Voorstel raad en raadsbesluit Gemeente Landgraaf Programma Documentnummer: B.17.0504 B.17.0504 Landgraaf, 17 maart 2017 ONDERWERP: Jaarstukken 2016 ISD BOL PROGRAMMA 2. Maatschappelijke voorzieningen Verantwoordelijke portefeuillehouder(s): C.P.G. Wilbach Behandelend ambtenaar voor technische vragen: M.P.P. van Ginneken Telefoonnummer: 045-5695287 Organisatieonderdeel: Maatschappelijke Ontwikkeling Behandeld in BenW d.d.: 18 april 2017 Behandeling in oordeelvormende raad d.d.: 11 mei 2017 Sociaal Maatschappelijk Behandeling in besluitvormende raad d.d.: 1 juni 2017 1. Samenvatting In de jaarstukken 2016 legt ISD BOL inhoudelijke en financiële verantwoording af over 2016. Geconstateerd wordt dat de realisatie van de gestelde doelen op de activiteiten een wisselend beeld laat zien. Vooral de activiteiten gericht op beperken van de instroom liggen achter op het gestelde doel. Voor het onderdeel bevorderen van de uitstroom liggen vrijwel alle activiteiten rond of boven de doelstelling. De inspanningen in het afgelopen jaar hebben geleid tot een kleine stijging van het aantal mensen dat een uitkering heeft. De financiële afwikkeling wordt meegenomen in de gemeentelijke jaarstukken. De gemeenteraad kan op basis van de GR ISD BOL tegen de voorliggende concept jaarrekening bezwaar indienen. Er zijn geen redenen om van deze mogelijkheid gebruik te maken. Op basis van de financiële resultaten is het doen van een aanvraag in het kader van de vangnetregeling BUIG aan de orde. 2. Waarom naar de raad Op grond van de Gemeenschappelijke Regeling ISD BOL (GR ISD BOL) zendt het Dagelijks Bestuur van ISD BOL jaarlijks vóór 1 april de jaarstukken, bestaande uit jaarrekening en jaarverslag en het bijbehorend verslag van de accountant toe aan uw raad. In de GR ISD BOL is bepaald dat de gemeenteraad binnen 8 weken nadat de jaarstukken zijn toegezonden daartegen schriftelijk bezwaar kan indienen bij het Algemeen Bestuur van ISD BOL. 3. Doelstelling en beoogd meetbaar effect Kennis nemen van de ingediende jaarstukken 2016 van ISD BOL en uw mening hierover kenbaar maken aan ISD BOL.
Kennis nemen van het gegeven dat nu daadwerkelijk een aanvraag in het kader van de vangnetregeling BUIG gedaan moet worden. In 2016 heeft uw raad reeds ingestemd met de Onderbouwing aanvraag Vangnetregeling 2016. 4. Argumentatie en alternatieven De jaarstukken beschrijven de realisatie over 2016 ten opzichte van de met de 2e Berap 2016 bijgestelde begroting. Analoog aan de begroting en de 2 beraps over 2016 geschiedt dit aan de hand van de beleidsthema's: Bevorderen uitstroom, beperken instroom en maatschappelijke participatie. Daarnaast wordt de bedrijfsvoering toegelicht. Ontwikkeling cliëntenaantallen Voor 2016 werd in eerste instantie uitgegaan van een daling van het cliëntenaantal met 2%. Voor Landgraaf zou dit neerkomen op 1.030 cliënten Participatiewet eind 2016. Op basis van de stijging van de cliëntenaantallen gedurende 2016 is bij de 2 e Berap de prognose bijgesteld naar een stijging met 2% voor de BOL gemeenten gezamenlijk. Eind 2016 is voor BOL totaal een kleine afname van het aantal cliënten gerealiseerd met 0,23%. Voor Langraaf is sprake geweest van een stijging met 1,7%. Eind 2017 hadden 1092 mensen een uitkering (Participatiewet en IOAW). Oorzaken zijn de instroom van de nieuwe doelgroepen, de verkorting van de duur van de WW en de toename van het aantal statushouders. Specifiek voor Landgraaf geldt dat in verhouding meer mensen vanuit Parkstad in Landgraaf zijn komen wonen. Meer dan de helft hiervan wordt veroorzaakt door crisisopvang Heugderlicht en de moederopvang. Zonder de instroom hierdoor zou het aantal cliënten 1.043 hebben bedragen, hetgeen ten opzichte van het aantal begin 2016 van 1071 wel degelijk een daling zou hebben betekent. Het lijkt er dus op dat de aanwezigheid van deze voorzieningen in Landgraaf een negatief effect heeft op de omvang van ons cliëntenbestand. Om het bovenstaande resultaat te behalen heeft ISD BOL een tiental extra acties ingezet. Deels heeft dit in 2016 al tot extra uitstroom geleid. Deels zullen de resultaten daarvan in 2017 zichtbaar moeten worden. Overigens heeft ISD BOL ten opzichte van de landelijke ontwikkelingen een goede prestatie geleverd: daar waar landelijk sprake is geweest van een stijging van 4,1% heeft ISD BOL immers een kleine daling kunnen realiseren. Monitoring: o Uitgaven bijzondere bijstand en minimabeleid: bij de individuele regelingen zien we dat de kosten voor de regelingen die via de digitale procedure afgehandeld worden in vrijwel alle maanden hoger zijn dan vorig jaar. Blijkbaar heeft deze manier van aanvragen en de daarbij behorende snelle afhandeling een drempelverlagend effect B.17.0504 Pagina 2 van 7
gehad. Dat een hoger bereik ook tot hogere uitgaven zal leiden is evident. Per saldo wordt voor ISD BOL totaal het budget bijzondere bijstand ten opzichte van de 2 e Berap met bijna 150.000,- opgehoogd. o Uitgaven participatiebudget: het door Landgraaf aan ISD BOL beschikbaar gestelde participatiebudget is nagenoeg volledig besteed. o Uitgaven loonkostensubsidie: de uitgaven voor loonkostensubsidies zijn nog beperkt. Dit is begrijpelijk omdat nog niet veel mensen geplaatst zijn met behulp van dit instrument. o Aantal uitkeringen met inkomstenkorting: hier wordt per maand gemeten hoeveel mensen er in slagen om inkomsten uit arbeid te hebben, zodat ze niet meer volledig zijn aangewezen op een uitkering. Begin 2016 ging het om 228 cliënten. Het laagste aantal (190 peronen) is te zien in augustus. Eind 2016 waren er 215 mensen die zelf konden voorzien in een deel van hun inkomen. Resultaat is dat maandelijks tussen de 85.000,- en 104.000,- minder aan uitkering betaald hoefde te worden. o Aantal daadwerkelijke plaatsingen sluitende aanpak: naast de aanmeldingen in het kader van de sluitende aanpak wordt ook gemeten hoeveel cliënten daadwerkelijk geplaatst zijn. In totaal waren dat eind 2016 1.616 cliënten. De kerntaak bevorderen uitstroom bestaat uit een aantal activiteiten. Per activiteit wordt onderstaand aangegeven wat de realisatie is, in relatie tot het gestelde doel. o Uitstroom naar werk: doelstelling is dat in 2016 240 cliënten uitstromen naar werk. Eind 2016 lag de realisatie met 245 boven het gestelde doel. o Indicatie banenafspraak: doel is dat 25 cliënten met indicatie banenafspraak uitstromen naar betaald werk. Eind 2016 zijn 11 cliënten met deze indicatie uitgestroomd naar betaald werk. Het resultaat blijft achter omdat het moeilijk is om cliënten met een arbeidsbeperking te plaatsen. o Uitstroom naar opleiding: Doelstelling is 15 cliënten te laten uitstromen naar een opleiding. Dit doel is op een na gehaald. o Fit naar werk: via sporttrajecten worden cliënten geactiveerd, zodat ze vervolgstappen kunnen gaan zetten. Doel is dat op jaarbasis 90 cliënten deelnemen. Dit is nagenoeg gehaald. o Matchen vraag en aanbod: doelstelling is dat 50 cliënten uitstromen door plaatsing op een binnengehaalde vacature. Daarnaast wordt voor 40 cliënten gestreefd naar gedeeltelijke uitstroom. De realisatie ligt ruim boven dit doel: er is sprake van 112 gerealiseerde volledige uitstroom en 46 gedeeltelijke uitstroom. o Sluitende aanpak: doel is dat 75% van de nieuwe instroom binnen 12 weken is aangemeld voor de vervolgstap. De norm van 75% is gedurende het gehele jaar gehaald. o Fraudebestrijding: naast activiteiten om fraude te voorkomen, zoals goede voorlichting, is het essentieel dat bij mensen die onterecht een uitkering ontvangen B.17.0504 Pagina 3 van 7
