Diversiteitscompetentie bij de behandeling van depressie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Diversiteitscompetentie bij de behandeling van depressie"

Transcriptie

1 Diversiteitscompetentie bij de behandeling van depressie Turkse en Marokkaanse cliënten uitgelicht Gabriela A. Sempértegui Promovenda Universiteit van Tilburg, GZ-psycholoog i.o. Psychologisch Centrum Lambertushof Prof. Dr. Marrie H.J. Bekker, Dr. Jeroen W. Knipscheer Tilburg University, Universiteit van Utrecht.

2 Turkse en Marokkanse Nederlanders Prevalentie depressieve stoornissen 1-maand CIDI (de Wit, 2008; Schrier, 2010) Etniciteit Turks % Marokkaans % Nederlands % 1-jaar CIDI (Schrier, 2010) Etniciteit Turks 22.4% Marokkaans 9.8% Nederlands 10.3%

3 Turkse en Marokkanse Nederlanders Dropout Landelijke dropout (Fassaert, 2008) Etniciteit Turks 15.5% Marokkaans 17.5% Nederlands 12.4% Gegevens uit Zorgis, rapportage van behandelaars IPT-medicatie-placebo-combinatie (Blom et al., 2010) Etnische minderheden 45.9% Nederlandse participanten 24.4%

4 De vraag Kan diversiteitscompetentie iets betekenen? Voor de hulpverleners en voor de cliënten?

5 Studie design Toegenomen Diversiteitscompetentie? Diversitcompetente supervisie 2-daagse Diversiteitscompetentie training Hulpverleners training groep Hulpverleners controle groep, geen training, TAU Diversiteitscompetentie in de praktijk supervisie Turkse en Marokkaanse cliënten met depressie Cliënten: Betere aansluiting? Effectievere behandeling?

6 Vraagstellingen 1. Nemen de competenties van de hulpverleners in de training conditie toe? 2. Is de effectiviteit van de behandeling bij de cliënten van de training conditie groter? 3. Is er een betere aansluiting van de behandeling bij de cliënten van de experimentele conditie? Drop-out percentages en cliëntentevredenheid.

7 Training in diversiteitscompetentie Culturele en diversiteitscompetentie. Diversiteitsperspectief, kruispuntdenken. Maatschappelijke positie van Turkse en Marokkaanse groepen in Nederland. Etniciteit EN andere diversiteitsfactoren (SES!). Relevante aspecten voor de klinische praktijk (tolken, psychoeducatie, ziekte modellen)

8 Diversiteitscompetente supervisie Hoe integreert men het diversiteitsperspectief in de praktijk?

9 Hulpverleners Steekproef N = 40 hulpverleners uit 4 teams in 2 de lijnse instelllingen Verdeeld in 2 condities bepaald per locatie Training = 20 (2 mannen, gem. leeftijd 43.1, Sd. = 10.03) Controle = 20 (1 man, gem. leeftijd 35.7, Sd. = 12.88) Geen sociaaldemografische baseline verschillen.

10 Hulpverleners Uitkomstmaten Zelf-geraporteerde diversiteitscompetentie Attitude-Awareness, Skills and Knowledge Scale (AaSKsc) Diversiteitskennistest (DKT), groeps- en stoornis-specifiek Evaluatie van de hulpverleners

11 Zelf-gerapporteerde diversiteitscompetentie Linear mixed models. Interacties tijd-conditie Houding: tijd*conditie (F = 3.89, df = 61.28, p =.02) T0 vs. T1 * Vaardigheden: geen significanten effecten

12 Zelf-gerapporteerde diversiteitscompetentie Kennis: tijd*conditie (F = 9.28, df = 56.71, p <.001). Totale competentie: tijd*conditie (F = 5.85, df = 58.47, p =.01). T0 vs. T1 *

13 Diversiteitskennistest Diversiteitskennistest: tijd*conditie (F = 5.79, df = 55.93, p =.005) T0 vs. T1 * T1 vs. T2*

14 Evaluatie hulpverleners Algemene evaluatie: GOED (4.1 /5;.60 sd.) Tops: Expertise trainers Tevreden met de inhoud van de presentaties en discussies Gelegenheid om eigen cliënten in te brengen Tips: Aansluiting op de bestaande voorkennis Meer praktijkgerichte oefening

15 Conclusies hulpverleners Toename van competenties. Houding en kennis Vaardigheden.- Meer tijd en oefening is nodig Terugval in kennis (test) (Belang van onderhoud en oefening van competenties) Verandering in zelf-gerapporteerde competenties voldoende? Sociale wenselijkheid

