Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant
Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO)
Wat is een depressie? Depressieve stemming Duidelijke vermindering van interesse of plezier Gewichtsvermindering of toename of bijna elke dag afgenomen of toegenomen eetlust Insomnia (slapeloosheid) of hypersomnia (overmatige slaap en slaperigheid) bijna elke dag Psychomotorische agitatie of remming moeheid of verlies van energie, bijna elke dag Gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid, en/of vrees. Verminderd vermogen tot nadenken of concentratie. Terugkerende gedachten aan de dood of suicidale ideatie
- Depressie groot probleem in de volksgezondheid: - Jaarlijks lijden ca. 37000 (4%) adolescenten aan een depressieve stoornis (Meijer et al., 2006) - De life time prevalentie van een depressieve stoornis aan het eind van de adolescentie is 17% - 28% (Kessler et al., 2001) - Van de volwassenen lijdend aan een depressieve stoornis ervoer 75 % zijn/haar eerste episode tijdens de kindertijd of adolescentie (Kim-Cohen et al., 2003) - Onder adolescenten heeft 20% last van depressieve stemmingen (Meijer et al., 2006) - Grote individuele en maatschappelijke consequenties (Romijn et al., 2008)
Adolescentie belangrijk en Verschil jongens en meisjes
- Depressie groot probleem in de volksgezondheid: Nb. Sterkste stijging bij jeugd (15-25 years) en middelbare leeftijd (45-60)
- Depressie groot probleem in de volksgezondheid: Since 2000 drie keer meer suicides bij adolescente meisjes (15-20 jr) (8:24)
Tabel 1.1: Top tien van de ziekten met de grootste ziektelast in DALY s in Nederland in 2003 (Bron: De Hollander et al., 2006). Rangorde % van totaal Mannen Vrouwen 1 Coronaire hartziekten 7,6 Coronaire hartziekten Angststoornissen 2 Angststoornissen 5,1 Beroerte Coronaire hartziekten 3 Beroerte 4,9 Alcoholafhankelijkheid Beroerte 4 Depressie/dysthymie 3,9 Longkanker Depressie en dysthymie 5 CoPD 3,2 CoPD Borstkanker 6 Diabetes mellitus 3,2 Angststoornissen Diabetes mellitus 7 Longkanker 3,0 Diabetes mellitus Artrose 8 Alcoholafhankelijkheid 2,5 Depressie/dysthymie Dementie 9 Artrose 2,5 Verkeersongevallen CoPD 10 Dementie 2,3 ongevalsletsel privé Longkanker
Hebben we het probleem wel in beeld? - Depressieve klachten worden vaak niet gesignaleerd en kinderen krijgen hierdoor niet de gepaste zorg
Hebben we het probleem wel in beeld? Depressieve klachten worden vaak niet gesignaleerd en kinderen krijgen hierdoor niet de gepaste zorg
Preventie: 3 niveaus Verhoogd risico / Symptomen Risico Iedereen
Programma: Op Volle Kracht Goede resultaten programma in VS Penn Resilience Program Vertaling & bewerking Trimbos GGD RU 2010 Ervaringen: http://opvollekracht.com/
Programma: Op Volle Kracht Verklaringen ontstaan depressie: - Biologische modellen - Operante en sociale competentiemodellen - Cognitieve modellen - Op Volle kracht is theoretisch onderbouwd vanuit de cognitieve en operante/sociale competentiemodellen.
Programma: Op Volle Kracht 16 lessen in school Cognitieve gedragstherapie Copingstrategieën Sociale vaardigheden GGGG-model Gebeurtenis Gedachte Gevoel Gedrag
Programma: Op Volle Kracht Gevoelens
Programma: Op Volle Kracht Gedachten: Gedachte valkuilen in OVK Altijd- ik Je vertelt jezelf dat je niks goed kunt doen en het altijd verkeerd doet Zwartkijken Je ziet alleen de negatieve dingen. Zelfs als er iets leuks gebeurt, zie je nog de dingen die fout gaan of niet helemaal goed gaan Voorspellen Je gaat er al van uit dat iets fout zal gaan, zonder dat je daar bewijs voor hebt
Programma: Op Volle Kracht Les 9 t/m 16 Sociale en copingsvaardigheden
Studie 1: Universele preventie Doelgroep: 9 reguliere middelbare scholen, halve 2 e klassen, VMBO-T, HAVO en VWO Trainers: Design: afgestudeerde psychologen/orthopedagogen, 4 daagse training Randomized Controlled Trial: 16 x OVK versus gewone les 54 klassen, n = 1358. Tak et al. 2012
Depressie Verwachte resultaten: Universele preventie controle interventie T0 -programma- T1 T2 T3
Resultaten: Universele preventie Depressieve klachten % Elevated DS (CDI 13)
Studie 2: Selectieve preventie Doelgroep: 11 scholen met >30% kinderen uit achterstandswijken hele 1 e of 2 e klassen, VMBO-kader t/m VWO Trainers: Design: mentoren van de school, 4 daagse training Randomized Controlled Trial: 16 x OVK versus gewone les 57 klassen, n = 1343. Kindt et al. 2013
Resultaten: Selectieve preventie Depressieve klachten % Clinical DS ( CDI 19) Iatrogeen effect
Resultaten: Selectieve preventie % Clinical DS ( CDI 19) 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 Intervention Control Parent with Psychopathology Parent without Psychopathology
Studie 3: Geindiceerde preventie: regio Oss Doelgroep: scholen 1 e of 2 e klas, VMBO-Theoretisch t/m VWO CDI 16 Trainers: Design: psycholoog / orthopedagoog, 4 daagse training Randomized Controlled Trial: 8 x OVK na school versus geen lessen screening n = 800; deelname n = 118
Resultaten Geindiceerde preventie Screening: - 800 meiden gescreend (3 scholen) - 120 meiden verhoogde klachten (15%) - gemiddelde CDI-score van 120 meiden: 20 - klinische score (16-19): 54,5% - hoge klinische score (> 19): 45,5% - percentage pathologie ouders: 23% - 1% direct doorverwezen vanwege zeer ernstige (suicidale) klachten
Resultaten Geindiceerde preventie 6 month FU: Cohen s d:.74 Wijnhoven et al. 2013
Tot slot Conclusie: Depressieve Symptomen: OVK effectief als geindiceerde depressie preventie (bij meiden) What s next: In vergelijking met een actieve controle conditie (e.g., bibliotherapy) nog steeds effectief? Kosten effectief? Kan dit geimplementeerd worden in de school context? (initiatief regio Oss)
We willen het echt eens anders doen!
Regio Oss als kennisregio Depressie; STORM-project -Sluit aan bij de regionale bevolking -Ketenzorgpad beschreven -Vaste overleg momenten keten m.b.t. depressie- en suicide preventie -Jaarlijks onderzoek naar meest effectieve strategie (2015: CGT vs. psycho-educatie) (2016: CGT vs M-health) Doel; samen blijven leren om zorg te verbeteren!
d.creemers@ggzoostbrabant.nl Vragen?