Inhoud 5 Inhoud Voorwoord 10 Inleiding 11 module i aanpassen aan inspannen 1 Inleiding in de module inspanning 1 5 2 Energielevering bij inspanning 1 7 2.1 Bewegen kost energie 1 7 2.1.1 Energie, arbeid, vermogen en capaciteit 1 7 2.1.2 Energiebronnen en energievoorraden 1 9 2.2 Energierijke fosfaten 20 2.3 Glycolyse 23 2.3.1 Anaerobe splitsing van koolhydraten 24 2.3.2 Lactaatproductie 26 2.3.3 Verzuren of niet verzuren 27 2.3.4 Benutting van lactaat in andere weefsels 27 2.4 Aerobe energievrijmaking 28 2.4.1 Citroenzuurcyclus 30 2.4.2 Ademhalingsketen 3 1 2.5 Maximale inspanning en anaerobe processen 33 2.5.1 Lactaatdrempel 34 2.5.2 Zuurstoftekort tijdens intensieve belasting 35 2.6 Gebruik van glucose en vetzuren bij inspanning 36 3 Spierwerking bij inspanning 40 3.1 Aanpassingsvermogen van spieren 40 3.2 Spiervezeltypen en inspanning 4 1 3.2.1 Spiervezeltypen 4 1 3.2.2 Size principle 43 3.2.3 Spiervezeltypen bij verschillende sporten 43 3.2.4 Effectieve trainingsprikkels 44 3.2.5 Spieronwikkeling en spierdoping 48 3.3 Spierkracht 49 3.3.1 Spierkracht en fysiologische doorsnede 49
6 Inspanningsfysiologie, oefentherapie en training 3.3.2 Lange en korte spieren even sterk 49 3.3.3 Spierkracht en momentane spierlengte 50 3.3.4 Trainen in een vast traject 5 1 3.3.5 Spierkracht en contractiesnelheid 53 3.3.6 Spiermassa en aeroob vermogen 56 3.4 Spierkracht en veroudering 57 4 Hartfunctie, circulatie en inspanning 59 4.1 Inleiding 59 4.2 Hartminuutvolume 59 4.2.1 Hartfrequentie 60 4.2.2 Hartslagreserve 63 4.2.3 Slagvolume 65 4.3 Herverdeling van bloed bij inspanning 67 4.4 Bloeddruk en inspanning 70 4.5 Arterioveneus zuurstofverschil 7 1 5 Ventilatie en gaswisseling bij inspanning 73 5.1 Inleiding 73 5.2 Aanpassing van de ventilatie bij inspanning 73 5.2.1 Ademminuutvolume 73 5.2.2 Ademvolume 74 5.2.3 Ademfrequentie 76 5.2.4 Inspanning en ventilatietoename; ventilatiedrempel 77 5.2.5 Het maximale aerobe vermogen 80 5.3 Gaswisseling in longen en spierweefsel bij inspanning 8 1 5.3.1 Zuurstofbinding aan bloed bij inspanning 8 1 5.3.2 Afgifte van zuurstof aan de spieren 8 1 5.4 Ventilatie en energiemetabolisme 82 5.5 Ademregulatie bij inspanning 84 5.5.1 Hyperventileren en zwemmen 85 6 Temperatuurregulatie tijdens inspanning 87 6.1 Warmteproductie en -afgifte 87 6.2 Factoren bij het handhaven van de lichaamstemperatuur 88 6.2.1 Circulatie 89 6.2.2 Warmteafgifte aan het huidoppervlak 90 6.2.3 Verdamping 92 6.3 Inspanning in de warmte 93 6.3.1 Dehydratie 94 6.3.2 Effecten en risico s van lichaamstemperatuurstijging 94 6.3.3 Acclimatiseren aan warmte 95 6.4 Warming-up 96 6.5 Koude 97 7 Vermoeidheid 99 7.1 Achtergronden 99 7.2 Centrale vermoeidheid 1 00
Inhoud 7 7.2.1 Ruggenmerg en motoneuronen 1 0 1 7.2.2 Actiepotentiaal en motorische eindplaat 1 0 1 7.3 Perifere vermoeidheid 1 0 1 7.3.1 Voortgeleiding actiepotentiaal 1 0 1 7.3.2 cp, atp en imp 102 7.3.3 Energiereserves 1 03 7.3.4 Spiermetabolisme 1 04 7.3.5 Doorbloeding 1 06 7.3.6 Spiervezeltype 1 07 7.3.7 Vocht- en mineralentekort 1 07 8 Energiehuishouding, antropometrie en ergometrie 1 09 8.1 Energieverbruik en energiebalans 1 09 8.1.1 Componenten van het energieverbruik 1 1 0 8.1.2 Metabole equivalent 1 1 1 8.1.3 De energiebalans uit evenwicht 1 1 1 8.2 Lichaamssamenstelling 1 1 2 8.2.1 Vetpercentage en lean body mass 1 1 3 8.2.2 Antropometrie 