deze uitkering beëindigd wordt. Niet alle signalen kunnen hierbij leiden tot een onderzoek omdat dit te veel capaciteit zou vergen. Van belang is hierbij dan ook om juist die signalen te onderzoeken waar het vermoeden van fraude het grootste is. In verband hiermee is het doel dat 60% van de onderzoeken leidt tot beëindiging van de uitkering dan wel aangifte bij het Openbaar Ministerie. In 78% van de uitgevoerde fraudeonderzoeken is de uitkering beëindigd of met terugwerkende ingetrokken. Hiermee ligt de realisatie boven het te behalen resultaat. De kerntaak beperken instroom bestaat uit een drietal activiteiten. o Beperken instroom cliënten < 27 jaar: doel is om van alle jongeren die een uitkering aanvragen 75% tegen te houden aan de poort. De realisatie over 2016 ligt tussen de 60 en 65%, en blijft hiermee dus achter op het gestelde doel. Reden hiervoor is vooral dat jongeren die zich melden een relatief grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben. De meer zelfredzame jongeren melden zich door het aantrekken van de arbeidsmarkt steeds minder. o Beperken instroom cliënten > 26 jaar: bij de groep ouder dan 26 jaar is het doel om 50% tegen te houden aan de poort. Ook hier blijft de realisatie gedurende het hele jaar achter door de relatieve grote afstand tot de arbeidsmarkt van de cliënten die zich aan de poort melden. o Debiteurenontvangsten: aangezien deze ontvangsten als inkomsten gelden in het kader van de BUIG wordt hiermee de last van de gemeente verminderd. Het jaardoel bedraagt 592.000,-. De realisatie bedraagt 473.132,0. Reden hiervoor is dat sprake is van meer mogelijkheden om te verrekenen met de lopende uitkering waardoor minder terugvorderingen aan de orde zijn. Binnen de kerntaak maatschappelijke participatie worden een tweetal activiteiten uitgevoerd. o Digitaal loket minimaregelingen: doel is dat 95% van de aanvragen minimabeleid die via het digitaal loket gedaan worden de volgende werkdag betaalbaar gesteld worden. In januari is dat vanwege een technische storing niet gelukt. Voor de rest van het jaar is deze norm wel gehaald. o Één gezin, één plan, één regisseur: norm is dat 50 crisissituaties in gezamenlijkheid met de wijkteams wordt opgepakt. Over 2016 zijn 89 casussen aangemeld. Een groot deel van deze casussen betreft mensen die gebruik maken van de crisisopvang Heugderlicht. Samenvattend wordt geconcludeerd dat de realisatie van de gestelde doelen op de activiteiten een wisselend beeld laat zien. Vooral de activiteiten gericht op beperken van de instroom liggen achter op het gestelde doel. Met name de verzwaring van de doelgroep die B.17.0504 Pagina 4 van 7
een beroep op ISD BOL doet lijkt hier de oorzaak van te zijn. Voor het onderdeel bevorderen van de uitstroom liggen vrijwel alle activiteiten rond of boven de doelstelling. In relatie tot de aanvraag vangnetregeling BUIG biedt het jaarverslag van ISD BOL, voor zover het de activiteiten uit het bedrijfsplan van ISD BOL betreft, een afdoende overzicht van hetgeen feitelijk gedaan is om het tekort het hoofd te bieden. Aangezien, zoals al geconcludeerd is, de doelen op de activiteiten behaald zijn zijn deze maatregelen ook voldoende effectief geweest. Dat dit uiteindelijk niet geleid heeft tot afname van het aantal cliënten en daarmee van de kosten kan dan ook niet veroorzaakt zijn door onvoldoende effectiviteit van de uitvoering van deze activiteiten. 5. Communicatie Het Raadsbesluit zal door middel van bijgevoegde conceptbrief kenbaar worden gemaakt aan ISD BOL. 6. Kosten, baten, dekking, risico's De budgettaire gevolgen van de jaarrekening 2016 ISD BOL worden in de jaarrekening van de gemeente Landgraaf verwerkt. In vergelijking met de begroting 2016 c.q. de bijgestelde begroting naar aanleiding van de Beraps 2016 zijn de volgende ontwikkelingen te noemen: 1. De kosten bedrijfsvoering zijn ten opzichte van de bijgestelde begroting van ISD BOL in totaal lager uitgevallen dan geraamd (voordeel 103.617,-). Hierbij is al rekening gehouden met de compensabele BTW. 2. De uitgaven op het re-integratiebudget (w-deel) zijn lager uitgevallen dan geraamd. Hierdoor ontvangen we van het beschikbare werkdeel 17.804,- terug (voordeel) 3. De uitgaven op de kinderopvang zijn hoger uitgevallen dan werd geraamd (nadeel 5.517,00). 4. De uitgaven BUIG zijn lager uitgevallen dan de raming van ISD BOL (voordeel 191.203,-). Afgezet tegen de definitieve gebundelde uitkering en rekening houdende met de debiteureninkomsten is per saldo sprake van een tekort van 1.080.490,00. Aangezien 5% van het tekort op basis van het vangnet voor rekening van de gemeente blijft en tussen 5% en 10% tekort de helft hiervan voor eigen rekening is betekent dit dat 896.466,73 ten laste gebracht moet worden van de reserve inkomensdeel en dat voor 184.023,00 een beroep gedaan kan worden op het vangnet. 5. De uitgaven voor maatschappelijke participatie, waaronder begrepen bijzondere bijstand zijn hoger dan geraamd (nadeel 57.557,-). 6. De bijdrage van de gemeente in het kade van de BBZ is gestegen met 42.366,- (nadeel). Dit is het gevolg van het hoger uitvallen van verstrekt bedrijfskapitaal (niet declarabel) en de daling van de lasten met betrekking tot onderzoeken levensvatbaarheid bedrijven, die wel gedeeltelijk declarabel zijn. B.17.0504 Pagina 5 van 7
In onderstaande tabel zijn de gevolgen voor de gemeentelijk lasten weergegeven. Exclusief de BUIG is sprake van een voordeel van per saldo 15.981,- Regeling/kosten Begroot 2016 bijstelling nieuw WWB inkomensdeel uitkeringslasten lasten 15.775.753,00 192.426-15.583.327 correctie i.v.m. debiteuren baten - 250.000,00 3.968-253.968- BUIG rijksbijdrage baten - 14.248.869,00 - - 14.248.869,00 aan te vragen aanvullende uitkering baten - 282.220,00 98.197 184.023- Onttrekking reserve inkomensdeel 994.664,00 98.197-896.467 Participatiebudget re-integratie lasten 1.449.297,00-17.804,00 1.431.493,00 Kinderopvang (SMI) lasten 19.250,00 5.517,00 24.767,00 BBZ declarabel lasten 50.000,00 29.718 79.718 baten - 44.984,00 12.648 32.336- Bijzondere bijstand lasten 1.428.020,00 57.557 1.485.577 Uitvoeringskosten lasten 2.851.029,00 103.617-2.747.412 Financieel resultaat exclusief buig - 15.981,00 De financiële afwikkeling van de jaarrekening van ISD BOL wordt verwerkt in de gemeentelijke jaarrekening. Met betrekking tot de inkomenslasten wordt opgemerkt dat van de positieve lijn, waarbij geen sprake meer was van een tekort voor de gemeente op de gebundelde uitkering (BUIG), die in 2013 was ingezet en die in 2014 was gecontinueerd, evenals in 2015 ook voor 2016 geen sprake is. De oorzaak hiervoor ligt naar onze overtuiging, net als in 2015, in de wijze waarop de middelen voor 2016 verdeeld zijn. Hiermee hebben de voor 2016 in het model doorgevoerde aanpassingen geen positief effect gehad voor de gemeente Landgraaf. 7. Het voorstel Geen gebruik maken van de mogelijkheid om tegen de jaarstukken 2016 van ISD BOL schriftelijk bezwaar in te dienen bij het Algemeen Bestuur van ISD BOL en ISD BOL in verband hiermee mededelen dat de raad kennis heeft genomen van de jaarstukken 2016. De financiële afwikkeling van de jaarrekening 2016 van ISD BOL verwerken in de gemeentelijke jaarrekening 2016. Burgemeester en wethouders van Landgraaf, de secretaris, de burgemeester, ir. J.M.C. Rijvers mr. R.J.H. Vlecken 8. a. Stukken behorende bij het besluit Jaarstukken 2016 ISD BOL, bestaande uit: - begeleidende brief; - concept accountantsverklaring; - jaarverslag 2016; - jaarrekening 2016; Zienswijze c.q. brief aan ISD BOL B.17.0504 Pagina 6 van 7
Besluit Geen gebruik maken van de mogelijkheid om tegen de jaarstukken 2016 van ISD BOL schriftelijk bezwaar in te dienen bij het Algemeen Bestuur van ISD BOL Aan ISD BOL mededelen dat de raad kennis heeft genomen van de jaarstukken 2016. De financiële afwikkeling van de jaarrekening 2016 van ISD BOL verwerken in de gemeentelijke jaarrekening 2016. Aldus besloten in de openbare besluitvormende raad, gehouden op 1 juni 2017. De griffier, De voorzitter, B.17.0504 Pagina 1