16 Cliënten Steekproef Inclusie: Leeftijd > 18, depressieve stoornissen, pijnstoornis, somatoforme stoornis en aanpassingsstoornissen met depressieve klachten. Exclusie: persoonlijkheidsstoornissen, psychotische stoornissen, zwakbegaafdheid, bipolaire en (n=6) Training = 61 (gem. leeftijd 43.1, Sd. = 10.03) 80.3% vrouw*, 60,7% Turks 95.1% eerste generatie, hogere behouden van eigen cultuur (48-45)* Controle = 18 (gem. leeftijd 35.7, Sd. = 12.88) 44.4% vrouw*, 61.1% Turks, 88.9% eerste generatie, hoger opgeleid (3.3 vs 2.2)*

17 Cliënten Depressiviteit. CES-D Uitkomstmaten Algemene psychopathologie. GSI BSI Kwaliteit van leven. WHOQOL-BREF Tevredenheid met behandeling. CQIndex. Vertaald naar het Turks, key woorden in Morokkaans-Arabisch en Berbers, Taal -sprekende test assistenten Geen baseline verschillen

18 Effectiviteit van behandeling Depressieve klachten Linear mixed models. Effecten tijd, conditie, tijd* conditie Tijd (F = 9.545), df = , p <.05)*

19 Effectiviteit van behandeling Depressieve klachten Tijd (F = ), df = , p <.001)* Conditie (F = 4,296), df = 91,737, p =.04)

20 Effectiviteit van behandeling Algemene psychopatologie Tijd (F = ), df = , p =.001)* Conditie (F = 3.681), df = 9, p =.06)

21 Effectiviteit van behandeling Lichamelijke gesteldheid Tijd (F = 9.101), df = , p =.003)*

22 Effectiviteit van behandeling Psychologische gesteldheid Tijd * conditie (F = 4,704), df = , p =.03)*

23 Effectiviteit van behandeling Sociale relaties Geen effect Conditie p =.07

24 Effectiviteit van behandeling Leefomgeving en mogelijkheden Geen effect Conditie p =.07

25 Aansluiting van de behandeling Verandering klachten Oordeel behandeling t(58) =.561, p >.05 * t(47) = 3.181, p <.05, Cohen s d =.17

26 Aansluiting van de behandeling Conditie N = 79 Dropout Controle n = % (5) Training n = % (5) X 2 = (df = 1), p <.05

27 Dropout 2009-eind 2010 Rapportage behandelaars N = 601 NL X 2 = (1, n = 453 ), p <.001 Effect Conditie p <.001

28 Dropout 2009-eind 2010 Individuele beoordeling dossiers N = 558 a X 2 = 7.97 (1, n = 419), p <.05 Effect etniciteit, Tr p <.001, Mr p =.004; Conditie p =.02

29 Dropout begin 2014 Rapportage behandelaars N = 602 X 2 = (1, n = 463), p =<.001 Effect etniciteit, Tr p =.03; Conditie p <.001

30 Dropout Rapportage behandelaars N = 601 NL X 2 = (1, n = 453 ), p <.001 Effect etniciteit, Tr p <.001, Mr p =.004

31 Conclusie Weinig effecten op effectiviteit van de behandeling. Wel op beschouwing van eigen psychische gesteldheid. Effect training op aansluiting vergroot. Limitaties: multi-center design, kleine controle groep (agv interventie?), instabiele periode in GGZ. Nadere analysen van andere factoren die van invloed zijn. Trends zijn positief. Mogelijkheden om de training te verbeteren. Diversiteitstraining is niet alleen voor ethnische minderheden.

32 Vragen? Contact: Gabriela Sempértegui: Bedankt voor jullie aandacht!

De effectiviteit van CGT en IPT bij Nederlandse, Turks-Nederlandse en Marokkaans- Nederlandse patiënten

De effectiviteit van CGT en IPT bij Nederlandse, Turks-Nederlandse en Marokkaans- Nederlandse patiënten De effectiviteit van CGT en IPT bij Nederlandse, Turks-Nederlandse en Marokkaans- Nederlandse patiënten Sprekers: Vivian Peerbooms MSc & Elif Sentürk MSc Begeleiders: Prof. Dr. M.H.J Bekker & G.A. SempérteguiVallejo

Nadere informatie

DEPRESSIE BIJ TURKSE EN MAROKKAANSE GROEPEN IN WEST EUROPA VOOR DE PRAKTIJK. Gabriela Sempértegui, Jeroen Knipscheer, Marrie Bekker 12-11-2015

DEPRESSIE BIJ TURKSE EN MAROKKAANSE GROEPEN IN WEST EUROPA VOOR DE PRAKTIJK. Gabriela Sempértegui, Jeroen Knipscheer, Marrie Bekker 12-11-2015 DEPRESSIE BIJ TURKSE EN MAROKKAANSE GROEPEN IN WEST EUROPA VOOR DE PRAKTIJK Gabriela Sempértegui, Jeroen Knipscheer, Marrie Bekker 12-11-2015 SYSTEMATISCHE REVIEW Turkse en Marokkaanse migrante groepen

