haftung von Mttaten Anstften und Leen van de fouten en vondsten van een ande dat s het Gehlfe m Zmlecht - zuglech en Betag zu dehktschen Haftung von Telnehmen an " \v -n unfnedkchen Demonstatonen Pete Lang Fankfut am Man g8 voonaamste doel van de echtsvegehkng West-Duts- } ^ u ^ ^^ ^ ^ R ^'Besondees Schuldeck C H Beck'sche land s m du opzcht bna altd een goede buu Deze bdage beoogt enezds nzcht te geven n de lagsbuchhandlung München 1987 blz 365 ev 4 Ze utvoeng de dssetate van Keutzge (ze hevoo noot 2) blz 138 ev
O l J '^*J O * * > > \ A ^T " ' \JJ 1 4 I l ^^^ > " Ö mnstens zo belangke voowaade moet het gaan om het slachtoffe net s vast te stellen we de dade s E opzettelk (Vosätzlch) gedag het enkele onzogvuldg zn nog een paa andee voowaaden maa van belang s handelen s net genoeg De schadeveoozakende hande- he dat doo toepassng van pa 830 de bewslast - lng moet bewust en gewld zn wens schot was het schot? veschuft van het slachtof- Zo egens dan klnkt he het stafecht heel stek doo s fe naa de mogelke dades Slaagt de aangespokene e Speende kndeen de met hun voetbal een bomfetse ten net n om aan te tonen dat h het net geweest kan zn val bengen of dakdekkes de van het dak van een hus dan hangt h oude pannen naa beneden gooen waadoo een passant Ik gng op deze altenateve causaltet ets depe n wodt getoffen z handelen msschen onzogvuldg omdat de paktk utwst dat z utkomst kan beden maa zeke net opzettelk Want de schade van de bom- waa het slachtoffe vastloopt op de egels van 'goepsaanfetse of van de toevallge passant was net gewld Wodt spakelkhed' De uspudente op pa 830 en dat s het vewee van de dades: 'we deden het net expes' aan- opmekelk gaat gotendeels ove altenateve causaltet vaad dan zn z als goep net aanspakelk Ze ook hena n 6" Dt opzetveeste dat w b ons gelukkg net kennen lkt stevg te zn veanked n de Dutse echtspaak6 3 Goepsaanspakel'khed/Mttäteschaft Wel hebben sommge schves vezet aangetekend7 Zo Pa 830 speekt van 'ene gemenschaftlch begangene scheef Deutsch al ten aen geleden dat opzet als voo- unelaubte Handlung' En daab moet het gaan om een waade voo aanspakelkhed net past Ze ledt tot moe- bewust en gewld samenweken gecht op het toebengen lk te vededgen bepekngen aan de aanspakelkhed van schade Het s net nodg dat de ndvduele leden van Deutsch beplette daaom dat de goep peces op de hoogte zn geweest van elkaas afzondelke bdage: man sch endlch von de stafechtlchen Fessel lost und de Lebenseschenung des unvosatzhchen Zusammenwkens anekennt'8 'velmeh genügt es wenn e ohne wetees alles m Kauf nmmt was de andee tut um das gemensame Zel zu eechen '12 Maa de echtspaak s hem tot op de dag van vandaag net bgevallen Ik kom e nog op teug Het s ook net zo dat de opzet gecht moet zn op de concete schade Vast moet slechts staan dat we met steb Betelgten nen goode dat deed om een ande te vewonden'3 E steekt nog een daad ut de kluwen de tweede zn van Aan de aanspakelkhed van een goepsld doet net af ld : dat h een gengee bdage levede aan het ontstaan van _ de schade dan andeen Ook de fyssch-daadwekelke b- Das gleche glt wenn sch ncht emtteln lasst we von meheen Betel- hgten den Schaden duch sene Handlung veusacht hat dage aan het ontstaan van de schade s geen veeste: denkes en doenes scheeuwes en gooes bnken en bange- Voozchtg tekkend komt het leestuk van de altenateve nkken z woden ten opzchte van het slachtoffe ove causaltet te vooschn' Het heeft nets te maken met de een kam geschoen Zelfs de enkele aanwezghed n een Telnehme ut de eeste zn en toch wee wel Men gewelddadge goep kan al voldoende zn14 Daaop kom speekt he ove Betelgten Als twee of mee pesonen k nog teug n veband met demonstates onafhankelk van elkaa elk een onechtmatge daad ple- Veel echtspaak ove goepsaanspakelkhed s e net gen tewl net s vast te stellen wens daad utendelk de net zomn als b ons Op zchzelf s dat Jamme omdat z schade heeft veoozaakt dan komt het slachtoffe n een zo nauwelks tot ontwkkelng wed gebacht Want we ongelukkge poste te vekeen Het klasseke voobeeld s weng stof heeft naat köte kleen Hena n n 5 zal k dat van de twee ages de denkend een konn te zen een enge cucale zaken bespeken wandelaa neescheteni0 Het slachtoffe blkt doo een kogel te zn geaakt We s de dade wens schot tof de 4 Rechtvaadgng wandelaa? Wzend naa elkaa zouden z aanspakelk- Goepsaanspakelkhed (Soldahaftung of Mehtätehafhed kunnen ontlopen In zo'n geval bepaalt pa 830 I 2 tung) vomt een utzondeng op de algemene egel dat kan elk van beden aanspakelk woden gesteld Op ede slechts aanspakelk s voo de doo hemzelf aangevoowaade dat e geen aanspakelkhed bestaat op gond chte schade (pa 823 BGB) Z behoeft daaom een echtvan de eeste zn van pa 830 en op voowaade dat voo vaadgng Deutsch vewst naa: 'De Natu de Sache nämlch aus dem Satz dass de Schuldge zu Knt- ; Voo Mttate Anstfte en Gehlfe esp pa 25 26 en 27 Stafgesetzbuch lastung ncht auf enen andeen Schuldgen vewesen daf und auf dem 6 Ze de echtspaak genoemd doo Metens a w 1986 (hevoo noot z voetnoot 22 en de Gundsatz de Gewnnabweh "' hena doo m gegeven echtspaak n 5 7 Ze daavoo Metens aw Utdukkelk s ook Von Ba Gutachten blz 1776 (ze he- w/;e