V-ICT-OR vzw Jaarverslag 2013
Voorwoord... 1 1. Over V-ICT-OR... 2 Wie zijn we... 2 Werking... 2 Leden... 3 Stuurgroep Lokaal e-government... 3 Bedrijvenconsortium... 3 Regionale werking... 4 Internationale werking... 5 V-ICT-OR en Partners... 5 Interprofessionele samenwerking... 6 Kennisplatform Lokale Overheden... 6 V-ICT-OR Structuur... 7 2. Activiteiten... 8 Opleidingen... 9 Congres SHOPT IT 25 april 2013... 9 Congres Manage IT 28 november 2013... 10 Studiedag 3XI 21 mei 2013... 11 Staten-Generaal OSLO 31 mei 2013... 11 Dag van de Digitale Communicatie 19 september 2013... 11 Kennisdag ALTERGEO 16 oktober 2013... 12 Richtsnoeren informatieveiligheid 6 november 2013... 12 3. Projectwerking... 13 VlaVirGem - Vlaamse Virtuele Gemeente... 13 OSLO - Open Standaarden voor Lokale Overheden... 14 Informatieveiligheid... 19 Gedeelde catalogus voor publieke dienstverlening... 20 IPDC - Interbestuurlijke Producten- en Dienstencatalogus... 21 Common Citizen Service Platform - CCSP... 22 Citadel on The Move... 23 4. Thematische netwerken... 25 AlterGeo... 25 Platform Informatieveiligheid... 26 Apps for Europe... 26 5. V-ICT-OR en partners... 28 Hoofdpartners... 28 Hoofdpartners GIS... 29 Partner Plus... 29 Partner... 29 Stuurgroep e-government... 29 Partners Standaardisatie... 30 Partners OSLO Consortium... 30
1 Voorwoord Het jaar 2013 was een bijzonder jaar voor onze Vlaamse ICT organisatie. Het jaar waarin enkele van onze projecten werden opgeleverd en de bakens voor een lange toekomst werden uitgezet. Met de oplevering van ons 3xI project en het Kennisplatform Lokale Overheden, sloten we een tijdperk af waarin we de vertaalslag van de praktijk naar moderne theoretische concepten maakten. Het plan van onze Vlaamse Virtuele Gemeente (VlaVirGem) werd hiermee uitgetekend. Een Virtuele Gemeente als concept naar een proeftuinomgeving waarin overheden opnieuw het heft in eigen handen durven nemen wanneer het gaat over hun data (informatie), hun processen en hun informatiebeveiliging. Dit vanuit de kracht van het collectief. Onze organisatie heeft zich het afgelopen jaar onderscheiden vanuit die kracht en het bijna grenzeloze doorzettingsvermogen om de pijnpunten binnen lokaal e-government ook echt aan te pakken. Dit gebeurde vaak binnen dossiers die moeilijk gepercipieerd werden op diverse overlegplatformen, maar met de juiste dynamiek om de belanghebbenden samen te brengen en te houden. V-ICT-OR zorgde ook voor de uitstraling van haar netwerk, met als doel aan te tonen dat lokale besturen in hun automatiseringstrajecten, vaak creatieve oplossingen kunnen vinden door met minder meer te doen, maar vooral door meer samen te gaan doen. Ons paradepaardje de open standaarden voor lokale overheden was de eerste concrete uitwerking die zelfs het Europese niveau charmeerde. Dit geeft vertrouwen voor de toekomst. Ook onze internationale samenwerking bleef bestendigd en we zijn niet te verlegen om te zeggen dat heel wat van onze net geplante zaadjes uit het buitenland komen. Blijf ons vooral volgen ook in het nieuw aangebroken jaar, is de boodschap die ik graag aan alle lezers meegeef. Tot slot wens ik alle leden, lokale besturen, partners en collega s van harte te bedanken voor de samenwerking en het vertrouwen, in het verleden maar vooral in wat een mooie toekomst beloofd te worden. Samen met jullie kijk ik uit naar een jaar van vernieuwing en consolidatie. Eddy Van der Stock Voorzitter V-ICT-OR
2 1. Over V-ICT-OR Wie zijn we V-ICT-OR vzw of VLaamse ICT ORganisatie is dé ledenorganisatie voor ieder die binnen de lokale en Vlaamse overheid betrokken is bij ICT en informatiemanagement. V-ICT-OR biedt een forum van IT best practices die de dienstverlening van lokale besturen verbetert. Werking Fundamenteel in de werking van V-ICT-OR zijn kennisdeling, projectwerking, dienstverlening, netwerking, samenwerking. V-ICT-OR is niet enkel de belangrijkste belangenbehartiger van de lokale mandataris of ambtenaar in het lokale bestuur, ook voor bedrijven is V-ICT-OR vzw de broodnodige katalysator binnen het ICT en e-gov gebeuren. Even belangrijk is het optreden van V-ICT-OR als klankbord en motor ter bevordering van de samenwerking tussen centrale overheden (federaal en regionaal), de industrie (vrije markt) en lokale besturen. Dankzij deze samenwerking ontstaan gezamenlijke overheidsinitiatieven, zoals OSLO, IPDC, richtsnoeren informatieveiligheid, afgestemd op de behoeften van de lokale besturen. De samenwerking met de Vlaamse overheid werd in 2013 verder uitgebouwd en geïntensifieerd. De Vlaamse overheid kampt veelal met problematieken gelijkaardig aan die binnen de lokale besturen, bovendien staat kennisdeling intern én met de lokale besturen op het voorplan. In het kader van ketenintegratie die samenwerking en dienstverlening enkel kan bevorderen breidt V-ICT-OR daarom vanaf december 2013 het lidmaatschap uit naar alle agentschappen van de Vlaamse overheid. Daarnaast is V-ICT-OR ook lid van het intergouvernementeel overleg ICEG tussen de verschillende gewesten, onder Fedict.
