Conjunctuurnotitie 4 e kwartaal 213 laatste ontwikkelingen (januari/februari 214): conjunctuur verbetert verder, arbeidsmarkt nog niet De verbetering van de conjunctuur zet door: eind februari is het conjunctuurbeeld weer beter dan eind januari. Het consumentenvertrouwen groeit gestaag. En ook de industriële productie, de uitvoer, het bbp, de vacatures en de uizenduren zitten in een opgaande fase. De arbeidsmarkt echter nog niet. De voor seizoeninvloeden gecorrigeerde werkloosheid steeg in januari met 1. (+1,5%), in februari nog eens met 13. (+1,9%). Ook het aantal WW-uitkeringen nam in januari verder toe (+23., +5%), gevolgd door stabilisatie in februari. De regio volgt in januari en februari wat betreft de werkloosheidsontwikkeling ruwweg het landelijk beeld: 2,9% groei van de WW in januari,,6% in februari. De vacaturemarkt lijkt zich verder te herstellen: in januari/februari werden 46% meer vacatures ingediend dan in januari/februari 213. Landelijk zien we die toename ook, maar minder (+2%). 4 e kwartaal 213: licht herstel Na een periode van neergaande conjunctuur en recessie zit de se economie weer duidelijk in de lift. Voor het 4 e kwartaal rapporteert het CBS een groei met,7% ten opzichte van het kwartaal ervoor. Ook ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder groeide de economie (voor werkdagen gecorrigeerd) met,7%. In het 3 e kwartaal was dat nog een daling met,6%. Een dergelijke economische groei is op zichzelf te klein om de werkgelegenheid weer te laten toenemen. Bovendien ijlt de arbeidsmarkt altijd na. Het aantal banen van werknemers nam in het 4 e kwartaal dan ook nog iets verder af (-,1). Het is het negende achtereenvolgende kwartaal dat het aantal banen daalt. Er zijn nu in 134. (-1,7%) banen minder dan een jaar geleden en zelfs 223. (-2,8%) minder dan twee jaar geleden. In de uitzendbranche zet het herstel van het aantal gewerkte uren door, met name in de industrie en de administratieve sector. Economische groei (bbp) (gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten) 3% 2% 1% % -1% -2% -3% 1 2 3 4 1 2 3 4 t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder 1 2 3 4 1 2 t.o.v. vorig kwartaal Werkloze beroepsbevolking (seizoengecorrigeerd) en WW-uitkeringen, (x 1.) 3 21-21- 21-21- 211-211- 211-211- 212-212- 212-212- 213-213- 213-213- 4 De werkloze beroepsbevolking daalde in het 4 e kwartaal met 2,5%. Deels komt dit door het ontmoedigingseffect: vanwege de kleine kans op een baan trekken mensen zich terug als actief zoekende. De WW groeide in het 4 e kwartaal verder: +8%. 7 6 5 4 3 Zowel consumentenvertrouwen als producentenvertrouwen namen verder toe. Het aantal faillissementen nam verder af. 2 dec '1 mrt '11 juni'12 sep'12 werkloze beroespbevolking WW-uitkeringen vooruitzichten 214 De vooruitzichten voor 214 zijn nog verre van florissant en in de loop van 213 al een aantal maal naar beneden bijgesteld. In de meest recente raming van maart is het CPB weer wat optimistischer over de groei van het binnenlands product, maar juist minder optimistisch over de ontwikkeling van de werkgelegenheid. Op zijn best is in 214 sprake van licht herstel van de se economie, waarbij de werkgelegenheid echter niet groeit en de werk loosheid nog verder toeneemt. Voor de regio is gunstig dat industrie (vooral metaal), groothandel en transport door een aantrekkende export weer groeien. Voor de zorg wordt een unieke krimp verwacht. In de regio Dordrecht/Gorinchem zou dat volgens recente ramingen van Zorg+Welzijn kunnen uitkomen op een daling van het personeelsbestand tussen de 3.6 en 4. medewerkers in de periode 214 t/m 217. Per saldo 1% van de ondernemers in KvK district Rotterdam verwacht in 214 krimp van de personeelssterkte. Voor ondernemers in de industrie is dat per saldo 7%.
