Inrichting zorgpaden, hoe pak je dat aan? Tutorial Ellen Joan van Vliet, MSc Onderzoeker zorgpaden/zorglogistieke bedrijfsvoering, Katholieke Universiteit Leuven en Erasmus Universiteit Rotterdam ellen.vanvliet@oogziekenhuis.nl Hoe organiseer ik een zorgpad? Logistiek van zorgpaden in de praktijk Rotterdam, 24 november 2009 Waarom zorgpaden?
Waarom zorgpaden? Waarom zorgpaden?
Redenen om zorgpaden te implementeren Service: Klantgerichte / vraaggestuurde zorg Betere patiëntenvoorlichting Efficiency: Kostenreductie Ligduurverkorting Inhoud: Integratie evidence based medicine, guidelines, best practices Kennisoverdracht Eenduidigheid; gezamenlijke afspraken over zorg Logica van een zorgproces Iedere activiteit is een logisch gevolg van de vorige en naadloos verbonden met de volgende
Hoe procesgericht werken we? BPO= business process orientation Bron: Mc Cormack & Johnson, 2001 Het geheel overzien
Samenwerken = afstemmen Team = microsystem
Clinical microsystems Transformation Equation: Q HS = Q M1 + Q M2 + Q M3 + Q MN Quality (Q) of the whole healthcare system (HS) is equal to the quality of care for individual patients within each microsystem (M1to MN) that cares for the patient plus the handoffs that occur between microsystems (+, +, +) that are involved in the care of each individual patient. Routine operation CABG Geisinger: CEO Steele became patient No. 86 in the ProvenCare CABG program: I was in and out of the hospital in two-and-a-half days. Al Casale (Steele's surgeon): Two weeks after, the head of our IT group called me and said, 'Al, I just looked through [Steele's] chart, and I want to send you a list of everybody that accessed the medical record from the time he was seen in the clinic to two weeks post-op.'there were 113 people listed -- and every one had an appropriate reason to be in that chart. It shocked all of us. We all knew this was a team sport, but to recognize it was that big a team, every one of whom is empowered to screw it up -- that makes me toss and turn in my sleep.
Aansturing zorgteam? Uitdagingen bij procesgericht werken Geen eenduidige aansturing en verantwoordelijkheid Veel afhankelijkheden en onzekerheden (hoge mate van complexiteit) Heel veel teamleden betrokken Veel kris-kras-stromen Geen overzicht: working around the system Kennisorganisatie (hoge mate specialisatie) Clustering op expertise / dure resources i.p.v. patiëntengroep Hoge volumes nodig om procesgericht te organiseren Focus op specialisatie i.p.v. patiënt Eindige capaciteit met oneindige vraag (allocatie-probleem) Spanningsveld service en efficiency: wie wacht op wie?
Care pathway Source: BANDOLIER, juli, 2003 Herkomst zorgpaden: PERT/CPM Mathematische projectplanningsmethoden (1950) Program evaluation and review technique: kortst mogelijke doorlooptijd (US Navy met Polaris Missile Program) Critical path method: afweging kosten doorlooptijd (Du Pont) It assists you with the planning of all tasks that must be completed as a part of a project and allows monitoring of objectives and helps you to see where remedial action is needed to get the project back on course. The essential concept is that you cannot start some activities until others are finished.