Leden Tot onze leden behoren vooral ICT- en GIS- verantwoordelijken over heel Vlaanderen. Daarnaast zijn ook diensthoofden ICT, GIS-coördinatoren, kwaliteitsverantwoordelijken, communicatieambtenaren, verantwoordelijken informatieveiligheid, schepenen ICT en secretarissen lid. Dit betekent een verruiming van ICT naar informatiemanagement en dat wijst op adoptie van ICT binnen alle diensten van de organisatie. Vanaf 1 december 2013 breidt V-ICT-OR haar lidmaatschap uit naar de Vlaamse overheid, dat betekent dat niet alleen lokale besturen maar ook ICT-verantwoordelijken en ICT-geïnteresseerden van de Vlaamse overheid lid kunnen worden. Stuurgroep Lokaal e-government 3 Dit is een samenwerkingsverband met de secretarissen uit de gemeenten (ECG), uit de OCMW s (VVOS), en de ontvangers uit de lokale overheden (VLO), VVBAD, KU Leuven, KORTOM (organisatie voor overheidscommunicatie), Hogeschool Gent en CORVE (Coördinatiecel Vlaams e-government). Bedrijvenconsortium ICT dienstenleveranciers, lokale besturen en centrale overheden bundelen de krachten en vormen domeinspecifieke werkgroepen om samen met V-ICT-OR nieuwe bruggen te bouwen die de schaalvergroting en integratie ten goede komen. Bedrijvenconsortium voor OSLO: OSLO, of Open Standaarden voor Lokale Overheden, is ontwikkeld in een multidisciplinair team en een publiek-privaat consortium van 58 vertegenwoordigers uit 28 organisaties (met o.a. AGIV, BCT, CEVI, CORVE, Digipolis Gent, Digipolis Antwerpen, Europese Commissie, Fedict, Infront, Remmicom, Schaubroeck). OSLO is gelanceerd op 21/5/2013. Het OSLO-consortium is samengesteld op basis van een lidmaatschap. Zowel overheden als private dienstenleveranciers tekenden hier op in. Dit lidmaatschap dekt niet alleen de kosten van de standaardisatie maar verzekert ook een krachtig engagement van de partners.
4 Bedrijvenconsortium voor 3XI: 3XI staat voor Informatiekwaliteit, -veiligheid en architectuur. Het consortium wil vooral innovatieve acties en oplossingen stimuleren bij bedrijven rond informatiemanagement voor de lokale overheid. Dit gebeurt vooral via thematische werkgroepen waar o.a. concrete cases uitgewerkt worden en via individuele adviezen aan bedrijven. Regionale werking In het kader van het KPLO project (kennisplatform lokale overheden) startte V-ICT-OR in 2011 regionale ICTkenniskringen op. Deze kenniskringen vormen samen met het online kennisdeling- en communityplatform, het hart van dit project. Kennisdeling tussen ICT-ers in lokale overheden (gemeente en OCMW) stimuleren zodat de werking van de gemeentelijke diensten verbetert is key. In 2013 tellen we 12 ICT-Kenniskringen: A12, Antwerpse Kempen, Brugs Ommeland en Meetjesland (BOM), Brabantse Kouters, Limburgse Kempen, Midwest, Noorderkempen, Oost-Limburg, Pajottenland en Zennevallei, Scheldeland, Vlaamse Ardennen (REVA), Waasland. Daarnaast zijn 6 GIS Kenniskringen actief: Mid-West, Brugge Oostende, Westhoek, Interwaas, IGEMO (Intergemeentelijke vereniging voor ontwikkeling van het Gewest Mechelen en Omgeving), Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij Kempen (IOK).
Internationale werking V-ICT-OR en haar zusterorganisaties uit Canada, Nieuw-Zeeland, Zweden, Verenigd Koninkrijk, Verenigde Staten en Nederland voelden de nood om samen naar oplossingen te zoeken voor gemeenschappelijke problematieken binnen hun organisaties, voor hun leden en de burgers. Vanaf 2006 tijdens een internationaal congres in Charleston ( USA), kwamen de eerste plannen op tafel om vanuit een internationaal karakter kennis en best practices met elkaar te delen. Daaruit ontstond een collectief project: LOLA, de Linked Organization of Local Authority ICT Societies. LOLA behartigt dezelfde doelstellingen als V-ICT-OR maar dan wel over land- en zelfs continentgrenzen heen. Op 12 februari 2013 werd LOLA officieel een NPO. V-ICT-OR, de Vlaamse ICT Organisatie stond mee aan de wieg van deze mondiale vereniging. Vandaag telt LOLA 7 leden: MISA in Canada, ALGIM in Nieuw-Zeeland, KOMMITS in Zweden, SOCITM in het Verenigd Koninkrijk, GMIS in de Verenigde Staten, VIAG in Nederland en V-ICT-OR in België zijn de stichters. De maatschappelijke zetel van LOLA is gevestigd in België. Het voorzitterschap is toegekend aan Eddy Van der Stock, ook voorzitter van V-ICT-OR. Het internationaal partnership zorgt voor een wereldwijd perspectief. V-ICT-OR en Partners 5 13 Hoofdpartners 5 Hoofdpartners GIS 14 Partners Plus 21 Partners V-ICT-OR dankt haar werking aan de leden en partners. Elk op hun manier zijn onze partners van toegevoegde waarde voor de lokale overheden. Zij bouwen een intense relatie uit met onze leden wat hen de mogelijkheid biedt hun expertise te delen en hierop te bouwen om de toekomst vorm te geven, zowel van de lokale overheid, van hun bedrijf als van V-ICT-OR. U vindt een overzicht van onze partners achteraan in de brochure.
