- - DE VLOERBEKLEDING: GEZONDE MATERIALEN MET EEN GUNSTIGE MILIEUBALANS KIEZEN Kiezen vr een geschikte eclgische plssing die zwel het gebruik als de ruimte in aanmerking neemt PRINCIPES CONTEXT Het is net als met muurbekledingen: de juiste keuze van de vlerbekledingen is van grt belang vanwege de mgelijke gezndheids- en milieueffecten. Maar in tegenstelling tt de muurbekledingen echter, zijn vlerbekledingen aan een grtere slijtage nderhevig. Een ngeschikte vlerbekleding zal esthetische en hygiënische prblemen verrzaken, zal snel verslijten en zal k sneller aan vervanging te zijn. Het is dus van grt belang dat het materiaal geschikt is vr het gebruik alsk vr de ruimte waar het wrdt uitgeverd. In een benadering van duurzaam buwen, is die juiste afstemming van de vlerbekleding een ndzakelijke vrwaarde m de milieuwaarde ervan te kunnen inschatten. Deze fiche behandelt de keuzecriteria vr de verschillende vlerbekledingen. Er wrdt verwezen naar de fiches CSS09, CSS10 en MAT08 vr meer gedetailleerde infrmatie ver respectievelijk de keuze van de lijmen, van de hutverduurzamingsmiddelen en van de hutsrten. BENADERING De eclgische keuze van een vlerbekleding verlpt in twee fasen: 1. Gebruiksverwegingen Identificeer de specifieke beperkingen van het ntwerp. Bepaal de criteria waaraan de keuzemgelijkheden meten vlden: vchtbestendigheid, nderhudsfrequentie en -type, akestisch cmfrt, eigenschappen van de ndergrnd, thermische inertie, licht, enz. Deze criteria wrden beschreven nder de "Technische aspecten" van het hfdstuk "Elementen vr een duurzame keuze". 2. Gezndheids- en milieuverwegingen Bepaal de criteria vr de berdeling van de gezndheids- en milieueffecten van elk prducttype. Deze criteria wrden beschreven nder de "Milieuaspecten" van het hfdstuk "Elementen vr een duurzame keuze". BLZ. 1 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
DOELSTELLINGEN Minimaal: kies vlerbekledingen die geschikt zijn vr het gebruik en vr de ruimte waar ze wrden uitgeverd: Cntrleer de staat en de vlakheid van de ndergrnd. Kies een vlerbekleding waarvan de weerstand en het nderhudsniveau met het gebruik en de leefwijze van de bewners vereenstemmen. Cntrleer f de (znne)verlichtings- en vchtigheidsmstandigheden van de ruimte vereenstemmen met de eigenschappen van de gekzen bekleding. Aangeraden: kies vlerbekledingen die aan de gezndheids- en veiligheidsdelstellingen vlden: Vermijd verlijmde vlerbekledingen. Geef de vrkeur aan mechanische bevestigingen f tand- en grefverbindingen en het leggen met mrtel. Z niet, kies dan in water plsbare lijmen p basis van zetmeel (zie fiche CSS09 ver lijm en verf). Vermijd synthetische vlerbekledingen van het type PVC, vinyl f vast tapijt met latexrug, die een belangrijke brn van binnenluchtvervuiling dr vluchtige rganische stffen zijn. Geef de vrkeur aan natuurlijke hutbeschermingsmiddelen zals harde liën en was. Vermijd vr kinderkamers en speelkamers het gebruik van materialen die het stf vasthuden, zals vast tapijt. Optimaal: kies geznde vlerbekledingen met een gunstige milieubalans, die geschikt zijn vr het gebruik en vr de ruimte waar ze wrden uitgeverd, en een ptimale levensduur waarbrgen: Kies materialen met een geringe milieu-impact. Bij vrkeur: massief hut, natuursteen, linleum en kurk znder plyurethaanvernis. Kies materialen die dr schuren kunnen wrden pgeknapt/hersteld, zals massief hut en afwerkbetn met een dikkere slijtlaag. Kies massieve en geleidende materialen die de tegankelijkheid tt de thermische massa van het gebuw behuden en verhgen. ELEMENTEN VOOR EEN DUURZAME KEUZE TECHNISCHE ASPECTEN > Vlerbekledingen van minerale rsprng Vlerbekledingen van minerale rsprng kenmerken zich dr hun massa. Aangezien elke srt steen f keramiek verschillende eigenschappen bezit, is hun keuze k sterk afhankelijk van het gebruik in het gebuw. Dat die vlerbekledingen kud aanvelen, kmt dr hun thermische functie. Ze dienen als thermische inertie en dragen bij tt de regeling van de binnentemperatuur. Bvendien zijn die vlerbekledingen nbrandbaar en bilgisch inert. Steenachtige materialen Natuursteen Kalksteen, witte steen, marmer, graniet, blauwe hardsteen en leisteen zijn natuursteensrten die als vlerbekleding wrden gebruikt. Dr de specifieke eigenschappen van elke steensrt zal zijn keuze afhankelijk zijn van het gebruik. Het betreft zware vlerbekledingen met een verschillende vlek- en vchtweerstand. De structuur en de testand van het gebuw meten zich vr het gebruik van natuursteen lenen. (Afbeelding: http://www.pierre-naturelle.fr) BLZ. 2 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