te zamen met andeen opzettelk en met een eemeenvoo noot ) 'De Stet ob m Zvlecht auch ene fahlässge Mttateschaft anekennt 1ηηο]\ J _- - L weden soll bedaf de gesetzgebeschen Entschedung schon daum mcht wel de Text «chappellk doel VOO Ogen Onechtmatlg handelt behoot des pa 830 BGB zu ene Beschankung auf Vosatz ncht zwngt' net te awemg van zn aanspakelkhed een ande aan 8 Deutsch a w 1976 (hevoo noot 2) blz 345 enop andee plaatsen; dezelfde a w 1987 te kunnen wzen Integendeel h behoot aanspakelk (hevoo noot ) blz 76 e v gesteld te kunnen woden voo de gezamenlk'" aange- 9 Ze de m noot genoemde lteatuu -^t««ο/-κ^^0 Γ> J π ίο Rechsgecht 1 191 N 155: " S hade Df ff^leden zullen ondelmg maa ve Touwens ook ove de zogenoemde atmulateve causaltet lemand ndt een ande aan naal moeten ZOeken De solldatet de e was ten aanzen de enstg gewond pe ambulance wodt afgevoed; ondeweg velest de bestuude de van het toebengen van de schade zet zeh VOOt n de macht ove het stuu waaop het gezelschap m een sloot teecht komt dat oveleeft het fnancele afwkkelng evan Gedeelde smat s halve slachtoffe met mee We s aanspakelk'nog ets andes: de Nebcntate Λ en B spulten J w J L zonde dat van elkaa te weten c gf n Bede doses te /amen woden hem noodlottg een ;> dat 1S de ttoost voo de dades Wat dat beteft IS doss/ou dat met zn geweest F s geen gemeenschappelk handelen zodat pa 8301 met het Dutse begnp 'Soldahaftung' veelzeggende dan Ons geldt Het s ook geen vaag van altenateve causahten want hun gezamenlk gedag ve- 'goepsaanspakelkhed' oozaakte de dood van c In dat geval neemt men toch aan dat zowel Λ als B aanspakehk en echtvaadgng VOO de egel van pa 830 I 2 - de kunnen woden gehouden altenateve causaltet - s moelke te geven Van een 12 BGH VesR 1960 blz 540 13 Het vewee: k beoogde het slachtoffe met aan het oog te teffen zal met slagen De gemeenschappek handelen s geen spake maa ook he vaag wodt beantwood naa de gewone causahtetsegels Bv BGHZ 63 124 aakt het slachtoffe n bewsnood: doo naa elkaa te 14 Eventueel ook kan de'dade'met behulp van pa 830 II aanspakelk woden gesteld wzen ZOuden de ages van ZOJUlSt aan aanspakelkhed 15 eutsc a w 197 z 33 - u u u kunnen ontkomen Daaom wodt het bews ten aanzen 16 Datvolgtutpa 840308 Zevoohet Nedelandse echt nog de heldee bdage van R 1 1 - J B Boonekamp sw-kant Jaaboek n 4 te veschonen m anuan I988 van het causaal veband omgedaad Het s de aangespo- 126
ken age de aannemellk moet maken dat net zn kogel de Wandelaa tof Deze Omkeng WOdt geechtvaadgd 'We sch m Kampf de Menungen selbst n besondee Wese exponet muss unte Umstanden ene stäkee Beentächtgung sene geweblchen met het agument dat cte bede ages al schelend een Mwfe h'n"ehmen als em Unbetelgte Und fene Je hohe de Maktσ 1 1 1 Λ antel enes esseuntcnehmens st uestowemge benotgt es den Schutz gevaahke stuate m het leven hebben geoepen Metens des pa 82J Abs BGB gegenube gewebeschad_genden Ausseungen wel wst dan op de 'Abwägung de Wdestetenden Intees- es nfolge de weten Vebetung sene Ezeugnsse 'und de heduch sen' van enezds het ageloze slachtoffe en andezds gegebenen Emflussmoghchketen auf de Menungsbldung ncht schutzlos van de bede hoe dan ook onechtmatlg handelende gegenübe schafen Angffen st de aus enem andeen Lage gegen (es) ehoben weden '" betokkenen 7 /z; scmepen een gevaahke stuate en daamee eses' bewsnood Onde bepaalde voowaaden menen bede schves dat ^^^ bedfsschade als gevolg van polteke demonstates doo J 5 Ve kee goepsaanspakelkhed het bedf moet woden'geaccepteed'22 \ Om wat voo gevallen gaat het? Ik geef e ve stek van a het moet gaan om een 'de Algemenhet wesentlch ^^ elkaa veschllend beühende Fage'; b het moet gaan om een obaa doel; a Vf vecbtende ongetes c het gehanteede mddel moet obaa zn; een blokkade Twee ongetes van zeven en van negen laten op staat de s dat wellcht wel gooen met stenen net; hond ut Hun tegemoet komen dne ongens van acht ten d e moet spake zn van evenedghed tussen doel en f J en vf Ook z laten de hond ut Vanwege de honden mddel; en ^^ ontstaat e uze en bede goepes bekogelen elkaa met e de demonstate moet tot de uste pesonen of nstan- _J stenen Het ongete van zeven kgt een steen n het oog tes zn gecht \S J We van de de tegenstandes had gegood blft ondude- In de hteatuu keeg deze opvattng slechts weng k J lk Het Bundesgechtshof oodeelt een van hen aanspa- steun23 Ook net van het Bundesgechtshof dat de vode- ^ kelk: ng van Spnge voo toewzng vatbaa achtte24 In een Wel ede Mttate den Wllen v hat duch sene Handlung zuglech de- als steeds beed gemotveede utspaak eageede \ het colselbe Tat des andeen als egene zu vewklchen haftet e gemass pa 830 le e P Onde andee het Standpunt van Dedenchsen en Abs Satz BGB ohne Ruckscht daauf ob nun e ode de andee den Mabuge: Schaden veusacht hat "8 'Dem (dat wl zeggen hun Standpunt) kann edoch ncht begeteten we- den At 8 Abs GG gewählestet das Recht zu fedlchen Vesamm- & et pyngeyfltlus lung damt vo allem auch de gemensame Kundgabe ene ubeemstm- Meteen na de aanslag op II apl 1968 op Rud Dutschke menden Menung duch enen öffentlchen Aufzug (Demonstaton)' vomt zeh een potestdemonstate voo het zogenoemde Spmgehaus