Riedsútstel Ried : Agindapunt : Status : Opiniërend/Besluitvormend Program : Programma 6 - Ontwikkeling Eardere behandeling : Portefúljehâlder : Klaas Antuma Amtner : Marije Streefkerk Taheakke : Bijlage 1 Invoeringsstrategieën Underwerp Ambitie Omgevingswet van gemeente Achtkarspelen, invoeringsstrategie bepalen. Foech ried/kolleezje: De Omgevingswet biedt ruimte voor een andere manier van werken maar verplicht dit niet. Dit voorstel gaat over de invoeringsstrategie rondom de Omgevingswet. Met welke ambitie wil de gemeenteraad dat gewerkt gaat worden bij de implementatie van de Omgevingswet. Dit is van belang om als startpunt vast te stellen. Het kleurt en geeft richting aan de vervolgstappen zoals het opstellen van de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan. Dit voorstel gaat niet over inhoudelijke beleidskeuzes, maar over de manier waarop we die keuzes gaan maken. Inhoudelijke beleidskeuzes worden gemaakt bij de vaststelling van de Omgevingsvisie en in het Omgevingsplan. Wy stelle jo foar te besluten om: 1. Te kiezen voor de onderscheidende strategie bij de implementatie van de Omgevingswet. 2. De ambitie uit te spreken de komende jaren van de onderscheidende strategie door te ontwikkelen naar de vernieuwende strategie. Ynlieding De Omgevingswet vervangt het huidige systeem van omgevingsrecht. Het is de bedoeling dat de wet in 2019 in werking treedt. In de Omgevingswet gaan tientallen wetten en honderden algemene maatregelen van bestuur en ministeriële regelingen op, die gaan over de fysieke leefomgeving. Fysieke leefomgeving De Omgevingswet gaat niet alleen over ruimtelijke ordening. Onder de fysieke leefomgeving verstaat de wet in ieder geval bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschappen, natuur en cultureel erfgoed. Maatschappelijke doelen (artikel 1.3 Omgevingswet) De Omgevingswet is, met het oog op duurzame ontwikkeling, gericht op het in onderlinge samenhang: a. bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit, en b. doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke functies. Wat hebben we tot nu toe gedaan In 2015 is een Plan van aanpak Implementatie Omgevingswet opgesteld. Hierover bent u op 11 juni 2015 geïnformeerd. Vervolgens is een projectorganisatie opgezet, met ambtelijke
Side : 2 werkgroepen die aan de slag gaan met de actiepunten uit het plan van aanpak. Ook is een raadswerkgroep Omgevingswet ingesteld. De raadswerkgroep komt een aantal keer per jaar bij elkaar en wordt geïnformeerd over zaken rondom de Omgevingswet en wordt betrokken bij de invoering van de Omgevingswet. De afgelopen periode is aandacht besteed aan kennisvergaring en het bestaande gemeentelijke beleid, op het gebied van de fysieke leefomgeving, is geïnventariseerd. Op 22 september 2016 was in de raadszaal een bijeenkomst over de nieuwe Omgevingswet voor onder andere inwoners, raadsleden, plaatselijk belang-, handels- en ondernemersverenigingen, zorgorganisaties en milieu- en natuurorganisaties. Vertrouwen en vrijheid De Omgevingswet nodigt overheden uit om integraler te gaan werken en om ruimte te geven aan initiatieven uit de samenleving via uitnodigingsplanologie en meer participatie. Twee centrale thema s in de Omgevingswet zijn vertrouwen en vrijheid. Gemeenten krijgen meer ruimte voor lokaal maatwerk en meer vrijheden. De gemeente kan ook meer vrijheden geven aan haar inwoners en initiatiefnemers (van gezaghebbend toetsen naar dienstverlenend stimuleren). Hoe gaat de gemeente Achtkarspelen om met deze nieuwe vrijheden? Past de Omgevingswet bij de huidige visie van de gemeente op haar rol, taken en positie in de samenleving en de omgang met inwoners en ondernemers? Of is het wenselijk die visie bij te stellen? Wil de gemeente maximaal gebruik maken van de mogelijkheden en ruimte die de nieuwe wet biedt? Met andere woorden: Welke ambitie heeft de gemeente Achtkarspelen met de Omgevingswet? Voor dit advies is gebruikt gemaakt van de invoeringsstrategieën die zijn opgesteld door de VNG. Hieronder worden de invoeringsstrategieën opgesomd en kort toegelicht. Meer informatie over de strategieën vindt u in bijlage 1. Invoeringsstrategieën Consoliderende strategie Calculerende strategie Onderscheidende strategie Vernieuwende strategie Doen wat moet. De gemeente kiest er voor om in eerste instantie alleen de wettelijk noodzakelijke wijzigingen door te voeren bij de implementatie van de Omgevingswet. Doen wat efficiënt is. De gemeente kiest er voor alleen veranderingen door te voeren daar waar dit, gericht op de eigen organisatie, aanwijsbaar voordeel oplevert en waar verandering wordt nagestreefd. Op onderdelen het verschil maken. De gemeente kiest voor maatwerk om lokaal en samen met de mienskip 1 op onderdelen het verschil te maken. Alles moet anders, dit is de kans. De gemeente kiest er voor de Omgevingswet in te zetten om een forse vernieuwingsslag door te voeren. Voorgesteld wordt te kiezen voor de onderscheidende strategie bij de implementatie van de Omgevingswet. Onder het kopje argumenten wordt dit toegelicht. 1 In dit advies wordt een aantal keer het woord mienskip gebruikt. Wij bedoelen dan hiermee de inwoners, de ondernemers en de maatschappelijk organisaties zoals Plaatselijk Belang, handelsverenigingen en organisaties (ook zorg) op gebied van fysieke leefomgeving (werkzaam) in de gemeente Achtkarspelen.
Side : 3 Te berikken effekt Duidelijkheid over de gemeentelijke ambitie, de gekozen invoeringsstrategie, ten aanzien van de implementatie van de Omgevingswet. Arguminten beslispunt 1 Te kiezen voor de onderscheidende strategie bij de implementatie van de Omgevingswet. 1.1 De onderscheidende strategie sluit aan op de uitkomsten van de bijeenkomst op 22 september 2016. Zo n 60 mensen gingen in op onze uitnodiging om mee te praten over de Omgevingswet en waren aanwezig bij de bijeenkomst op 22 september 2016. De bijeenkomst was de start voor het bepalen van de ambitie van de gemeente met de Omgevingswet. De gemeente wil dat de ambitie aansluit bij de behoeften en vragen uit de mienskip. De presentatie en een terugblik op de bijeenkomst (zie nieuwsbrief 16-11-2016) kunt u inzien via www.achtkarspelen.nl/omgevingswet. Uitkomsten bijeenkomst 22 september 2016 Meer bottom up werken. Samen over zaken beslissen (kanttekening gelijke kansen). De huidige tijd vraagt om meer flexibiliteit, ook als dat onzekerheden met zich meebrengt. Er mag niet getornd worden aan een gezonde en veilige leefomgeving. Per gebied kijken naar de benodigde kaders. Daarbinnen meer ruimte voor initiatieven en invulling. Inwoners van Achtkarspelen kunnen meer verantwoordelijkheid nemen en krijgen voor de kwaliteit van hun woon- werk- en leefomgeving. Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de fysieke leefomgeving. Omslag gaat in stapjes, niet alles gaat even snel. Een initiatiefnemer is verantwoordelijk voor het voeren van de dialoog met de omgeving van zijn plan. De gemeenteraad neemt uiteindelijk een besluit of er sprake is van een legitiem/aanvaardbaar plan. De gemeente moet meer loslaten, en als partner samen met partijen werken aan plannen en/of initiatieven voor de leefomgeving. Aanwezigen vonden de bijeenkomst interessant en/of waardevol.