Kunststeen Dit srt vlertegels, beter bekend als "granit" f "terrazz", bestaat uit kleine stukjes samengevegde steen en is daardr in vele afmetingen en kleuren beschikbaar. Kunststeen is uitznderlijk sterk. Zals vr alle cmpsietmaterialen met u echter letten p de samenstelling van het bindmiddel, dat schadelijk kan zijn vr het milieu. Keramiek f aardewerk Keramiek kmt in vele kleuren en vrmen en maakt qua design een grte creativiteit mgelijk. Men kan zelfs keramiekscherven gebruiken m een mzaïekvler samen te stellen. Keramiek wrdt verlijmd f gecementeerd. Smmige lijmsrten geven echter giftige stffen af, die het binnenklimaat vervuilen. Afhankelijk van de dikte en van het email, zijn keramische tegels in diverse kwaliteitsniveaus beschikbaar. Met de UPEC-classificatie (zie verderp) kan men het kwaliteitsniveau kiezen dat geschikt is vr het bedelde gebruik. Ongeglazuurd aardewerk (terractta) Ongeglazuurd vl aardewerk behrt tt de udste materialen. Dit materiaal is echter heel gevelig vr vlekken en vereist een ppervlaktebehandeling. De behandeling wrdt uitgeverd nadat de vler is gelegd en kan met een harde lie f waslie wrden gedaan. (Afbeelding: http://www.tiez-breiz.rg/entretien_terre_cuite.htm ) Geglazuurde keramiek Het email maakt keramiek duurzaam ndrlatend en integreert diverse mtieven en kleuren. Omdat de mtieven snel veranderen en nit lang p de markt beschikbaar zijn, met u eraan denken een aantal reservetegels te kpen vr eventueel latere vervangingen van gebrken tegels. Zichtbaar betn Zichtbare betnvleren besparen de kst van de vlerbekleding, maar meten dr vaklui wrden uitgeverd en vereisen dus een ander type van investering. Dit type van vler is ecnmisch vrdelig vr grte ppervlakken (1000 m²). Geschuurd betn Geschuurd betn vereist vakmanschap en het gebruik van een schuurmachine. Een betnnen "afwerklaag" wrdt p de dekvler uitgeverd en met de machine geschuurd. Vervlgens wrdt de vler met een was geïmpregneerd. De aldus afgewerkte vler heeft een grtere sterkte en een zeer hmgeen ppervlak in vergelijking met de traditineel glad afgewerkte betnvler. Geplijst betn Bij geplijst betn wrdt de afwerklaag na verharding gladgeschuurd en geplijst tt het betn een met steen vergelijkbare vlakheid bereikt. Het ppervlak kan dr pschuren wrden pgeknapt/hersteld. Geschuurd f geplijst betn vereist een ppervlaktebehandeling met was vr een gemakkelijker nderhud en weerstand tegen vlekken. (Afbeelding: http://www.lerymerlin.fr) BLZ. 3 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
Behandeld betn Onafhankelijk f in cmbinatie met de schuur- en plijsttechnieken, kan het drg betn met een chemische verharder wrden behandeld m het betn hard en ndrlatend te maken. > Vleren van hut en hutderivaten Dr hun natuurlijke prductie vertegenwrdigen vleren van hut en hutderivaten meteen al een eclgisch vrdeel. Bepaalde hutsrten zijn echter geveliger vr weersinvleden en hun keuze is afhankelijk van hun geschiktheid vr het gebruik en vr de ruimte waar ze wrden uitgeverd. Hut kan een zeer lange levenduur hebben indien het efficiënt is tegepast. Huten vleren Massief parket Massief parket is samengesteld uit huten planken die dr verlijming f bij vrkeur met tand- en grefverbinding wrden geplaatst. De planken variëren in dikte en hun eigenschappen (hardheid, kleur, uitzetting) zijn afhankelijk van de gekzen hutsrt. De keuze van de hutsrt is beslissend. Van nature reageert hut p vchtigheid en gaat het trekken. Overigens is hut UV-gevelig, waardr zijn kleur kan wijzigen. Het hut kan ter plaatse f in de fabriek wrden gevernist. Z niet kan het hut met waslie wrden behandeld. De belangrijkste vrdelen van hut zijn de lange levensduur en de tegevegde ecnmische en milieuwaarde. (Afbeelding: www.emisetbis.cm). Wij wijzen p de beschikbaarheid p de markt van bambeparket. Bambe biedt een grtere dimensinale stabiliteit bij hygrmetrische schmmelingen, wat deze hutsrt geschikt maakt vr tepassingen in vchtige lkalen. Laminaatparket Laminaatparket bestaat uit een zeer sterke fijne laklaag (1) met een decratief bedrukt mtief, meestal van hutimitatie (2), een tussenlaag van HDF-spaanplaat (3), die de vler stevigheid verleent, en een nderlaag van hars (4). Laminaatparket wrdt meestal zwevend geplaatst en kan dr zijn tand- en grefverbinding heel eenvudig en znder verlijming wrden gelegd. Laminaatparket is minder duurzaam mdat het niet waterbestendig is en niet kan wrden pgeschuurd. In tegenstelling tt massief hut is laminaatparket UV-bestendig en bestand tegen thermische uitzetting. (Afbeelding: www.users.skynet.be/fa087141/parquets.htm) Meerlagig f gelamelleerd parket "Meerlagig parket" is een alternatief vr massief parket. Het parket is samengesteld uit een slijtlaag van edelhut (1) p een tussenlaag van een gewne hutsrt f van spaanplaat (2). Een nderlaag van multiplex f vuren (3) waarbrgt de stevigheid van het parket. Meerlagig parket wrdt in de fabriek vlledig geschuurd en gevernist en wrdt p dezelfde wijze als laminaatparket gelegd. Dr zijn grte thermische stabiliteit kan meerlagig parket p een verwarmingsvler wrden gelegd. Zijn levensduur is krter dan die van massief parket en is afhankelijk van de dikte van de slijtlaag (1). BLZ. 4 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