n Beln Spnge s een bekende utgeve Bovenden wst het Bundesgechtshof eop dat de acte H"""H [^ van onde mee twfelachtge bladen Met geweld wst een van de demonstanten zeh n fete tegen zchzelf keet De μ aantal demonstanten het poltekodon ond het Spnge- blokkade was mmes gencht tegen een utgeve en daa- { ( haus te doobeken en n het gebouw bnnen te komen mee wed Julst de pesvnhed geweld aangedaan We Tegelketd wed het pand bekogeld met stenen en ban- benauwd s ove de pesvnhed m het land Staat meent dende fakkels De aanspakelk gestelde demonstant wed het BGH> andee mogehkheden open dan een bedf doo het Bundesgechtshof ook daadwekelk voo de schade toe te bengen: _JJ gehele schade aanspakelk gehouden Ovewegend: Sofen lm Elnzelfall eme ubemassge Pessekonzentaton ene Gefah fü *""^ 'dass de Beklagte de veübten Gcwalttaügketen nsgesamt bllgte und f Memungs- und Pessefehet dastellt de en konstueendes Pnzp sen egenes Tun _" als Tel enes gemenschaftlchen Vogehens t L betachtete u ΐ9' de J tehetlchen J B J Demokate st mag das en Engefen < des Gesetzgebes b b ode des Bundesvefassungsgechts zo hem Schutz efoden (BVefGE τττ ^ 1 1 t 20 162 176) Ene solche Sachlage gbt abe denengen de auf ene dea- Maa zo komt toch het gondccht van betogng n gevaa flge Gefah hmwesen wollen mcht de Befugms> lhbe Wanung duch pobeede cassate-advokaat van de demonstant nog? Onust meende het BGH: Anwendung von Zwang gegen bestmmte Pesonen ode Untenehmen vemehte Aufmeksamket zu veschaffen ' 'Denn de Haftung nach dese Voschft tfft ncht Demonstanten ohne Het emd van het lede was dat de aangespokene voo het deen Wllen und Zutun andee Telnehme de Genzen des Demonsta- eeheel aansoakellk wed eehouden uonsechts übescheten ndem se n Rechte Dtte engefen Se ^-\ kommt nu be enem Demonstatonstelnehme m Betacht de sch ws- Ofschoon k wel emge Sympathe VOO het Standpunt van sent- und wllentlch an schadenstftenden Ausschetungen ode an de de bede Schves kan Opbengen meen k toch dat de Blockade enes Untenehmens m Kenntns hes Zeles betelgt'" beslssng van het BGH ust s _ Het gng he om een blokkade maa k denk dat de zaak c _ De blokkade Τ Λ Ι Ι - T - heel andes zou lggen als ten gevolge van een demonsta- De aanslag op 1 1 Dutschke 1 1 l vomde m Fankfut τ* de aanle te wnkelles n de stad ot taxchaufeus - u schade LJ zouden dns & tot υ een 1"v'" blokkade " van zeven uu van de anktute hden Vooeest s e n - dat geval geen opzet tot u het toe- Socetäts-Duchee u-cldu» ^uo GmbH ' waa het aan het Spnge- 1 1 1 bengen van schade een voowaade? voo aanspakelkconcen toebehoende blad Bld-Zetung wed gedukt hed ^ ^^ ^^ ^ ^ ^ Nedelands ^ De blokkade had vooal tot doel aandacht te vagen voo ^ an akelkhed net n F k omdat het gevaa van een monopoheposte van het Spnnge-concen waadoo n West-Dutsland de pesvhed n gevaa zou kunnen komen Het concen ze doo de blök- ~ Γ 1 1 1 J u I I 17 Metens a w 1986 (hevoo noot 2) blz 1798 ev kade bedfsschade te hebben geleden en stelde enkele ]8 De 20genaamde Stemschlacht-Entschedung BGH me 1971 JZ 1972 blz 27 e v actevoedes aanspakelk De kweste ledde tot een nteessante dscusse n de NJV 1972 blz 40 e v Ze voo een aantal andee dan he gegeven voobeelden: S Keutzge a w 1985 (hevoo noot 2) Dutse udsche tdschften Ik wl daaop wat depe '?» 3 me 1972 NJw 1972 blz 1571 ev y l 20 Blz 1574 mgaan Een tweetal schves de Gottmge hoogleaa ^ υ Dedenchsen en P Mabuge NJW 1970 blz 779 Dedechsen en Mabuge wepen de knuppel m het 22 A w blz 779 e v hoendehok Spekend ove de schade de ontstaat doo blokkades komen z tot een povoceende en dus zee 23 Een fele ephek van D MetenNw 1970 blz fa5ev en ets late ook van K Balle- stedtz^blz oev met hen mstemmend S Keutzge a w I98(hevoonoot2) nteessante Utspaak Het Spnge-COncen behoot zeh ^^ome I972BGMZ S9 blz 3oev Ze naden de belangnke utspaak van het Bunde schade de doo een blokkade ontstaat laten welgeval- desvefassungsgencht van 14 m«1985 NJW 1985 blz 2395 ('Bockdof') ende annotaue van len We kaatst kan de bal vewachten: J A Fowem NJW 1985 vooal blz 2378
O e zelfs geen spake s van een Onechtmatge daad van onzogvuldlg handelen WeÜSWaa s de Staat e om te '(d)skedteung deses Gundechts duch ncht sanktonete Gewalttatg- keten (de) vel mm vehängnsvollen Veduss an de Demokate be- ^_J wnkelen maa de staat s e ook om van A naa B te getagen (hat) JA? könen en om publekechtelk blk te geven van bepaalde Mct het wem yan gewdd ώ demonstates wodt de Ostandpunten Voo aanspakelkhed voo omzetschade behoeft dus behoudens msschen m heel bzondee demokate een denst bewezen eede dan dat z edoo wod( bedegd2s Dat moet ook de demonstcende bugevallen net geveesd te woden ge gen ZQg zn Om nog eens Stüne aan te d De gewelddadee kakes 'Geade wenn man ene staatlche Odnung wünscht und ehalten wll de p"11 ' t J ΓΛ De vede zaak J de Ί k wl M noemen s het zoeenaamde Demonstatonen Υ zu Ausseung n unangenehme J Menungen T ^ edezet >^ elaubt muss man de selbstogamsete geodnete Demonstaton dem /^ Hausbesetze-tall De ImtatlV-Guppe Jugendzentum anonymen Haufen vozehen de das Indvduum vefuht und entmun- ^^ m de Stad H wlde een eugdcentum Als dat e net ZOU dgt De ktsche Fage des zu Demonstaton