6 Interprofessionele samenwerking V-ICT-OR gaat in dialoog met verschillende interprofessionele partners ter ondersteuning van de leden. We werken hiervoor nauw samen met CORVE, ECG, KORTOM, VLO, VVOS, BELTUG, VVSG, Hogeschool Gent, Universiteit van Amsterdam, iminds en met onze collega-federaties uit het buitenland (ALGIM, KOMMITS, MISA, SOCITM, VIAG). Kennisplatform Lokale Overheden Het objectief van KPLO is om kennis te delen tussen ICT-verantwoordelijken in lokale besturen. Om dit te bereiken werden 3 initiatieven opgestart: het online communityplatform, het online kennisplatfrom en de regionale kenniskringen (waarover meer in dit jaarverslag). Kennisdeling tussen ICT ers in lokale besturen (gemeente en OCMW) stimuleren zodat de werking van de gemeentelijke diensten verbetert is key. Zo krijgt de dienstverlening naar de burger er dan weer een ster bij. Het online community platform brengt ICT-verantwoordelijken uit locale besturen, leveranciers en andere actoren uit dit domein in contact. Je vindt de community hier: http:/www.v-ict-or.be/community. Het online kennisplatform is een kennisdatabank met zoekmotor, geïntegreerd met het communityplatform, en laat toe documenten en projecten te delen. Op basis van de documenten die de communityleden opladen, worden expertprofielen afgeleid.. Het platform bevat ook de mogelijkheid om rechtstreeks vragen te stellen aan collega s met een bepaalde expertise en om documenten te waarderen. Daarnaast verspreiden we tweewekelijks onze nieuwsbrief, I&E, uit. Deze is vooral gericht op informatiemanagement en e-government voor overheden.
7 V-ICT-OR Structuur Directiecomité Raad van Bestuur Eddy Van der Stock Hedwig Daineffe Kris Gielen Louis Massagé Jean Landrie Algemeen Directeur Directeur Communicatie Financieel Directeur Directeur Organisatie Directeur Kwaliteit Eddy Van der Stock Hedwig Daineffe Kris Gielen Louis Massagé Jean Landrie Algemeen Directeur Directeur Communicatie Financieel Directeur Directeur Organisatie Directeur Kwaliteit Dagelijkse Werking Christine Blondeel William Botteldoorn Gemeente Maldegem Gemeente Puurs Eddy Van der Stock Raf Buyle Kristien De Caluwé Nathalie De Lausnay Voorzitter Programmabeheerder Marketing Communicatie en Management Assistentie Boekhouding en Financiële Administratie Hugo De Pauw Marc Goethals Dimitri Lefevre Dimitri Taghon Luc Velghe Gemeente Bornem Gemeente Evergem Gemeente Knokke-Heist Gemeente Nazareth Gemeente Zwevegem
8 2. Activiteiten Kennisdeling, vorming, opleiding en netwerking staan bij V-ICT-OR centraal. In samenwerking met hoofdpartner ESCALA organiseren wij daarom jaarlijks tal van IT-technische én informatiemanagementgerichte opleidingen. Daarnaast komen de 12 Regionale ICT-Kenniskringen en 6 GIS-Kenniskringen op regelmatige basis (gemiddeld 3 à 4 keer per jaar) bijeen om kennis te delen, te netwerken, schaalvoordelen te bespreken, ervaringen uit te wisselen. Naast SHOPT-IT en MANAGE IT de twee grootste evenementen per jaar - organiseert V-ICT-OR tal van andere evenementen.
Opleidingen V-ICT-OR organiseert in samenwerking met Escala - een waaier aan ICT opleidingen. In het gevarieerd programma vindt iedereen zijn gading: de systeembeheerder, de ICT manager en de ICT-end user. Van leren programmeren in C#.Net 4.5 over HTML 5, CSS3 en Responsive Web, tot Business Analist Architect, Software Architect, ITIL, tot Business Analyst of Processen, Structuren en Informatiemanagement Openbare Besturen. Ook een maatopleiding is mogelijk. Men kan zo aan heel gunstige voorwaarden zijn kennis op peil te houden. Een fiks prijsvoordeel is weggelegd voor onze leden. Om me beter in deze specifieke sector te kunnen inleven, heb ik besloten om de opleiding Processen structuren en informatiemanagement openbare besturen via V-ICT-OR te volgen. Vertelt David Hosse (OCMW Halle). Ondanks het feit dat door mijn technische achtergrond een deel van de cursus een heropfrissing was van een aantal technische aspecten rond informatiemanagement en systemen, bood deze opleiding me ook bijkomend inzicht in technieken om informatie te structureren, dagelijkse werking te informatiseren en te vertalen in processen. Congres SHOPT IT 25 april 2013 9 SHOPT IT is ondertussen dé ontmoetingsplaats bij uitstek voor de IT-professional uit de overheid. Kennisoverdracht en netwerking staan hier centraal. Niet enkel ICT en GIS verantwoordelijken, helpdeskmedewerkers en systeembeheerders pur sang, maar ook beleidsmensen, mandatarissen, ontvangers, communicatiemedewerkers ontdekken op Shopt IT de toegevoegde waarde van IT voor hun organisatie. Het congres start doorgaans met een verwelkoming door de voorzitter. Daarna kiezen de deelnemers uit een waaier van 28-tal sessies onderverdeeld in 7 tracks. Er is aandacht voor kwaliteit, de zorg voor goed management, informatiearchitectuur, archivering, GIS/geo, informatieveiligheid, kennismanagement, enz. Daarnaast bezoekt men de beursvloer waar de partners en standhouders hun innovatieve oplossingen aanbieden. Op 25 april vond de 11 e editie van SHOPT IT plaats in een nieuwe locatie, Hilton Hotel Antwerpen. We telden 560 deelnemers. Op 8 mei 2014 gaat de 12 e editie door.