Natuurlijk linleum Kurk Natuurlijk linleum wrdt verkcht in tegels f in strken. Het is een vlkmen natuurlijk prduct, samengesteld uit lijnlie, natuurlijke harsen, hutmeel en kurk, en bevat minerale teslagstffen en pigmenten. Het is zeer slijtvast en wrdt vral aanbevlen vr druk belpen ppervlakken (de hal, de gangen, ). Linleum is sepel, brandbestendig, antibacterieel (de eerste weken na de uitvering), niet-allergisch en antistatisch. De plaatsing gebeurt dr verlijming p elk type van harde, vlakke, gladde en drge ndergrnd. De uitveringskwaliteit van de naden waarbrgt een langere levensduur van het linleum. Kurkplaat en kurktegels zijn vervaardigd p basis van met kurkhars gebnden kurkkrrels, afkmstig van het Middellandse- Zeegebied (Spanje, Prtugal, Crsica). Kurk biedt gede akestische en thermische eigenschappen, heeft een gede brandweerstand en is antistatisch. De uitvering van kurk gebeurt dr verlijming p elk type van harde, vlakke, gladde en drge ndergrnd. Let wel dat smmige stffen zals vinyl en plyurethaan, die als slijtlaag wrden uitgeverd, een efficiënt afvalbeheer van kurkbekledingen aan het einde van hun levensduur beperken. Kies dus vr kurk behandeld met natuurlijke wassen en vernissen, die bvendien zijn akestische eigenschappen behuden. > Vlerbekledingen van het type textiel (van synthetische f plantaardige rsprng) Vast tapijt bestaat uit twee delen: de nderlaag (rug) en de bvenlaag (pl). Vr een geznde en eclgische keuze met de samenstelling van beide delen in aanmerking wrden genmen. Sms wrden de rug en de pl met latex aan elkaar getuft. Geef de vrkeur aan vast tapijt znder latex tuftdek, want latex kan giftige stffen afgeven. Rugtype Synthetische rug van schuimrubber Dit rugtype van (al dan niet gerecycleerd) synthetisch schuimrubber, geeft dr het tapijt verntreinigende stffen af. Rug van plantaardig textiel Ruggen van geweven jute zijn het sterkst en gezndst, maar hebben de reputatie minder zacht en cmfrtabel te zijn. Ruggen van naaldvilt kunnen het cmfrt verbeteren. Deze zijn vaak vrzien van zelfklevende strips, die de uitvering vergemakkelijken en het gebruik van lijm verbdig maken. BLZ. 5 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
Pl van plantaardige vezels Kksvezel Kksvezel wrdt uit de bast van de kksnt gewnnen. kksbast is industrieel afval afkmstig van de kksntindustrie. Kksvezel is zeer sterk, ietwat ruw, neemt weinig stf p en is de gedkpste van de plantaardige vezels. (Afbeelding: www.france3.fr) Schapenwl Wl gt mi, velt warm en zacht aan, en is in vele pzichten beter dan synthetische vezels. Wl is zeer veerkrachtig, waardr de pl niet snel zal pletten. Bvendien is wl waterafsttend, vuilwerend en zeer brandwerend. De meeste milieuprblemen verbnden aan wl zijn te wijten aan de chemische teslagstffen tegen vlekken f brand, terwijl schapenwl deze eigenschappen van nature bezit. Wl kiezen znder teslagstffen is dus een lgische keuze. (Afbeelding: www.cami.fr) Sisal Sisal is een vezel gewnnen uit de agave, die tt een krtplige bekleding wrdt geweven. Sisal is zeer bestendig aan slijtage maar weerstaat geen vcht, direct znlicht f vlekken. Van de plantaardige vezels laat sisal zich het gemakkelijkst kleuren, waarbij wel met wrden gelet p het milieueffect van de gebruikte kleurstffen. (Afbeelding: www.acanthe-sl.cm/revetements) Z Zeegras f berggras De gladde vezel van zeegras wrdt gewnnen uit algen die in estuaria van zet en brak water greien. Zeegras heeft mie natuurlijke kleuren en is zeer sterk. Dr zijn aquatische rsprng is deze vezel water- en vchtwerend en met ze zelfs eenmaal per maand wrden bevchtigd zdat de vezels veerkrachtig en glanzend blijven. Berggras greit in hge merasgebieden. In tegenstelling tt zeegras is berggras niet vchtwerend en met het dus in drge lkalen wrden gelegd. (Afbeelding: www.france3.fr) BLZ. 6 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
Pl van synthetische vezels Uit eclgische verwegingen met men synthetische vezels vermijden. Ze verntreinigen het binnenklimaat, zijn weinig recycleerbaar, wrden zelden gerecycleerd en breken in het milieu zeer langzaam af. (Afbeelding: www.architnic.cm) Pl van plyamide Plyamide gt mi, is zeer veerkrachtig en wrdt beschuwd als de beste synthetisch vezel. Pl van plyprpyleen Plyprpyleen is ruwer en minder cmfrtabel, maar is slijtvast en vchtwerend. Pl van plyester (met gerecycleerd PET) Een cmfrtabel en zeer sterk maar niet erg veerkrachtig materiaal. > Synthetische vlerbekledingen Nrmaliter meten synthetische vlerbekledingen uit gezndheids- en milieuverwegingen wrden vermeden. Ze geven vluchtige rganische stffen (VOS) af, zijn allergeen en meilijk