Nadere informatie

Diversiteitscompetente supervisie

Diversiteitscompetente supervisie Diversiteitscompetente supervisie De ontwikkeling van een toepasbaar model Gabriela A. Sempértegui Promovenda Universiteit van Tilburg, GZ-psycholoog i.o. Psychologisch Centrum Lambertushof & Tonny van

Nadere informatie

Sessie Diversiteitscompetentie

Sessie Diversiteitscompetentie Sessie Diversiteitscompetentie Programma Conceptualisatie van diversiteitscompetentie Jeroen Knipscheer (13.15-13.45) Diversiteitscompetentie bij diagnostiek en behandeling van depressie Gabriela Sempértegui

Nadere informatie

Naar een diversiteitscompetente GGZ

Naar een diversiteitscompetente GGZ Naar een diversiteitscompetente GGZ Marrie H. J. Bekker, Tilburg University Welkom! Marrie H. J. Bekker, Tilburg University Diversiteit is leuk! Diversiteit is een rijke potentiële bron van kennis Voorbeeld:

Nadere informatie

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,

Nadere informatie

Samenvatting. BurcIn Ünlü Ince. Recruiting and treating depression in ethnic minorities: the effects of online and offline psychotherapy

Samenvatting. BurcIn Ünlü Ince. Recruiting and treating depression in ethnic minorities: the effects of online and offline psychotherapy Samenvatting 194 Dit proefschrift start met een algemene inleiding in hoofdstuk 1 om een kader te scheppen voor de besproken artikelen. Migratie is een historisch fenomeen die vaak resulteert in verbeterde

Nadere informatie

Positieve Psychologie Interventies

Positieve Psychologie Interventies Positieve Psychologie Interventies PPI bij patiënten met bipolaire stoornis in de euthyme fase Melissa Chrispijn AIOS psychiatrie KenBiS Klinisch Wetenschappelijke Vergadering 16 december 2016 Inhoud Achtergrond

Nadere informatie

Verslaving en comorbiditeit

Verslaving en comorbiditeit Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,

Nadere informatie

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) - Depressie groot

Nadere informatie

Stressgerelateerde stoornissen

Stressgerelateerde stoornissen Stressgerelateerde stoornissen Werkhervatting en effectiviteit Prof. dr. R.W.B. Blonk Inleiding Stressgerelateerde stoornissen Effectstudies Stressgerelateerde stoornissen Even recapituleren Volgens de

Nadere informatie

DE ADVIESWINKEL. Diversiteitscompetentie en taboedoorbreking bij hulpzoekgedrag.

DE ADVIESWINKEL. Diversiteitscompetentie en taboedoorbreking bij hulpzoekgedrag. Shada Shirazi DE ADVIESWINKEL Diversiteitscompetentie en taboedoorbreking bij hulpzoekgedrag. DE ADVIESWINKEL Psychologiestudenten bieden -gratis- een luisterend oor aan Amsterdammers met lichte psychische

Nadere informatie

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)

Nadere informatie

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende

Nadere informatie

Rehabilitatie door zelfmanagement bij chronische angst en depressie (de ZemCAD studie)

Rehabilitatie door zelfmanagement bij chronische angst en depressie (de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge Rehabilitatie door zelfmanagement bij chronische angst en depressie (de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa Zoun, Bauke Koekkoek, Henny Sinnema, Anna Muntingh,

Nadere informatie

Gecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening

Gecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening Gecombineerde Leefstijl Interventie Depressieve klachten in een eerstelijns zorgvoorziening Onderzoeksopzet Waarom dit onderzoek? Beweging is goed voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Wetenschappelijk

Nadere informatie

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg

Screening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit

Nadere informatie

EMDR effectief bij volwassenen met autisme

EMDR effectief bij volwassenen met autisme EMDR effectief bij volwassenen met autisme Ella Lobregt- van Buuren e.lobregt@dimence.nl 01-04-17, EMDR congres Cliënten, bedankt! En ook: Therapeuten Dimence: Angst & Stemming Deventer: Barbara Kemps

Nadere informatie

Wetenschappelijke onderbouwing PPEP-varianten

Wetenschappelijke onderbouwing PPEP-varianten Wetenschappelijke onderbouwing PPEP-varianten PPEP4ALL Symposium 7 november 2013 Cornelie Andela, MSc. Psycholoog-promovenda, afdeling Endocrinologie Eerdere wetenschappelijke publicaties Introductie PPEP

