Conjunctuurnotitie. 3 e kwartaal 2012

Transcriptie

1 Conjunctuurnotitie 3 e kwartaal 212 Dit is de derde OCD-Conjunctuurnotitie. De in deze notitie opgenomen indicatoren geven met elkaar een actueel beeld van de economische conjunctuur in Nederland en hoe dit neerslaat op de economie en arbeidsmarkt in de Drechtsteden. In de jaarlijkse Monitor Economie en Arbeidsmarkt wordt dieper ingegaan op (verklaringen voor) structurele ontwikkelingen. De conjunctuurnotitie heeft naast een puur informatieve functie ook een signaalfunctie. Door vier keer per jaar de vinger aan de pols te houden kunnen opkomende structurele afwijkingen die eventueel om een beleidsmatig antwoord vragen vroegtijdig worden gesignaleerd. Wanneer er zulke signalen zijn, dan zullen we die duidelijk in de conclusies weergeven. Landelijke ontwikkelingen De Nederlandse economie (bruto binnenlands product) is in het 3 e kwartaal van 212 met 1,1% gekrompen. T.o.v. hetzelfde kwartaal een jaar eerder kromp de economie (voor werkdagen gecorrigeerd) met 1,4%. Met uitzondering van de overheid en de zorg was de productie in het 3 e kwartaal in alle bedrijfstakken lager dan een jaar eerder. De bouw kromp met 8% het meest. Het aantal banen van werknemers nam verder af en ligt nu,9% lager dan een jaar geleden. Het is het vijfde achtereenvolgende kwartaal dat het aantal banen daalde. Ook hier vallen in de bouw de hardste klappen. De werkloze beroepsbevolking liep met 24. (+4,8%) personen op tot 519. en is nu in de eerste drie kwartalen van dit jaar al met 63. personen (14%) gegroeid. Alles bij elkaar verkeert de Nederlandse economie in toenemende mate in zwaar weer. Werkloze beroepsbevolking Nederland (x1.), seizoengecorrigeerd dec '1 sep'12 Economische groei (bbp) Nederland 3% 2% 1% % -1% -2% -3% t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder t.o.v. vorig kwartaal Vooruitzichten Ook vóór de publicatie van de laatste conjunctuurcijfers waren de vooruitzichten voor heel 212 en 213 al weinig rooskleurig. Over heel 212 verwachtte het CPB in september een krimp van het bruto binnenlands product (bbp) met,5%, bij een gelijkblijvend aantal werkzame personen. De Nederlandse Bank verwachtte in juni een krimp over heel 212 van,6%. Eenzelfde krimp wordt ook door ING verwacht. De Europese Commissie is nog wat pessimistischer en verwacht voor Nederland voor 212 een krimp met,9%. De raming van De Nederlandse Bank gaat gepaard met een daling van de werkgelegenheid in 212 met,4%. In 213 zou de economie weer wat aan kunnen trekken. De vooruitzichten lopen uiteen van +,2% (ING) tot +,75% (CPB). In alle vooruitzichten loopt de werkloosheid in 212 en 213 fors op. Wel verwacht het UWV in 213 weer een toename van het aantal ontstane vacatures.