Side : 4 1.2 De onderscheidende strategie past op dit moment het beste bij Achtkarspelen. Mienskip Is de mienskip van Achtkarspelen toe aan de forse vernieuwingsslag en alles moet anders? Kijkend naar de uitkomst van de bijeenkomst op 22 september 2016 en de ervaringen in de gemeente zijn wij van mening dat de veranderingen in de maatschappij ook zeker in Achtkarspelen spelen. Toch denken wij dat het passend is om vanuit de huidige situatie samen met de mienskip door te ontwikkelen naar de nieuwe situatie (zie onder argument 2.1) en op dit moment te kiezen voor de onderscheidende strategie. Bestuurlijk De onderscheidende strategie sluit, meer dan de consoliderende en calculerende strategie, aan op de bestuurlijke wensen in Achtkarspelen. Bijvoorbeeld de achterliggende gedachte van de motie Meer service, minder regels en het Rjocht van Sprekken en het Programma burgerparticipatie. Daarnaast is de raad zelf ook bezig met zijn toekomst in de raadswerkgroep Raad van de Toekomst. Gemeentelijke organisatie De onderscheidende strategie sluit aan bij de missie, visie en kernwaarden van de organisatie. We streven naar een moderne netwerkorganisatie binnen een continue veranderende omgeving op basis van politiek opdrachtgever- en opdrachtnemerschap. We werken op basis van vertrouwen, waarbij verantwoordelijkheid laag in de organisatie ligt en we spreken elkaar aan. We nemen de tijd om ons te ontwikkelen. De professional staat centraal en werkt vraaggericht. 1.3 De eerste stappen in deze richting zijn gezet. De vier invoeringsstrategieën kun je zien als een optelsom. De gemeente zal sowieso moeten voldoen aan de Omgevingswet (doen wat moet, consoliderende strategie). Daar waar de Omgevingswet, intern gericht, voordeel voor de gemeente oplevert en efficiënter werkt zullen wij dat niet nalaten (doen wat efficiënt is, calculerende strategie). De onderscheidende strategie gaat nog een stap verder; extern gericht en lokaal op onderdelen het verschil maken. Veranderen gaat niet van de een op de andere dag. Dat geldt zowel voor de gemeente (bestuur en organisatie) als de mienskip. We zullen moeten oefenen en wennen. Door te kiezen voor de onderscheidende strategie kan dit stap voor stap en daar waar initiatieven zich voordoen. De eerste stappen zijn voorzichtig gezet, omdat ze zich aandienden en de verandering/behoefte werd gevoeld en gewenst. Hieronder een aantal voorbeelden. Voorbeelden passend bij onderscheidende strategie Dialoog Een initiatiefnemer is verantwoordelijk voor het, in vroegtijdig stadium, bespreken van zijn plan met de omgeving. Bij een nieuw verzoek wordt een initiatiefnemer hierop gewezen en de uitkomst van de dialoog wordt meegenomen bij de besluitvorming. Burgerinitiatieven De mienskip wacht niet af maar pakt zaken zelf op. Zoals bijvoorbeeld bij het generatiehuis in Gerkesklooster- Stroobos, Harkema energieneutraal, de dierenweide
Side : 5 Buitenpost, groenonderhoud door buurtvereniging de Spikant in Buitepost en het initiatief voor de speeltuin bij Acht oan de Diken in Buitenpost. Daar waar nodig wordt met de gemeente samengewerkt. Zoektocht nieuwe manier van (samen)werken Ook de mienskip is op zoek naar een nieuwe manier van samenwerken. Naar aanleiding van de bijeenkomst op 22 september 2016 heeft ondernemersverenging Gerkersklooster-Stroobos de gemeente uitgenodigd voor de jaarvergadering in november 2016 om hierover in gesprek te gaan. Arguminten beslispunt 2 De komende jaren van de onderscheidende strategie door te ontwikkelen naar de vernieuwende strategie. 2.1 Hiermee speelt de gemeente in op de veranderingen in de maatschappij. De Omgevingswet is een reactie op, of logisch gevolg van, de veranderende samenleving. Dit speelt gemeente/overheid breed. In de maatschappij is een transitie gaande. Burgers en ondernemers hebben steeds meer kennis en organisatievermogen en willen rechtstreekse invloed op het besluitvormingsproces binnen de gemeente. Dus niet uitsluitend één keer in de vier jaar bij het kiezen van raadsleden. En ook niet meer via een inspraakavond, maar veel meer als gelijkwaardige (samenwerkings-) partners in het proces. De rol van de overheid kan in een dergelijke situatie niet uitsluitend dicterend, sturend of toetsend zijn. Inwoners- en marktinitiatieven vragen om vertrouwen en ruimte om te experimenteren en te groeien. De overheid zal hiervoor - soms bewust - even op afstand moeten blijven en pas een rol moeten pakken als het initiatief hier zelf om vraagt. Per initiatief zal deze rol van de overheid verschillen. Van burgerparticipatie, naar regie op maatschappelijk proces tot overheidsparticipatie in een maatschappelijk initiatief. De vernieuwende strategie sluit aan bij deze veranderingen. Binnen de gemeente Achtkarspelen lopen meer trajecten rondom deze veranderingen. Het gaat dan in ieder geval om het Programma burgerparticipatie en de Raad van de toekomst. Door aan te sluiten bij de al lopende en toekomstige trajecten