Voorbeeld CPM voor cataract zorgpad 3 Results biometry in patient record 10 Surgical care plan Diagnosis 1 2 Biometry Nursing anamnesis Anaesthetic screening 4 7 8 Definitive surgery date 9 Ophthalmic screening Orders preassessments Preassesments Scheduling preliminary surgery date Patient education Check surgery location 11 Anaesthetic risk known 12 5 Informed consent 6 1 Start pathway 4 ASA-classification 7 Definitive surgery location 10 Formulating surgical care plan 2 Orders surgery,reviews 5 Preliminary surgery date 8 Scheduling surgery +reviews 11 Pre-assessments 3 Biometry completed 6 Patient education completed 9 Scheduling pre-assessments 12 Surgery Critical path Van critical path naar care pathway Idee: identificeren van kritieke (pad van) activiteiten, die in een bepaalde volgorde gedaan moeten worden 1. DRG s in USA Verpleegduurverkorting: critical path Kostenreductie 2. Integrated care pathway in UK Integratie van evidence-based guidelines in dagelijkse praktijk Terugdringen van variatie in zorg en uitkomsten Medische beslisbomen (focus op inhoud) Multidisciplinaire benadering 3. Delivering value for patients The pathway can answer many questions you may not know to ask.
Identificatie kritieke activiteiten Geisinger (Pennsylvania), promises that 40 key processes will be completed for every patient who undergoes elective CABG. The protocol requires that surgeons consider this test (epiaortic echocardiography) and document the reason if they decide not to use it. In: Lee, T.L. Pay for Performance, Version 2.0? 2007. N Engl J Med 357(6): 531-3 (http://www.geisinger.org/provencare/nejm_pc.pdf) Resultaten Geisinger s ProvenCare Bron: http://www.geisinger.org/provencare/
Definitie zorgpad Een zorgpad/klinisch pad is een complexe interventie om de gemeenschappelijke besluitvorming en organisatie van zorgprocessen te verwezenlijken voor een specifieke groep van patiënten gedurende een gedefinieerd tijdskader. Bron: Debleser et.al., Journal of Nursing Management, 2006 Eigenschappen van een zorgpad 1. Een expliciete vermelding van de doelen en de sleutelinterventies gebaseerd op evidentie, best practice en patiëntverwachtingen en kenmerken; 2. Het faciliteren van de communicatie tussen teamleden en met patiënten en hun familie; 3. Het coördineren van het zorgproces door het coördineren van de rollen en de opeenvolging van de activiteiten van het multidisciplinaire team, de patiënten en hun familie; 4. Het documenteren, opvolgen en evalueren van afwijkingen en resultaten; 5. Het identificeren van de verantwoorde middelen. Bron: Debleser et.al., Journal of Nursing Management, 2006
Doel zorgpad Het streefdoel van een zorgpad is de kwaliteit van zorg, over de grenzen van een organisatie heen, te verbeteren door: het verbeteren van risk-adjusted resultaten, het bevorderen van patiëntveiligheid, het verhogen van de patiënttevredenheid, en het optimaliseren van het middelengebruik. en dus niet: verhogen benuttingsgraad OK verhogen doorlooptijd polikliniek optimaliseren doorlooptijd en kosten Bron: Debleser et.al., Journal of Nursing Management, 2006 CP project team and structure 1. Physician (chair) 2. Division manager (vice chair) 3. Manager of planning and performance 4. Manager of operating room 5. Nurse manager of ward 6. Care professional 7. Pathway facilitator (secretary) Clinical ownership Getting things done Expertise in implementing care pathway 6 meetings (1.5 hour) Analysis (4 months) Developing care pathway (3 months) Sub workgroups Implementation (2 months) Strong monitoring on progress! Structure for continuous follow-up
1 Start: Wat en waarom Drie-borden methodiek Richtingaanwijzer Vanuit patiënt Droomvlucht Kritieke activiteiten Klaagmuur Beren en valkuilen zien 2 Analyse: Waarom niet 1. Analyse huidig zorgproces a.h.v. doelen en knelpunten Dossier analyse Documenten analyse Database analyse Walk-through, observaties Patiënteninterviews (focus groepen, vragenlijsten) Zelfevaluatie organisatie zorgproces 1 2. Nadere concretisering van het zorgpad 1 Vanhaecht, K., De Witte, K., Depreitere, R., Van Zelm, R., De Bleser, L., Proost, K., Sermeus W. Development and validation of the Care Process Self Evaluation Tool. Health Services Management Research, 2007, 20, 189-202.