10 Congres Manage IT 28 november 2013 Anders dan SHOPT IT, dat eerder IT-technisch gericht is, focust MANAGE IT zich meer op visie en strategie. Het congres Manage IT is er voor het management van lokale overheden met de focus op de ICT-managers en - verantwoordelijken, secretarissen, ontvangers, schepenen, burgemeesters en overige bestuurders. Het concept is als volgt: in de voormiddag staan plenaire sessies rond het congresthema op de agenda. In de namiddag kiezen de deelnemers 4 sessies uit 12 parallelle sessies, gegoten in 4 rubrieken. Naar aanleiding van het congres stelt V-ICT-OR in samenwerking met VIAG (Nederland) een boekje samen. V-ICT-OR leden ontvangen dit gratis op het congres, het wordt nadien aangeboden aan andere geïnteresseerden. Op 28 november vond de 4 e editie van Manage IT plaats in Het Godshuis in Sint-Laureins. Het thema dit jaar was Samen bouwen aan een open overheid. We telden 250 deelnemers. Op 20 november 2014 gaat de 5 e editie van MANAGE IT door.
11 Studiedag 3XI 21 mei 2013 Op deze studiedag - exclusief voor de V-ICT-OR 3XI consortiumleden - zetten we in op betere afspraken tijdens de offertefase (e-procurement en e-notification) en lichtten we toe hoe we een innovatieve project methodologie (iteratief werken) kunnen verzoenen met goede formele afspraken. Deze studiedag vond plaats in het gemeentehuis van Tervuren. We telden 20 deelnemers. Staten-Generaal OSLO 31 mei 2013 Deze Staten-Generaal kunnen we ook de officiële lancering noemen van OSLO (Open Standaarden voor Lokale Overheden). OSLO is een van V-ICT-OR s belangrijkste projecten waar sterk op ingezet wordt. De partners van het consortium stelden op 31 mei de datastandaard m.b.t. het hergebruik van contactinformatie, lokalisatie en dienstverlening bij lokale besturen voor. Deze semantische data standaard OSLO laat besturen toe om gegevens van een andere dienst of toepassing te interpreteren en de informatie direct te kunnen hergebruiken. Dit evenement vond plaats in het congrescentrum LAMOT in Mechelen. We telden een 100-tal deelnemers. Dag van de Digitale Communicatie 19 september 2013 In samenwerking met vzw KORTOM, de organisatie voor overheidscommunicatie, organiseerde we opnieuw naar jaarlijkse gewoonte de Dag van de Digitale Communicatie (voorheen: dag van de lokale website). Website, sociale netwerken, mobiel internet, tablets smartphones, digitale televisie bieden steeds meer mogelijkheden. Tijdens de presentaties, kregen de deelnemers toelichting over hoe digitale communicatie nog beter kan bijdragen tot de doelstellingen van je organisatie. Het evenement ging door in het congrescentrum Lamot in Mechelen. We telden 220 deelnemers.
Kennisdag ALTERGEO 16 oktober 2013 GIS als compas in je meerjarenplanning was het thema van deze kennisdag. GIS wint steeds meer aan belang als nuttig beleidsinstrument. De sprekers van deze kennisdag gaven hun visie weer en tips mee rond het digitaliseren van (geo)informatie. Daarnaast kreeg men een spreekbeurt rond hoe GIS organisatiebreed kan uitgerold worden. In de namiddag volgden de deelnemers 2 workshops rond innovatie en beleid (telkens 3 parallelle workshops). Tijdens de break bezochten de deelnemers de beursvloer en was er ruim tijd voor netwerking. Deze kennisdag werd georganiseerd in samenwerking met de GIS hoofdpartners. We telden 110 deelnemers. Richtsnoeren informatieveiligheid 6 november 2013 Tijdens deze opleiding werd de nood aan informatie rond deze complexe materie en een concrete aanpak vanuit OCMW en gemeenten weerom bevestigd. Interne controle, externe audit en de beleids- en beheersscyclus zijn hot item. Zeker voor wat IT betreft. Is een veiligheidsconsulent verplicht? Waarop moeten we letten bij het samengaan van OCMW en gemeente, en dan zeker in het kader van de meest recente berichtgeving in de media? Aansluitend aan de richtsnoeren werd de toolbox voor informatieveiligheid, die lokale besturen helpt bij de opmaak van het informatieveiligheidsplan geduid. 12
13 3. Projectwerking VlaVirGem - Vlaamse Virtuele Gemeente Burgers en bedrijven - de klanten van de lokale overheden - digitaliseren snel, vaak sneller dan de overheid. Ze wensen met hun overheid te communiceren op een moderne en digitale Manier, 24/7, net zoals ze ondertussen gewoon zijn om te communiceren met andere segmenten van de samenleving. Overheden streven vandaag naar een geïntegreerde publieke dienstverlening. Er wordt verwacht dat zij efficiënt en effectief gebruik maken van de openbare middelen. In het huidige klimaat van dalende overheidsinkomsten (crisis), wordt deze verwachting een noodzaak. Ze spreken het potentieel van ICT maar een gebrek aan data- en processtandaarden leidt tot een typische eilandenstructuur waarbij informatie opgesloten zit in silo s wat een efficiënte, klantgerichte en geïntegreerde publieke dienstverlening in de weg staat. ICT dienstenleveranciers wensen ICT hun klanten een technologische ruggengraat te geven die hen toelaat om efficiënter te werken. Ze slagen er echter niet in om tot een ketenintegratie te komen, ten gevolge van de diversiteit aan oplossingen en leveranciers bij hun klanten. Er ontbreekt een blauwdruk voor de architecturale- en business modellen. De markt heeft een zeer gesloten karakter. Dit is een rem op de groei van de sector. Daarom zet VlaVirGem in op een radicale innovatie op het vlak van open data, open standaarden en open processen met de brede steun van alle relevante bestuursniveaus (lokaal, regionaal, federaal). Deze radicale innovatie moet de e-government belofte m.b.t. een klantgerichte en transparante dienstverlening waarmaken en de burger en ondernemer centraal plaatsen.