recycleerbaar. Een ratineel gebruik van synthetische vlerbedekkingen is gebden. Overweeg hun gebruik pas als laatste redmiddel. Als het tch met, maak dan een selectie van synthetische vlerbekledingen die geen VOS afgeven en recycleerbaar zijn. In dat pzicht, evenals vr de gezndheidseffecten, met u bvendien garanties eisen. Vinyl Vinyl is een dun en sepel bekledingsmateriaal dat p linleum lijkt maar wel met een veel krtere levensduur. Vinyl is een petrleumderivaat en veruit de meest schadelijke vlerbekleding vr de gezndheid. Helaas wrdt dit materiaal zeer veel gebruikt. Het betreft een meerlagige en veerkrachtige kunststf die in tegels f strken wrdt verkcht en die dr zijn lage prijs en ruim aanbd van mtieven velen vertuigt. Vinyl is samengesteld uit een rug (1), een beschermende glasvezellaag (2), een reliëf en tekening (3, 4), en een tplaag (5) waarvan de dikte de duurzaamheid van het vinyl bepaalt. (Afbeelding: www.mndialmquette.fr) Synthetisch rubber Bekledingen van synthetisch rubber zijn vervaardigd p basis van gerecycleerd materiaal en wrden vral in druk belpen penbare ruimten tegepast. Het betreft mengsels van latex, antixidanten, mineralen, harsen en pigmenten. Dit type van styreen-butadieenrubber (SBR) is vlledig recycleerbaar maar is schadelijk vr het binnenklimaat. Materialen met PVC en asbestvezel meten uit milieuverwegingen wrden vermeden. De vrdelen: synthetische rubber is een licht, sepel, antistatisch, akestisch en zeer sterk materiaal. Sms bevat het rubbermengsel een percentage natuurlijk rubber (NR). (Afbeelding: www.bemdens.be) BLZ. 7 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
> UPEC-classificatie De UPEC-classificatie is een Franse nrm vr de classificatie van de verschillende vlerbekledingen, afhankelijk van de vereisten waaraan ze meten vlden. Op basis van die classificatie kan men een keuze maken afhankelijk van de weerstand in verhuding tt de bestemming. Vlgens de classificatie: U = Slijtage (dr lpen, wrijving) U2, U2s, U3, U3s, U4 P = Indruk (belasting, schkken, zwaar meubilair, enz.) P2, P3, P4, P4s E = Water (water- en vchtbestendigheid) E1, E2, E3 C = Bestendigheid tegen chemische stffen C0, C1, C2, C3 De cijfers duiden het weerstandniveau aan (U4 duidt p een betere kwaliteit dan U3) 1: Zeer beperkt gebruik, vertrekken waar men niet veel rndlpt, zals badkamer en slaapkamer. 2: Matig gebruik. Vr leefruimten, uitgeznderd de ingang, de keuken, de trappen en de vertrekken met een grte mechanische en chemische belasting. 3: Curant gebruik, vr vertrekken met een residentieel verkeer. 4: Frequent gebruik. Vr de ingang, de keuken en druk belpen vleren. 5: Intensief gebruik. De UPEC-classificatie wrdt steeds in verband gebracht met de bestemming van het materiaal. Z zal de index van de vlerbekleding minstens gelijk meten zijn aan de index van het lkaal. De classificatie van massief parket varieert bijvrbeeld van U2 P2 E1 C0 tt U3S P3 E1 C0 en bereikt dus niet de UPEC-classificatie vr een keuken (U3 P2 E2 C2). UPEC-classificatie van de lkalen vlgens hun gebruikscriteria Lkaal en gebruik UPEC-classificatie Individuele wningen Ingang, wnkamer U2S P2 E1 C0 Trap U2 P2 E1 C0 Keuken U3 P2 E2 C2 Badkamer U2 P2 E3 C1 Slaapkamer U2 P2 E1 C0 Balkn, lggia, terras U3 P3 E3 C2 Cllectieve wngebuwen Hal U4 P2 E2 C0 Gangen, verlpen, trappen U3 P2 E1 C0 Buitenruimten: galerijen, trappen, deurdrpels Winkels met een lage klantenstrm Winkels met een gemiddelde klantenstrm Winkels met een hge klantenstrm: veding, cafés, bars Cmmerciële gebuwen BLZ. 8 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING: U4 P3 E3 C2 U3S P2 E2 C1 U4 P3 E3 C2 U4 P3 E2 C2 Brn: Cahier 2999 du CSTB, Parijs
> Vlakheid van de ndergrnd Alvrens een sepele vlerbekleding f tegelvler kan wrden gelegd, met de ndergrnd vlak zijn. Elke afwijking in de vlakheid van de ndergrnd zals scheuren, neffenheden, nagelkppen, zal immers aan het ppervlak van de sepele vlerbekleding zichtbaar zijn. Oneffenheden in de vler kunnen de tegels den breken. Smmige plssingen kunnen bepaalde afwijkingen van de ndergrnd crrigeren f pvangen: zwevende plaatsing p een veerkrachtig materiaal een nieuwe afwerklaag kruisgewijze plaatsing van twee lagen hutplaat > Bltstelling aan thermische en hygrmetrische schmmelingen Materialen van minerale rsprng bieden een grte thermische en hygrmetrische stabiliteit. Organische materialen zals hut daarentegen fluctueren sterk met de warmte en de vchtigheid. Gelamelleerd hut is speciaal ntwrpen m die schmmelingen p te vangen en kan wrden tegepast p een vler met stralingsverwarming. > Onafgewerkte ppervlakken znder vlerbekleding De keuze van zichtbare structurele materialen biedt een aantal vrdelen: besparing p de uitvering van de vlerbekleding, een ratineel gebruik van buwmaterialen en minder gezndheidsrisic s vr de bewners. Ruwe nafgewerkte