Thermometer economische crisis

Transcriptie

1 9 Thermometer economische crisis oktober 20 Bestuursinformatie 07//20 gemeente Utrecht

2 Inleiding In deze negende Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke thema s gevolgd (economie, arbeidsmarkt, inkomen en wonen). Naast recente cijfers op de genoemde beleidsterreinen bevat de thermometer de belangrijkste relevante landelijke trends. De thermometer is primair bedoeld voor Utrechtse bestuurders en beleidsmakers. Colofon: uitgave: afdeling Bestuursinformatie informatie: Hans van Hastenberg ( ) Anne Slob ( )

3 Recente ontwikkelingen samengevat Economie De omzetontwikkeling in Utrechtse bedrijven vertoont een grillig beeld. Op het gebied van personeel zijn de ontwikkelingen duidelijker. Er zijn steeds meer ondernemers die hun personeelsbestand zien krimpen. Het aantal faillissementen en opheffingen is in 20 toegenomen. Tegelijkertijd neemt het aantal startende bedrijven toe. Arbeidsmarkt De werkloosheid in Utrecht is het afgelopen jaar gestegen van 4,4% naar 7,8% in het tweede kwartaal 20. Het aantal WW-uitkeringen laat sinds het begin van de crisis een stijgende lijn zien (5.609). De jeugdwerkloosheid (nww) ontwikkelt zich in Utrecht gunstiger dan landelijk. Inkomen Sinds medio 20 is het aantal huishoudens met bijstand redelijk stabiel. Het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand in de eerste acht maanden van 20 ligt iets hoger dan in dezelfde periode van 20. Het aantal aanvragen schuldhulpverlening ligt in het eerste halfjaar van 20 zo n 15% hoger dan in dezelfde periode 20 en 20. Woningmarkt De Utrechtse woningmarkt heeft te lijden onder de crisis. Woningen staan langer te koop en er vinden minder transacties plaats. De mediane verkoopprijs daalt in het tweede kwartaal van 20 naar Nadat de wachttijd voor een sociale huurwoning begin 20 was gedaald, is er sindsdien sprake van een toename. In het tweede kwartaal van 20 is de wachttijd opgelopen tot 9 jaar.

4 Economie (1/4) Omzetontwikkeling bedrijfsleven* Utrecht provincie Nederland I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II * Saldo aantal bedrijven met positieve en negatieve omzetontwikkeling De omzetontwikkeling van het Utrechts bedrijfsleven, vertoont een wat grillig beeld. Deze grillige ontwikkeling zien we globaal genomen ook in de provincie en in Nederland. In het tweede kwartaal van 20 zijn er ongeveer evenveel bedrijven met een positieve als een negatieve omzet (saldo +2). Een beeld dat een stuk rooskleuriger is dan het eerste kwartaal in 20 (saldo -28). Voor het derde kwartaal verwachten ondernemers een wat negatievere omzetontwikkeling (saldo -5). bron: COEN (CBS/KvK)

5 Economie (2/4) Personeelsontwikkeling bedrijfsleven* Utrecht provincie Nederland I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II * Saldo aantal bedrijven met positieve en negatieve personeelsontwikkeling Het aantal Utrechtse bedrijven dat het personeelsbestand ziet krimpen, ligt in het tweede kwartaal van 20 een stuk hoger dan een jaar daarvoor (saldo -22 versus saldo 0). Op het vlak van personeel zijn Utrechtse ondernemers de laatste vier kwartalen minder positief dan ondernemers in de provincie en Nederland. Ook de verwachting voor het derde kwartaal is behoorlijk somber (saldo -24). bron: COEN (CBS/KvK)

6 Economie (3/4) Faillissementen in gemeente Utrecht* eerste halfjaar tweede halfjaar * Faillissementen= bruto, exclusief doorstartende bedrijven In 20 is het aantal faillissementen met ongeveer een kwart gestegen naar 98. In de eerste helft van 20 zijn er 53 faillissementen geweest in Utrechtse bedrijven. Dit is vergelijkbaar met dezelfde periode een jaar eerder. De faillissementen in Utrecht bestaan begin 20 vooral uit kleine tot middelgrote bedrijven. bron: KvK

7 Economie (4/4) Starters en opheffingen eerste halfjaar tweede halfjaar eerste halfjaar tweede halfjaar startende bedrijven opheffingen De ontwikkeling van het aantal startende bedrijven zet door. In 20 zijn er, met opgestarte bedrijven, meer startende bedrijven dan in de jaren daarvoor. De stijgende lijn zien we niet alleen bij het aantal startende ondernemingen. Ook het aantal bedrijven dat zichzelf heeft opgeheven stijgt. In het eerste halfjaar van 20 hebben bedrijven de stekker uit hun onderneming getrokken. Dat is 15% meer dan in dezelfde periode een jaar eerder. bron: KvK

8 Arbeidsmarkt (1/4) Werkloze beroepsbevolking (CBS) % Utrecht provincie Amsterdam Nederland 8,0 Utrecht 7,0 A dam 6,0 NL 5,0 prov 4,0 20-I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II 20-III 20-IV 20-I 20-II De werkloosheid in Utrecht loopt sinds medio 20 (4,4%) op naar 7,8% in het tweede kwartaal van 20. Daarmee ligt de werkloosheid nu boven het Nederlands gemiddelde (6,2%) en een fractie boven het Amsterdamse cijfer. Van de G4 ligt met name de werkloosheid in Rotterdam (,3%) en Den Haag (,7%) op een relatief hoog niveau. bron: CBS

9 Arbeidsmarkt (2/4) Aantal werkzoekenden (nww-ers) in Utrecht feb aug Het aantal nww-ers is door de verandering in inschrijvingsplicht niet langer een goede g maat voor de werkloosheid. Het aantal niet-werkende werkzoekenden (nww) bedraagt op 1 augustus 20. Dit is het laagste niveau sinds het begin van de crisis in Het aandeel nww-ers op de potentiële beroepsbevolking is in Utrecht 4,3% (1 augustus 20). Dit is lager dan vorig jaar (4,7%) en lager dan in Rotterdam (%), Den Haag (9%) en Amsterdam (6%). bron: UWV WERKbedrijf

10 Arbeidsmarkt (3/4) Jeugdwerkloosheid (nww) in Utrecht vergeleken met G4 en Nederland* * Index (2008-IV=0) (uari 2009=0) Utrecht Den Haag Rotterdam Amsterdam Nederland NL DH R 0 75 U 50 A 2008-IV I II III IV I II III IV I II III IV I II cijfers per einde kwartaal Het aantal nww-ers is door verandering in inschrijvingsplicht niet langer een goede e maat voor de werkloosheid. Vergelijking van de Utrechtse ontwikkeling met andere steden geeft een indicatief beeld. Sinds het einde van 2008 heeft de jeugdwerkloosheid in Utrecht zich gunstiger ontwikkeld dan gemiddeld in Nederland. Sinds 1 uari 2009 is de jeugdwerkloosheid in Amsterdam gehalveerd, in Utrecht ongeveer gelijk gebleven en in Den Haag en met name Rotterdam gestegen. bron: UWV WERKbedrijf

11 Arbeidsmarkt (4/4) Aantal WW-uitkeringen in Utrecht feb In i 20 telt Utrecht personen met een WW-uitkering. Dat is het hoogste niveau sinds het begin van de crisis. In de tweede helft van 20 bedroeg het aantal WW-uitkeringen ongeveer en in de eerste helft van 20 gemiddeld Ten opzichte van juni 20 is het aantal WW-ers in Utrecht met,8% gestegen. Deze ontwikkeling is minder negatief dan in de andere G4-steden: in Amsterdam en Rotterdam nam het aantal WW-uitkeringen in het afgelopen jaar toe met 14% en in Den Haag met bijna 20%. bron: UWV WERKbedrijf

12 Inkomen (1/3) Aantal huishoudens met bijstand (< 65 jaar) aug Het aantal huishoudens met een bijstandsuitkering is in de periode van mei 20 tot uari 20 licht gedaald. Sindsdien is er weer sprake van een lichte stijging. Vanaf begin 2009 is er in alle vier de grote steden een groeiend aantal huishoudens met bijstand. Sinds begin 20 is er sprake van een lichte stijging. Alleen in Amsterdam is het aantal bijstandshuishoudens gelijk gebleven. bron: Gemeente Utrecht, SoZaWe; CBS

13 Inkomen (2/3) Aanvragen bijzondere bijstand in Utrecht feb mrt apr mei jun aug sep okt nov dec Het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand schommelt (afgezien van enkele uitschieters) tussen de 300 en 400 per maand. De eerste acht maanden van 20 zijn er gemiddeld per maand 379 aanvragen voor bijzondere bijstand binnengekomen. Dat zijn er 25 meer dan in de eerste acht maanden van 20. bron: Gemeente Utrecht, SoZaWe

14 Inkomen (3/3) Aanvragen schuldhulpverlening in Utrecht e kw 2e kw 3e kw 4e kw In de eerste helft van 20 zijn er bij de gemeentelijke afdeling Schuldhulpverlening 830 aanvragen voor schuldhulpverlening ingediend. Dat zijn er aanmerkelijk meer dan in de eerste helft van 20 (719 aanvragen) en in eerdere jaren. Het aantal aanvragen lag in de jaren 20/20 50 procent hoger dan in de jaren 2008/2009. bron: Gemeente Utrecht, SoZaWe

15 Woningmarkt (1/5) Mediane verkooptijd koopwoning in Utrecht, in dagen* 200 mediane verkooptijd totaal appartementen eengezinswoningen I 2009-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I * Tot en met 20 exclusief alle woningen die langer dan 400 dagen te koop staan, daarna inclusief Ook in de eerste helft van 20 stijgt de mediane doorlooptijd. Een gemiddelde koopwoning staat nu 155 dagen te koop voordat een transactie tot stand komt. Met name de looptijd van appartementen is omhoog geschoten. Utrecht heeft in het tweede kwartaal van 20 de langste doorlooptijd van de G4, maar de doorlooptijd ligt nog wel onder het landelijk gemiddelde. Vooral appartementen staan in Utrecht lang te koop, vergeleken met de G4 en Nederland. bron: NVM

16 Woningmarkt (2/5) Aantal woningtransacties in Utrecht* I 2008-III 2009-I 2009-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I * Tot en met 20 exclusief alle woningen die langer dan 400 dagen te koop staan, daarna inclusief In het eerste kwartaal van 20 vindt een verdere daling van het aantal transacties op de woningmarkt plaats. In Nederland en in de G4 is er een lichte toename in het 2e kwartaal. Door de NVM wordt dit als een korte opleving beschouwd, veroorzaakt door onzekerheid over het handhaven van de 2% overdrachtsbelasting. bron: NVM

17 Woningmarkt (3/5) Mediane verkoopprijs koopwoning in Utrecht ( )* I 2008-III 2009-I 2009-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I * Tot en met 20 exclusief alle woningen die langer dan 400 dagen te koop staan, daarna inclusief De verkoopprijs staat onder druk. De mediane verkoopprijs daalt in het tweede kwartaal van 20 naar Dit is 8% lager dan een jaar daarvoor en tegelijkertijd het laagste kwartaalcijfer sinds De eerste helft van 20 laat een verdere prijsval zien voor eengezinswoningen in de stad. Voor appartementen is de prijsontwikkeling minder duidelijk. bron: NVM

18 Woningmarkt (4/5) Wachttijden sociale huurwoning in Utrecht*, in jaren *Woningen in Woningkrant, niet verhuurd aan urgenten of medisch geïndiceerden en exclusief nieuwbouwwoningen gemiddelde wachttijd totaal gemiddelde wachttijd doorstromers gemiddelde wachttijd overige woningzoekenden,0,4 9,0 9,0 7,0 7, I 2008-III 2009-I 2009-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I Nadat de wachttijd voor een sociale huurwoning begin 20 was gedaald, is er sindsdien sprake van een toename. In het tweede kwartaal van 20 is de wachttijd opgelopen tot 9 jaar. De wachttijd voor doorstromers ligt hoger (,4 jaar) dan voor overige woningzoekenden (7,8 jaar). bron: WoningNet

19 Woningmarkt (5/5) Aantal verhuringen sociale huurwoningen in Utrecht* 549 aan doorstromers beschikbaar voor overige woningzoekenden I 2009-III 20-I 20-III 20-I 20-III 20-I 145 * Woningen in woningkrant, niet verhuurd aan urgenten of medisch geïndiceerden en exclusief nieuwbouwwoningen In het tweede kwartaal van 20 zijn 321 sociale huurwoningen verhuurd aan nieuwe huurders. Dat is vergelijkbaar met een jaar eerder. Ongeveer 45% van de verhuurde woningen in de sociale huursector werd in het tweede kwartaal van 20 verhuurd aan doorstromers. bron: WoningNet

20 Landelijke trends (1/4) Economische groei* % verandering t.o.v. vorige periode 1,0 0,5 0,0 0,5-0,4 0,1-1,2-2,2-1,4 0,8 0,5 0,4 0,5 0,2 0,8 0,6 0,0-0,3-0,6 0,2 0,2-0,5-1,0-1,5-2,0-2,5 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II * voorlopige cijfers; kwartaalgegevens zijn gecorrigeerd voor seizoensinvloeden Na een periode van krimp in de tweede helft van 20 is de economie in de eerste twee kwartalen van 20 gegroeid met 0,2%. Deze lichte groei is grotendeels te danken aan de groei van de export, waaronder de uitvoer van aardgas en aardolieproducten. Het CPB verwacht voor 20 een krimp van ½%. Een herstel zal niet eerder dan medio 2013 plaatsvinden. bron: CBS

21 Landelijke trends (2/4) Economisch klimaat * 0 *saldo positieve en negatieve antwoorden aug Na een forse daling in de tweede helft van 20 blijft de stemming van Nederlanders over het economische klimaat in de eerste helft van 20 uiterst somber. Hoewel in juni nog een dieptepunt werd bereikt (-65) kwam het saldo in i en augustus voor het eerst sinds een jaar weer boven de -50 uit. bron: CBS

22 Landelijke trends (3/4) Consumentenvertrouwen en koopbereidheid* *saldo positieve en negatieve antwoorden consumentenvertrouwen koopbereidheid aug De daling van het consumentenvertrouwen die in augustus 20 werd ingezet bereikte zijn dieptepunt in december (-40). Het hele jaar 20 is het vertrouwen van de consument erg laag. De koopbereidheid daalde in 20 minder sterk dan het consumentenvertrouwen. Vanaf oktober 20 schommelt de koopbereidheid rond de -20. bron: CBS

23 Landelijke trends (4/4) Inflatie (%) 3,0 2,5 2,0 2,3 1,5 1,0 0, In i 20 komt de inflatie uit op 2,3%. Na de stijgende trend die in i 2009 begon is er sinds i 20 sprake van een lichte daling. Thermometer economische crisis oktober 20 bron: CBS