Deze disruptieve innovatie zet het hele denken op zijn kop, en tegelijk het verdienmodel van een hele sector. Het is de overtuiging van alle actoren dat deze open innovatie zal zorgen voor een uitweg uit de crisis (besparingen), een groei van de ICT sector binnen de lokale besturen en een meer toegankelijke markt voor nieuwe oplossingen en innovatieve start-ups. Daarom wensen V-ICT-OR en CORVE samen met de stuurgroep lokaal e-government dé Vlaamse virtuele gemeente op te richten (VlaVirGem), die toelaat om deze radicaal vernieuwende concepten uit te werken, prototypes te ontwikkelen die ketenintegratie ondersteunen en deze te testen in een proeftuin (burgers en ondernemers). De speerpuntprojecten binnen VlaVirGem zijn OSLO (Open Standaarden voor Lokale Overheden) en informatieveiligheid. OSLO - Open Standaarden voor Lokale Overheden 14 Lokale besturen moeten een betere dienstverlening realiseren, voldoen aan nieuwe regelgeving en tegelijk bezuinigen. Een groot struikelblok hierbij is de versnippering van informatie tussen de verschillende overheden en binnen de eigen organisatie. De Europese Commissie zet sterk in op het ontwikkelen van een lingua franca die het mogelijk moet maken om informatie effectief te hergebruiken over de grenzen van toepassingen, organisaties en lidstaten heen. Onderstaande tekst schetst de strategische aanpak in Vlaanderen die V-ICT-OR initieerde. Bij de implementatie van de theoretische kapstok die in de regelgeving vervat zit, zijn de besturen zelf verantwoordelijk voor de elektronische en digitale inzameling van vergelijkbare gegevens binnen de organisatie. Om een relevant inzicht te verwerven is het essentieel om een link te leggen tussen de gegevens in de verschillende toepassingen en domeinen. Dergelijke link is enkel mogelijk als de data qua verpakking en semantiek elektronisch naar elkaar kunnen vertaald worden. Kerndata zijn hier de steen van Rosette die die vertaling mogelijk maakt.
15 Hoe de Babylonische spraakverwarring ontwarren Om toepassingen met elkaar te laten praten (gegevens uitwisselen), moeten deze zowel de verpakking als de semantiek van de uitgewisselde gegevens begrijpen. In de zoektocht naar uitwisselbaarheid van gegevens besteedt men dikwijls enkel aandacht aan de verpakking waarin de gegevens worden doorgegeven (technische standaarden zoals XML of SOAP). Dit is noodzakelijk, maar zeker niet voldoende. Het lijkt alsof je wel de dozen standaardiseert, maar niet de bouten en moeren die er in zitten. Slimme ICT-oplossingen vragen daarnaast ook om een semantische interoperabiliteit: van elkaar weten wat bedoeld wordt. OSLO: de datastandaard voor lokale besturen in Vlaanderen De Vlaamse ICT Organisatie erkent het belang van de semantische interoperabiliteit en realiseerde met het OSLO project dé datastandaard voor lokale besturen. Hierbij staat OSLO voor Open Standaarden bij Lokale Overheden. De sleutel tot een duurzame standaard is: een consensus met de industrie de toets met de realiteit doorstaan in lijn zijn met andere standaarden De OSLO standaard is een open en uitbreidbaar dataformaat dat de uitwisseling en hergebruik van kerndata bij lokale overheden ondersteunt in volgende domeinen: contactinformatie, personen, lokalisatie en publieke dienstverlening. Voor de standaardisatie werd de expertise van iminds-mmlab en MICT ingezet. OSLO werd geïnitieerd door de Vlaamse ICT Organisatie (V-ICT-OR) en is ontwikkeld in een multidisciplinair team van 58 vertegenwoordigers uit 28 organisaties (waaronder CORVE - Coördinatiecel Vlaams e-government CORVE, AMC, De afdeling Monitoringsystemen en Crisiscoördinatie van de Vlaamse Overheid, AGIV - Agentschap voor Geografische Informatie Vlaanderen, Fedict - FOD Informatie- en communicatietechnologie en de Europese Commissie). Het pad voor OSLO werd geëffend vanuit het 3xI innovatieproject met steun van IWT, waarbij V-ICT-OR ijverde voor een meer optimale samenwerking tussen overheden en de industrie. Om de consensus met de
industrie te vrijwaren, is het consortium opgezet als een publiek-private samenwerking. OSLO is gelanceerd op 31 mei 2013, de specificaties zijn vrij beschikbaar op het platform van de Europese Commissie: http://purl.org/oslo In het huidige OSLO consortium zetelen BCT, CEVI, CORVE, Digipolis Gent, Digipolis Antwerpen, Infront, Remmicom en Schaubroeck. Europese context Het is voor V-ICT-OR van essentieel belang om geen solitaire Vlaamse standaard uit te werken, maar maximaal te aligneren op internationale standaarden. Hiervoor werkte het OSLO-project intensief samen met het ISA Programma van de Europese Commissie. Door OSLO conform te maken aan de kernspecificaties van ISA, zullen toepassingen in staat zijn om gegevens uit te wisselen met andere en wordt de duurzaamheid (stabiliteit) van de OSLO-standaard verzekerd. Daarnaast was er een nauwe samenwerking met W3C. OSLO in 2014 Om OSLO verder te verankeren is er een maximale kennisdeling en intensieve samenwerking met het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). Wat KING nu in Nederland ontwikkeld heeft, is een belangrijke inspiratie bij het opstellen van de 'roadmap' voor de uitrol en verankering van de OSLO-standaard. In 2014 zetten we maximaal in op piloten bij lokale en centrale overheden, een groenboek dat besturen moet ondersteunen bij aanbestedingen en maximale transparantie door middel van een convenant voor lokale dienstenleveranciers. Het objectief is het ontwikkelen van een convenant tussen gemeentelijke beroepsfederaties (vertegenwoordigd door de stuurgroep lokaal e-government ) en leveranciers, zoals dit ook in Nederland in kader van het Nationaal Uitvoeringsprogramma betere Dienstverlening en e-overheid (NUP) afgesloten werd. In deze online catalogus maken leveranciers hun (verwachte) softwareportfolio voor gemeenten inzichtelijk. Per softwareproduct wordt 16