materialen vereisen bij hun uitvering echter een bijzndere aandacht m aan de esthetische eisen te vlden: pveging, muuruitslag, Z niet zullen ze vrtijdig verslijten. Vr een gemakkelijke reiniging vereisen ruwe ppervlakken speciale behandelingen. Vanuit esthetisch gpunt zal slijtage spren nalaten die in dat bepaalde prject misschien niet wenselijk zijn. Dit alles kan wrden vermeden dr een zrgvuldige uitvering en geschikte ppervlaktebehandeling. > Opschuren Vlerbekledingen zals massief hut en zichtbaar gelaten geschuurd betn, bieden een gedkpe mgelijkheid m hun levensduur dr pschuren te verdubbelen en zelfs te verdriedubbelen. Vr massief hut is dit afhankelijk van de dikte van de platen. Opschuren betekent echter dat het vertrek gedurende enkele dagen niet bewnbaar is, mdat het met wrden leeggemaakt en het pschuren zeer veel stf maakt. > De invled van de vlerbekleding p de akestiek van de vler Harde vlerbekledingen zals hut, steen en tegels, kunnen het akestisch cmfrt beïnvleden, vral bij vleren van bvenverdiepingen. In ieder geval ntleent de vler zijn akestische kwaliteit aan de plaatsingstechniek en aan de akestische samenstelling van de vler in zijn geheel, en niet aan de lutere keuze van de vlerbekleding. Vr parket met de vrkeur wrden gegeven aan een "zwevende" plaatsing, waarbij de vlerbekleding dr een veerkrachtig materiaal van de ndergrnd gescheiden is. Vr alle andere vlerbekledingen zal het principe van de zwevende plaatsing uitstekende akestische resultaten leveren indien de uitvering crrect gebeurt. Vermijd de simplistische reflex van het vast tapijt. Vast tapijt is nuttig m de weerkaatsing van het geluid en schkken te dempen, maar biedt geen vlledige akestische plssing. Impactgeluid wrdt eveneens dr sepele vlerbekledingen zals kurk en rubber gedempt. Vr een beter begrip van de samenstelling van een akestische vler, kunt u de vlgende fiches raadplegen: "CSS05 - Akestisch cmfrt" en "MAT11- Akestische islatie: geznde materialen met een gunstige milieubalans kiezen". > De invled van de vlerbekleding p de thermische inertie van de vler Om vlledig te kunnen meespelen, met een thermische massa tegankelijk zijn. Een betnnen vlerplaat zal zijn energie niet met de bewnde ruimte kunnen uitwisselen indien ze bedekt is met een tapijt dat de vlerplaat isleert. Omgekeerd, zal een vlerbekleding van BLZ. 9 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
minerale rsprng de geleiding van de energie waarbrgen. Z blijft de tegankelijkheid tt de thermische massa behuden en wrdt de thermische inertie verhgd. MILIEUASPECTEN Het juiste materiaal p de juiste plaats, is het eerste eclgische criterium waaraan vlerbekledingen meten vlden. Een materiaal dat geschikt is vr het gebruik en vr de ruimte waar het wrdt uitgeverd, zal niet snel verslijten, zal weinig nderhud vergen en zal een ptimale levensduur genieten. > Giftige emissies van lijmen en vernissen Vr meer infrmatie ver dit nderwerp kunt u de vlgende fiches raadplegen: CSS09 - Lijm en verf: aandacht schenken aan hun invled p gezndheid en milieu CSS10 - Hutbehandelingen: aandacht schenken aan de gevlgen vr de gezndheid Kleefmiddelen, lijmen en vernissen zijn een belangrijke brn van vervuiling van het binnenklimaat. Kies prducten met een lage emissie f vermijd z mgelijk het gebruik ervan. He dan k, zie erp te dat de veiligheidsinstructies van de fabrikant strikt in acht wrden genmen en zrg vr een gede ventilatie van de lkalen. Lijmen: Lijmen en kleefmiddelen blijven drheen de vlerbekleding giftige stffen afgeven. Vermijd het gebruik van lijmen dr de vlerbekleding mechanisch te bevestigen. Vr textiel kunt u een lsse f strakgetrkken plaatsing uitveren. Verkies vr parketvleren tand- en grefverbindingen bven verlijming. Dit zal eveneens hun recyclage vergemakkelijken. Oppervlaktebehandelingen: Geef vr rganische en minerale materialen de vrkeur aan harde lie, lijnlie f was. Ze bieden het vrdeel met deze materialen één geheel te vrmen. Vr in de fabriek geverniste kurk- en parketvleren, met u cntrleren f het vernis geen biciden bevat f frmaldehyde afgeeft. Kies, per vlgrde van vrkeur: 1. een vernis p basis van natuurlijke harsen 2. een watergedragen vernis p basis van synthetische harsen. * Plyurethaanvernissen en vernissen met zure verharders zijn verbden. > De milieuwaarde berdelen van vlerbekledingen van minerale rsprng Bijvrbeeld: steen, keramiek De herkmst: het verver van steen en keramiek ver lange afstanden is zeer energievretend. Geef dus de vrkeur aan steen en keramiek van lkale gelgische rsprng. De zuiverheid: vr vlerbekledingen van kunststeen: kies kunststeen waarvan de stukjes steen en het bindmiddel uitsluitend van minerale rsprng zijn. De prductie van synthetische bindmiddelen geeft veel verntreinigende stffen af die vaak van de petrchemische industrie afkmstig zijn. Kunststeen vervaardigd met synthetische bindmiddelen mag niet p een strtplaats vr inerte afvalstffen wrden gestrt; zijn verwijdering met gecntrleerd gebeuren. > De milieuwaarde berdelen van vlerbekledingen van hutderivaten Bijvrbeeld: hut, linleum, kurk De tegepaste vernissen f beschermingsprducten: een van de belangrijkste eclgische treven van rganische materialen is hun bilgische afbreekbaarheid. Smmige behandelingen echter, vrnamelijk vernissen en chemische vitrifiëring, kunnen hun bicmpatibiliteit schaden. Bvendien zijn deze prducten schadelijk vr het binnenklimaat drdat ze frmaldehyde afgeven. Organische vlerbekledingen BLZ. 10 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