Nadere informatie

Betekenisvolle activiteiten als alternatief voor. Prof dr Patricia De Vriendt & Ruben Vanbosseghem

Betekenisvolle activiteiten als alternatief voor. Prof dr Patricia De Vriendt & Ruben Vanbosseghem Betekenisvolle activiteiten als alternatief voor Prof dr Patricia De Vriendt & Ruben Vanbosseghem Dit is het verhaal van de zes WZC Algemene opzet van de studie Ingebed in de WZC-brede aanpak met het oog

Nadere informatie

Migranten met diabetes en depressie. Samenspel over grenzen

Migranten met diabetes en depressie. Samenspel over grenzen Migranten met diabetes en depressie Samenspel over grenzen Migranten met diabetes en depressie Wat weten we van de situatie in Nederland Onderzoek vanuit epidemiologie en psychologie Onderzoek specifiek

Nadere informatie

Normaalbegaafde vrouwen met een autismespectrumstoornis

Normaalbegaafde vrouwen met een autismespectrumstoornis Normaalbegaafde vrouwen met een autismespectrumstoornis Van een onderbelichte subgroep Naar een subgroep in de spotlight Dr Audrey Mol, Gz-psycholoog i.o. tot Klinisch psycholoog Volwassenenteam Centrum

Nadere informatie

Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone

Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone Anke Versluis 12 november 2015 Bart Verkuil, PhD., Jos Brosschot, PhD. & Philip Spinhoven, PhD. CBS:

Nadere informatie

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Prestatiecode 000 Geen behandeling bij 24-uursverblijf - Indirecte tijd 002 Indirect - vanaf 0 tot en met 49 minuten 25,30 003 Indirect - vanaf

Nadere informatie

Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015

Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015 Verbeteren van effectiviteit en efficiëntie van cognitieve gedragstherapie middels cliëntfeedback VGCt najaarsconferentie 2015 Prof. dr. Marc Verbraak, klinisch psycholoog / cognitief-gedragstherapeut

Nadere informatie

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe?

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Effecten en Werkingsmechanismes van Cognitieve Therapie en Interpersoonlijke Therapie voor Depressie Dr. Lotte Lemmens Maastricht University Psychotherapie

Nadere informatie

Virtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME)

Virtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME) Virtual Reality Game for Aggression Impulse Management (VR-GAIME) DR. DANIQUE SMEIJERS SENIOR ONDERZOEKER POMPESTICHTING D.SMEIJERS@POMPESTICHTING.NL Inhoud Achtergrond - Behandeling agressie - Waarom

Nadere informatie

Interapy Online Psychotherapie 10 jaar Onderzoek & Praktijk. Bart Schrieken

Interapy Online Psychotherapie 10 jaar Onderzoek & Praktijk. Bart Schrieken Interapy Online Psychotherapie 10 jaar Onderzoek & Praktijk Bart Schrieken Presentatie Soorten e-mental health Onderzoek Voorbeelden praktijk Conclusies & aanbevelingen Online aanbod door GGZ in Nederland

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Toegespitst op kankerzorg dr. Mohamed Boulaksil Cardioloog i.o. Pharos Utrecht, 18 juni 2013 Indeling Definitie van begrippen Epidemiologische verschillen migrant

Nadere informatie

Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining

Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Aandachttraining/Mindfulnesstraining 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie. Deze mindfulnesstraining wordt op de afdeling

Nadere informatie

Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg

Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg Training Psychiatrie en Palliatieve Zorg Voorwoord Het netwerk palliatieve zorg Eemland is een samenwerkingsverband van zorginstellingen dat sinds 2004 gezamenlijk werkt aan de verbetering van de kwaliteit

Nadere informatie

E. Snippe en F. Bos

E. Snippe en F. Bos Disclosure belangen sprekers De mogelijke waarde van smartphone-based dagboekonderzoek voor de klinische praktijk (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met

Nadere informatie

Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening

Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening Somatische zorg voor mensen met een psychotische aandoening zorggebruik, resultaten 1 dr. Wilma Swildens a, dr. Fabian Termorshuizen b,c, drs. Alex de Ridder M.D. a, dr. Hugo Smeets, M.D. b,d,, prof dr.