inzicht geboden in de planning, welke bestaande standaarden (OSLO, aansluiting op authentieke bronnen, e.a.) worden ondersteund en wat de globale functionaliteit is. De Softwarecatalogus is een instrument dat onder meer helpt in de concretisering van de standaardisatie bij lokale besturen. De implementatieplanning van standaarden is een complex vraagstuk, waarin veel verschillende ICT-planningen met elkaar moeten worden verbonden. De catalogus zorgt er ook voor dat leveranciers tijdig kunnen inspelen op inbouw van nieuwe standaarden en onderling hun productplanningen nog beter op elkaar kunnen afstemmen. De belangrijkste doelen zijn: 1. het voeren van een dialoog in de vorm van wederzijdse kennisuitwisseling op frequente basis tussen partijen met als doel standaarden (verder) te ontwikkelen en het testen in de praktijk door het uitvoeren van pilots; 2. het accepteren en adopteren door gebruikersverenigingen; samenwerkingsverbanden en leveranciers van standaarden en deze opnemen in pakketsoftware; 3. een vliegwielfunctie te vervullen in het samen oppakken van innovaties; 4. gezamenlijk vormgeven en afstemmen van de (release)planning rondom ontwikkeling, aansluiting, integratie en ingebruikname van standaarden OSLO als hefboom voor het interbestuurlijk gegevensverkeer In het Vlaams Regeerakkoord wordt opgeroepen om de werking van het lokale bestuursniveau kwalitatief te verbeteren. De lokale besturen zijn sterk vragende partij voor meer samenwerking en vooral meer concrete ondersteuning op e-government gebied vanuit de Vlaamse overheid. In de Beleidsnota 2009 2014 (bestuurszaken) wordt terecht verwezen naar interoperabiliteit als een essentiële randvoorwaarde voor een toekomst vaste ontwikkeling van diensten. 17
Daarom investeert het OSLO consortium in 2014 in een studie m.b.t. een toekomstgerichte en open architectuur voor een betere dienstverlening. Daarbij wordt ingezet op de definitie van een architectuurschema voor lokale overheden die toelaat om de kerninformatiestromen te beheren (een zogenaamde master-data-management infrastructuur). Door de verschillende lokale architectuurcomponenten te benoemen en componenten van centrale overheden te inventariseren, scheppen we kansen voor het hergebruik van deze componenten in nieuwe projecten. 18 Meer informatie: Start met OSLO: http://purl.org/oslo http://www.v-ict-or.be/kenniscentrum/oslo
19 Informatieveiligheid De verplichting om een informatieveiligheidsconsulent en plan te hebben en een beleid rond privacy en machtigingen in te voeren zijn basisvereisten voor een behoorlijk bestuur. Bovendien zijn de regels gebaseerd op internationale standaarden uit het bedrijfsleven. V-ICT-OR zet in 2014 verder zijn schouders onder de professionalisering van informatieveiligheid die de besturen vooruit zal helpen met proces-, project- en informatiemanagement. In deze digitale tijden is een goed beleid rond privacy, machtigingen en informatieveiligheid een basisvereiste van behoorlijk bestuur. Informatieveiligheid is bovendien een wettelijke en decretale verplichting binnen OCMW en Lokale Besturen (zie privacywetgeving, de wet rond het rijksregister, KSZ en in het gemeentedecreet bij de interne controle). De bijna 200 controlepunten uit de ISO-norm werden door de betrokken instanties (CBPL, VTC en KSZ) samengebracht in 1 document: Richtsnoeren met betrekking tot de informatiebeveiliging van persoonsgegevens. Dit is een excellente aanzet voor uw informatiebeveiliging en zorgt ervoor dat u compliant bent of weet waar de verbeterpunten zijn. Naast datastandaardisatie vanuit het project OSLO zet V-ICT-OR in 2014 volledig in op informatieveiligheid. Lokale besturen hebben nog een hele weg af te leggen binnen het domein van de informatieveiligheid, vandaar dat we de besturen, de managers en hun veiligheidsconsulenten maximaal willen ondersteunen met 4 nieuwe leerbronnen: Opleiding voor managers en mandatarissen Opleiding voor informatieveiligheidsverantwoordelijken en consulenten Begeleiding op maat van lokale besturen bij de uitvoering van een (externe) informatieveiligheidsaudit Bovendien werd onze tool voor informatieveiligheid (maturiteitsmeting) binnen lokale besturen zodanig vereenvoudigd dat een bestuur ofwel zelf aan de slag kan, ofwel zich beperkt kan laten begeleiden om de richtsnoeren te meten. Meer info: security.v-ict-or.be