2 Situatie in de regio De ongunstige ontwikkelingen in de Nederlandse economie en arbeidsmarkt zien we ook in de Drechtsteden in diverse indicatoren terug. De WW steeg in het 3 e kwartaal van 212 verder (en sterker dan landelijk). De Nww is in het 3 e kwartaal voor het eerst weer toegenomen. En het aantal openstaande vacatures ligt net als in de grotere regio en landelijk gemiddeld ver onder het niveau van een jaar geleden. De Wwb ontwikkelt zich nog wel gunstig en ook gunstiger dan landelijk gemiddeld. Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen: De Wwb (/WIJ) ontwikkelde zich in 211 met een behoorlijke daling duidelijk gunstiger dan landelijk gemiddeld en dan de benchmark-sdd. Net als in het 2 e kwartaal is dat ook in het 3 e kwartaal van 212 het geval: een afname van 1,2% in de regio ten opzichte van een stijging van,5% bij de benchmark-wwb met 14 grote gemeenten en een stijging van,2% landelijk (t/m augustus). Ook de Wwb <27 jaar blijft dalen, mede als gevolg van de strengere regels om de instroom van jongeren te beperken. De (instroom in de) WW blijft groeien en ontwikkelt zich inmiddels structureel negatiever dan het landelijk beeld. De Nww was lang stabiel, maar neemt in het 3 e kwartaal toch ook weer toe (+13%). Dit is een sterkere toename dan landelijk (+5%). Een aanzienlijk deel van de Nww is laag opgeleid: vaak ontbreekt een startkwalificatie. Recent zien we een grotere toename onder middelbaar en hoger opgeleiden. Het aantal nieuw startende bedrijven in de regio ligt in alle drie de kwartalen van 212 lager dan in 211. Het aantal faillissementen was in het 1 e en 2 e kwartaal ongeveer gelijk aan het aantal in dezelfde periode in 211, maar in het 3 e kwartaal zijn het er minder dan in het 3 e kwartaal 211. Er zijn in het 3 e kwartaal 212 5% meer vacatures ingediend bij Werkplein Dordrecht dan in dezelfde periode van het jaar ervoor. Dit is een duidelijk gunstigere ontwikkeling dan in Rijnmond, West-Brabant en Nederland totaal, waar nog sprake is van minder nieuw ingediende vacatures dan 3 e kwartaal vorig jaar. Wel ligt het aantal openstaande vacatures bij Werkplein Dordrecht 2% onder het niveau van een jaar geleden, maar ook dat is gunstiger dan gemiddeld. De ontwikkeling van nieuw ingediende en openstaande vacatures lijkt in de Drechtsteden wel wat ongunstiger dan in de regio Gorinchem. Hoewel dus beduidend minder dan een jaar geleden, staan er nog steeds veel vacatures open, vooral in de lagere, middelbare en hogere technische & industrieberoepen. Maar ook voor chauffeurs, commercieel employees en verzorgend personeel zijn er in de grotere regio nog veel vacatures. De vooruitzichten voor de landelijke economie voor heel 212 en 213 zijn onverminderd ongunstig. Voor 213 wordt een verdere daling van de werkgelegenheid en een verdere toename van de werkloosheid verwacht. Conclusies De regionale economie en arbeidsmarkt onttrekt zich niet aan de economische malaise. De regio loopt grosso modo in de pas met de landelijke ontwikkelingen. De ontwikkelingen verschillen hier en daar wel, maar dat is niet meer dan logisch. De voor het derde achtereenvolgende kwartaal meer dan gemiddeld toegenomen ontslagwerkloosheid (WW) in de regio is een punt van zorg. De Wwb ontwikkelt zich vooralsnog juist gunstiger dan gemiddeld. Over de hele linie zijn de economische verwachtingen voor de rest van dit jaar en voor 213 negatief. Eén en ander noopt tot een onverminderd krachtdadig arbeidsmarktbeleid. Belangrijk in dit geheel is dat er, ondanks de economische crisis, op het niveau van Werkplein Dordrecht nog steeds maandelijks zo n 7 à 9 nieuwe vacatures op Werk.nl worden ingediend. Inclusief Werkplein Gorinchem gaat het om gemiddeld zo n 1.1 nieuwe vacatures per maand, inclusief Rijnmond en West-Brabant om 5.. Eind september stonden er in deze grotere regio bijna 8. vacatures open. Het accent ligt daarbij op middelbaar niveau, maar deels gaat het daarbij ook om beroepen op elementair en lager niveau. Er lijken zich dan ook nog steeds heel wat kansen voor te doen om ook laaggeschoolde werkzoekenden aan een baan te helpen.