zals parket en kurk, kunnen met natuurlijke vernissen, wassen f harde lie wrden behandeld. Vr meer infrmatie hierver kunt u de vlgende fiche raadplegen: "CSS10 - Hutbehandelingen: aandacht schenken aan de gevlgen vr de gezndheid". Indien de ntwerper laminaatparket kiest met die verplicht E1-gecertificeerd zijn, vereenkmstig de nrm NBN EN 120, m de afgifte van frmaldehyde te beperken. De herkmst: hut dat het PEFC- f FSC-label draagt, biedt de cnsument de garantie dat het uit duurzaam beheerde bssen werd gewnnen. Uit milieuverwegingen met de vrkeur wrden gegeven aan inheems hut (Belgisch f Eurpees) eerder dan aan extisch hut, dat uit verzeese gebieden wrdt geïmprteerd. Vr meer infrmatie kunt u de vlgende fiche raadplegen: "MAT08 - Een hutsrt kiezen vlgend de aard en de tepassing". Merk k het ptentiële vrdeel p van bambe in vergelijking met de andere hutsrten: bambe is een snelgreiende grasachtige plant, waardr het als handelsprduct nauwer aansluit bij de landbuw dan bij de bsbuw. De mstandigheden van de bambeplantages meten echter in aanmerking wrden genmen, alsk de ververkst ver lange afstanden in verhuding tt de meer lkale hutsrten. > De milieuwaarde berdelen van vast tapijt van natuurlijke vezels Stf en schimmels: vast tapijt, k vast tapijt van natuurlijke vezels, hpt stf p en schept een vedingsbdem vr schimmels wanneer dat stf aan vcht is bltgesteld. Een krte pl zal dit effect verminderen. Gehalte aan rganische materialen: vr vast tapijt van natuurlijke vezels, met u erp letten dat k de rug uit een rganisch materiaal bestaat (jute, natuurlijk rubber) en dat aan de pl van natuurlijke vezels geen synthetische vezels zijn tegevegd. Om bilgisch afbreekbaar en recycleerbaar te zijn, mgen natuurlijke vezels niet met synthetische vezels wrden gemengd. Kies z mgelijk materialen die, van de prductie tt de winkel, z weinig mgelijk werden verwerkt. Kleurstffen: kleurstffen verbruiken en verntreinigen grte heveelheden water. Tenzij u zeker bent dat de kleurstffen bicmpatibel zijn, kiest u best tapijt met natuurlijke kleuren. Vermijd teslagstffen: uitgeznderd wl, zijn de meeste natuurlijke vezels niet vuilwerend. De chemische teslagstffen die wrden tegepast m dit effect tegen te gaan, zijn schadelijk vr de gezndheid en het milieu. Men kan het zeer ged znder die teslagstffen stellen. Kp vast tapijt znder teslagstffen vr ruimten die weinig aan vuil zijn bltgesteld. > De milieuwaarde berdelen van synthetische vlerbekledingen en synthetisch vast tapijt Bijvrbeeld: vinyl en synthetisch rubber De impact p de hele levenscyclus van het prduct: synthetische vlerbekledingen brengen veel prductieafval en -bijprducten vrt waarvan de recyclage zeer cmplex is. Hun fabricage is energievretend en hun verwerking na gebruik geeft schadelijke stffen af (chlr). Smmige meer milieubewuste fabrikanten nemen tijdens de hele nuttige levensduur van het prduct de verwerking ervan p zich. U met dan wel BLZ. 11 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
garanties eisen. Het vlstaat bijvrbeeld niet dat een vast tapijt recycleerbaar is, het met k effectief wrden gerecycleerd f dr de fabrikant wrden teruggenmen. Vervuiling van het binnenklimaat: synthetische vlerbekledingen geven giftige vluchtige rganische stffen af, die schadelijk zijn vr de gezndheid. Vr het leggen van deze vlerbekledingen wrdt bvendien vaak lijm gebruikt die eveneens schadelijk is vr de gezndheid en dr de vlerbekleding heen giftige stffen blijft afgeven. Vr vast tapijt is de afgifte van verntreinigende stffen afhankelijk van de rug. Vermijd vast tapijt met een rug van styreen-butadieenrubber. Het "GuT"-label biedt de garantie dat bij de prductie van het textiel geen verntreinigende stffen zals vinylchlride, butadieen, frmaldehyde f cfk s zijn gebruikt f dat hun gehalte minder bedraagt dan de detectiedrempel. Het label waarbrgt bvendien dat vr een aantal verntreinigende stffen de grenswaarden in acht zijn genmen die in de Eurpese reglementen zijn vastgelegd. Vr meer infrmatie ver dit nderwerp kunt u de vlgende fiches raadplegen: CSS07 - Een gede luchtkwaliteit verzekeren in elk lkaal CSS08 - De