Nadere informatie

EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN

EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN 2 Hoogleraar Klinische Psychologie VU POH- GGZ in huisartsenpraktijk 3 E-health Wat bedoel ik daarmee? 4 Uitgangspunt:

Nadere informatie

LEVEN MET PIJN Een gerandomiseerde studie naar een online ACT-behandeling bij chronische pijn

LEVEN MET PIJN Een gerandomiseerde studie naar een online ACT-behandeling bij chronische pijn LEVEN MET PIJN Een gerandomiseerde studie naar een online ACT-behandeling bij chronische pijn Martine Veehof, Hester Trompetter, Ernst Bohlmeijer & Karlein Schreurs 28 maart 2013 Inhoud Achtergrond Online

Nadere informatie

CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen

CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen CGt binnen de ambulante forensische GGz: nieuwe ontwikkelingen Achtergrond symposium Criminaliteit heeft grote gevolgen voor samenleving: -Fysieke verwondingen -Psychische klachten -Materiële schade -Kosten:

Nadere informatie

Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct

Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct Kate Sitnikova 8 november 2018 Amsterdam UMC Locatie VUmc Afdeling Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde Sheet

Nadere informatie

De Utrechtse Zorgmonitor

De Utrechtse Zorgmonitor De Utrechtse Zorgmonitor Wilma Swildens, Barbara Gramsma Carlos Croes m.m.v. Henk van den Berg, Gerard Driedonks, Rene Voesenek, Tom van Wel De Utrechtse Zorgmonitor Jaarlijks volgen van cliënten met schizofrenie

Nadere informatie

ERGOTHERAPIE NA UITVAL WEGENS DEPRESSIE

ERGOTHERAPIE NA UITVAL WEGENS DEPRESSIE ERGOTHERAPIE NA UITVAL WEGENS DEPRESSIE Dr. Hiske Hees Psycholoog Afdeling Stemmingsstoornissen AMC Psychiatrie 20 maart 2013 Depressie Veelvoorkomend:11-21% Recidiverend: 50-90% Ernstige beperkingen in

Nadere informatie

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute

Nadere informatie

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN BIJ ADOLESCENTEN

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN BIJ ADOLESCENTEN amenvatting Dit proefschrift gaat over het diagnosticeren van persoonlijkheidsstoornissen (P) in adolescenten, de ziektelast die adolescenten en volwassenen met een (borderline) persoonlijkheidsstoornis

Nadere informatie

HOOFDSTUK 1: INLEIDING

HOOFDSTUK 1: INLEIDING 168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet

Nadere informatie

Online Cognitieve Gedragstherapie (CGT) voor Volwassenen met Diabetes en symptomen van Depressie

Online Cognitieve Gedragstherapie (CGT) voor Volwassenen met Diabetes en symptomen van Depressie Online Cognitieve Gedragstherapie (CGT) voor Volwassenen met Diabetes en symptomen van Depressie Van Bastelaar KMP a, Pouwer F a, Cuijpers P b, Snoek FJ a Research Programme > Diabetes & Overweight a Afdeling

Nadere informatie

Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson

Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson Ires Ghielen, promovendus & GZ-psycholoog i.o., i.ghielen@vumc.nl Parkinson symptomen

Nadere informatie

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) Wat is een depressie?

Nadere informatie

Op Volle Kracht: Depressiepreventie voor adolescenten

Op Volle Kracht: Depressiepreventie voor adolescenten Op Volle Kracht: Depressiepreventie voor adolescenten Karlijn Heesen Orthopedagoog & Promovenda Kim van Ettekoven Orthopedagoog & Promovenda Yuli Tak Orthopedagoog & Promovenda Promotor: Prof. dr. Rutger

Nadere informatie

Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie

Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie Internaliserende stoornissen, sekse en emotieregulatie Dr. Annemiek Karreman Departement Medische en Klinische Psychologie, Tilburg University Deze presentatie Twee experimentele studies naar de rol van

Nadere informatie

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen Peter F M Verhaak NIVEL 12-maands prevalentie stemmings-, angst- en middelenstoornis 250 200 N/1000 patiënten 150 100 50 Depressie

Nadere informatie

De do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg

De do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg De do s en don ts bij implementatie van nieuw testonderzoek Jeroen Kleijweg Wetenschappelijk Bureau HSK VGCt Najaarscongres 2011 18 november 2011 Overzicht presentatie 1. Aanleiding om instrument te ontwikkelen

Nadere informatie

MINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE

MINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE MINDFULNESS EN ACT INTERVENTIES ALS E-HEALTH: EEN META-ANALYSE MARION SPIJKERMAN VGCT CONGRES, 13 NOVEMBER 2015 OVERZICHT Introductie Methode Resultaten Discussie Mindfulness en ACT interventies als ehealth:

Nadere informatie

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014

Mindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014 Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)

Nadere informatie

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van

Nadere informatie

Laat kopzorgen geen probleem worden. Anna-Linde Schermerhorn Productmanager Online Zelfhulp 26 oktober 2015 @Stichting_mirro

Laat kopzorgen geen probleem worden. Anna-Linde Schermerhorn Productmanager Online Zelfhulp 26 oktober 2015 @Stichting_mirro Laat kopzorgen geen probleem worden Anna-Linde Schermerhorn Productmanager Online Zelfhulp 26 oktober 2015 @Stichting_mirro Inhoud Stichting mirro Online zelfhulp Observationeel onderzoek online zelfhulp

Nadere informatie

De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013 INHOUD

Nadere informatie

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat?

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Hans Knoop Marianne Heins Gijs Bleijenberg CGT leidt tot een afname van klachten % patienten dat geen of duidelijk minder

Nadere informatie

Bloody Mary Op zoek naar Bloody Mary - studiedag forensische systeem therapie 6/21/2017

Bloody Mary Op zoek naar Bloody Mary - studiedag forensische systeem therapie 6/21/2017 Bloody Mary Vrouwen als dader Mars versus Venus of een beetje van beiden Anne-Marie Slotboom Universitair hoofddocent strafrecht en criminologie, VU 1 2 o Veel stereotypen over verschillen tussen mannen

Nadere informatie

Positieve Psychologie Interventies

Positieve Psychologie Interventies Positieve Psychologie Interventies Positieve psychologie bij patiënten met bipolaire stoornis in de euthyme fase Melissa Chrispijn, AIOS psychiatrie/senior-onderzoeker SCBS Bipolaire stoornissen Jannis

Nadere informatie

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse

Nadere informatie

Duurzame Re-integratie

Duurzame Re-integratie Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam

Nadere informatie

Gedragsactivatie GGZ Noord-Holland-Noord

Gedragsactivatie GGZ Noord-Holland-Noord Gedragsactivatie GGZ Noord-Holland-Noord Wij zijn daar waar onze klant wil slagen 11 april 2019 Leadexpert netwerk depressie Remco Hartman Agenda Doelstellingen vanuit expert netwerk depressie Zorgstandaard-herkenning

Nadere informatie

Zorgprogramma Angststoornissen

Zorgprogramma Angststoornissen Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar

Nadere informatie

Schematherapie: update van onderzoek en implementatie-kwesties

Schematherapie: update van onderzoek en implementatie-kwesties Schematherapie: update van onderzoek en implementatie-kwesties Arnoud Arntz Overzicht 1. Klinische trials 2. Procesonderzoeken 3. Meta-analyses 4. Zorgstandaard persoonlijkheidsstoornissen 5. Implementatie-kwesties

Nadere informatie

Verminderen van suïcidale intrusies met oogbewegingen Jaël van Bentum, MSc

Verminderen van suïcidale intrusies met oogbewegingen Jaël van Bentum, MSc Verminderen van suïcidale intrusies met oogbewegingen Jaël van Bentum, MSc Vrije Universiteit Amsterdam, Klinische Psychologie 1 Suïcidale intrusies Repetitieve, oncontroleerbare, en indringende suïcidale

Nadere informatie

Jong en depressief: pillen, praten, opvoeden of laten?

Jong en depressief: pillen, praten, opvoeden of laten? Jong en depressief: pillen, praten, opvoeden of laten? PRATEN? Effectiviteit van Cognitieve Gedrags Therapie (CGT) bij depressieve adolescenten; individuele CGT versus reguliere behandeling. Yvonne Stikkelbroek

Nadere informatie

De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext

De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Jochem

Nadere informatie

COMET voor negatief zelfbeeld

COMET voor negatief zelfbeeld VGCt-congres, 17 november 2011 Maaike Maarsingh Gezondheidszorgpsycholoog Psychotherapeut i.o. PsyQ Haaglanden Depressie Ambulant Inhoud 1. 2. bij depressie 3. bij depressie 4. 5. s Inhoud 1. 2. bij depressie

Nadere informatie

Ten geleide 1. 2 Algemene aspecten van cognitieve therapie 31

Ten geleide 1. 2 Algemene aspecten van cognitieve therapie 31 Inhoud Ten geleide 1 1 Cognitieve verwerking en psychopathologie: theorie en onderzoek 3 Filip Raes, Merel Kindt, Arnoud Arntz 1.1 Inleiding 3 1.2 Cognitieve psychologie 4 1.3 Cognitieve theorie van psychopathologie:

Nadere informatie

Neem de regie over je depressie

Neem de regie over je depressie Neem de regie over je depressie Dit boek, Neem de regie over je depressie. Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks

Nadere informatie

The Systematic Activation Method: a Nursing Intervention study for patients with Late Life Depression.