20 Gedeelde catalogus voor publieke dienstverlening Wat als je constant zou kunnen beschikken over de meest recente en accurate basisinformatie van verschillende overheden, los van niveau, locatie, zonder daarvoor naar tientallen websites te moeten surfen? Openingsuren, producten, locaties, allemaal centraal beschikbaar als open data, vrij te opnieuw gebruiken en bijgehouden door de verantwoordelijke organisatie zelf. Wijziging van een sluitingsdag bv. moet je maar één keer aanpassen, en niet meer proberen reconstrueren waar deze informatie nog allemaal moet aangepast worden... Dit realiseren is de ambitie van het VIP project gedeelde catalogus voor publieke dienstverlening. Dit project werd ingediend door Stad Gent, VDAB, V-ICT-OR in kader van de VIP projecten van CORVE, en is een praktische implementatie van OSLO (Open Standaarden voor Lokale Overheden). Binnen dit project is er een hechte samenwerking met De afdeling Monitoringsystemen en Crisiscoördinatie (Vlaamse Overheid, bestuurszaken) en het Agentschap voor Binnenlands Bestuur. Hierbij is een sterke synergie met het (Linked) Open Data project dat wordt uitgevoerd in opdracht van het departement Economie, Wetenschap & Innovatie (EWI) van de Vlaamse Overheid en de onderzoeksgroepen MMLab en MICT van iminds. Doelstelling is: een open data ecosysteem opzetten rond contactinformatie en dienstverlening, zodat er vlot toepassingen kunnen gebouwd worden voor gebruik door burgers en ambtenaren om snel doorheen het up to date aanbod van verschillende bestuursorganisaties te kunnen zoeken. verschillende overheden toelaten om op eenvoudige manier hun bestaande info te aligneren op het ecosysteem en data uit te wisselen een terugkoppelingskanaal inbouwen om de kwaliteit van de gegevens te maximaliseren inzetten op de beschikbaarheid van Open Data m.b.t. contactinformatie en dienstverlening optimale gegevensdeling dankzij Open Standaarden #OSLO
21 IPDC - Interbestuurlijke Producten- en Dienstencatalogus De Interbestuurlijke Producten- en Dienstencatalogus, of kortweg de productencatalogus inventariseert en beschrijft producten en diensten die Vlaamse, federale, lokale en provinciale overheden aanbieden. De productencatalogus biedt kant-en-klare informatie over hun dienst verlening. (vb. studietoelagen, bodemattest, reispaspoort ). Deze informatie kan lokaal gebruikt worden in allerlei toepassingen zoals websites, informatiezuilen, enz. V-ICT-OR vzw ligt mee aan de basis van dit project samen met de Vlaamse overheid (CORVE en Vlaamse Infolijn) en VVSG. Dankzij de samenwerking met een consortium (Stad Antwerpen, CEVI nv, CIPAL dv, Kortom vzw; VERA, VVP en VVSG) kon dit project slagen. De productencatalogus is geborgen bij CORVE (de Coördinatiecel Vlaams e-government ). Meer informatie www.v-ict-or.be/kenniscentrum/projectfiches/ipdc www.corve.be/projecten/lokaal/ipdc/index.php http://productencatalogus.vlaanderen.be/
22 Common Citizen Service Platform - CCSP Het project Common Citizen Service Platform (#CCSP) zit in een stroomversnelling. Dit project, waar dienstenleveranciers zich engageren om CRM toepassingen op eenzelfde technische fundering te bouwen, waardoor oplossingen onderling uitwisselbaar zijn tussen besturen, krijgt concreet vorm! In het voorjaar van 2013 slaagde de CCSP-projectwerkgroep erin om een gemeenschappelijke fundering voor CCSP te betonneren. Op dit moment is de doos, klaar voor installatie! Leveranciers stellen hun eerste Open Source applicaties ter beschikking, die onderling uitwisselbaar zijn. (Download de oplossing https://ccsp.codeplex.com) Gemeenschappelijke fundering De stap om écht samen te werken is een gemeenschappelijke fundering die toe moet laten dat applicaties onderling uitwisselbaar zijn. De Vlaams ICT Organisatie werkte samen met Microsoft, integratoren en een 20-tal besturen, essentiële generische bouwstenen uit, die een meer doorgedreven samenwerking mogelijk moeten maken. Zo kan men de belangrijke valkuilen vermijden, opgedane ervaring delen en elkaars gebouwde ontwikkelingen bestuderen om sneller vooruit te kunnen gaan. Hiervoor komen de betrokken gemeenten maandelijks samen. Op het overleg begin 2013, waar de gemeenschappelijke fundering werd gebetonneerd, werd een witboek voorgesteld dat vastlegt hoe men de applicaties moet opbouwen en maakte men afspraken voor het beheren van de generische bouwstenen. De community brengt ook de noden en behoeften van de betrokken gemeenten in kaart en zoekt naar gemeenschappelijke oplossingen. http://www.v-ict-or.be/nieuws/ccsp
23 Citadel on The Move Dat project wil het gemakkelijker maken om open data te gebruiken voor het bouwen van innovatieve mobiele applicaties. Open data is een term die duidt op vrij beschikbare informatie. Op dit moment zijn de vaak nog schaarse open data moeilijk toegankelijk en bruikbaar voor ICT-ontwikkelaars, laat staan dat burgers er zelf vlot mee aan de slag kunnen. Citadel on the Move wil dat op twee manieren verhelpen. Ten eerste door standaarden af te spreken die het mogelijk maken voor gemeenten om vlot hun data te ontsluiten in bruikbare, uitwisselbare formaten. Ten tweede door een gebruiksvriendelijk sjabloon te ontwikkelen waardoor burgers zelf mobiele applicaties kunnen bouwen die in heel Europa gebruikt en gedeeld kunnen worden. Gemeenten staan als overheidsniveau het dichtst bij burgers en ondernemingen en staan in voor heel wat dienstverlening. Ondanks talrijke beleidsdocumenten en handboeken over e-government op lokaal niveau en smart cities, krijgen die concepten echter al te vaak geen of onvoldoende uitvoering in de realiteit van elke dag. De kleinere gemeenten vinden het vaak moeilijk om innovatieve ICT-projecten uit te voeren om echt slimmer te gaan werken. In december 2010 werd in Gent het ondertussen in Europa breed gedragen Citadel Statement gelanceerd. Het wordt gesteund door 64 organisaties die meer dan tweehonderd steden over vijf continenten vertegenwoordigen. Een van de principes was dat shared services kunnen voorkomen dat elke gemeente afzonderlijk moet investeren in nieuwe toepassingen. Het is veel efficiënter een toepassing één keer te ontwikkelen en vervolgens open te delen met alle overheden.