binnenhuisverntreiniging beperken: chemische en fysische vervuiling Allergenen: de allergische reactie p synthetische vlerbekledingen is vaak het gevlg van de irriterende stffen die die vlerbekledingen afgeven. Schimmelvrming en stfphping zijn allergene factren die vral in tapijten aanwezig zijn. Deze keuze kan rampzalig zijn indien een zrgvuldig nderhud niet mgelijk is (huurlkalen, hallen, kelders). Geef in ieder geval de vrkeur aan vchtwerend tapijt. Beschermingsprducten: veel tapijten wrden behandeld met chemische prducten tegen vuil, schimmel, reuk, enz. Die prducten geven vaak irriterende stffen af die gevaarlijk kunnen zijn vr de gezndheid. Te vermijden! > Milieucriteria verbnden aan de plaatsing Neem de vlgende criteria in aanmerking: de ndige energie vr de uitvering (technische installatie) het ndige waterverbruik vr het plaatsingstype (al dan niet drge plaatsing) de mgelijke gezndheidseffecten vr de arbeiders bij de uitvering (uitsnijdingen, teslagstffen, stf, ) de duur en het meilijkheidsniveau van de uitvering. BLZ. 12 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
ECONOMISCHE ASPECTEN > De kst van een eclgische vlerbekleding De kst van een vlerbekleding is meer afhankelijk van esthetische en functinele criteria dan van milieucriteria. De eclgische plssingen zijn niet ndzakelijkerwijs de duurste. Een vast tapijt van natuurlijke wl kan gedkper en bevalliger zijn dan een vergelijkbaar prduct van plyamide. Het is niet zzeer de prijs die de keuze van eclgische vlerbekledingen zal bepalen, dan wel de perceptie. SOCIALE EN CULTURELE ASPECTEN > Vrkmen en imag De netheid en de kwaliteit van de vlerbekleding zijn heel belangrijk vr het imag. Het drsneepubliek zal de kwaliteiten en gebreken ervan zeer vlug pmerken. Dat geldt ndermeer in de hreca en de detailhandel, maar k p de huurmarkt. De integratie van milieuverwegingen bij de keuze van een vlerbekleding verlengt niet alleen de levensduur ervan, maar is k een gelegenheid m dr een zeer zichtbare daad zijn imag p te petsen. DE JUISTE KEUZE MAKEN Materiaal versus technische beperkingen Plaatsingsgemak Onderhudsvriendelijkheid Slagsterkte Slijtvastheid Weerstand tegen bltstelling aan direct znlicht Vchtwerendheid Akestisch cmfrt Bevrdering van de thermische inertie Vlakheidsafwijkingen van de ndergrnd Gewenste wrijving Kwaliteit van het binnenklimaat Plaatsing p verwarmingsvler Steenachtige materialen Ongeglazuurd aardewerk (terractta) Geglazuurde keramiek Zichtbaar betn Massief parket Laminaatparket Meerlagig parket Natuurlijk linleum Kurk Vinyl Rubber Vast tapijt BLZ. 13 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
IN DE PRAKTIJK In de verschillende ntwikkelingsfasen van het prject meten maatregelen wrden genmen: VOORONTWERP Berdeel nauwkeurig de vereisten verbnden aan de ruimten en aan hun gebruik (vchtigheid, verkeer, ndergrnd, aanwezigheid van kinderen, enz.). TOEZICHT OP DE WERKZAAMHEDEN > Algemene raadgeving: de naden verdienen een ged ntwerp en degelijke bescherming De naden en randen behren qua slijtage tt de kritieke punten van een vlerbekleding. Dit is vral het geval bij sepele vlerbekledingen zals kurk en linleum, want slecht uitgeverde naden vergrten de risic s van pkrullen en breken. Een ged uitgeverde naad is, ten vervlede, nzichtbaar. Gebruik metalen f huten prfielen m kanten en trapneuzen te beschermen. Vermijd pvc-prfielen zals hiernaast afgebeeld, mwille van hun ngunstige milieubalans. (Afbeelding: www.dinac.fr) Vermijd PVC > Steenachtige materialen Stenen vlerbekledingen wrden meestal p een mrtelbed gelegd. Verkies hiervr cementmrtel bven lijmmrtel. De meeste vlerbekledingen van natuursteen meten met een ppervlaktebehandeling ndrlatend wrden gemaakt. Deze behandeling met peridiek wrden herhaald. Geef de vrkeur aan behandelingen met een lage emissie, p basis van harde lie f was. > Keramiek f aardewerk Gebruik een cementmrtel, die aan de minerale aard van het materiaal is aangepast, eerder dan een lijm die verntreinigend en minder duurzaam is. Omdat de mtieven snel veranderen en nit lang p de markt beschikbaar zijn, met u eraan denken een aantal reservetegels te kpen vr eventuele latere vervangingen van gebrken tegels. Ongeglazuurd aardewerk met minstens jaarlijks wrden behandeld met een dichtingsmiddel tegen vlekken en vcht, bij vrkeur met een harde lie. Cntrleer bij de aankp de UPEC-classificatie die de slijtvastheid aanduidt. Keramiek met een lagere classificatie kan in druk belpen ruimten snel verslijten. > Zichtbaar betn Geschuurd betn Vereist gespecialiseerde machines m het betn p te schuren. Geschuurd en geplijst betn Geschuurde en geplijste betnvleren vereisen een ppervlaktebehandeling met was vr een gemakkelijker nderhud en m de vleren tegen vlekken te beschermen. BLZ. 14 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