Situatie in de regio algemeen beeld regio (zie ook tabel 1) In het 4 e kwartaal was in de regio sprake van een sterke opleving in het aantal ingediende vacatures. Dankzij die opleving lag het aantal ingediende vacatures in het 4 e kwartaal nog maar 26% onder dat van een jaar eerder. In het 3 e kwartaal was dat nog 51%. Maar we doen het op jaarbasis nog wel slechter dan landelijk gemiddeld en in Rijnmond en West-Brabant. De Wwb (+4%) en de WW (+8%) groeiden in het 4 e kwartaal verder, conform de landelijke gemiddelden. Over heel 213 namen Wwb en WW in de regio wel bovengemiddeld toe. Onder jongeren zien we in het 4 e kwartaal een wat diffuser beeld: bovengemiddelde stijging van de Wwb<27, stabilisatie van de WW<27 en daling van de Nww<27, waar deze beide landelijk nog toenemen. Ondanks de zwakke economie worden er per kwartaal nog steeds heel wat vacatures nieuw ingediend. In de grote regio (incl Gorinchem)/Rijnmond/West-Brabant waren dat er in het 4 e kwartaal 13., 15% meer dan in het 3 e kwartaal. Eind december stonden er bijna 5. vacatures open. Er is nog steeds veel openstaande vraag naar personeel in de lagere en middelbare technische & industrie beroepen. Maar ook naar bijvoorbeeld commercieel employees, interieurverzorgers en chauffeurs. Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen voor het 4 e kwartaal: De Wwb nam met 4% toe, de Wwb<27 jaar met 11%. Dat is iets, c.q. ruim boven het landelijk gemiddelde. De totale Wwb groeide ook harder dan het benchmarkgemiddelde (+1,6%). In het 4 e kwartaal stroomden 746 mensen nieuw de bijstand in, 14% meer dan in het 3 e kwartaal, waarin ook al sprake was van een toename. In heel 213 stroomden 2.817 mensen de bijstand in, 28% meer dan in 212. 16% van de instroom betrof instroom vanwege einde WW-rechten. Het gaat daarbij om 446 personen, 38% meer dan in 212. Eind 213 hebben 5.463 inwoners <65jr een Wwb-uitkering, 13% meer dan eind 212. Landelijk is dat 9%, in de benchmark 7%. De WW groeide in het 4 e kwartaal met 8%, iets minder dan landelijk gemiddeld (+9%). Eind december zijn er 6.442 WWuitkeringen aan inwoners van de, 36% meer dan eind 212. Dat is een grotere groei dan landelijk gemiddeld (+29%). De WW<27 bleef nagenoeg stabiel (+1%), waar landelijk nog sprake was van een forse toename (+18%). Over heel 213 zien we nog wel een grotere groei (+35% vs +28%). De toename van de instroom op jaarbasis ligt nu weer wel boven het landelijk gemiddelde. Over heel 213 stroomden 9.23 personen de WW in, 3% meer dan in 212. Landelijk is dat 22%. De Nww (+%) en de Nww<27 (17%) ontwikkelden zich gunstiger dan landelijk gemiddeld. Over heel 213 is er weinig verschil. Onder Nww-ers <27 zien we een sterke stijging van jongeren met alleen basisonderwijs. In het 4 e kwartaal werden 37% meer vacatures nieuw ingediend dan in het 3 e kwartaal. Wel ligt het aantal nog ruim (-26%) onder dat in het 4 e kwartaal 212. In de regio Gorinchem zien we eenzelfde opleving, maar landelijk en in Rijnmond en West- Brabant groeide het aantal ingediende vacatures veel minder. De ontwikkeling op jaarbasis is daar echter nog wel gunstiger. Gemiddeld stonden in het 4 e kwartaal per eind van de maand 24% meer vacatures open dan eind 3 e kwartaal. Dat is een sterkere toename dan landelijk. Op jaarbasis (-27%) is de daling echter groter dan landelijk gemiddeld (-17%). Het 4 e kwartaal telde 588 startende bedrijven, 18% meer dan het 4 e kwartaal van 212. In heel 213 telde de KvK 2.275 startende ondernemingen in de, 32% meer dan in 212. Dat is een fors hogere groei dan landelijk (+13%).
Tabel 1 Kerncijfers regionale arbeidsmarkt 213 regio Wwb WW Nww vacatures < 65 < 27 < 65 < 27 < 65 < 27 ingediend absoluut aantal eind Q4-213 1 5.463 335 6.442 521 8.841 1.18 1.569 ontwikkeling in kwartaal/jaar (abs). Q1 35 32 736 13 1.98 228-283. Q2 99 17 8-23 -81-13 -31. Q3 55-44 432 21 1.19 249-11. Q4 187 32 458 6-14 -215 14. heel 213 646 37 1.76 134 2.112 159-185 ontwikkeling in kwartaal (%). Q1 6 11 15 34 16 26-4. Q2 2 5 2-4 -1-9 -7. Q3 1-13 8 4 14 25-3. Q4 4 11 8 1-17 37 ontwikkelingen op jaarbasis (%). Q1-Q1 6-2 37 67 51 86-35. Q2-Q2 9 5 36 53 57 111-53. Q3-Q3 12 13 36 4 59 91-51. Q4-Q4 (= in jaar 213) 13 12 36 35 31 19-26 ontwikkeling in kwartaal (%). Q1 4 1 12 21 11 17 1. Q2 2 5 1-13 1-7 5. Q3-1 5 4 14 22-13. Q4 3 5 9 18 5 8 8 ontwikkelingen op jaarbasis (%). Q1-Q1 7 8 29 5 32 49-16. Q2-Q2 9 14 31 5 37 53-17. Q3-Q3 8 8 32 42 5 6-15. Q4-Q4 (= in jaar 213) 9 8 29 28 34 21-1 1 vacatures: in Q4 groen = wijkt substantieel positief af van landelijk gemiddelde; oranje = wijkt enigszins negatief af van landelijk gemiddelde; rood = wijkt substantieel af van landelijk gemiddelde. Regionaal product (voorlopige cijfers CBS) Economische groei (bbp) en regio s, 21-212 En regionale werkgelegenheid (cijfers Lisa) Werkzame personen en regio s, 21-212 3 2 1-1 -2-3 21 211 212 Al'waard/Vijfhlnd Groot Rijnmond 3 2 1-1 -2-3 21 211 212 Al'waard/Vijfhlnd Groot Rijnmond Volgens voorlopige cijfers van het CBS kromp het regionaal product (bruto binnenlands product) van de in 212 met 1,5%. De regio presteerde daarmee (iets) slechter dan Albasserwaard-Vijfheerenlanden (-1,3%) en dan gemiddeld (-1,%) en beduidend slechter dan Groot Rijnmond (-,4%). In 211 ontwikkelde de regionale economie zich nog wat beter dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Ook toen deed Alblasserwaard-Vijfheerlanden het beter. In 21 liepen we met een daling van 1,6% flink uit de pas. Recent zijn nieuwe gegevens beschikbaar gekomen over de ontwikkeling van de werkgelegenheid in 212. Het aantal werkzame personen in de daalde in 212 met 1.4 (-1,4%). Dat is precies evenveel als in de regio Rijnmond en vrijwel even veel als landelijk gemiddeld (-1,3%). De regio Gorinchem (-1,1%) deed het, na het slechte jaar 211, in 212 iets beter. In 211 daalde de werkgelegenheid in de regio ook al fors: - 1.7 (-1,7%).