The Systematic Activation Method: a Nursing Intervention study for patients with Late Life Depression. The Systematic Activation Method: a Nursing Intervention study for patients with Late Life Depression. Samenvatting De prevalentie van een ernstige depressie op latere leeftijd varieert tussen de 1 en

Nadere informatie

Stepped care behandeling voor paniekstoornis

Stepped care behandeling voor paniekstoornis Stepped care behandeling voor paniekstoornis Een vergelijking van een 10-weeks begeleide zelfhulp, zo nodig gevolgd door protocollaire CGT, vergeleken met TAU. M. Kampman, A.J.L.M. van Balkom, T. G. Broekman,

Nadere informatie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie

Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Behandeling van problematisch middelengebruik van leefstijltraining naar cognitieve gedragstherapie Dr Wencke de Wildt Directeur behandelzaken Jellinek GZ psycholoog VGCT 2016 Inhoud 15 jaar cognitieve

Nadere informatie

Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde: een samenwerkingsverband tussen AMC, UMCG, UWV en VUmc

Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde: een samenwerkingsverband tussen AMC, UMCG, UWV en VUmc Efficacy implementatie strategie Protocol Depressie: een gecontroleerd experiment Feico Zwerver, Ton Schellart, Han Anema, Allard van der Beek Introductie Implementatie protocol depressie UWV (2007) Intervention

Nadere informatie

WORKSHOP: Competentiegericht opleiden

WORKSHOP: Competentiegericht opleiden Praktijkopleidersmiddag 15 november 2012 RINO Groep WORKSHOP: Competentiegericht opleiden Prof. dr. Theo K. Bouman & Drs. Valerie A. Hoogendoorn Hoofdopleider GZ & Praktijkcoördinator Opleidingsinstituut

Nadere informatie

Diagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ

Diagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ Diagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ Dr. Martina Bühring psychiater / medisch manager Altrecht Psychosomatiek Inhoud lezing Luisteren naar de patiënt,

Nadere informatie

Mindfulnesstraining Aandachttraining. Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT)

Mindfulnesstraining Aandachttraining. Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) Mindfulnesstraining Aandachttraining Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT) 2 Deze folder geeft u informatie over Mindfulness-Based Cognitieve Therapie (MBCT). De mindfulnesstraining wordt aangeboden

Nadere informatie

Richtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar?

Richtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar? Richtlijnen, protocollen en standaarden. Intercultureel bruikbaar? Doel van een richtlijn Vastleggen van wetenschappelijke kennis en expertise rond een bepaalde stoornis t.b.v. hulpverleners en cliënten.

Nadere informatie

Etnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden

Etnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden Etnische verschillen in vallen en valangst onder zelfstandig wonende ouderen in de grote steden 4 e Landelijk Valsymposium 2 December 2016 Aantal 65-plussers en prognose (G4) 500000 400000 300000 200000

Nadere informatie

volwassenen en ouderen

volwassenen en ouderen volwassenen en ouderen Inhoudsopgave 1. Aanmelding... 1 2. Eerste gesprek... 1 3. De verdere behandeling... 2 4. Privacy en kwaliteit... 2 5. Kosten... 3 6. Eigen risico... 3 7. Tot slot... 4 AmaCura is

Nadere informatie

Verborgen littekens in recidiverende depressie?

Verborgen littekens in recidiverende depressie? 1 Verborgen littekens in recidiverende depressie? Hermien Elgersma, Onderzoeker, klinisch psycholoog BIG/ supervisor VGCT Contact: h.j.elgersma@rug.nl Gebaseerd op: Elgersma, H.J., Glashouwer, K.A., Bockting,

Nadere informatie

Mindfulness op individuele basis: wat kan een patiënt met een chronische aandoening daarmee?

Mindfulness op individuele basis: wat kan een patiënt met een chronische aandoening daarmee? Mindfulness op individuele basis: wat kan een patiënt met een chronische aandoening daarmee? M A Y A S C H R O E V E R S, U N I V E R S I T A I R M E D I S C H C E N T R U M G R O N I N G E N Mindfulness

Nadere informatie

Het praktijkgerichte onderzoekslandschap

Het praktijkgerichte onderzoekslandschap Het praktijkgerichte onderzoekslandschap van de GRZ 8 juni 2018 Robbert Gobbens Hogeschool Inholland, Zonnehuisgroep Amstelland Op de Puch naar Princenhage Wijkverpleegkundige - Zelfstandigheid en creativiteit

Nadere informatie

samenvatting Opzet van het onderzoek

samenvatting Opzet van het onderzoek 167 Angst en depressie komen vaak voor bij kinderen. Angst en depressie beïnvloeden niet alleen het huidige welbevinden van kinderen, maar kunnen ook een negatieve invloed hebben op hun verdere leven.

Nadere informatie

Psychische stoornissen en zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking

Psychische stoornissen en zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking Psychische stoornissen en zwakbegaafdheid of een lichte verstandelijke beperking Jannelien Wieland Psychiater Leider expertisecentrum LVB+ 1 Psychische problemen en psychische stoornissen komen heel veel

Nadere informatie

GyPsy screening. Detectie en zorgtoeleiding van zwangeren met psychopathologie en psychosociale problematiek

GyPsy screening. Detectie en zorgtoeleiding van zwangeren met psychopathologie en psychosociale problematiek GyPsy screening Detectie en zorgtoeleiding van zwangeren met psychopathologie en psychosociale problematiek Chantal Quispel Promovenda Verloskunde & Gynaecologie en Psychiatrie Conferentie Kennispoort

Nadere informatie

Integrated treatment for Substance abuse and Partner violence (I-StoP)

Integrated treatment for Substance abuse and Partner violence (I-StoP) Integrated treatment for Substance abuse and Partner violence (I-StoP) De effectiviteit van een gecombineerde behandeling gericht op problematisch middelengebruik en partnergeweld bij plegers van partnergeweld

Nadere informatie

Welke allochtonen komen er in de Jeugd-GGZ: toegankelijkheid en diagnostiek. Albert Boon & Anna de Haan

Welke allochtonen komen er in de Jeugd-GGZ: toegankelijkheid en diagnostiek. Albert Boon & Anna de Haan Welke allochtonen komen er in de Jeugd-GGZ: toegankelijkheid en diagnostiek. Albert Boon & Anna de Haan Iedereen met psychiatrische problemen Filter 1 Hulpzoekenden Filter 2 Herkende problemen Filter 3

Nadere informatie

Naar een nieuw perspectief. M.A.Gelsing GZ-psycholoog behandelcoördinator

Naar een nieuw perspectief. M.A.Gelsing GZ-psycholoog behandelcoördinator Naar een nieuw perspectief M.A.Gelsing GZ-psycholoog behandelcoördinator Naar een nieuw perspectief Vragen naar aanleiding van Casus Omar Behandelvisie: perspectief van de jongere en doelrealisatie Doelgroeponderzoek

Nadere informatie

BeMind studie: Mindfulness bij kanker

BeMind studie: Mindfulness bij kanker BeMind studie: Mindfulness bij kanker Een vergelijking tussen online en face to face mindfulness versus standaardzorg Prof. Dr. A.E.M. Speckens, Radboud UMC en Dr. M. van der Lee, Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans

Nadere informatie

Psychofysiologische begeleiding zinvol bij SOLK. (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijk Klachten)

Psychofysiologische begeleiding zinvol bij SOLK. (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijk Klachten) Psychofysiologische begeleiding zinvol bij SOLK. (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijk Klachten) Eveline Kempenaar Algemene Leden Vergadering VDV november 2012 In het nieuws! 1 Definitie SOLK Lichamelijke

Nadere informatie

Onverklaard maakt onbemind. 8 februari 2011 Utrecht

Onverklaard maakt onbemind. 8 februari 2011 Utrecht Psychiatrisch Consultatieve Dienst SLAZ/VUmc Onverklaard maakt onbemind Prof.dr.Adriaan Honig 8 februari 2011 Utrecht Onverklaard maakt onbemind AGENDA Wat verstaan we onder somatisch onvoldoende verklaarde

Nadere informatie

Imagery in bipolaire stoornissen

Imagery in bipolaire stoornissen Imagery in bipolaire stoornissen Karin van den Berg Klinisch psycholoog, GGzE Promovendus, Maastricht University Prof. Ger P.J. Keijsers Maastricht University: promotor Dr. M. Voncken Maastricht University:

Nadere informatie

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen

Overzicht. Begeleid Leren. Jong volwassenheid heeft een hoger risico om psychische problemen te krijgen Begeleid Leren Overzicht Symposium Success@School Utrecht, 29 november 2018 Doelgroep Begeleid Leren Positionering van Begeleid Leren Ontwikkelde kennis, producten en diensten Dr. Lies Korevaar Agenda

Nadere informatie

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?

Nadere informatie

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken

Nadere informatie

psychologische hulp online

psychologische hulp online psychologische hulp online posttraumatische stress pathologische rouw paniekstoornis en agorafobie depressie bulimia nervosa Burn-out preventie en behandeling diagnostische screening & indicatie Geschiedenis

Nadere informatie

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema

Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen. Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Kennissynthese arbeid en psychische aandoeningen Dr. F.G.Schaafsma Dr. H. Michon Prof. dr. J.R. Anema Ernstige Psychische Aandoeningen (EPA) Definitie consensus groep EPA¹ - Sprake van psychische stoornis

Nadere informatie

respondenten in vergelijking met autochtone respondenten.

respondenten in vergelijking met autochtone respondenten. 220 I n het algemeen wordt veel waarde gehecht aan een goede toegankelijkheid en kwaliteit van zorg, zonder dat deze belemmerd worden door patiëntkenmerken als culturele of etnische achtergrond. Daarvoor

Nadere informatie