> Huten vleren Hud rekening met de uitzetting van het hut Cntrleer de tegepaste vernis (zie fiche CSS10 hutbehandelingen). Eis bij de levering van gelabelde materialen het bewijs van hun herkmst en van hun label. Geef de vrkeur aan behandelingen met was f harde lie. Beide zijn beter aan de specifieke aard van het hut aangepast. Bvendien kan een plaatselijke slijtage wrden gecrrigeerd dr enkel een sectie bij te werken, in tegenstelling tt in de fabriek geverniste vleren waarbij de vlledige vler pnieuw met wrden behandeld. Vrzie in de mgelijkheid m de vleren p te schuren (de dikte van de bvenlaag bepaalt het aantal keer dat de vler kan wrden pgeschuurd). Laminaatparket echter kan niet wrden gerenveerd. > Natuurlijk linleum > Kurk Dr de xidatie van vetzuren kan een vers gelegde linleumvler een hinderlijke reuk afgeven. Dit effect is van vrbijgaande aard en niet schadelijk vr de gezndheid. Cntrleer de milieuwaarde van de tegepaste lijmen (zie fiche CSS09 lijm en verf). Vrkm bulten in het linleum. Bij alle sepele vlerbekledingen verrzaakt dit een vrtijdige slijtage. Ver de naden zrgvuldig uit en bescherm de mtrek met plinten en prfielen. Reinig met een zacht schnmaakmiddel. Reinig niet met vervledig water. Vr niet in de fabriek geverniste kurk met de vlerbekleding tegen slijtage en vuil wrden beschermd. Let erp dat de tegepaste prducten vr vitrifiëring geen biciden bevatten f frmaldehyde afgeven. Geef de vrkeur aan lieachtige impregnaties en wassen znder plsmiddelen. > Vast tapijt met natuurlijke f synthetische vezels Kies een watergedragen dispersielijm p basis van natuurlijke f synthetische harsen. Bvendien met de ntwerper erp letten dat de lijm geschikt is vr de rug van het vast tapijt, zdanig dat tijdens het leggen geen chemische reacties ptreden die verntreinigende stffen kunnen vrijgeven. Vermijd het gebruik van lijm, dr het tapijt strak te trekken en vast te leggen met zelfklevende tape. Zrg vr een regelmatige reiniging van het tapijt. Leg vast tapijt enkel p plaatsen waar regelmatig nderhud mgelijk is. Af en te met het vast tapijt met een speciale machine met water wrden gereinigd. Gebruik hiervr eclgische en niet-irriterende reinigingsmiddelen. Algemeen beschuwd met vast tapijt met een cmpacte rug van schuimrubber wrden verbden. Kies, in vlgrde van vrkeur, een rug van natuurlijk latex f een rug samengesteld uit een mengeling van natuurlijk en synthetisch latex. BLZ. 15 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING:
AANVULLENDE INFORMATIE BESCHIKBAARHEID VAN DUURZAME MATERIALEN In Brussel: Ecbuild, de Brusselse cluster vr duurzaam buwen, die vaklui, bedrijven en detailhandelaars van de sectr van duurzaam buwen grepeert (www.brusselsgreentech.be) In Vlaanderen: De verkppunten van duurzame materialen zijn lid van het VIBE (http://www.vibe.be/) In Wallnië: De belangrijkste verkppunten zijn lid van de Cluster Éc-Cnstructin (http://clusters.wallnie.be/eccnstructin/fr/) De website van het WWF stelt een lijst vr van fabrikanten die hut aanbieden met het FSClabel (www.fsc.wwf.be). ANDERE AANDACHTSPUNTEN Andere inffiches die met de keuze van vlerbekledingen verband huden: MAT08 - Een hutsrt kiezen vlgend de aard en de tepassing MAT13 - Rekening huden met de levensduur van bestaande en tekmstige gebuwen en hun cmpnenten. CSS05 - Het akestisch cmfrt verzekeren. CSS07 - Een gede luchtkwaliteit verzekeren in elk lkaal CSS08 - De binnenhuisverntreiniging beperken: chemische en fysische vervuiling CSS09 - Lijm en verf: aandacht schenken aan hun invled p gezndheid en milieu CSS10 - Hutbehandelingen: aandacht schenken aan de gevlgen vr de gezndheid BIBLIOGRAFIE BERTONCELLO, Jean-Françis et Julien FOUIN. Les matériaux naturels: Décrer, restaurer et cnstruire, Editins du Ruergue, 2006 STEEN, Bill and Athena STEEN. Earthen Flrs VANDERLINDEN, H. en AL. WTCB, Binnenvleren van natuursteen, Technische Vrlichting TV 213, WTCB, 1999 HmeCcning - Les Revêtements de sl en Belgique, beschikbaar p de website http://www.hmeccning.cm/les-revetements-de-sl/default.asp Céramique naturelle - Fiche technique entretien de la terre cuite - Artikel van Philippe Guibert met de medewerking van Rland Studer, La maisn éclgique nr. 34, augustus/september 2006 http://www.tiez-breiz.rg/entretien_terre_cuite.htm Dssier ver vlerbekledingen Maisn Nature - http://maisnnature.free.fr/pages/sl/index.htm Anah - Technische fiches ver vlerbekledingen beschikbaar p de website http://www.anah.fr/technique/tech-frameset.htm TPSGC - Guide pur une cnstructin et une rénvatin respectueuses de l'envirnnement - Annexe A4 beschikbaar p de website http://www.tpsgc.gc.ca/realprperty/text/pubs_ercr/appendix_a4-f.html CSTB, UPEC-classificatie van lkalen, cahier 3509, nvember 2004, beschikbaar p de website http://www.cstb.fr/prduits/upec/dcs/cahier_3509.pdf BLZ. 16 VAN 16 DE VLOERBEKLEDING: