Op weg naar de Omgevingswet

Transcriptie

1 Op weg naar de Omgevingswet Niet zomaar een nieuwe wet, maar een volledige stelselherziening: Nog meer impact dan de decentralisaties in het sociale domein (30% van raadsleden in Nederland volgens enquête VNG) De grootste wetgevingsoperatie sinds de vernieuwing van de Grondwet in 1848 (minister Melanie Schultz) De vierde decentralisatie, nu in het fysieke domein (prof. dr. Frans Tonnaer) ACHTERGRONDEN EN DOELEN VAN DE OMGEVINGSWET De Omgevingswet gaat over de fysieke leefomgeving, oftewel de ruimte waarin we wonen, werken en recreëren. Volgens de wettekst gaat het om: Het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en goede omgevingskwaliteit ter vervulling van maatschappelijke functies en het doelmatig beheren en in stand houden, gebruiken en ontwikkelen van de leefomgeving ter vervulling maatschappelijke behoeften De fysieke leefomgeving is niet alleen een feestje van de afdeling Ruimte, maar gaat naast ruimtelijke ordening over gezondheid, veiligheid, duurzaamheid, economie, cultureel erfgoed, sociaalmaatschappelijke leefbaarheid, het klimaat, toerisme etc.. De Omgevingswet bevat een behoorlijk aantal veranderingen (voor wat betreft regels, instrumenten, werkprocessen e.d.) maar beoogt bovenal een paradigmawisseling te stimuleren. De wet volgt daarbij de trend in de maatschappij van een veranderende overheid, waarbij centrale thema s zijn: Ruimte voor ontwikkeling Kwaliteit staat centraal (initiatieven niet tegenhouden omdat één vinkje ontbreekt) Integraal denken en werken (samenhangende benadering) Geven van vrijheid en vertrouwen Ruimte voor lokaal maatwerk en bestuurlijke afwegingsruimte Minder regels (loslaten, dereguleren) Samenwerken (intern, extern met buurgemeenten, provincie, waterschap, Veiligheidsregio, Omgevingsdienst, GGD etc. en extern met de samenleving) De wetgever beoogt een omslag van traditioneel denken naar Omgevingswet-denken. Hendrik Ido Ambacht Factsheet Omgevingswet 1

2 Om deze andere mindset tot een succes te maken, moeten alle partijen meedoen: rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen, omgevingsdiensten, veiligheidsregio s, marktpartijen, ontwikkelaars, inwoners, rechters, adviesbureaus etc.. INHOUD VAN DE OMGEVINGSWET De Omgevingswet kent zes kerninstrumenten: Omgevingsvisie Omgevingsprogramma's Algemene regels Omgevingsplan (gemeente), Omgevingsverordening (provincie) en waterschapsverordening Omgevingsvergunning Projectbesluit De gemeentelijke kerninstrumenten De beleidscyclus en de kerninstrumenten Gemeente Renswoude Factsheet Omgevingswet 2

3 Omgevingsvisie: Eén visie voor de gehele gemeente Samenhangend strategisch beleid voor fysieke leefomgeving Hoofdlijnen voorgenomen ontwikkeling, gebruik, beheer, bescherming grondgebied, kwaliteit leefomgeving Méér dan een structuurvisie! Vaststelling door gemeenteraad Omgevingsplan: Veel bredere reikwijdte dan het bestemmingsplan Product van integrale samenwerking Duidelijk en goed raadpleegbaar plan is een uitdaging Optioneel: van middeldenken naar doeldenken (kwaliteit centraal) Optioneel: verschuiving van verantwoordelijkheden (vertrouwen) Optioneel: verschuiving van normstelling naar toetsing en handhaving Omgevingswet stimuleert globalere en flexibelere regeling en biedt daarvoor mogelijkheden (o.a. integratie toetsingskaders met mogelijkheid van mengpaneel waarmee integrale kwaliteitsafweging kan worden gemaakt, veel minder stringent uitvoerbaarheid aantonen, uitstel onderzoekslasten, meldingsplicht, werken met globale normen geconcretiseerd door buitenplanse beleidsregels, uitstel verplicht kostenverhaal, gelijkwaardigheidsbepalingen, maatwerkregels, omgevingswaarden) Vaststelling door gemeenteraad; via delegatie is wijziging, uitwerking en concretisering mogelijk door B&W In het Omgevingsplan kan een groot aantal gemeentelijke verordeningen en regels met betrekking tot de fysieke leefomgeving worden ogenomen. In onderstaand schema is een opsomming opgenomen. Voorbeelden van gemeentelijke regelingen die geïntegreerd kunnen worden in het omgevingsplan Gemeente Renswoude Factsheet Omgevingswet 3