1 Werkloosheid Wwb/(WIJ) Figuur 1 Wwb/WIJ, benchmark 1 en, per eind van de maand, indices 31.12.21=1 <27 jaar 12 12 11 1 1 8 9 6 8 dec '1 mrt '11 juni'12 sept'12 4 dec '1 mrt '11 juni '12 sept'12 benchmark SDD Het bijstandsvolume steeg in het 1e kwartaal van 213 in de regio iets sterker (+6%) dan in (+4%) en de benchmark (+3%). In het tweede kwartaal zien we nog een lichte stijging (+2%). Hetzelfde beeld zien we landelijk (+2%) en bij de benchmark (+3%). In het derde kwartaal bleef de Wwb nagenoeg stabiel in de regio (+1%), landelijk (-,1%) en bij de benchmark (%). In het vierde kwartaal nam het volume in de regio (+3,5%) weer wat meer toe dan in de benchmark (+1,6%). Landelijk was de stijging ongeveer even groot. Al met al groeide het bijstandsvolume in 213 met 13,4%, ruim meer dan gemiddeld in de benchmark (+7,2%). Ook doen we het slechter dan landelijk gemiddeld (+9%). De Wwb <27 nam in het 1 e kwartaal van 213 sterk toe (+11%). Een lichtere stijging zien we in het tweede kwartaal (+5%). In het derde kwartaal zien we een kentering: een daling van 12,5%. De regio wijkt hiermee weinig af van de landelijke ontwikkeling. In het vierde kwartaal was echter weer een forse stijging (+1,5%) te zien. Over heel 213 resulteert een groei met 12,5%. Ook dat is meer dan landelijk gemiddeld (+8%). Wwb-instroom Figuur 2 Wwb/WIJ instroom, per kwartaal, absolute aantallen <27 jaar 8 782 793 746 8 6 4 638 533 621 655 535 572 665 621 657 6 4 2 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II 12-III 12-IV 13-I 13-II 13-III 13-IV 2 227 184 148 12 142 94 12 19 114 114 118 133 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II 12-III 12-IV 13-I 13-II 13-III 13-IV Het aantal nieuwe instromers nam vanaf het 2 e kwartaal 212 tot en met het 1 e kwartaal 213 telkens toe. In het 2e kwartaal van 213 zagen we een daling (-22%), maar in het 3 e kwartaal nam het aantal instromers weer licht toe (+6%). In het vierde kwartaal was er sprake van een verdere stijging met 14%. De instroom (746) was hiermee 13% hoger dan in het vierde kwartaal 212 (665). In heel 213 stroomden 2.817 mensen de bijstand in, 28% meer dan in 212. In het 2 e kwartaal van 213 stroomden 19 personen de bijstand in vanwege einde WW-rechten. Dat is een lichte daling ten opzichte van het 1 e kwartaal. In het 3e kwartaal is dit met 13 personen weer licht gedaald, in het 4 e kwartaal zien we weer stijging (112). Over heel 213 kwam dit uit op 446 personen, tegen 322 in 212 (+38%). Ondanks de ingang van de scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 licht in 212, en sterk in het 1 e kwartaal van 213 (+25%). In het 2 e kwartaal daalde het aantal instromers echter fors (-2%). In het 3 e kwartaal was sprake van een stabilisering, in het 4 e kwartaal nam de instroom van jongeren weer toe. Over heel 213 stroomden 57 jongeren de bijstand in, 21% meer dan in 212. 1 De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten
WW Figuur 3 WW (Werkplein Dordrecht) en, per eind van de maand, indices 31.12.21=1 <27 jaar en 5+ 22 22 18 18 14 14 1 1 6 6 dec '1 mrt '11 juni'12 sept'12 dec '1 mrt '11 juni'12 sept'12 <27 jaar 5+ Het aantal WW-uitkeringen nam sterk toe in het 1e kwartaal van 213 (+16%). Ook landelijk zagen we toen een sterke stijging (+12%). In het tweede kwartaal was nog een lichte groei te zien (+1,5%; +,5% landelijk), maar in het 3e kwartaal nam het aantal WW-uitkeringen weer sterker toe (+8%). Dezelfde ontwikkeling zien we landelijk (+5%). Eind september staat de teller in de regio op 5.984 WW-uitkeringen. Eind december is het aantal WWuitkeringen opgelopen naar 6.442 uitkeringen (+8%). Landelijk zien we in het 4 e kwartaal een stijging met 9%. Over het gehele jaar 213 nam het aantal WW-uitkeringen in de regio met 36% toe. Hiermee doet de regio het slechter dan landelijk, waar een stijging van 29% is te zien in het aantal uitkeringen. Na een top in april 213 is de WW <27 t/m juli gaan dalen. Vanaf augustus neemt het aantal WW ers <27 weer toe. In het 3e kwartaal groeide het aantal WW ers <27 met 4,3% tot een van 515 personen per eind september. In het vierde kwartaal was er een lichte stijging van het aantal tot 521 (+1%). Over heel 213 resulteert dit in een stijging met 35% van WW-uitkeringen aan personen jonger dan 27 jaar. Het aantal 5-plussers met een WW-uitkering groeide elk kwartaal door, met een stijging van 8% in het 4e kwartaal. Per eind december zijn er 2.56 WW-uitkeringen aan 5-plussers. Over het gehele jaar 213 betekent dat een stijging van het aantal verstrekte