geufenen Buges nach > komen ZO kondgde de goep aan ZOU men Ovegaan tot veantwotlche Ogansaton wäe kene negatve Konsequenz ene etwas 'Selbsthlfe' Dat ledde tot de bezettng van een leegstaand schafeen Haftungsechtspechung '" >gebouw van Technsche Unvestet aldaa tenende het )at vooaf tot een Jugendzentum 'umzufunktoneen' Het gebouw wed doo de polte ontumd maa z wed daab b De zaak Gohnde bekogeld met stenen flessen en dakpannen Twee polte- Een belangke gebeutens op het gebed van demonstamensen aakten gewond enkcle polteauto's beschadgd des en aanspakelkhed s de utvoege utspaak geweest De aangespoken demonstanten waen op het dak van de van het Bundesgechtshof n de zaak Gohnde'0 Heel buen opgepakt Het was net vast te stellen of ook z kot weegegeven was dt het geval Op 19 maat 1977 hadden gegood Maa dat gaf ook net: ut hun gedag vond b de bouwplaats voo een neuwe kencentale een bleek voldoende betokkenhed Z weden aanspakelk demonstate plaats Zo'n den- tot twntgduzend mensen gehouden als Gehlfen: deden mee aan deze demonstate gecht tegen de bouw > v a n een neuwe centale Eenmaal b het bouwteen aan- Auch ene sokhe psychsche Untestützung kann Behlfe zu Ausfühung gekomen slaagde een dee) van de demonstanten en Om de lat sen dese setzt kene physsche Mtwkung be de tat voaus ' 1 1 1 - met geweld doo een poltevespenng heen te beken Vevolgens stutten z op hekken ondom de bouwplaats W 6 De Gossdemonstaton en he lukte het om op een plaats de vespeng met geweld te sechten De polte de zeh op het bouwteen A Opmekmgen vooaf bevond veweede zeh met taangas en watekanonnen Voetballende kndeen onvoozchtge dakdekkes a zelfs tegen stenen en andee hade voowepen waamee z ( t stenen gooende ongens - z zn net n Staat om ook wed bekogeld Utendelk slaagde z en om met hade "H maa enge opwndng te veoozaken ove het veschnsel stokslagen de demonstanten ut de omgevng van de ^ H de goepsaanspakelkhed Gaat het daaentegen om bouwplaats te slaan Aan bede zden velen talke ^N demonstates het bleek al engszns ut het voogaande gewonden E was ook veel andee schade dan aken de gemoedeen veht De zaak keeg een cvelechtelk staate Tegen een aan- Zn demonstanten aanspakelk voo de doo hen aange- tal demonstanten weden vodengen tot schadevegoechte schade? zo ludde de vaag26 De oozaak van de dng ngesteld De deelstaat vodede enezds vegoedng opwndng lgt voo de hand Enezds lken de demon- voo het beschadgde of veloen gegane poltematceel _ states steeds gewelddadge te woden; het veschl tus- en andezds vegoedng voo de schade de ten gevolge "" sen pue ellen en demonstates was soms slechts met van de vewondng van een aantal poltemensen was ont- Umoete waaneembaa Andezds lkt het gevaa alle- staa E was ook een zwaagewonde polteman de smamnst denkbeedg dat de buge geen gebuk mee zal tegeld vodede In eeste nstante wed een goot deel duven maken van zn gondecht te mögen betogen es- van de vodengen toegewezen Maa n cassate bleek het pectevelk zeh n de utvoeng van dt gondecht Bundesgechtshof teughoudende bepekt gaat voelen bang om voo de schade van andeen De utspaak dat moet men zeh goed ealseen gaat ove aanspakelk te woden gesteld een Gossdemonstaton met haa specfeke aspecten Het Zeke n West-Dutsland bestaat e op het punt van de gaat he om gote goepen mensen; dat vomt voo gondechtcn een gote gevoelghcd In de dscusse ove goepsaanspakelkhed soweso al een pobleem Bovendemonstates en goepsaanspakelkhed klnkt steeds den zn e b demonstates gondechten n het gedng steke of mnde stek de ecente Dutse geschedens De utspaak s denk k n de stukken te spltsen: kan doo In tweeele opzcht Enezds n het fetelk ve- degenc de zelf of n goepsveband schade aancht de bod van de toenmalge machthebbes om tc mögen zeggen beschemng van de gondechten noepen?; wannce s e wat men wl; van vhed van menngsutng of van beto- spake van een 'gemenschaftlch begangene unelaubte gng was n het geheel geen spake mee Maa andezds Handlung'?; en kan e pas aanspakelkhed zn als de en daaop wst Stune was het net zo dat n de aen aangespokene op het moment dat de schade wed aangevooafgaande aan de oolog de Wema-epublek te eht ook wekelk te plaatse was? gondc s gegaan aan een tekot aan demonstates Wel aan een De gondechten als echtvaadgtngsgond In West-Dutsland s tamelk veel gedscusseed ove de _ vaag of de demonstatevhed een 'echtvaadgngsgond' kan zn voo onechtmatg gedag Sommge lagee 25 BGH 29 oktobe 1974 BGHZ 63 blz 124 ev echtes3' en sommge schves32 meenden van wel; dat 26 NB985)blz 4o5ev U«voeng:S Keutzge aw 985 (hevoonoo«) blz 32ev ^ afh yan de omstandghcden van het gcval Maa 27 R Stune m zmannotateonde de stakstebespeken utspaak z 1984 blz 529 ^ 28 Ze mn eacte op J de Boe NJB 985 blz 1006 heesend s dlc memng zeke met De gondwet beschemt 29 Stune z 1985 blz 529 alleen we veedzaam demonsteet We onechtmatg 30 BGH 24 anuan 1984 z 1984 blz 521 ev NJW ^blz 12260 v Noodgedwongenmoet handelt onttekt zeh aan de beschemng k mzelf he engszns hehalen NJB 1985 blz 405 ev 31 Bv LG Köln z 1969 blz 80 e v 32 Ze de m n 5c aangehaalde Dedenchsen en Mabuge NJ* 970 blz 779 e v Maa Een bewust gewlde samenwekmg ook hoewel toch voozchnge Deutsch a w 1976 (ze hevoo noot 2) blz 346 Om aanspakelk tc kunnen woden gesteld op gond van