3 1 Werkloosheid Wwb/(WIJ) Figuur 1 Wwb/WIJ Drechtsteden, benchmark 1 en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar dec '1 4 dec '1 juni '12 Drechtsteden Nederland benchmark SDD Drechtsteden Nederland In het 2 e kwartaal 212 is een eind gekomen aan de groei van de totale bijstand van de periode daarvoor. Ook in het 3 e kwartaal 212 houdt deze daling aan: een afname van 55 personen (-1%) in het 3 e kwartaal tot aan personen eind september. De Wwb <27 toont al sinds het 2 e kwartaal vorig jaar een afname. Zo ook in het 3 e kwartaal 212: een daling van 62 personen tot aan 269 jongeren onder de 27, een afname van 19% in dit kwartaal. Dit zal nog steeds mede het gevolg zijn van de afschaffing van de WIJ begin 212, de daarmee samengaande strengere regels om de instroom van jongeren te beperken én de scholingsverplichting die sinds 1 juli 212 van kracht is. De strengere regels zien we ook terug in het verloop van de instroom in 212 (figuur 2). De ontwikkeling van de totale bijstand is in 211 duidelijk gunstiger (-8%) dan landelijk gemiddeld (+3%) en de benchmark-sdd (+3%). Het 1 e kwartaal 212 week de ontwikkeling in de Drechtsteden (+3%) tijdelijk ongunstig af van het benchmarkgemiddelde ((+,5%) (waarschijnlijk door een combinatie van een inhaaleffect bij de andere gemeenten en een inregeleffect van de reorganisatie bij de SDD). In het 2 e kwartaal en 3 e kwartaal laat de Drechtsteden weer een gunstigere ontwikkeling zien: in het derde kwartaal in de Drechtsteden -1,2% afname tegenover een toename in de benchmark (+,5%) en landelijk (+,2% t/m augustus). Ook de bijstand <27 jaar ontwikkelde zich in 211 in de regio duidelijk gunstiger dan landelijk. Ook in het 3 e kwartaal 212 is dit duidelijk het geval: in de regio -19%, landelijk -3% (t/m augustus). Figuur 2 Wwb/WIJ instroom Drechtsteden, per maand, absolute aantallen totaal <27 jaar dec '1 dec '1 Het aantal nieuwe instromers per maand nam in het 1 e kwartaal nog toe met 6%, maar in het 2 e kwartaal nam het aantal af met 18%. Daarna steeg het aantal echter weer in het 3 e kwartaal met 7%, vooral door een sterke toename in de maand juli. In september stroomden 141 mensen nieuw de bijstand in, in heel het 3 e kwartaal 572. De instroom <27 jaar per maand daalde vooral sterk in het 1 e kwartaal van 212 (-37%) onder invloed van de afschaffing van de WIJ en de bijbehorende strengere regels voor instroom van jongeren. Ondanks de ingang van de scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 per maand weer licht in het 3 e kwartaal (+7%). In september stroomden 23 jongeren nieuwe de bijstand in, in heel het 3 e kwartaal waren dat er De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten

4 WW Figuur 3 WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar en dec '1 8 dec '1 Drechtsteden Nederland <27 jaar 5+ Sinds juni vorig jaar stijgt het aantal WW-uitkeringen. In 212 ontwikkelt de regio zich tot nu toe ongunstiger dan landelijk: +22% versus +12%. In het 3 e kwartaal zien we in de regio een toename van 321 uitkeringen (+8%), landelijk (+5%). Ook de WW <27 stijgt al geruime tijd. In het 3 e kwartaal een toename van 47 uitkeringen (+15%). Per eind september ontvangen dan 369 jongeren een WW-uitkering. En ook de WW 5+ stijgt vanaf medio 211 weer geleidelijk. In het 1 e kwartaal 212 was sprake van een groeiversnelling (+1%). In het 2 e kwartaal 212 bleef het aantal uitkeringen stabiel, maar in het 3 e kwartaal zien we opnieuw een stijging (+5%). Per eind september komt dit neer op 1.76 WW-uitkeringen aan 5+ers. Figuur 4 Instroom WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder totaal Werkplein Dordrecht naar leeftijd I 212-II I 212-II 212- Drechtsteden Nederland <27 jaar jaar 5+ De instroom in de WW in de Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) ligt zowel in het 2 e als in het 3 e kwartaal van 212 zo n 3% hoger dan in hetzelfde kwartaal van 211. Dat is een grotere toename van de WW-instroom dan landelijk gemiddeld (zo n +2%). In het 2 e kwartaal was de groeiversnelling van de WW-instroom onder jongeren al wat groter dan in de andere leeftijdsgroepen. In het 3 e kwartaal is dit verschil nog duidelijker geworden: er zijn in het 3 e kwartaal 41% meer jongeren in de WW ingestroomd dan in het 3 e kwartaal 211 (tegenover 28% meer in de andere leeftijdsgroepen). In totaal stroomden in het 3 e kwartaal 369 jongeren (2%) en ers (22,5%) de WW in. Vergeleken met Nederland gemiddeld zijn dat naar verhouding meer jongeren en minder ouderen. Naar sector nam de instroom in de WW in de Drechtsteden in eerste negen maanden van 212 vooral toe in de sectoren zorg/welzijn/cultuur (alle leeftijdsgroepen), onderwijs (vooral <5 jaar) en openbaar bestuur (vooral ouderen). Nww Figuur 5 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices =1 totaal <27 jaar en dec '1 4 dec '1 Drechtsteden Nederland Drst <27 Ned <27 Drst 45+ Ned 45+

5 Ook de Nww neemt in het 3 e kwartaal toe en sterker dan landelijk: +13% in de regio tegenover +5% landelijk. De Nww <27 jaar nam in het 3 e kwartaal nog sterker toe (+39%) dan het regiogemiddelde (+13%). Ook landelijk neemt het aantal jonge Nww-ers toe (+16%), maar minder sterk dan hier in Drechtsteden. De Nww 45+ was sinds november 211 nagenoeg stabiel, maar ook hier zien we in het 3 e kwartaal nu een toename (+9%). Landelijk zien we een lichtere toename (+2%). Figuur 6 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland naar opleidingsniveau, eind september 212 totaal < 27 jaar Drst 26% 2% 13% 26% 15% Drst 18% 26% 17% 28% 11% Ned 25% 19% 13% 26% 17% Ned 2% 26% 17% 25% 12% % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/vwo % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/wo Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van Nederland gemiddeld. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. Training on the job telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de regio hebben - net als landelijk - twee op de tien jongere Nww-ers niet meer dan basisonderwijs en nog eens een kwart alleen vmbo of mbo1. Het aantal middelbaar en hoger opgeleide Nww-ers is het afgelopen halfjaar - net als landelijk - harder gegroeid dan het aantal lager opgeleide Nww-ers. 2 Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl) Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, Werkplein Dordrecht en Nederland nieuw ingediend openstaand april '11 april '11 Werkplein Dordrecht Nederland (x1) Werkplein Dordrecht Nederland (x1)

6 Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio s Drechtsteden, Rijnmond en West- Brabant nieuw ingediend openstaand april '11 april '11 Drechtsteden Rijnmond West-Brabant Drechtsteden Rijnmond West-Brabant Het aantal nieuw ingediende en openstaande vacatures fluctueert. In de Drechtsteden (zowel Werkplein Dordrecht als hele arbeidsmarktregio 2 ) zien we tot januari 212 (vanaf april 211) 3 een dalende trend en vanaf februari weer herstel. In het 3 e kwartaal is er echter weer sprake van een daling (-6% voor Werkplein Dordrecht en -4% voor Drechtsteden + Gorinchem). De afname van het aantal ingediende vacatures in het 3 e kwartaal is in de regio Drechtsteden (-4%) ongeveer gelijk aan de afname in de regio Rijnmond (-2%), maar duidelijk minder sterk dan in West-Brabant (-16%). Per eind september staan bij Werkplein Dordrecht in totaal 1.83 vacatures open, inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er Er zijn in de regio in het 3 e kwartaal 212 wel meer vacatures ingediend dan in dezelfde periode van het jaar ervoor: voor Werkplein Dordrecht 5% meer, voor Arbeidsmarktregio Drechtsteden (Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem) 15% meer. Dit is gunstiger dan de situatie in Rijnmond, West-Brabant en Nederland gemiddeld (figuur 8). Vergeleken met Werkplein Gorinchem nam het aantal openstaande vacatures in Werkplein Dordrecht ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar relatief sterk af. In de regio Rijnmond, West-Brabant en Nederland als geheel is deze afname nog sterker. Figuur 8 Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, gem 3 e kwartaal 212 t.o.v. gem 3 e kwartaal 211 nieuw ingediend openstaand Werkplein Dordrecht 5% Werkplein Dordrecht -2% Drechtsteden 15% Drechtsteden -15% Rijnmond -7% Rijnmond -27% West-Brabant -1% West-Brabant -37% Nederland -18% Nederland -27% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% Toelichting: Drechtsteden = Werkplein Dordrecht + Werkplein Gorinchem Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl Werden er in de grote regio Rijnmond/Drechtsteden/West-Brabant in het 2 e kwartaal 212 nog meer nieuwe vacatures ingediend dan het kwartaal daarvoor, in het 3 e kwartaal zijn er juist 1.3 minder vacatures ingediend dan het kwartaal daarvoor, een afname van 6,5%. De daling van het aantal ingediende vacatures was in het 3 e kwartaal vooral groot in de transportberoepen (-18%), economisch-administratieve beroepen (-17%), openbare orde en veiligheidsberoepen (-26%) en agrarische beroepen (-45%). Er staan per eind september vooral veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook veel openstaande vraag naar chauffeurs, commercieel employees en verzorgend personeel. 2 3 Werkplein Dordrecht komt overeen met de Drechtsteden. Arbeidsmarktregio Drechtsteden omvat daarnaast ook Werkplein Gorinchem (Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en een enkele kleine gemeente in Gelderland en N-Brabant). De vacature-informatie van UWV WERKbedrijf is per januari 212 met terugwerkende kracht vanaf april 211 gebaseerd op alle vacatures die op Werk.nl geplaatst worden. Dit aantal is een stuk hoger dan voorheen weergegeven. Verder terugkijken kan derhalve niet meer.

7 Tabel 1 Ingediende vacatures 1 e en 2 e kwartaal 212 en openstaand Tabel 2 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, sept. 212, per sept. 212, Drechtsteden/Rijnmond/West-Brabant, naar beroep Drechtsteden, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroep Drst/Rijnm/West-Br beroepsgroep openstaand 212- II nieuw open Drst Rijnm West- Br 212- sept 12 technische & industrie elementaire beroepen monteurs technisch en industrie aannemers en installateurs transport elektromonteur verzorgend en dienstverlenend productiemedewerkers agrarisch bouwvakkers bankwerkers en lassers lagere beroepen weg- en waterbouwkundige arb technisch en industrie metaalarbeiders transport verzorgend en dienstverlenend economisch-administratief agrarisch commercieel employees medisch en paramedisch techn commercieel employees boekhouders en secretaressen middelbare beroepen technisch en industrie verzorgen & dienstverlenend transport verzorgend personeel verzorgend en dienstverlenend hulpkrachten horeca en verzorg economisch en administratief sept 12 sept 12 sept 12 transport hogere en wetensch beroepen chauffeurs technisch en industrie economisch en administratief agrarisch informatica medisch en paramedisch informatica openbare orde en veiligheid sociaal-cultureel pedagogisch totaal totaal Toelichting: Drechtsteden: Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem Nederland (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) totaal (x 1.) 3 e kwartaal 212 t.o.v. 3 e kwartaal industrie/bouw transport handel/horeca/persdie* zakelijke diensten overheid/onderwijs -28% -29% -24% -15% -8% 8 9-I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II 12- zorg -17% totaal -19% -4% -3% -2% -1% % 1% 2% * persdie:persoonlijke dienstverlening Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind september 212 stonden bij UWV-Werk.nl 49.4 vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête bijna op ruim het dubbele (18.). Na een forse daling in 29 liep het aantal openstaande vacatures in 21 weer op, om vervolgens na het 1 e kwartaal 211 te stabiliseren. Vanaf het 3 e kwartaal 211 daalt het aantal weer flink. In het 3 e kwartaal 212 is een einde gekomen aan de daling: het aantal openstaande vacatures is nu stabiel. Het totaal aantal openstaande vacatures lag in het 3 e kwartaal % onder dat in dezelfde periode van het jaar ervoor. Deze afname is minder sterk dan de geconstateerde afname bij de UWV-Werk.nl vacatures (-27%). In industrie/bouw (-28%) en transport (-29%) is de recente daling duidelijk groter dan gemiddeld. De daling is duidelijk kleiner dan gemiddeld bij overheid/onderwijs (-8%).

8 3 Bedrijvendynamiek Figuur 1 Startende bedrijven Drechtsteden, per kwartaal I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II 12- In het 1 e kwartaal 212 zijn er 9% minder starters dan in hetzelfde kwartaal 211, in het 2 e kwartaal 13% minder en in het 3 e kwartaal 12% minder. Wel ligt het aantal starters in 212 nog boven het niveau in 21 en 29. Figuur 11 Faillissementen bedrijven Drechtsteden I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II 12- In 21 en 211 zijn er in de Drechtsteden volgens cijfers van de KvK al schommelend zo n 25 faillissementen per kwartaal, met pieken in het 1 e en 3 e kwartaal. Het aantal faillissementen in het 1 e kwartaal 212 is nagenoeg gelijk aan het 1 e kwartaal 211, in het 2 e kwartaal 212 exact gelijk aan dezelfde periode vorig jaar, maar in het 3 e kwartaal zijn het er minder dan in dezelfde periode van het voorgaande jaar. Volgens cijfers van het CBS lag het landelijk aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) in het 1 e kwartaal van 212 2%, in het 2 e kwartaal 3% en in het 3 e kwartaal weer 2% boven dezelfde periode een jaar eerder. Vooral in de transport (+15%) en de bouw (+29%) was het aantal faillissementen het 3 e kwartaal hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Hoewel het om verschillende bronnen gaat, lijkt de ontwikkeling van het aantal faillissementen in de regio dus gunstiger dan de landelijke ontwikkeling. Hierbij zij wel aangetekend dat volgens recente berichten met name in de bouw en de transport sprake is van veel dubieuze faillissementen om van werknemers en schuldeisers af te komen. Een en ander neemt echter niet weg dat het landelijk totaal aantal faillissementen de laatste kwartalen sterk toeneemt. 4 Nederland: banen van werknemers en uitzenduren Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1., totaal en naar sector totaal industrie I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II 12- bouw handel, transport, horeca I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II 12-

9 Figuur 12 (vervolg) Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1., totaal en naar sector zakelijke diensten zorg I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II I 9-II I 1-II I 11-II I 12-II 12- In 29 daalde het totaal aantal banen in Nederland sterk. Vanaf begin 21 was er tot halverwege/eind 211 weer een stijgende trend. In 212 daalt het aantal banen van werknemers juist weer: gecorrigeerd voor seizoensinvloeden een daling van,4% in het 1 e kwartaal,,2% in het 2 e kwartaal en,3% in het 3 e kwartaal. Per sector zijn er duidelijk verschillende ontwikkelingen: o De zakelijke dienstverlening volgt de ontwikkeling van het totaalgemiddelde. o Handel, transport en horeca volgt de ontwikkeling van het totaalgemiddelde tot en met eind 211, maar vertoont in 212 geen daling maar blijft stabiel. o Bouw en industrie tonen een voortdurend dalende trend. o In de zorg juist een voortdurende toename vanaf begin 29, alhoewel de toename in 212 afzwakt tot een stabiel aantal banen. In het 3 e kwartaal van 212 zien we vooral een krimp in de bouw (-1,1%). Dit was ook in het 1 e en 2 e kwartaal (een van) de sector(en) met de meeste krimp. Overigens ontwikkelde de werkgelegenheid in de Drechtsteden zich in de periode flink gunstiger dan landelijk gemiddeld: het aantal werkzame personen in de Drechtsteden nam in die twee jaar met 1% toe, tegen een landelijke daling met,7%. Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, totaal en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 211 totaal industrie techniek administratief medisch

10 Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 211 was sprake van afnemende groei, in november overgaand in een daling. Na een opleving in periode 13 zet de daling zich 212 voort. Eind 3 e kwartaal 212 werden er 4% minder uitzenduren gewerkt dan een jaar eerder. De daling ten opzichte van het jaar ervoor doet zich in alle sectoren voor. In de medische sector is de afname verreweg het grootst. In de administratieve sector het kleinst. 5 Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen en producentenvertrouwen, saldi % pos en neg antwoorden Het consumentenvertrouwen bevond zich in eind 2 e kwartaal 212 met -4 op een historisch dieptepunt. In het 3 e kwartaal herstelde het vertrouwen enigszins. Het producentenvertrouwen is in 211 sterk afgenomen. In december flink herstel, maar het 1 e kwartaal 212 toch weer verder in de min. In het 2 e kwartaal en 3 e kwartaal liep het producentenvertrouwen verder terug. 6 Vooruitzichten 4 e kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland (CBS/KvK) o In oktober verwachtte in de conjunctuurenquête van het CBS per saldo 13% van de ondernemers in de industrie en de dienstverlening in de provincie Zuid-Holland voor de laatste drie maanden van het jaar (verdere) krimp van de personeelssterkte. o Nieuwe verwachtingen van ondernemers kring Drechtstreek zijn er nog niet. De vorige kwartalen waren zij nog wat pessimistischer dan gemiddeld in Zuid-Holland. Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte komend kwartaal, kring Drechtstreek en provincie Zuid-Holland en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland II * Drechtsteden Zuid-Holland industrie dienstverlening * 12- nog niet bekend Manpower Employment Outlook Survey 4 e kwartaal 212 o Voor het 4 e kwartaal verwacht 4% van de werkgevers een afname van het personeel en 3% een toename, dit betekent een netto werkgelegenheidscijfer van -1%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op -2%, het laagste punt sinds het tweede kartaal van 21 o Positieve verwachtingen zijn er per saldo nog in de landbouw, transport en overheid/maatschappelijke diensten o Negatieve verwachtingen zijn er vooral bij productiebedrijven en in mindere mate bij bedrijven in de bouw en de zakelijke diensten.

11 Tabel 3 Vooruitzichten , procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor 212 CPB MEV 213 (sep 212) DNB (juni 212) ING (sep 212) EC (juni 212) - bruto binnenlands product -,5 -,6 -,6 -,9 - werkgelegenheid 1 -,4 -,5 - werkloosheid ontstane vacatures -2 UWV bruto binnenlands product +,75 +,6 +,2 - werkgelegenheid 1 -,25 -,5 -,1 - werkloosheid ontstane vacatures +8 * voorlopige cijfers 1 CPB en DNB: werkzame personen; UWV: banen van werknemers 2 CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: Niet-werkende werkzoekenden (Nww) De vooruitzichten voor heel 212 zijn ronduit slecht. Alleen in de zorg neemt de werkgelegenheid nog substantieel toe. De werkloosheid groeit fors. CPB (Macro Economische Verkenningen) en DNB verwachten een toename van de werkloze beroepsbevolking met ruim 2%. In 213 wordt een (zeer) bescheiden herstel verwacht. De werkgelegenheid groeit dan echter nog niet of nauwelijks. Wel ontstaan er weer meer vacatures. De werkloosheid neemt naar verwachting nog verder toe. Arbeidsmarktregio Drechtsteden, gemiddelde UWV De vooruitzichten van het UWV voor onze regio (arbeidsmarktregio Drechtsteden) zijn slechter dan voor Nederland als geheel: o banen werknemers: regio -,8% gemiddeld per jaar; landelijk -,3% o nww: regio +12,5% gemiddeld per jaar; landelijk +9%

12 Bronnen: Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen Drechtsteden: t/m 211-4: faillissementen.com, vanaf 212-1: KvK faillissementen landelijk: CBS, Graydon, faillissementdossier.nl banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie Lijst met afkortingen: BBP Bruto Binnenlands Product Wwb Wet werk en bijstand WIJ Wet Investeren in Jongeren (per afgeschaft) WW Werkloosheids Wet Nww Niet werkende werkzoekenden SDD Sociale Dienst Drechtsteden UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen ABU Algemene Bond Uitzendondernemingen CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CPB Centraal Planbureau CEP Centraal Economisch Plan (van CPB) MEV Macro Economische Verkenning (van CPB) DNB De Nederlandse Bank EC Europese Commissie KvK Kamer van Koophandel ILO International Labour Organization Frans Winterwerp en Ingrid Soffers Postbus 619, 33 AP Dordrecht ocd@drechtsteden.nl november 212 (78)