3 Expliciteren: Hoe Zorgpad in detail uitschrijven Sleutel interventies Integratie EBM, richtlijnen, best practices Afhankelijkheden tussen activiteiten Afhankelijkheden activiteiten - skills Opvolging met indicatoren Indicatoren ahv 5 domeinen KP Kompas (Vanhaecht & Sermeus, Journal of Integrated Care Pathways, 2003) Bill of Services - ABC Kosten - inkomsten Verblijfsduur Onderzoeken Financiële Indicatoren Pijn Mobiliteit Complicaties Klinische Indicatoren Heropname Kennis NKP Netwerk Klinische Paden CZV-KULeuven, 2000 Wachttijden Volgorde onderzoeken Tijd tussen onderzoeken Sequencing Proces Indicatoren Team Indicatoren Service Indicatoren Patiëntentevredenheid Jobtevredenheid Teameffectiviteit / multidisciplinaire samenwerking
4 Voorbereiden implementatie 1. Consensus inhoud + organisatie zorgpad 2. Documenten: zorgpad, protocollen, patiëntenvoorlichting 3. Draaiboek implementatie 4. Opleidingsplan 5. Communicatieplan Let op ondersteunende afdelingen! 5 Implementatie zorgpad Concrete startdata, en.
6 Evaluatie 1. Verbeterpunten ahv: Sleutel indicatoren / variantie analyse Dossier / documenten analyse Patiënteninterviews Zelfevaluatie organisatie zorgpad 2. Structurele opvolging zorgpad Multidisciplinair overlegstructuur Momenten en wijze van evaluatie Belang borging zorgpad Source: Do pathways lead to better organized care processes? by: Kris Vanhaecht, Karel De Witte, Massimiliano Panella, Walter Sermeus Journal of evaluation in clinical practice, Vol. 15, No. 5. (October 2009), pp. 782-788
Punten van aandacht bij zorgpaden 1. Commitment en draagvlak bij hoofdrolspelers 2. Doelen specificeren 3. Vinger aan de pols Voortgang (vertragingsstrategieën) Goede koers (hoofdpad versus zijpaden) Gebruik try-outs 4. Interactie-effecten (ken het proces) Ohno (Toyota): "Draw a circle and stand in it!" 5. Grenzen kennen van het instrument zorgpad Herontwerp van 1 afgebakend zorgproces Ontwikkeling ZP = project, let op follow-up Geen afstemming met andere ZP of zorg voor-na ZP Geen capaciteiten management Relatie zorgpad en zorglogistiek Service Efficiency Operations management concepts: planning & control of patient flows AND resources Outpatient department Preop.ass. clinic Ward O.R. Ward Outpatient department Process: timeline, with activities multidisciplinary team, patients & relatives Patients in Clinical pathway: sequence and coordinate activities Context: clinical microsystem Context: organization Patients out
Zorgpad en zorglogistiek Zorgpad: Betrokkenheid van de zorgverleners Aandacht voor communicatie en opleiding Ontwerpt proces o.b.v. de inhoud (activiteiten) Gedetailleerd inzicht zorgproces en volgorde afhankelijkheid activiteiten o Wat, waarom o Hoe, o Door wie, wanneer Zorglogistiek: Optimaliseren ratio output/input Aandacht voor benutting en doorlooptijden Ontwerpt proces o.b.v. voorspelbaarheid en volume Verbindt inzet van capaciteiten aan activiteiten o Hoeveel o Van wat o Wanneer Keuze instrument: afhankelijk van de doelen Alice's Adventures in Wonderland Geachte poes, zei Alice bedeesd, Zou u mij misschien kunnen zeggen welke kant ik uit moet gaan? Dat hangt er van af waar je heen wilt, zei de Kat. Het kan me niet schelen waar ik heen ga, zei Alice. Dan geeft het ook niet zo veel welke kant je uit gaat, zei de Kat. Lewis Carroll, 1865 Dank voor uw aandacht!