op dit gebied gaat de gemeente mee in de veranderingen in de maatschappij en de achterliggende gedachte van de Omgevingswet. We willen ons van de onderscheidende strategie doorontwikkelen naar de vernieuwende strategie. Het tempo waarin we doorontwikkelen wordt bepaald in het programma Burgerparticipatie. Gearfetting Met welke ambitie gaat gewerkt worden bij de implementatie van de Omgevingswet? Het bepalen van de ambitie is van belang om als startpunt vast te stellen. Het kleurt en geeft richting aan de vervolgstappen zoals het opstellen van de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan. De gemeente zal sowieso moeten voldoen aan de Omgevingswet (doen wat moet, consoliderende strategie). Daar waar de Omgevingswet, intern gericht, voordeel voor de gemeente oplevert en efficiënter werkt zullen wij dat niet nalaten (doen wat efficiënt is, calculerende strategie). De meest vergaande strategie is de vernieuwende strategie. Bij de vernieuwende strategie wordt de
Side : 6 Omgevingswet gezien als de kans om alles anders te gaan doen. Dit is op dit moment een stap te ver. Veranderen gaat niet van de een op de andere dag. Dat geldt zowel voor de gemeente (bestuur en organisatie) als de mienskip. We zullen moeten oefenen en wennen. Door te kiezen voor de onderscheidende strategie kan dit stap voor stap en daar waar initiatieven zich voordoen. De eerst volgende stap in het kader van de implementatie van de Omgevingswet is het opstellen van de Omgevingsvisie. Als u raad conform dit voorstel besluit dan zal het proces rondom het opstellen van de Omgevingsvisie moeten passen bij de ambitie van de onderscheidende strategie. Kanttekenings De Omgevingswet sluit aan op de veranderingen in de maatschappij. Als gemeente kun je zelf bepalen hoe ver je daar in mee gaat. De invoering van de Omgevingswet is ontwikkelgericht. Wat dit allemaal precies gaat betekenen weten we nog niet. Gaandeweg gaan we dat ontdekken. Dat geldt zowel voor de gemeente (bestuur en organisatie) als de mienskip. We zullen moeten oefenen en wennen. Vallen en opstaan hoort bij zo n proces. Finânsjes Voor het opstellen van de Omgevingsvisie is een bedrag opgenomen in de begroting. De volledige invoering van de Omgevingswet betreft natuurlijk meer dan het opstellen van een Omgevingsvisie. De Omgevingswet zal naar verwachting in 2019 in werking treden. Het uitgangspunt is op tijd te starten en de werkzaamheden over de komende jaren te verspreiden (zowel qua financiën als capaciteit). De nieuwe ontwikkelingen die op ons afkomen, zullen we stap voor stap oppakken en daar waar mogelijk sluiten we aan bij andere trajecten. Boargerpartisipaasje De mienskip wordt betrokken bij de implementatie van de Omgevingswet. De bijeenkomst op 22 september is hier een voorbeeld van. Ook bij het opstellen van de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan wordt de mienskip betrokken. Kommunikaasje Via www.achtkarspelen.nl/omgevingswet, social media en infopagina. Iedereen kan zich aanmelden voor de nieuwsbrief Omgevingswet. Rechtstreekse benadering bij specifieke plannen/projecten. Ferfolchtrajekt Het Plan van aanpak Implementatie Omgevingswet wordt verder uitgevoerd. Hieronder een globale tijdlijn/planning.
Side : 7 De eerst volgende stap is het opstellen van de Omgevingsvisie. Het besluit over de invoeringsstrategie bepaalt hoe dit traject er uit zal zien. Buitenpost, verzenddatum het college van burgemeester en wethouders van Achtkarspelen, secretaris, mr. drs. E.H.C. van der Laan burgemeester, G. Gerbrandy
Riedsbeslút De raad van de gemeente Achtkarspelen; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. DATUM 2017 punt nr.: @; overwegende dat: de Eerste en Tweede kamer hebben ingestemd met de Omgevingswet; de Omgevingswet (waarschijnlijk) in 2019 in werking treedt; de Omgevingswet ruimte biedt voor een ander manier van werken; het kiezen van een invoeringsstrategie duidelijkheid geeft over de gemeentelijke ambitie bij de implementatie van de Omgevingswet; de gekozen invoeringsstrategie kleur en richting geeft aan de vervolgstappen bij de implementatie van de Omgevingswet; de onderscheidende invoeringsstrategie nauw aansluit bij de uitkomsten van de bijeenkomst over de nieuwe Omgevingswet op 22 september 2016; de onderscheidende invoeringsstrategie het beste aansluit bij de gemeentelijke ambities; voor het doorontwikkelen naar de vernieuwende strategie aangesloten kan worden bij lopende en toekomstige trajecten rondom de veranderingen in de maatschappij; hiermee ingespeeld wordt op de veranderingen in de maatschappij. Beslút: 1. Te kiezen voor de onderscheidende strategie bij de implementatie van de Omgevingswet. 2. De ambitie uit te spreken de komende jaren van de onderscheidende strategie door te ontwikkelen naar de vernieuwende strategie. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Achtkarspelen van 16 maart 2017. De griffier, De voorzitter, mw. J. van Hoppe MPM G. Gerbrandy