pa 830 I s steeds een bewust gewlde samenwekng ve- Naa Nedelands echt s slechts de vaag of de kans op est met het oog op toebengen van schade E s opzet het toebengen van schade de aanspakelk gestelde had veest n het gemeenschappelk handelcn De stenge behoen te weehouden van zn onechtmatge gedagnesen klnken lud en dudelk doo n het oodeel van het gen n goepsveband Bundesgechtshof Als het gaat om gote demonstates In mn ogen ledt dat veschl tot twee belangke gevollgt een vom van Soldahaftung nog mnde voo de hand gen Wat de 'acteven' beteft s de omstandghed dat z dan n andee aanspakelkhedszaken: n goepsveband gebuk maken van geweld voldoende 'de Veabedung m Rahmen ene Gossdemonstaton das Kenkattτ / w om e^ van hcn voo het geheel aanspakelk - te stellen weksgelande zu besetzen und de dann zum Ausduck kommende Wlle *at peces deze acteven tot hen gewclddadlg gedag sch notfalls auch gewaltsam gegen zum Schutz des Geländes ode zu Auf- bengt lkt me nauwelks elevant Evenmn lkt me ele- < \ losung de Demonstaton engesetzte Polzebeambte duchzusetzen vant of e bnnen de goep een peceze oveeenstemmng p f^ (echt) noch ncht aus um enen gemensamen Tatenschluss fü alle m bestaat ove het te beeken doel Zoals het Bundesge- Velauf de Gossdemonstaton von Mtdemonstanten veübten Kope- L_ L J Veletzungen ode Sachbeschädgungen c LL L anzunehmen u chtsho dat est Wat de 'passeven beteft moet naa mn oodeel de Maa zelfs een gemeenschappelk doel s nog onvol- hoofdegel zn dat een demonstant buhen de goep moet doende: blven waavan h mekt of had moeten meken dat z zeh op een gewelddadge wze manfesteet of degt te t l 'Das gemenschaftlch tewollte Zel Besetzung des Bauplatzgelandes - u S unte Übewndung τ τ von Wdestand w/ - hat L c fü sch u n allen zu weng c Sub- u gaan & manfesteen Het het geval - dat un h al n zo n goep " ^^ \ stanz um beets auf enen gemenschaftlchen Wllen zu ede dabe veüb- Zlt> moet nl) Zlcn daaaan onnlddelllk onttekken Doet ~ ' ten Gewalttat ode auch nu auf enen entspechenden Gehlfenvosatz zu hl] dat net en maakt hl) deel Ut van een Zeh gewelddadlg \^fj schhessen Zwa genügt es vo allem be Massendelkten dass de gewollte gedagende goep dan s h naa mn menng n begnsel l l Übeenstmmung 6 zwschen den Mttaten t gendwe hegestellt 4 wd de aanspakeh -- k ook al geen: hl geen utdukkelnk - blnk _- van \ L enzelne Mttate muss nu wssen dass neben hm andee unte dem gle- ' ' & eben Bewusstsem des gemensamen emvestandhchen Handelns aktv snd Z1)n Sympathe VOO het gebeuen Doo m de goep te ΓΤΜ () Indessen gehöt dazu ene übeenstmmende Rollenvetelung duch (ve)blven geeft h blk van zn mplcete Sympathe en Γ de das gemenschaftlche Bewusstsem hegestellt wd ( )' soldatet38 τ LI--I u Op de opvattng s ktek gekomen39 maa k geloof dat Hoe steng het BGH s bhkt ut het volgende: een demon-? ί stant wed gepakt met twee e austgosse eldsteme u n men Zlcn daab te π weng 11 heeft geeahseed dat het voo- ene Umhängetasche > Λ7 Vast - stond 3 dat n L zeh -u vlakb IIL atgaande een 4o hoofdeee betof met een goot aantal ut- andee demonstanten bevond de polteagenten met ste- ^ n^n -n - ^ nen hadden bekogeld υλ Vast 7 stond ook dat deze demon Mevouw Rutten-Roos had kntek op deze opvattmg Ze stelt vast dat op het punt van de goepsaanspakelkhed U^ stant met succes naa een watekanon van de polte had V Γ Γ ^ n het geldende echt en het könende mhoudehk net van L geeood Andes dan het OLG Celle had gemeend achtte P & elkaa veschllen; en bovenden dat at 6315 mets toe- H"-H het BGH de man met aanspakehk want: -» ' voegt aan wat e al Staat n at 6311 Maa vevolgt ze ν_^ 'Das Schleuden von de Stenen auf de nnehalb des Kenkaftwekge- at 6315 s net alleen OVCbodg het IS ook Onwenselk landes opeeenden Wassewefe wa obektv ncht geegnet Pesonen zu veletzen'" Omdat het de mduk vestgt dat e met de nvoeng van het NEW een utbedmg wodt gcgeven aan de gocpsaanspakelkhed tot passeve deene- ΗτΗ Zeke mag het net ZO zn dat de enkele aanwezghed n mes aan schadetoebengmg m goepsveband de volgens geldend echf' l een gewelddadg opeeende goep tot aanspakelkhed vn'ul gaan' ^^ kan leden Acteven en net-acteven mögen net ove een Wat k net ze at s e net; omdat zo-n atlkel sommge [l kam woden geschoen Voo een gehkschakelmg zou kunnen pleten dat de net-acteve deelnemes doo hun mensen alleen maa op vekeede gedachten bengt doen we e bete aan het maa te schappen Een wondelk ( \ l enkele aanwezghed beschemmg beden en anommtet voostel zelfs als we schfste volgen n haa naa mn (J aan hun gewelddadge mededemonstanten Dat s onvol- oodeel onuste gedachte dat aanspakelkhed voo pas- ^** doende meent het BGH: seve deelnemes (et we deelnemes^ op gond van at 'Dazu st meh efodelch nahmlch de Feststellung dass Gewahung :4O1 ßW of op gond van at 6311 net mogelk s von Anonymtat und Ausseung von Sympathe daauf ausgechtet und Want als het at 6315 ndedaad mets toevoegt aan de geegnet snd Gewalttate m hen Entschlüssen und Taten zu foden und gewone onechtmatge daad-bepalngen (at 1401 BW at zu ; bestaken ' etwa duch Anfeueung 5 ode ostentatves A u Zugesellen zu ene 6311) χ \ waaom zouden de vekeede gedachten dan Guppe aus de heaus Gewalt geübt wd hme Ausdehnung de zvl- net echtlchen Haftung fü de be ene Gossdemonstaton angechteten P de gewone bepalngen gebaseed kunnen woden? Schaden auf "passv" blebende Sympathsanten wäe vefassungswdg Wees dan dudelk en Stcl een bepalng voo waaut volgt wel se de Ausübung des Demonstatonsechtes mt enem unkalkuheba- dat aanspakelkhed voo onechtmatge daden n goepsen und untagbaen Rsko vebnden und so das Recht auf öffentlche veband geplcegd net tot hoofdelke aanspakelkhed Kundgebung de Menung unzulässg beschanken wude - J 1 1-1 1 - b kunnen leden; ot dat met aanspakelk kunnen zn dege- De opvattng van het BGH s op dt punt n oveeenstemmng met de opvattngen n de lteatuu34 Rutten-Roos spak ove de menng dat ook passef blvende demonstanten aanspakelk kunnen zn als 'e was e b dus e bent eb'31 Een 'mtgegangen mtgehangen' geldt net n 33 NJW 1984 blz 1232 Dulsland 3 -^ ^' '"'v Stefen aw 1981 (hevoo noot 2) blz 476; en Deutsch aw 1976 (hevoo noot 2) blz 346 De concluse van Metens a w 1986 (hevoo noot 2) ludt: 'Fedlche Veschl met Nedelands echt Demonstanten müssen sch deshalb wede aus ene gewalttatgen Demonstaton entfe- Eede heb k als mn menng gegeven dat de Nedelandse nen um ene Haftung nach pa 830 zu entgehen noch tfft se de Pflcht fü enen fnedhechte mnde steng zou moeten zn dan zn Dutse chen A^»b de Demonstaton zu sogen' blz 80 _ l t t 35 A Rutten-Roos NJB 1986 blz os e v collega Dat hgt ook voo de hand: de zee gote teug- 36 Deutsch ta p houdendhed van het Bundesgechtshof s VOO een heel belangk deel te veklaen ut het fet dat het Dutse echt 37 HethkteopdatDeBoezchdatondeschedmethelemäälealseetzehetbegnvan zn eacte NJB 1985 blz 1005 soweso stenge s als het gaat om aanspakelkhed voo 3» NJB 1985 blz 407/8 ττ ΓΛ 39 MH Wssnk NJB 1981 blz 840 ev en T de Boe NJB 1985 blz 1001 onechtmatge gedagmgen m goepsveband Het JJutse ^ Ik volsta he met een vewl)zmg echt est opzet waa het Nedelandse echt utendelk 4I >> _ waaop mevouw Rutten de gedachte baseet blft ondudehk vewtbaa onzogvuldg handelen als toetsstcen heeft37 42 A Rutten-Roos NJB 1986 blz 307
Onen van we vaststaat dat z zelf net dekt schade hebben net af At 6194*? doet de bewslast van dat fet veaangecht schuven van ese naa gedaagde47 En zelfs s nog te vededgen dat de aangespokene ook Eenhed naa td en plaats dän met succes aanspakelk kan woden gesteld als h OGoepen kunnen v gemakkelk van samenstellng vean- kan aantonen dat de schade ndedaad pas late wed vedeen In de zaak Gohnde stond het van sommge oozaakt Waaom zou h net aanspakelk kunnen zn gewelddadge demonstanten vast dat z slcchts geduende Op gond van goepsaanspakelkhed'? Waaom zou h enge td n de goep hadden gezeten; sommgen kwamen aan aanspakelkhed kunnen ontsnappen als h hem msschen wat late aan andeen gngen ets eede naa smeet op het moment supeme tewl h n de peode 'Γ'Π hus Stel nu dat net vaststaat dat de aangespoken de daaaan onmddellk vooaf gng een onmskenbae * Ä demonstant ten tde van het toebengen van de schade bdage heeft geleved aan het ontstaan van de 'psych- '^ deel utmaakte van de goep Gaat deze demonstant dan sehe sfee' de het gevaa van onechtmatge daad heeft >vut?43 doen ontstaan? In dat geval hebben we het leestuk van de Neen meende het Obelandesgecht Gelle want daavoo altenateve veoozakng m het geheel net nodg >beschkken we ove pa 830 I 2: de bewslast veschuft naa de gewelddadgde demonstant44 H moet maa zen 7 Pevente ( J aan te tonen dat h op het moment dat de schade wed De Amckaan Posse schft het n zn boek kot en ^ toegebacht geen deel had aan de 'gemenschaftlcht began- kachtg: ' gen unelaubte Handlung* Dat s onust vond het Bunf ^\ ττ A tot s not the same thng äs a cnme although the two sometmcs have ^/ J desgenchtshof Het s aan het slachtoffe om te bewzen many featues m common 4 H~*H dat gedaagde ten tde van het toebengen van de schade Telnehme was Een van de functes van het stafecht s de van de pe- Zwefel ob Schaden tu de de Beklagten enstehen sollen vo ode nach vente; n de wooden van Posse: > hem Hnzuteten zu gemenschaftlchen unelaubten Handlungen entstan- < by teachlng the offende not to epeat the offen«o by detemg othden snd gehen gundsätzlch zu Lasten des nach allgemenen Regeln fü es fom slmlla conduct' v> sene Klagebehauptung mthn auch fü den usachlchen Zusammenhang zwschen Veletzungshandlungen und Veletzungsefolg bewespfhchtgen Het aanspakelkhedsecht s daaentegen ut OP het klagenden Landes «beeken _ van hestel n de oude stuate op vegoedmg van W Naa Nedelands echt s het mns nzens wel zo dat n de schade De gedachte van pevente lkt daab geen ol het geval de schade s toegebacht doo twee naast of te speen Het s opmekelk te zen dat n het Angelsakstegenove elkaa opceende goepen ut elk van deze scne ecnt de peventegedachte op een punt wel het aangoepen een aanspakelke demonstant wodt 'gepkt' spakelkhedsecht s bnnengedongen Met het toeken- ΗΉ Als net komt vast te staan doo welk van bede goepen nen van 'puntve o exemplay damages' hoopt men de de schade wed aangccht kan het slachtoffe elk van dade te dwngen zeh n de toekomst te onthouden van bede