4 Omgevingsprogramma: Uitwerking van beleid voor de fysieke leefomgeving Uitvoeringsgericht: concrete maatregelen om aan omgevingswaarden uit omgevingsplan te voldoen of andere doelstellingen voor fysieke leefomgeving te bereiken ( uitvoeringsparagraaf omgevingsvisie ) Onderscheid tussen verplichte programma s, onverplichte programma s in vorm van programmatische aanpak (vergelijk op rijksniveau de programmatische aanpak stikstof) en overige onverplichte programma s Vaststelling door B&W Omgevingsvergunning: Omvat nog meer activiteiten dan nu al onder de Wabo Meer activiteiten vallen onder algemene regels (vergunningplicht eerder uitzondering dan regel) Andere plaats in stelsel: meer vergunningvrij of via melding, veranderend toetsingskader bij omgevingsplan volgens het Omgevingswetdenken, gemeente kan zelf vergunningplicht creëren via omgevingsplan IMPLEMENTEREN VAN DE OMGEVINGSWET Elke gemeente is vrij om te bepalen op welke wijze de Omgevingswet geïmplementeerd wordt. Elke gemeente is wel gebonden aan de kerninstrumenten. Middels in de Invoeringswet wordt bepaald op welk moment die kerninstrumenten operationeel dienen te zijn. In een implementatietraject is een aantal stappen van belang: Wat voor een type gemeente willen wij zijn kijkend naar de Omgevingswet? Waar staan wij nu? Op welke wijze gaan wij de eventuele verschillen tussen wens en werkelijkheid overbruggen? Ambities/ koers bepalen Wat voor gemeente willen we zijn? (identiteit) Welke belangen willen we als gemeente behartigen? Wat behoort nog tot de gemeentelijke taken? Willen we minderen reguleren? (thema s/ gebieden) Willen we op andere wijze reguleren (regels voor het proces i.p.v. over de inhoud?) Willen we een andere rolverdeling tussen raad en college? Welke rol krijgen externe partners? (OZHZ, Veiligheidsregio, Drechtsteden etc.) Hoe gaan we om met participatie? Hoe gaan we om met vrijheid en vertrouwen? Etc. Keuzes hebben consequenties voor processen en werkwijzen, aard en inhoud van het werk, competenties etc Gemeente Renswoude Factsheet Omgevingswet 4

5 Bij het nadenken over mogelijke keuzes kan onderstaand schema ondersteunen als het om de strategie van veranderen gaat. Aanpassen wat moet en z.s.m. weer naar stabiele situatie Gebruik maken van ruimte die wet biedt waar dat aantoonbaar voordeel oplevert I Consoliderend II Calculerend III Onderscheidend IV Vernieuwend Gebruik maken van wet om in specifieke gebieden/ thema s verschil te maken Alles moet anders, dit is de kans! Wat moet? Kennis vergaren en informeren Organisatie implementatie instellen + plan van aanpak maken Impactanalyse Omgevingswet Ambitie/ koers bepalen Budget reserveren Werkprocessen en werkwijze analyseren en aanpassen Omgevingsvisie opstellen Omgevingsplan opstellen ( light-versie ) Voldoen aan digitaliseringsverplichtingen Wat kan? Organisatie- en cultuurverandering / transformatie Terugtreden als overheid Intensief samenwerken met samenleving (meer dan alleen laten meedenken) Op andere manier: Beleid maken Toetsen aan plannen en beleid Handhaven Sturen op nieuwe competenties en houding Omgevingsplan met volledig brede reikwijdte en volgens andere denkwijze Omgevingswaarden en omgevingsprogramma s vaststellen Gemeente Renswoude Factsheet Omgevingswet 5