1 1 4 8.3 Voeding en lichamelijke activiteit 1 1 6 8.3.1 Afvallen bij overgewicht 1 1 6 8.3.2 Afvallen bij sporters 1 1 9 8.3.3 Inspanningsintensiteit en vet verbranden 1 1 9 8.4 Ergometrie 1 20 8.4.1 Apparatuur voor inspanningsmetingen 1 2 1 module ii training en adaptatie 9 Fysiotherapie en training 1 29 9.1 Inleiding 1 29 9.2 Van bewegen naar trainen 1 29 9.3 Trainen als therapeutisch middel 1 30 9.4 Doelgericht trainen 1 30 9.5 Methodisch handelen 1 3 1 9.5.1 Verwijzing 1 3 1 9.5.2 Anamnese 1 32 9.5.3 Onderzoek 1 32 9.5.4 Behandelplan 1 33 9.5.5 Behandeling (oefentherapie, training) 1 33 9.5.6 Evaluatie 1 34 9.5.7 Afsluiting 1 34 10 Trainen van fysieke belastbaarheid 1 35 10.1 Inleiding 1 35 10.2 Grondmotorische eigenschappen 1 36 10.2.1 Kracht 1 36 10.2.2 Snelheid 1 37 10.2.3 Uithoudingsvermogen 1 37
8 Inspanningsfysiologie, oefentherapie en training 10.2.4 Lenigheid 1 37 10.2.5 Coördinatie 1 38 10.2.6 Trainen van grondmotorische eigenschappen 1 38 11 Trainingsleer 1 39 11.1 Inleiding 1 39 11.2 Trainingsprincipes 1 39 11.2.1 Overload 1 39 11.2.2 Specificiteit 1 4 1 11.2.3 Reversibiliteit 1 44 11.2.4 Afnemende meeropbrengst 1 44 11.3 Trainingsvariabelen of trainingsbouwstenen 1 44 11.3.1 Intensiteit 1 45 11.3.2 Frequentie 1 45 11.3.3 Duur 1 45 11.3.4 Omvang 1 46 11.4 Trainingsmethoden 1 46 11.4.1 Duurtraining 1 46 11.4.2 Intervaltraining 1 46 12 Richtlijnen voor training 1 50 12.1 Inleiding 1 50 12.2 Uitgangspunten voor doseren van belasting 1 50 12.3 Richtlijnen voor het trainen van kracht 1 50 12.3.1 Kracht opbouwen 1 5 1 12.4 Richtlijnen voor het trainen van duuruithoudingsvermogen 1 52 12.4.1 Trainen van lokaal spieruithoudingsvermogen 1 53 12.4.2 Trainen van het aerobe duuruithoudingsvermogen 1 54 12.4.3 Borgschaal 1 55 12.5 Functioneel trainen 1 55 12.5.1 Vaststellen en analyseren van te trainen vaardigheden 1 56 12.5.2 Vertaling in een functionele oefenvorm 1 58 13 Testen en meten 1 60 13.1 Inleiding 1 60 13.2 Testdoelen 1 60 13.3 Testeisen 1 60 13.3.1 Betrouwbaarheid 1 60 13.3.2 Validiteit 1 6 1 13.3.3 Normen en referentiegroepen 1 62 13.3.4 Risico s 1 62 13.3.5 Kosten 1 63 13.3.6 Uitvoerbaarheid 1 63 13.3.7 Veiligheid 1 63 13.4 Testvoorwaarden 1 64 13.5 Inspanningstesten bij oefentherapie 1 64 13.5.1 Testen voor het maximaal aeroob uithoudingsvermogen 1 64 13.5.2 Testen voor spierkracht 1 69
Inhoud 9 14 Trainen voor de gezondheid 1 72 14.1 Inleiding 1 72 14.2 Bewegen is gezond 1 72 14.2.1 Het belang van bewegen 1 72 14.3 Noodzakelijke lichaamsbeweging 1 73 15 Trainingseffecten en training van speciale groepen 1 77 15.1 Trainingseffecten 1 77 15.1.1 Centrale trainingseffecten 1 77 15.1.2 Perifere trainingseffecten 1 80 15.1.3 Effecten van krachttraining 1 80 15.2 Trainen en pathologie 1 8 1 15.3 Trainen van hartpatiënten 1 8 1 15.4 Trainen van copd-patiënten 1 83 15.5 Trainen van diabetespatiënten 1 83 15.6 Trainen bij obesitas 1 85 15.7 Trainen van artrosepatiënten 1 86 15.8 Trainen van patiënten met osteoporose 187 15.9 Trainen met ouderen 1 88 15.10 Trainen na revalidatie van een sportletsel 1 89 15.10.1 Grondmotorische eigenschappen 1 89 15.10.2 Bewegingsanalyse en specifieke bewegingen 1 9 1 Literatuurlijst 1 93 Lijst met begrippen en grootheden 1 96 Bijlage 1: Patiënt Specifieke Klachten (psk) 1 97 Bijlage 2: Normaalgewicht 1 98 Bijlage 3: rer-tabel 200 Register 202