Herstel: een nieuw paradigma in de zorg in Vlaanderen?

Transcriptie

1 PRoF Jewel team: Herstel: een nieuw paradigma in de zorg in Vlaanderen? Themadagen PRoF, 12 en 13 september 2017 Loneliness, knock-out!? Prof. Chantal Van Audenhove Jan Goddaer, OCMW Kortrijk Jan Nagels, WZC Duncecluse, Koksijde Piet Verhoeve, IMEC Ghent University Kris Vermael, WZC Biezenheem Kortrijk PROF team: Valerie Dhaeze Pieter-Jan Dumolein Christa Vancayseele Jan Van Hecke Patient Recovery of the Future De tijden veranderen : Veranderingen in de samenleving Nieuwe visie op gezondheid Wat is herstel? Hoe begrijpt men dit in België? Belang van peer support en ervaringsdeskundigheid Buurtgerichte zorg en inclusief potentieel van een wijk Meer zorgbehoefte Volwaardig burger Participatie aan maatschappelijke leven De tijden veranderen... 1

2 GGZ: zorg in de samenleving Artikel 107 : netwerken Zorg als teamsport Nieuwe visie op gezondheid Mantelzorg en zelfzorg worden belangrijk Professional als solist verdwijnt 8 Definitie van gezondheid Positieve gezondheid Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken. (WHO 1948) Het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, mentale en fysieke uitdagingen van het leven (Huber, 2011) 9 / Medisch model schiet tekort bij chronische ziekte Medisch model Persoon is ziek, heeft een diagnose en symptomen Genezen is het doel Herstelvisie Persoon is ziek en zal een strijd moeten leveren om controle te krijgen en te leren functioneren op een wijze die realistisch maar hoopvol is Kwaliteit van leven is het doel Herstel of recovery als centraal concept in GGZ Een intens, uniek, persoonlijk proces van verandering in iemands houding, waarden, doelen, vaardigheden en rollen. Het is een manier van leven, om een leven te leiden dat voldoening geeft, dat hoopvol is, en een bijdrage levert aan de samenleving, ondanks de beperkingen die de ziekte met zich meebrengt. Herstellen is het ontgroeien van de catastrofale gevolgen van de ziekte en de ontwikkeling van een nieuwe betekenis en een nieuw doel in iemands leven Herstel impliceert de ontwikkeling van nieuwe betekenissen en doelen in het leven, een groeien over de grenzen van de ziekte. 11 Anthony, (1993) 2

3 Paradigma shift Belasting en veerkracht Focus ligt vaak op belasting en ziekte Waarover maak je je zorgen, wat lukt er niet meer? Maar stellen we ook de vraag naar positieve zorgervaringen? Zijn er ook positieve kanten aan de ziekte? Veerkracht Proces van positieve aanpassing in een context van erge tegenspoed Zorgbelasting als aanleiding tot het benutten van kansen en opportuniteiten 13 Paradigma shift Sleutelelementen van het proces van herstel CHIME raamwerk (Leamy et al., 2011) Verbondenheid Hoop en optimisme Identiteit Betekenis en zingeving Empowerment Ook in België aangeduid als sleutelelementen Hoe verloopt het proces en wat draagt ertoe bij? Geloven dat men zijn eigen hoop en dromen kan waarmaken, zelfs met de ziekte. Zich niet voegen naar de beperkte ambities en verwachtingen van anderen Verbondenheid met sociaal netwerk, gemeenschap, participatie in educatie, werk, vrijetijdsactiviteiten Nieuwe identiteit vinden waarbinnen ziekte een plaats krijgt maar met behoud van positieve zelfwaardering. Zelfstigma tegengaan. Empowerment en eigen identiteit - VERBONDENHEID Levensdoelen voorbij de ziekte. Betekenisvol leven, spiritualiteit (Her)installeren van zelfcontrole een gevoel van controle over het eigen leven en over de ziekte 18 3

4 Hoe verloopt het proces en wat draagt ertoe bij? VERBONDENHEID: FAMILIE, PARTNER Hoe verloopt het proces en wat draagt ertoe bij? VERBONDENHEID MET VRIENDEN Ik ervaar veel steun van mijn nonkel, zonder wie ik nu niet zo comfortabel zou kunnen wonen en leven. Mijn mama, ze heeft ook over psychosen gelezen en ze begrijpt het echt. Doordat zij mij aanvaardt zoals ik ben en doordat ik kan zijn wie ik ben, dat helpt om dingen beter te doen slagen. Mijn vriendin is zeker een grote stabiliserende factor. Ik heb in die periodes van depressie ook contact kunnen blijven houden met vrienden. Zelfs al was het voor mij niet evident om de deur uit te gaan, maar zij kwamen naar mij toe en ik had steun. (Nadia) Hoe verloopt het proces en wat draagt ertoe bij? Nieuwe rol voor professionals VERBONDENHEID MET HUISDIEREN A paradigma shift from staff who are seen as remote, in a position of expertise and authority, to someone who behaves more like a personal trainer of coach, offering their professional skills and knowledge,while learning from and valuing the patient, who is an expert-by-experience... (Shepherd, Boardman & Slade, 2008) Mijn kat : ze gaat al 14 jaar met me mee en oordeelt nooit 21 Persoonsgerichte zorg en ondersteuning Peer support! Persoonsgerichte benadering 1. Positieve houding, gebaseerd op gelijkwaardigheid 2. Empathie, onvoorwaardelijke positiviteit, echtheid 3. Belang van non-verbale communicatie Ondersteuning bieden Mensen zelf vorm en inhoud aan het leven laten geven Hen daarin ondersteunen Samenwerking gericht op het versterken van de persoon Verschillende vormen van hulp die mensen aan elkaar geven op basis van eigen ervaring als lotgenoot ERVARINGSDESKUNDIGHEID WORDT BELANGRIJK! 24 4

5 Eenzaamheid: impact op gezondheid eenzaamheid onschuldig Minder sociale contacten: kortere levensduur = effect van roken Eenzaamheid doorbreken als belangrijke uitdaging Slechte zelfmanagers, sneller ziek, minder sociale relaties, neerwaartse spiraal.. (Holt-Lunstad e.a., 2010; Van Tilburg, 2007) Groeiend probleem? Sociale contacten Als het percentage eenzame ouderen op hetzelfde niveau blijft in België, dan zullen er tegen 2020 meer dan 1 miljoen eenzame ouderen zijn. (Declercq et al, 2011) Welke interventies werken? Individueel of in groep: bij ouderen zijn groepsinterventies vaak meer doeltreffend Lokale projecten noodzakelijk om eenzaamheid te doorbreken Interventies om: eenzaamheid te voorkomen bestaande eenzaamheidsgevoelens te verminderen te voorkomen dat eenzaamheid tot andere problemen leidt. INCLUSIEF POTENTIEEL VAN EEN WIJK BENUTTEN! Samenhangende én buurtgerichte aanpak van wonen, zorg en welzijn. Vereist lokale krachtenbundeling met als doel: toegankelijke zorg en welzijn Kwaliteit van leven te verhogen Kosten van de hulp- en zorgverlening te doen dalen

6 Organisatiemodel van buurtgerichte zorg Hierover gaat het programma van morgen: focust op preventie én interventie, Zorgt op lokaal niveau voor een goede samenwerking zorgt tussen buren, vrijwilligers en mantelzorgers, Omvat basisdiensten zoals thuiszorg, huishoudhulp, poetsen, klussendiensten, warme maaltijden, handel en diensten,... medische verzorging zoals thuisverpleging, huisartsen, apothekers, kinesisten,... buurtoverschrijdende diensten zoals ziekenhuizen, verhuisdiensten, psychiatrische instellin-gen, palliatieve zorg,... belendende sectoren zoals sport, cultuur, ruimtelijke ordening, lokaal sociaal beleid, Hierover gaat het programma van morgen: Care for the neighbourhood Stijn De Vleeschouwer, Team Flemish Master builder Community-centred care Prof. Dominique Verte, Free University of Brussels From government to neighbourhood Mieck Vos, General director of the Association Flemish Towns and Municipalities Caring together Jan Nagels, director of the assisted-living centre Dunecluze Koksijde PRoF future challenges Piet Verhoeve, win-winnovator & Director Icon program at Imec, Ghent University 33 Dank voor uw aandacht! 34 6