In die geest zal Citadel on the Move belangrijke organisaties van gemeenten samenbrengen met Europese living lab -deskundigen, technologische experts en KMO s. Manchester, Issy-les-Moulineaux, Athene en Gent zijn de vier pilootsteden in het project. Tegenwoordig zijn smartphones wijdverspreid in Europa en dat is een opportuniteit om het probleem van digitale uitsluiting aan te pakken. Het aantal bezitters van gsm s is aanzienlijk groter dan mensen met een computer. De bijna alomtegenwoordige mobiele toegang voorziet Europese burgers via hun mobieltje van snelle draadloze toegang tot het internet. En dat maakt het mogelijk om toegang te hebben tot eender welke dienstverlening waar dan ook. Tegelijk laten sociale media en de open databeweging toe om het enorme innovatiepotentieel van burgers te benutten. Zo kunnen zij zelf de vormen van lokale dienstverlening ontwerpen en ontwikkelen die ze nuttig en nodig achten. Breed toepasbaar 24 Citadel on the Move maakt een reeks mobiele applicaties die de data vlot toegankelijk maken die gemeenten aan inwoners of toeristen willen bezorgen. Het kan volstaan om een enkele applicatie te installeren om in eender welke gemeente in Europa gelijkaardige data te kunnen consulteren, bijvoorbeeld toeristische informatie, tabellen van openbaar vervoer, trajecten van fietspaden, of parkeerplaatsen. Dat soort toepassingen bestaat al in enkele steden en met Citadel on the Move komt die technologie binnen handbereik van elke gemeente in Europa.
25 4. Thematische netwerken AlterGeo AlterGeo is het kennisplatform voor GIS-ambtenaren van lokale besturen. In het platform bouwen we regionale kenniskringen uit en bieden we een online community aan. Daardoor kunnen GIS-ambtenaren makkelijk kennis delen en op een interactieve manier met collega s communiceren. GIS is echter meer dan dat. Het is een informatiesysteem dat geïntegreerd moet bekeken worden om in het geheel van informatiemanagement op overheidsniveau als gegevensbron gebruikt te worden. De geografische component heeft een meerwaarde ten opzichte van het vandaag eerder cijfer- en datagericht denken. Deze bijkomende dimensie zal gegevensbronnen kunnen inzetten als beleidsinformatie om er effectief beleid mee te voeren. Binnen lokale besturen wordt GIS dus steeds strategischer. GIS is een belangrijk hulpmiddel om de efficiëntie en effectiviteit van de werking van de gemeente te verhogen. De lokale GIS-ambtenaar is de belichaming van de dynamiek die GIS kan geven aan een lokaal bestuur. V-ICT-OR wil dit actief ondersteunen en biedt de GISambtenaren een echte community. Daarin kunnen stakeholders ervaringen uitwisselen, kennis en 'good practices' delen, data(modellen) bespreken ed. Dit zowel online als op een regionaal overleg. Op dit moment zijn 7 regionale Intergemeentelijke GIS kenniskringen actief: Leiedal, Regio Mid-West, Regio Brugge-Oostende, Regio Westhoek, Regio Interwaas, Regio IGEMO, Regio IOK.
26 Naast een kennisdag GIS organiseert V-ICT-OR ook op regelmatige basis een GeoSprint, dit is een dag waar de hoofdpartners GIS een hands-on workshop geven. Platform Informatieveiligheid security.v-ict-or.be is het kennisplatform voor iedereen die op de hoogte wenst te blijven van ontwikkelingen binnen het domein van informatieveiligheid en privacy. Via het platform kan iedereen makkelijk kennis delen, vragen stellen en op een interactieve manier met collega s communiceren. Apps for Europe Apps for Europe Turning Data into Business is een thematisch netwerk dat competities rondom open data organiseert, winnaars stimuleert om eigen ondernemingen te starten en daarmee zoveel mogelijk sociaaleconomische impact tracht te genereren. Het project draagt bij aan het open data beleid van de Europese Commissie en stimuleert het hergebruik van overheidsinformatie en wetenschappelijke en culturele bronnen. De afgelopen 3 jaar is er veel bereikt in de Europese open data scene. Veel publieke instellingen en organisaties hebben hun data vrijgegeven en veel ontwikkelaars zijn hier met ondersteuning van lokale en nationale open data competities mee aan de slag gegaan. Het veld is echter vanuit het perspectief van ontwikkelaars, data-eigenaren en de markt nog erg gefragmenteerd. Hierdoor is de kwaliteit van de apps vaak nog laag, wordt het wiel vaak opnieuw uitgevonden, is de afzetmarkt klein en wordt er nog te weinig economische impact bereikt. De waarde van publieke sector informatie wordt geschat op jaarlijks meer dan 140 miljard euro (Vicky Report, 2011).In Apps for Europe bundelen 19 partners uit 10 Europese landen hun kennis, expertise en netwerken op het gebied van het openstellen van data, het organiseren van competities en het stimuleren van ondernemerschap. In de periode 2013-2015 bouwen de partners verder aan 20 lokale en nationale open data competities door deelnemers te stimuleren om hun apps in levensvatbare ondernemingen te transformeren. Hiervoor zullen er onder andere twee pan-europese open data competities en een Business Lounge georganiseerd worden.
27 Apps for Europe wil het volgende bereiken: Het verhogen van het aantal apps dat tijdens opendatacompetities uitgroeit naar startende ondernemingen; Het verbeteren van de zakelijke kennis, vaardigheden en relevante netwerken van app-ontwikkelaars; Het verbinden van de open data community aan lokale en EU-brede venture capitalists, sociale investeerders, non-profitorganisaties, start-up-programma's en andere potentiële investeerders en supporters; Het stimuleren van de interne Europese markt voor een open overheid, wetenschap en cultuursector, en apps door het organiseren van pan-europese open data competities; Het verzamelen en verspreiden van kennis die essentieel is voor het organiseren van succesvolle open data competities; Het ondersteunen van het open data beleid van de Europese Commissie en haar inspanningen om het hergebruik van overheidsinformatie te stimuleren op de Europese interne markt.
28 5. V-ICT-OR en partners Hoofdpartners