WW-uitkeringen aan 55-plussers met 37%. WW-instroom Figuur 4 Instroom WW (Werkplein Dordrecht) en, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder Werkplein Dordrecht naar leeftijd 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 212-I 212-II 212-III 212-IV 213-I 213-II 213-III 213-IV 212-I 212-II 212-III 212-IV 213-I 213-II 213-III 213-IV <27 jaar 27-49 jaar 5+ In het 1e kwartaal 213 lag de toename van de WW-instroom in de regio nog fors boven het landelijk gemiddelde. In het 2e kwartaal van 213 is de groei van de instroom in de regio fors gedaald, landelijk juist gestegen. De groei was in het 3e kwartaal weer iets minder sterk, net als landelijk. In het 4 e kwartaal stroomden 2.372 personen de WW in, 26% meer dan een jaar geleden. De groei van de instroom is op jaarbasis nu weer groter dan landelijk gemiddeld. Over heel 213 stroomden in de regio 9.23 personen de WW in, 3% meer dan in 212. Landelijk bedroeg die toename 22%. In het derde kwartaal nam de groei van de instroom van ouderen sterk af ten opzichte van een jaar daarvoor, terwijl die van de jongeren en de middengroep stabiel bleef. In het 4 e kwartaal zien we me name onder ouderen weer een grotere groei van de instroom. We zien in het 4e kwartaal en in heel 213 in absolute aantallen veel instroom vanuit de zakelijke diensten (inclusief uitzendbureaus), de handel, industrie en zorg/welzijn. In vergelijking met het vorig jaar nam vooral in het transport (+48%) en de zorg (+42%) de instroom in 213 relatief sterk toe.
Nww Figuur 5 Nww (Werkplein Dordrecht) en, per eind van de maand, indices 31.12.21=1 <27 jaar en 45+ 18 16 14 12 1 8 6 4 dec '1 mrt '11 juni'12 sept'12 18 16 14 12 1 8 6 4 dec '1 mrt '11 juni'12 sept'12 dec '13 Drst <27 Ned <27 Drst 45+ Ned 45+ De Nww groeide in het 1e kwartaal van 213 in de regio harder (+16%) dan landelijk (+11%). In het tweede kwartaal bleef de Nww net als landelijk nagenoeg stabiel, maar in het derde kwartaal is weer een forse stijging te zien (+14%) die even groot is als landelijk. In het 4 e kwartaal stabiliseert de Nww in de regio, waar landelijk nog sprake is van een stijging (+5%). Over heel 213 ligt de groei in de regio (+31%) iets onder het landelijk gemiddelde (+34%). In het 1 e kwartaal 213 groeiden de Nww <27 én de Nww 45+ in de regio beiden sterker dan landelijk. De Nww 45+ groeit in het 2 e kwartaal nog licht door (+3%), en dit zet zich sterker voort in het 3 e kwartaal (+1%). Dezelfde tendens zien we landelijk (+3% en +12%). De Nww <27 daalde juist in het tweede kwartaal (-9%), maar er kwam een ommekeer in het 3 e kwartaal: een forse stijging van 25%. De regio en landelijk ontlopen elkaar ook hier weinig (- 7% en +22%). In het 4 e kwartaal is de Nww <27 weer sterk gedaald (-17%). Dit is een sterkere daling dan landelijk gemiddeld (-8%). Over heel 213 resulteert dit in een groei van de Nww<27 in de regio met 19%. Hiermee doet de regio het min of meer vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde (+21%). Figuur 6 Nww (Werkplein Dordrecht) en naar opleidingsniveau, eind december 213 < 27 jaar Drst 23% 19% 13% 3% 15% Drst 2% 23% 17% 31% 9% Ned 25% 19% 12% 27% 17% Ned 21% 24% 18% 27% 1% % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/vwo % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/wo Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van gemiddeld. Wel staan er hier wat meer middelbaar opgeleiden ingeschreven. Dat is een afspiegeling van onze beroepsbevolking. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. Training on the job telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de regio heeft eind december 213 2% van de jongere Nww-ers niet meer dan basisonderwijs en nog eens bijna een kwart alleen vmbo of mbo1. In (43%) ligt dat iets onder het s gemiddelde (45%). In staan in de regio eind 213 437 jongeren zonder startkwalificatie als Nww-er ingeschreven. Het aantal hoger opgeleide Nww-ers is in het 4e kwartaal van 213 - net als landelijk - gedaald. Het aantal ingeschreven Nww-ers met alleen basisonderwijs nam relatief sterk toe. Onder jongeren was dit de enige groep die groeide. Over heel 213 genomen zien we in de regio een licht hogere toename van het aantal hoger opgeleiden Nwwers (+4%, tegen +31% ). Landelijk gemiddeld is dit verschil er nauwelijks. Onder jongeren nam het aantal Nww-ers met alleen basisonderwijs relatief sterk toe, in de regio (+54%) nog wat meer dan landelijk gemiddeld (+4%). Hun aandeel steeg dan ook van 16% eind 212 naar 2% eind 213 (27 jongeren).
2 Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl) Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, en nieuw ingediend openstaand 12 9 6 3 juni'12 sept'12 24 18 12 6 juni'12 sept'12 (x1) (x1) Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio s Drst/Gorkum, Rijnmond en West-Brabant nieuw ingediend openstaand 4 8 3 6 2 4 1 2 juni'12 sept'12 juni'12 sept'12 Drst/Gorkum Rijnmond West-Brabant Drst/Gorkum Rijnmond West-Brabant Het aantal nieuw ingediende vacatures in de regio is vanaf het 4 e kwartaal van 212 gaan dalen. In het eerste kwartaal van 213 zien we een forse daling (-4%) ten opzichte van het kwartaal ervoor. Deze daling zet zich minder sterk voort: -7% in het 2e kwartaal en -3% in het 3e kwartaal (ten opzichte van de kwartalen ervoor). In het 4 e kwartaal is sprake van een sterke opleving (+37%) als gevolg van een piek in november. Landelijk zien we in het 2 e kwartaal een bescheiden opleving (+5%), maar in het 3 e kwartaal neemt het aantal er sterker af (-13%) en in het 4 e kwartaal (+8%) minder sterk toe dan in de regio. Dankzij de sterke opleving lag het aantal in het 4 e kwartaal 213 nieuw ingediende vacatures nog maar 26% onder dat van een jaar eerder. In het 3 e kwartaal was dat nog 51%. Desondanks doen we het op jaarbasis nog wel slechter dan gemiddeld en dan in de regio s om ons heen: landelijk lag het aantal ingediende vacatures in het 4 e kwartaal nog maar 1% onder het niveau van een jaar eerder, in Rijnmond 19%, in de regio Gorinchem 18% en in West Brabant lag het er zelfs 8% boven. Over heel 213 bezien werden in de regio 42% minder vacatures ingediend dan in 212; landelijk is dit maar 13% minder, in Rijnmond 17% minder en in West Brabant 4%. De regio Gorinchem (-41%) deed het net zo matig als de. Ook wat betreft het gemiddeld aantal openstaande vacatures is een stijging zichtbaar ten opzichte van het vorige kwartaal (+24%). Dat is een sterkere toename dan landelijk. In vergelijking met een jaar eerder stonden er het 4 e kwartaal 27% minder vacatures open. Over heel 213 bezien is dit 36% minder. Landelijk en in de omringende regio s zien we in het aantal openstaande vacatures dalingen in dezelfde orde van grootte.
Figuur 8 Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, kwartaal t.o.v. kwartaal een jaar eerder nieuw ingediend openstaand Gorinchem Gorinchem Rijnmond Rijnmond West-Brabant West-Brabant -6% -4% -2% % 2% 4% 6% 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 213 Q2-212 Q2 213 Q3-212 Q3 213 Q4-212 Q4-6% -5% -4% -3% -2% -1% % 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 213 Q2-212 Q2 213 Q3-212 Q3 213 Q4-212 Q4 (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) (x 1.) kwartaal t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder 16 14 12 industrie/bouw transport handel/horeca/persdie* zakelijke diensten overheid/onderwijs 1 zorg 8 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1-11-I 11-11- 11-12-I 12-12- 12-13-I 13-13- 13- -4% -3% -2% -1% % 1% 2% II III IV II III IV II III IV II III IV II III IV 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 213 Q2-212 Q2 213 Q3-212 Q3 213 Q4-212 Q4 * persdie:persoonlijke dienstverlening Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind 4 e kwartaal 213 stonden bij UWV-Werk.nl 32. vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête op 97. openstaande vacatures. Vanaf het 3 e kwartaal van 211 daalde het aantal openstaande vacatures fors. In het 3 e kwartaal van 213 zien we een verandering: er stonden 3.5 vacatures meer open (+4%) dan aan het einde van het tweede kwartaal. Deze opgaande lijn zet zich in het 4 e kwartaal voort. Ten opzichte van eind vorig jaar is het aantal openstaande vacatures nog wel minder (-5%). In de transport en overheid/onderwijs zet de in het 3 e kwartaal ingezette groei van het aantal openstaande vacatures (ten opzichte van een jaar eerder) zich in het 4 e kwartaal verder voort. In de andere sectoren zien we nog altijd een krimp, maar deze is wel minder sterk dan eerst. Behalve in de zorg waar de krimp onverminderd groot is (-28%). Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl Er werden in de grote regio (incl Gorinchem)/Rijnmond/West-Brabant in het 4 e kwartaal van 213 15% meer nieuwe vacatures ingediend dan in het 3 e kwartaal. De groei in de sec (Dordrecht) (+37%) steekt hier dus gunstig bij af. In de grotere regio zien we vooral een toename van het aantal ingediende vacatures in de technische & industrieberoepen en de informatica. Daarnaast was er ook groei in de economisch-administratieve en de openbare orde en veiligheid beroepen. Per eind december staan bij Werk.nl grotendeels in dezelfde beroepsgroepen veel vacatures open als eind september. Er staan nog steeds veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook nog veel openstaande vraag naar commercieel employees en chauffeurs. De openstaande vraag naar verzorgend personeel is gedaald. In is het aantal openstaande vacatures in de grotere regio vergeleken met eind 3 e kwartaal met 8% gedaald. Vergeleken met een jaar geleden is sprake van een daling met 14%.
Tabel 2 Ingediende vacatures 213-Q3 en 213-Q.4 en openstaand Tabel 3 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, dec 213, per dec 213, Drechtst/Gor/Rijnmond/West-Brabant, naar beroep Drechtst/Gor, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroep Drst/Gor/Rijnm/West-Br beroepsgroep openstaand 213- III nieuw open Drst/ Gor 213 IV Dec 13 technische & industrie 5.784 7.55 2..456 elementaire beroepen 9 341 242 dec 13 Rijnm dec 13 West- Br - monteurs 1.148 1.587 372 - technisch en industrie 58 212 55 - aannemers en installateurs 482 939 55 - verzorgend en dienstverlenend 4 99 46 - elektromonteur 611 85 26 - transport 25 21 12 - productiemedewerkers 53 477 327 - bouwvakkers 74 342 141 - bankwerkers en lassers 592 561 22 lagere beroepen 236 525 36 - weg- en waterbouwkundige arb 228 229 61 - technisch en industrie 62 193 129 - metaalarbeiders 224 88 18 - verzorgend en dienstverlenend 45 7 23 - weg- en waterbouwk ontw. en prl 19 8 26 - transport 42 93 78 - werktuigbouwkundige ontwerpers 287 587 14 - agrarisch 73 1 7 - procesoperators 191 223 73 - elektrotechnische ontwerpers 137 361 56 dec 13 economisch-administratief 2.225 2.512 832 - commercieel employees 826 888 299 middelbare beroepen 57 1138 818 - techn commercieel employees 217 36 78 - technisch en industrie 366 63 49 - boekhouders en secretaressen 199 249 11 - verzorgend en dienstverlenend 24 68 34 - productieplanners 164 18 31 - economisch en administratief 96 298 149 - openbare orde en veiligheid 1 33 98 verzorgend & dienstverlenend 1.53 811 434 - transport 8 - verzorgend personeel 231 139 86 - hulpkrachten horeca en verzorg 262 235 17 - interieurverzorgers 373 264 139 - verkopers 19 71 31 hogere en wetensch beroepen 16 337 191 - technisch en industrie 57 136 68 transport 74 53 262 - economisch en administratief 18 85 6 - chauffeurs 68 391 213 - informatica 28 75 4 agrarisch 289 272 296 medisch en paramedisch 246 181 51 informatica 364 52 173 openbare orde en veiligheid 271 349 25 sociaal-cultureel 251 245 112 pedagogisch 77 53 16 11.273 12.978 4.837 939 2.341 1.557 Toelichting: : Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem 3 Bedrijvendynamiek Figuur 1 Startende bedrijven, per kwartaal 8 6 4 2 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1-11-I 11-11- 11-12-I 12-12- 12-13-I 13-13- 13- II III IV II III IV II III IV II III IV II III IV Het aantal startende ondernemingen in de is behoorlijk op peil gebleven en neemt - mede onder invloed van de economische crisis - zelfs trendmatig toe. In het 1 e kwartaal is het aantal starters altijd hoger dan gemiddeld, in het 2 e kwartaal logischerwijs gevolgd door een daling. Dit zien we ook in de 1 e twee kwartalen van 213. Het 3 e kwartaal telde 55 startende bedrijven, 48% meer dan het 3 e kwartaal van 212; het 4 e kwartaal 588 (+18%). In telde de KvK in 213 2.275 startende ondernemingen in de, 32% meer dan in 212. Dit is een fors grotere groei dan de landelijk gemiddelde groei van 13%.
Figuur 11 Faillissementen bedrijven en instellingen, exclusief eenmanszaken, 25 2 15 1 9-I 9-III 1-I 1-III 11-I 11-III 12-I 12-III 13-I 13-III Het aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) neemt sinds half 211 trendmatig toe. Voor het 1 e kwartaal 213 komt het CBS op 17% meer faillissementen dan het jaar ervoor, voor het 2 e kwartaal op 16%. Het 3 e kwartaal zien we een daling. Het aantal faillissementen ligt nu nog 11% hoger dan een jaar eerder. In het 4 e kwartaal zet deze daling zich voort en waren er nog maar 5% meer faillissementen dan het jaar er voor. Over heel 213 kwam dit uit op 12% meer. Voor de regio zijn geen betrouwbare cijfers beschikbaar. 4 : banen van werknemers en uitzenduren Aantal banen werknemers daalt minder hard Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1., en naar sector 8.1 8. 7.9 7.8 7.7 7.6 industrie 875 85 825 8 775 75 bouw 425 4 375 35 325 3 handel, transport, horeca 2.1 2.5 2. 1.95 1.9 1.85 zakelijke diensten 1.4 1.35 1.3 1.25 1.2 1.15 zorg 1.4 1.35 1.3 1.25 1.2 1.15 9-9- 9-9- 1-1- 1-1- 11-11- 11-11- 12-12- 12-12- 13-13- 13-13- I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 9-9- 9-9- 1-1- 1-1- 11-11- 11-11- 12-12- 12-12- 13-13- 13-13- I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 9-9- 9-9- 1-1- 1-1- 11-11- 11-11- 12-12- 12-12- 13-13- 13-13- I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 9-9- 9-9- 1-1- 1-1- 11-11- 11-11- 12-12- 12-12- 13-13- 13-13- I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 9-9- 9-9- 1-1- 1-1- 11-11- 11-11- 12-12- 12-12- 13-13- 13-13- I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 9-9- 9-9- 1-1- 1-1- 11-11- 11-11- 12-12- 12-12- 13-13- 13-13- I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV Het aantal banen van werknemers (seizoengecorrigeerd) daalde in het 4 e kwartaal (-,1%) veel minder dan in het 3 e kwartaal (-,5%). Ten opzichte van een jaar geleden waren er eind 213 bijna 135. banen minder, een daling van 1,7%. Op de schaal van de zou zo n daling uitkomen op 1.7 banen minder. 2 Het aantal banen kromp het 4 e kwartaal vooral in de bouw (-,9%) en de zorg (-,7%). In de zakelijke diensten zien we een groei met,7%. In de bouw zijn nu 28. banen minder dan een jaar geleden (-8,1%), in de zorg 38. minder (-2,8%). Vergeleken daarmee bleef het banenverlies in de industrie (-11.; -1,4%) nog beperkt. 2 Doordat het aantal zelfstandigen lange tijd nog groeide, daalde het aantal werkzame personen overigens lange tijd minder dan het aantal banen van werknemers. In het 4 e kwartaal van 213 nam het aantal zelfstandigen echter meer af dan het aantal banen van werknemers. Over heel 213 zien we een daling van het aantal werkzame personen met 1,4%, een iets minder ongunstige ontwikkeling dus dan bij alleen het aantal banen van werknemers.
Herstel in de uitzendbranche, met name in de industrie en administratief Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 211 industrie 3 3 2 2 1 1-1 1 4 7 1 13 3 6 9 12 2 5 8 11-1 1 4 7 1 13 3 6 9 12 2 5 8 11 techniek administratief 4 3 3 2 1 2 1-1 1 4 7 1 13 3 6 9 12 2 5 8 11-1 1 4 7 1 13 3 6 9 12 2 5 8 11 medisch 4 3 2 1-1 -2-3 -4 1 4 7 1 13 3 6 9 12 2 5 8 11 Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 212 lag dit aantal met uitzondering van periode 13 elke 4-weeksperiode onder het aantal van het jaar ervoor. In het 1 e half jaar van 213 zet de daling zich voort. In augustus en september zet zich een voorzichtig herstel in, die in de afgelopen maanden verder doorzet, met name in de industrie en de administratieve sector. 5 Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen (seizoengecorrigeerd) en producentenvertrouwen 1, saldi % pos en neg antwoorden 2 8 1 4-1 -2-3 -4-4 -5 12 4 8 12 4 8 12 4 8 12-8 12 4 8 12 4 8 12 4 8 12 1 stemmingsindicator van de industrie Zowel consumenten- als producentenvertrouwen zijn de afgelopen maanden flink gestegen. In december was het producentenvertrouwen zelfs voor het eerst sinds lange tijd weer licht positief. In januari volgde een verdere stijging. Het consumentenvertrouwen bereikte in januari zijn hoogste punt sinds maart 212.
6 Vooruitzichten 1 e kwartaal 214 Conjunctuurenquête (CBS/KvK) o Per saldo verwacht 15% van de ondernemers in de KvK-regio Rotterdam voor het 1 e kwartaal 214 afname van de personeelssterkte. Ondernemers in deze regio zijn daarmee net zo pessimistisch als in het 3 e kwartaal en als gemiddeld in de provincie Zuid-Holland en. o Ondernemers in de industrie in Zuid-Holland zijn een stuk optimistischer geworden over de personeelssterkte in de komende 3 maanden. In de dienstverlening zijn ondernemers nog een stuk pessimistischer. In de industrie is men wat optimistischer dan landelijk gemiddeld, in de zakelijke diensten juist wat pessimistischer. Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte komend kwartaal, KvK regio Rotterdam, provincie Zuid-Holland en 1-1 -2 en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland 1-1 -2-3 12-I 12-II 12-III 12-IV 13-I 13-II 13-III 13-IV KvK regio Rotterdam Zuid-Holland -3 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 industrie dienstverlening Manpower Employment Outlook Survey o Voor het 1 e kwartaal van 214 verwacht 3% van de werkgevers een afname van het personeel, 2% een toename. Per saldo betekent dit een netto werkgelegenheidscijfer van -1%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op %, een duidelijke verbetering t.o.v. 4 e kwartaal (-3%) en het 1 e kwartaal vorig jaar (-8%). o De verwachtingen zijn relatief gunstig voor de productiebedrijven (+2), de bouw (+3), de nutsbedrijven (+7) en de transport (+8). In deze laatste sector zien we ook al enige tijd een toename van het aantal vacatures. In de handel/horeca () en de zakelijke diensten (-7) zijn werkgevers pessimistischer. 214 Tabel 4 Vooruitzichten 214, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor CPB DNB ING Rabo UWV (mrt 214) (dec 213) (dec 213) (nov 213) (nov 213) 214 - bruto binnenlands product +,75 +,5 +,5 +,5 - werkgelegenheid 1-1, -,7 -,5 -,4 - banen werknemers -,9 - werkloosheid 2 +8 +8,5 +9,5 +1 +12 - vacatures +13 1 CPB en DNB: werkzame personen; 2 CPB, ING, Rabo: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: WW De vooruitzichten voor 214 zijn nog steeds niet bepaald florissant en het vorig jaar al een paar keer naar beneden bijgesteld. In de meest recente raming van maart is het CPB weer wat optimistischer over de groei van het binnenlands product, maar juist minder optimistisch over de ontwikkeling van de werkgelegenheid. Op zijn best wordt licht herstel van de se economie verwacht, waarbij de werkgelegenheid eerst nog verder daalt en de werkloosheid verder oploopt. De verwachtingen over de mate waarin lopen uiteen van +8% bij het CPB tot +1% in de raming van de Rabobank (werkloze beroepsbevolking). Het UWV geeft alleen een verwachting voor de WW, die men in 214 nog met 12% ziet groeien. Dat is wel stukken minder dan in 213 (+29%). ING ziet de industrie (met name de metaal), groothandel en transport door een aantrekkende export in 214 weer groeien. Voor de bouw lijkt de grootste productiedaling nu voorbij. Voor de zorg wordt een unieke krimp verwacht. En ook overheid en detailhandel blijven naar verwachting krimpen. In de conjunctuurenquête van het CBS verwacht per saldo 1% van de ondernemers in het KvK district Rotterdam in 214 (nog) een daling van de personeelssterkte. Ondernemers in de industrie zijn wat optimistischer: van hen verwacht per saldo 7% dit. Het UWV verwacht in 214 wel weer meer vacatures: +13% t.o.v. 213. als onderdeel Zuidoost Zuid-Holland Voor alleen de is er geen recente prognose voor 214. Wel hebben zowel ING als Rabobank recent regionale prognoses opgesteld op het niveau van de Corop-gebieden. De vormen samen met de regio Gorinchem de Corop-regio Zuidoost Zuid-Holland. Beide prognoses komen op een iets gunstigere economische groei. Volgens de Rabobank leidt dat ook tot een iets gunstigere werkgelegenheidsontwikkeling, maar niet tot een gunstigere ontwikkeling van de werkloosheid (tabel 5). Het zelfde geldt voor Rijnmond.
Tabel 5 Vooruitzichten 214, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor, Zuidoost Zuid-Holland, Rijnmond, 214 Zuidoost Zuid- Holland Rijnmond - bruto binnenlands product (ING) +,6 +,9 +,5 - bruto binnenlands product (Rabobank), - +,25 +,25 +,75, - werkgelegenheid (Rabobank) -,5 - -,25 -,5 - -,25 -,5 - werkloosheid (Rabobank) +,8 1, %punt +,8 1, %punt +,8 %punt Bronnen: Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen landelijk: CBS banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie Lijst met afkortingen: BBP Bruto Binnenlands Product Wwb Wet werk en bijstand WIJ Wet Investeren in Jongeren (per 1.1.212 afgeschaft) WW Werkloosheids Wet Nww Niet werkende werkzoekenden SDD Sociale Dienst UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen ABU Algemene Bond Uitzendondernemingen CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CPB Centraal Planbureau CEP Centraal Economisch Plan (van CPB) MEV Macro Economische Verkenning (van CPB) DNB De se Bank EC Europese Commissie KvK Kamer van Koophandel ILO International Labour Organization Frans Winterwerp en Minca Verboom Postbus 619, 33 AP Dordrecht ocd@drechtsteden.nl maart 213 (78) 77 39 5 www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl