Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Convenant Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen Programma / Programmanummer Onderwijs / 1073 BW-nummer Portefeuillehouder H. Beerten Samenvatting Laaggeletterdheid is een relatief onzichtbaar, maar ook breed voorkomend probleem. Het vormt een belemmering voor mensen om te participeren in de maatschappij, bij het vinden of het behouden van werk en bij het opvoeden van kinderen. Om die reden wil de gemeente Nijmegen extra aandacht voor dit thema genereren en via een gecoördineerde aanpak het probleem van laaggeletterdheid ook echt aanpakken. De gemeente Nijmegen heeft daarom het initiatief genomen om partijen in de stad en regio bijeen te brengen om te komen tot een bondgenootschap tegen laaggeletterdheid. Hierin werken publieke en private partijen de komende drie jaren samen om laaggeletterdheid te voorkomen en tegen te gaan. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, Mireille Souverijn, 2419 Datum ambtelijk voorstel 28 januari 2014 Registratienummer 14.0000960 Ter besluitvorming door het college 1. Toetreden tot het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen. 2. Het budget van 25.000 dat voor het regiomanagerschap beschikbaar komt te verwerken in de technische wijzigingen van de voorjaarsnota. 3. Brief aan de gemeenteraad vast te stellen. Paraaf akkoord Datum Ter besluitvorming door de burgemeester 4. Portefeuillehouder Beerten te machtigen het convenant Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen te ondertekenen. Steller M. Souverijn Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 18 februari 2014 nummer: 1.1 Conform advies Aanhouden Anders, nl. Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Gemeentesecretaris Portefeuillehouder
Collegevoorstel 1 Probleemstelling Laaggeletterdheid is overal en komt voor in alle lagen van de bevolking. 1 op de 9 volwassen Nederlanders heeft moeite met lezen en schrijven. Van alle laaggeletterden heeft ongeveer een kwart een vmbo- of mavodiploma en ongeveer een derde heeft een mbo-diploma. Door middel van volwasseneducatie kunnen laaggeletterden uit (de regio) Nijmegen taalcursussen volgen bij het ROC Nijmegen. Daarnaast worden door of met subsidie van de gemeente Nijmegen nog verschillende andere activiteiten uitgevoerd om laaggeletterdheid te voorkomen en tegen te gaan. Dit is echter niet voldoende om laaggeletterden te bereiken en laaggeletterdheid structureel aan te pakken. Een gezamenlijke aanpak met verschillende publieke en private partijen moet leiden tot ruimere bekendheid van het probleem en tot een meer structurele oplossing. In 2004 is op initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden de Stichting Lezen en Schrijven opgericht om laaggeletterdheid te helpen voorkomen en verminderen. De stichting doet dit door het onderwerp bespreekbaar te maken, concrete projecten te starten en de krachten te bundelen tussen overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Een uitvloeisel daarvan is het initiatief om binnen de regio Nijmegen te komen tot de vorming van een Bondgenootschap (tegen) laaggeletterdheid. De gemeente Nijmegen levert voor dit doel een regiomanager die de komende jaren de beoogde bondgenoten ondersteunt, bondgenoten werft en met elkaar in contact brengt. 2 Juridische aspecten Met het ondertekenen van het convenant spreken wij uit om samen te willen werken en een actieve bijdrage te willen leveren aan het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid. Het is een vorm van onderling commitment tussen de verschillende bondgenoten. Het convenant geldt als basis voor latere werkafspraken die worden gemaakt over de concrete aanpak van laaggeletterdheid. 3 Doelstelling Doel van dit voorstel is om te komen tot het bondgenootschap om laaggeletterdheid in de regio Nijmegen te voorkomen en te verminderen. Middels dit bondgenootschap willen we (samen met de bondgenoten) bekendheid geven aan het probleem, het bespreekbaar maken en laaggeletterden helpen de weg te vinden naar een taalcursus. 4 Argumenten Om laaggeletterdheid effectiever aan te pakken is samenwerking vereist zodat op verschillende plekken laaggeletterdheid wordt gesignaleerd en laaggeletterden worden doorverwezen. Na het convenant zal een plan van aanpak worden opgesteld waarin concretere doelstellingen en acties van de verschillende bondgenoten worden opgenomen. Dit betreffen acties zoals: - Laaggeletterden herkennen en doorverwijzen naar een lees- en schrijfcursus op basis van een actuele educatieve kaart; - Eigen communicatiematerialen waar mogelijk vereenvoudigen; - Activiteiten organiseren om het onderwerp bespreekbaar te maken en het lezen en schrijven te bevorderen; en - Een bijdrage te leveren aan het netwerk door middel van kennisdeling, inspiratie en onderzoek. Met de toetreding van het bondgenootschap willen wij onze ervaringen delen met andere organisaties, gebruik maken van de goede ervaringen van andere bondgenoten en een groter
Collegevoorstel Vervolgvel 2 bereik realiseren. Tevens kunnen wij als bondgenoot gebruik maken van de ondersteuning van Stichting Lezen en Schrijven. 5 Financiën De toetreding tot het bondgenootschap heeft beperkte financiële consequenties: Voor het leveren van een regiomanager ontvangt de gemeente Nijmegen in 2014 een eenmalige financiële bijdrage van 25.000 van Stichting Lezen en Schrijven. Deze middelen worden dit jaar volledig ingezet ten behoeve van het bondgenootschap, denk hierbij aan de kosten voor het organiseren van bijeenkomsten, drukwerk en communicatiemateriaal. In de voorjaarsnota 2014 zullen we melding maken van deze inkomsten en uitgaven en passen we via de technische begrotingswijziging de begroting van het product Stimuleren Ontwikkelingskansen aan. 6 Participatie en Communicatie Met diverse partijen in het veld, waar de gemeente mee samenwerkt op het vlak van laaggeletterdheid is gesproken over een te sluiten bondgenootschap. In september 2013 heeft een expertmeeting plaatsgevonden over het thema laaggeletterdheid met vertegenwoordigers van gemeenten, taalaanbieders, werkgevers en andere betrokkenen. Uit de gesprekken tijdens de expertmeeting bleek dat organisaties in sommige gevallen niet of nauwelijks op de hoogte waren van elkaars inbreng en aanbod op dit thema. Nieuwe verbindingen ontstonden en mensen leerden elkaar kennen. Potentiële bondgenoten zijn gevraagd om andere bondgenoten aan te dragen, zodat deze later alsnog aan kunnen sluiten. Het bondgenootschap zal via de eigen (social) media onder de aandacht worden gebracht. De pers zal worden geïnformeerd tijdens het persgesprek en worden uitgenodigd bij de ondertekening van het bondgenootschap. 7 Uitvoering en evaluatie De totstandkoming van het bondgenootschap bestaat uit vier fasen. Dit zijn: - Agendering en ondertekening bondgenootschap Op dit moment zijn er circa 20 tot 25 potentiële bondgenoten bestaande uit regiogemeenten, onderwijsinstellingen, bibliotheken, taalaanbieders, welzijnsinstellingen en bedrijven. Door middel van publiciteit en het onderlinge netwerk wordt verwacht dat later nog meer bondgenoten aan zullen sluiten. - Uitwerking Activiteitenplan (gereed april/mei 2014) In deze fase wordt gezamenlijk een Activiteitenplan opgesteld waarin de bondgenoten concreet aangeven welke (gezamenlijke en individuele) activiteiten zij ondernemen. Dit gebeurt zoveel mogelijk en bij voorkeur binnen bestaande structuren om de kosten en de moeite voor de organisaties zoveel mogelijk te beperken. Ook wordt er een educatieve kaart opgesteld, waarop al het taalaanbod in de regio is weergegeven. - Uitvoering Activiteitenplan en monitoring resultaten (looptijd ongeveer 24 maanden) - Verankering (looptijd ongeveer 6 maanden) 8 Risico Aan dit voorstel zijn geen risico s verbonden. Bijlage(n): Concept convenant Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen Brief aan de gemeenteraad
Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Datum 18 februari 2014 Ons kenmerk MO10/14.0001214 Contactpersoon Mireille Souverijn Onderwerp Bondgenootschap laaggeletterdheid regio Nijmegen Datum uw brief Doorkiesnummer (024) 3292419 Geachte leden van de Raad, Hierbij delen wij u mee dat op donderdag 13 februari het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is opgericht. Laaggeletterdheid is overal en komt voor in alle lagen van de bevolking. 1 op de 9 volwassen Nederlanders heeft moeite met lezen en schrijven. Van alle laaggeletterden heeft ongeveer een kwart een vmbo- of mavodiploma en ongeveer een derde heeft een mbo-diploma. Laaggeletterdheid is een relatief onzichtbaar, maar ook een breed voorkomend probleem. Het vormt een belemmering voor mensen om te participeren in de maatschappij, bij het vinden of het behouden van werk en bij het opvoeden van kinderen. Met het ondertekenen van het convenant Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen spreken wij samen met andere bondgenoten (regiogemeenten, scholen, werkgevers, welzijnsinstellingen en andere betrokken organisaties) uit om samen te willen werken en een actieve bijdrage te willen leveren aan het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid. De gemeente Nijmegen levert voor dit doel een regiomanager die de komende drie jaren de bondgenoten ondersteunt, bondgenoten werft en met elkaar in contact brengt. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg www.nijmegen.nl br gemeenteraad bondgenootschap laaggeletterdheid regio Nijmegen.docx
Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen Convenant
Inleiding Het probleem laaggeletterdheid Oplossen van laaggeletterdheid lijkt betrekkelijk eenvoudig. Volwassenen kunnen immers een taalcursus volgen om hun schrijf- en leesvaardigheid op te vijzelen. Deze oplossing is in de praktijk echter gecompliceerd. Op laaggeletterdheid rust een taboe. Het bespreekbaar maken van deze taalproblemen is lastig. Voor laaggeletterden zelf, omdat zij zich schamen en het probleem vaak verbergen. Voor de omgeving geldt dat deze zich bewust moet zijn dat dit probleem bestaat, de signalen moet leren opmerken en het probleem bespreekbaar moet maken. Vervolgens is de stap naar een cursus niet gemakkelijk. Teruggaan naar de schoolbanken doe je niet zomaar. Zeker niet als je slechte ervaringen hebt opgedaan in je jeugd en je de kosten eventueel zelf moet betalen en je niet goed weet wie deze kan vergoeden. Daarnaast is het ook niet altijd duidelijk welke cursussen er in de regio worden gegeven en wie die moet of kan bekostigen. Een Bondgenootschap: waarom en met welk doel? Laaggeletterdheid is overal en komt voor in alle lagen van de bevolking. Om laaggeletterdheid effectiever aan te pakken wordt daarom met diverse publieke en private partijen een bondgenootschap opgericht. De doelstelling van dit bondgenootschap is om gezamenlijk laaggeletterdheid in de regio Nijmegen te voorkomen en te verminderen. Verminderen kan worden bereikt door samen bekendheid te geven aan het probleem en laaggeletterden te helpen de weg te vinden naar een taalcursus. En door zorg te dragen voor voldoende formeel én informeel taalonderwijs, dat toegankelijk en betaalbaar is. Laaggeletterdheid voorkomen is de andere kant van de medaille. Daarom zetten bondgenoten zich in om taalplezier bij kinderen en volwassenen te stimuleren. Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen Op 13 februari 2014 zullen de eerste bondgenoten hun handtekening zetten onder het convenant Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen Het Bondgenootschap gaat van start met partijen vanuit alle programmalijnen van Stichting Lezen & Schrijven gezin, gezondheid, gemeente, onderwijs en bedrijven. De betrokkenheid van de leden van het Bondgenootschap bij taal is divers en daarom is ook hun aanpak steeds anders. Dit is kenmerkend voor de aanpak van laaggeletterdheid. De gemene deler van de bondgenoten is zowel het maatschappelijk belang van hun inzet, als het belang voor hun eigen organisatie. Een bondgenoot binnen het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is een betrouwbare partner. Bondgenoten staan voor samenwerking en zijn bereid om binnen hun eigen mogelijkheden en vanuit hun eigen verantwoordelijkheid taalproblemen aan te pakken. Bondgenoten evalueren en stemmen ambities en resultaten minimaal drie keer per jaar af. 2
Rol van Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven biedt de bondgenoten ondersteuning in de vorm van: A. toegang tot het netwerk van de stichting en advies op maat; B. specifieke masterclasses, stappenplannen en tools per bondgenoot; C. communicatie- en promotiemateriaal; D. toegang tot de Taalmeter om laaggeletterden snel en eenvoudig te screenen; E. (zodra beschikbaar) lesmateriaal waarmee (1) docenten en (2) vrijwilligers, onder begeleiding van docenten, cursisten kunnen begeleiden; F. co-financiering van een regiomanager voor een periode van een jaar. Convenant De eerste stap is het ondertekenen van het convenant. Hiermee spreekt een bondgenoot uit samen te willen werken en een actieve bijdrage te willen leveren. Het is een vorm van onderling commitment tussen overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven. Het convenant geldt als basis voor de afspraken die worden gemaakt over de concrete aanpak van laaggeletterdheid. Acties die worden afgesproken zijn: laaggeletterden herkennen en doorverwijzen naar een lees- en schrijfcursus op basis van een actuele educatieve kaart; hun eigen communicatiematerialen waar mogelijk vereenvoudigen; activiteiten organiseren om het onderwerp bespreekbaar te maken en het lezen en schrijven te bevorderen; een bijdrage leveren aan het netwerk door middel van kennisdeling, inspiratie en onderzoek. Met het convenant als basis stellen we gezamenlijk een activiteitenplan op. Dit plan zal in werking treden per mei/juni 2014. Onderdeel hiervan is een beschrijving van elke bondgenoot wat zijn/haar aandeel zal zijn en wanneer een activiteit zal plaatsvinden. 3
CONVENANT Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen 2014 2017 In aanmerking nemende dat: I. lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden basisvoorwaarden zijn voor elk individu om te kunnen functioneren in de samenleving en op de arbeidsmarkt, om goed en adequaat te kunnen (en durven) participeren en om zichzelf te kunnen ontwikkelen; II. de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt vragen om participatie van groepen die nu nog min of meer aan de kant staan of dreigen aan de kant te komen te staan; III. een geletterde beroepsbevolking essentieel is voor een goed functionerende economie, die voldoende kan concurreren en in kan spelen op toekomstige ontwikkelingen. Overwegende dat ondertekende partijen laaggeletterdheid in regio Nijmegen willen bestrijden en dat zij daarvoor 4 acties uitvoeren: A. laaggeletterden herkennen en doorverwijzen naar een lees- en schrijfcursus; B. hun eigen communicatiematerialen waar mogelijk vereenvoudigen; C. activiteiten organiseren om het onderwerp bespreekbaar te maken en het lezen en schrijven te bevorderen; D. een bijdrage leveren aan het netwerk door middel van kennisdeling en inspiratie. Zijn ondertekende partijen het volgende overeengekomen: 1. de missie: Het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen bestaat uit publieke en private partijen. Drie jaar lang zal dit bondgenootschap er alles aan doen om laaggeletterdheid te voorkomen en te verminderen. De publieke en private partijen in het bondgenootschap zorgen voor structurele borging van de aanpak van laaggeletterdheid. 2. de visie: Lezen en schrijven zijn basisvaardigheden. Iedereen heeft deze nodig om zich persoonlijk te ontwikkelen en om mee te doen in de Nederlandse samenleving en op de arbeidsmarkt. 3. Doelstelling is om het aantal laaggeletterden in regio Nijmegen terug te brengen. 4. De bondgenoten hebben elk hun eigen reden om deel te nemen aan het bondgenootschap. In bijlage A zijn deze beweegredenen opgenomen. 5. Om dit te bereiken stemmen bondgenoten hun plannen op elkaar af en leggen dit vast in een activiteitenplan. Hierbij zal jaarlijks de voor dat kalenderjaar te behalen ambitie worden benoemd in aantallen en/of percentage. 6. Het Bondgenootschap zal adviserend, ondersteunend en aanjagend optreden waar het gaat om de uitvoering van de 4 acties. Ook zal het Bondgenootschap afspraken met onderwijsinstellingen maken een passend opleidingsaanbod. 4
7. Om te komen tot een effectieve, structurele aanpak zal het Bondgenootschap tenminste 1 maal per jaar bijeen komen om themagericht te spreken over laaggeletterdheid en op overeenstemming gerichte afspraken over de aanpak te maken. Hierbij geldt het activiteitenplan als basis voor de agenda. Tijdens ieder overleg zal de voorliggende periode worden geëvalueerd, zodat waar nodig het activiteitenplan tijdig kan worden bijgestuurd. 8. Toetreden tot het Bondgenootschap is mogelijk na verzoek gericht aan de regiomanager zoals deze op dat moment in functie is. Een nieuwe bondgenoot treedt toe wanneer deze akkoord gaat met de missie, de visie, de doelstelling en de 4 acties. 9. Ondertekende partijen zullen waar nodig en mogelijk, via de zittende regiomanager van het Bondgenootschap, een beroep doen op Stichting Lezen & Schrijven voor kennis en expertise op het gebied van laaggeletterdheid. Aldus overeengekomen en ondertekend te Nijmegen op 13 februari 2014 5
BIJLAGE BONDGENOTEN AAN HET WOORD Vul hier per bondgenoot in wat de overwegingen of doel van die partij zijn om mee te doen 6
Communicatie en Representatie PERSBERICHT Datum Nummer persbericht 18-02-2014 140211L Nijmegen pakt laaggeletterdheid aan In de regio Nijmegen gaat een bondgenootschap de strijd aan met de Laaggeletterdheid. In het bondgenootschap werken publieke en private partijen samen. De gemeente Nijmegen levert de regiomanager die de komende jaren de beoogde bondgenoten ondersteunt, bondgenoten werft en met elkaar in contact brengt. Het bondgenootschap moet in de regio Nijmegen laaggeletterdheid voorkomen en verminderen. Door aandacht te hebben voor laaggeletterdheid, het bespreekbaar maken en laaggeletterden helpen de weg te vinden naar een taalcursus bij het ROC Nijmegen. Laaggeletterdheid is overal en komt voor in alle lagen van de bevolking. Eén op de negen volwassen Nederlanders heeft moeite met lezen en schrijven. Van alle laaggeletterden heeft ongeveer een kwart een vmbo- of mavodiploma en ongeveer een derde heeft een mbo-diploma. Laaggeletterdheid is een relatief onzichtbaar, maar ook breed voorkomend probleem. Het vormt een belemmering voor mensen om te participeren in de maatschappij, bij het vinden of het behouden van werk en bij het opvoeden van kinderen. De gemeente hoopt dat met het bondgenootschap en de aandacht voor laaggeletterdheid deze belemmering voor mensen om te participeren in de maatschappij, bij het vinden of het behouden van werk en bij het opvoeden van kinderen, wordt teruggedrongen. Bijlage: uitnodiging Noot voor de pers (niet voor publicatie): Voor meer informatie kunt u terecht bij de woordvoerder van wethouder Beerten: Marij Delissen, tel. 06-13387680 of m.delissen@nijmegen.nl