demonstanten aanspeken (vgl at 61943) onechtmatg gedag ('dscouagng othe offenses')'0 Wssnk heeft eop gewezcn dat het ook mogelk s dat Sommgen könen wellcht eede tot beznnng ove hun doo wzgmgen n een goep op een gegeven moment een gedag onde een fnancele dcgng dan onde de de- _ neuwe tweede goep ontstaat4<! Als net s vast te stellen gng van stafechtelke sanctes En toen k scheef dat ] of de schade doo de eeste dan wel doo de tweede goep net bugelk echt he wellcht een hande zou kunnen wed aangecht dan kan het slachtoffe op gond van at helpen kwam daaop ktek met namc van mevouw 6315 maa ook naa geldend echt zowel een pesoon Rutten-Roos Ze had bezwaa tegen een 'daadwekelke ] ut de eeste goep als een pesoon ut de tweede goep dan wel vemeende utbedng' van cvele goepsaanspa- Γ J aanspeken De onzekehed of de schade wel vanut zn kelkhed En ze vevolgde: ^^^ 5 goep wed veoozaakt ' doet aan zn l aanspakelkhed p» v u < ' k (acht) > u \ u het een msvattmg Jdat Lbestdmg J /ou kunnen plaatsvnden doo een utbedng van de cvele aanspakelkhed van de deelnemes Voo /ove de aanspakehkhed naa huldg echt bestaat s? net eg effectef Dat hgt net aan de bestaandc eges van het aanspakehkheds- _ echt maa aan de msolvente van de meeste deelnemes aan gewelddadghe- 43 Het gng om een demonstant de vanut een vw-buse kommando's gaf Welswaa kon "en deze pesoon als Mttate aanspakelk woden gesteld maa voo zove met dudelk was l l l of de schade voo of na zn toeteden was ontstaan was - andes dan het OLG oodeelde - Het Cvele echt kan m haa Ogen net een al te bukbaa aanspakelkhed met mogehk NJW 1984 blz 23e v Ze ook Keutzge aw blz 315 ev mddel' zn vooal omdat de omvang van de schade n de de mstemt met het esultaat van de beshssmg van het BGH kotste keen een veelvoud s van de daagkacht van de 44 A G Gelle 16 decenbe 1981 VesR 1982 blz 598 e v deelnemes 45 z 1984 blz 525 46 M H Wssnk NJB 1585 blz 84 sub 6 Het "kt me m elk geval geen pnnapeel bezwaa tegen de 47 De Toelchtmg Mees op at 61 9 4^ zegt utdukkelk dat 'het atkel met als es gedachte dat het aanspakelkhedsecht een peventeve (steh) dat de daden te zamen een naa td en plaats samenhangende eenhed vomen' PG wek;ng kan hebben want dat moet nog blken In de TpVoss^and^eeton on Tots West Publshng Co St Paul Mmn 1984 bl/ 7 Nedelandse lteatuu klonken touwens ook optmst- 49 Tap sche stemmen52 50 Posse a w 1984 blz 9 ev Het gaat n dt atkel vooal om het Dutse echt Ook 51 Rutten-Roos NJB 1985 blz 308 daa Staat zoals oveal centaal de schadevegoedngsfunc- (2 T H Neuwenhus RMTh 1985 blz 245ev;enG Balkenstem NJB 1986 blz 925 Ό P als ' eacte op Rutten-Roos D D te van het aanspakelkhedsecht \ A> (de Repaatonsfunk- 53 Een slachtoffe kan zeh onde bepaalde voowaaden voegen m een stafpocedue ton pa 2491 BOß) Ove de Vaag naa een mogellke Daavan wodt ook wel gebuk gemaakt m de stnd tegen het vandahsme In West-Duts- peventeve wekng van het Schadevegoedngsecht WOdt land kent men een vegehkbae pocedue (das Adhasonsvefahen) Maa alleen hoogst \ tqt mn veassng) althans m de ecentee lteazelden maakt een slachtoffe met succes gebuk van deze mogelkhed De oozaak zt m ' pa 4o52StPodatbepaaltdatvoeglngnletmogellJkls'wennslchdeAntagzuLledlgung "le geascusseea m Stafvefahen ncht egnet nsbesondee wenn sene Püfung das Vefahen vezogen Ik ZOU desondanks wat Wllen Zeggen OVe de peventegewude' Dat laatste - een vetagmg n het poces - s bna altd het geval en dat vomt dachte n het aanspakelkhedsecht voo de echte een faa alb om zeh met m de cvelechtehke kant van de zaak te yede- As gezegd het aanspakelkhedsecht s e Op ut het pen De^»6h^^00^7»de'Adh«on^«^^^fs^^te^ffen slachtoffe van andemans onechtmatg gedag zn schade hoodekonlangs van een Dutse echte ZeutvoengM b (oenhusen bchaaevegoe-» ö b l dmg voo suchtoffes van dehcten m het stafgedmg dss Leden 1985 blz 237 e v met te vegoeden Een nevendoel een bwekmg van het aanname ; lblz 248 spakelkhedsecht zo men wl kan zn pevente De
potentele dade de tot oppassende gedag wodt woden ngeumd AI b de voobeedng van dt neuwe gemaand doo de wetenschap dat zn eventuele onecht- wetboek vestgde zn geestelke vade E M Mees de matge gedag hem geld kan gaan kosten aandacht op dt teen doo de vftende vaag n de Ik kan m heel goed voostellen dat slachtoffes de fe- Vaagpuntenpocedue1 als volgt te laten luden: quent te lden hebben onde vandalsme tot een vodeng «tot schadevegoedmg - u besluten l met omdat J ze daa m dat 'Dent de bldendee ' aanspakemkhed de thans op cgenaas b van automo- belen ust op oveeenkomstge wze te woden gelegd op egenaas van geval fmanceel ets mee opscheten maa omdat aldus de anclee gevaahke voowepen (lcht ontvlambae Stoffen wapenen machdade(s) dect wodt/woden geconfonteed met de neeen enz)?'1 schade de s aangecht Denk bvoobeeld aan een school waavan ede weckend wee de uten woden ngegood Zowel de toenmalge mnste van Justde Donke als de Maa denk ook aan de busmaatschappen de zogenaamde Vastc Commsse voo Pnvaat- en Stafecht ut de voetbalsuppotes vevoeen Tweede Kame beantwoodden de vaag zonde aazelen De NS zo heb k me laten vetelen voet wat dat beteft bevestgend3 Een algemeen geldende wettelke aanspakeeen actef beled een beled gecht op vehaal van de lkhedsegel leek hen ut het hat gegepen te zn Alsof schade Daab speelt ook engszns de gedachte een ol dat het aanspakelkhedsecht een opvoedende wekng fet steeds as ecn emls was evaen dat ~ zoals de Toe- hchtmg b het vaagpunt haa omschnft«- een 'algekan hebben Soms spngen de oudes van de dade n mene bepaung voo m het vekee gevaahke voowepen' Soms wodt n een stafechtelk vonns de dade veoodeeld tot het betalen van de schade» Soms s het OM m het nuldlge echt ontbeekt De volmondlg posteve beantwoodmg van de doo beed de zaak te seponeen als de dade de aangechte MeJes aan de ode gestelde kweste makeet naa mn k_j schade vegoedt In zovee bestaat e dan ook een nauwe memns de ambvalente houdmg de steeds m Nedeland s L A -J band tussen de NS en het OM Natuulk wodt het moe- mgcnomen tegenove het gebed dat m de toekomst lke als het om gote goepen gaat Ik heb net de nduk bestekcn dent te woden doo de at 6325 en 6326 dat de NS oot heeft gepobeed om va het leestuk van de NIEUW BW goepsaanspakelkhed zn schade te vehalen Msschen P"de h<f huldge echt s nog noot een centale aanspa- X*N komt dat noe kelkhedsbepalmg voo 'gevaahke voowepen' de als V J Natuulk besef k me tedege dat het aanspakelkheds- aanvullng op de al lang bestaande bzondee aanspakeecht net een soot stafecht kan woden en dat oplos- ükhedswetten zou kunnen denen tot ontwkkelmg sngen voo vandalsme ook moeten woden gezocht n gekomen Emge behoefte bleek daa echte wel degehk een gedagswetenschappelke chtng Maa het cvele aan te bestaan De les hkt tenmmste ut de gote belang- HM echt Staat net butenspel Het s toch te gek dat allele leden menen schade te kunnen aanchten soms msschen stellmg voo de matene m het kade van de '"ledende schemutsehngen ond het Neuw BW te mögen woden ^^ zelfs met een goed doel zonde dat z zeh kennelk ea- geleed lseen wat de fnancele gevolgen zn voo hun vaak net vezekede slachtoffes V*n )onssaf aan bood het hmdlge Bugelk Wetboek al de mogchkhed om een eestuk omtent de 'gevaalke HH Ik kan me best voostellen dat een vandaal zeh net eal- voowepen voo het geldende echt te vestgen Een kap- < * seet wat peces het veschl s tussen het bugelk echt stok bood " en bledt ~ at; '4<>3 hd BW dat bepaalt dat W en het stafecht maa eng besef van de gevolgen van zn men "let alleen veantwoodehk s voo de schade de f handelen mag hem toch wel woden bgebacht? Thans s men doo esen handelen of nalaten veoozaakt maa h J het vaak ZO dat een vandaal e ZOnde mee vanut gaat dat met een bcstaffend wood van de een of een boete van 'ook voo de welke veoozaakt s () doo zaken welke men onde zn opzgt heeft' de ande de zaak s afgedaan Ik ben toch al voo de echte geweest s een veel gehoode zn als h wodt gewe- Pf bepalmg vomt een vetalmg van het Fanse at!384 zen op de schade de h heeft aangecht Volgens m ld \ C de Cl ' tewl]1 Z1J eveneens dezelfde stekkng moeten we zee voozchdg zn een al te toleant of voo- heeh als de Vlaamse edte van at 1384 hd Belgsch BW zchtg beled te popageen als het gaat om schadeveoozakngen ddens ellen en zeke ook b demonstates dat m ets andee bewoodmgen Is gesteld Zowel m Fanknk als m Belge heeft de 'aanspakehkhed voo Daamee wodt denk k het gondecht van betogen en dat Zaken> een zelfstandge plaats weten te veweven naast de van de vhed van menngsutng eede kwaad dan goed gedaan algemene onechtmatge daad-bepalmg at 1382 het equ- valent van het vadelandse at 1401 BW En vegst U zeh net We had zeh den of vften aa Om even b' voobaat een msvestand ut de weg te ugeleden kunnen voostellen dat het bezoeken van bepaalde men: het IS zeke met zo dat het aan de 'gevaalke voovoetbalwedstden v ondut gevaalk zou woden laat wepen vebonden 'gevaa' b de paktsche toepassmg staan het pe openbaa vevoe meeezen naa een utwed- van de butenlandse famhe eden een pomnente plaats std? Zou dat ove den of vften aa net ook kunnen bekleedt Wel mag zonde bezwaa gesteld woden' dat de gelden voo demonstates? 0 gevaahkhed van voowepen - ook - n de genoemde landen aan de weg heett gestaan van de belangke taak ~ ' ~ "" waamee de genoemde bepalngen zn belast / κ M W Jh Baams Maa als het net zo s dat het hudge BW wat het geboden mateaal beteft aan een 'aanspakelkhed voo gevaa- Lasons Dangeeuses 1 l J l 1"1 : Ze ove de Vaagpuntenpocedue nade A S Hatkamp Aadenopzet van ket neuwe de OntWkkelmg Van de aanspakellk- Vemögensecht Monogafeen Neuw BW A-I Deveme 1^2 blz 1-2 hed voo gevaalke voowepen n het 2 Pagesch Boek 6 blz 733 IM A 1 A V 3 pa''sesc'1 Boek 6> b'z 733-734 en 74Z- IN euelancls echt 4 Toelckng b vaagpunt 15 Pagesch Boek 6 blz 733 5 Voo het Fanse echt kan vewezen woden naa A Tunc Rappot su les choses dange- Inledng n VOgelvlucht euses et la espomabhte avüe en dottfanfas n: Tavaux de l'assocaton Hen Captant De 'aanspakclkhed VOO gevaalke voowepen' fix' ^ <*">«* dangeeuses Pas 971 blz 50-66; ze voo het Belgsche echt A Lagasse Rappot su la noton de cftose dangeeux et la esponsabltte cwle en dot belee behoode van het begm af aan tot de ondewepen waa- eveneens gepublceed n de voonoemde utgave van de 'Assocaton Hen Captant' blz! voo n het Neuw Bugelk Wetboek een plaatse moest 31-49