Sociale netwerken. Waarom en hoe?

Transcriptie

1 Sociale netwerken Waarom en hoe?

2 Opbouw verhaal Zorg in Nederland -recente ontwikkelingen en hun achtergronden Verschijningsvormen en omvang informele zorg Zorg voor de informele zorg De kracht van netwerken

3 Opbouw verhaal Zorg in Nederland -recente ontwikkelingen en hun achtergronden Verschijningsvormen en omvang informele zorg Zorg voor de informele zorg De kracht van netwerken

4 Het zorggebouw in Nederland intramuraal thuiszorg Informele zorg

5 Tendensen in samenleving Liberalisering - minder overheidsbemoeienis Individualisering - geen deel meer van collectieven En dus ook: maatwerk Keuzevrijheid - ook in zorg en dienstverlening

6 Nederland Mengvorm sociaal-democratisch en corporatistisch Algemene toegankelijkheid Grote rol overheid Naast grote rol sociale partners (poldermodel) Groei naar liberaal model Vermindering algemene toegankelijkheid Grote invloed marktwerking

7 Daarnaast Uitgaven zorg blijven groeien Noodzaak bezuinigingen Beroepsbevolking gaat krimpen

8 Nederland Mengvorm sociaal-democratisch en corporatistisch Algemene toegankelijkheid Grote rol overheid Naast grote rol sociale partners (poldermodel) Groei naar liberaal model Vermindering algemene toegankelijkheid Grote invloed marktwerking Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving???????

9 Beleidsaandacht informele zorg Introductie Wmo: 4 e prestatieveld Welzijn Nwe stijl: 4 e baken Brief augustus 2013: belang informele zorg groeit Wmo 2015: nadrukkelijk onderdeel 1 e aspect maatschappelijke ondersteuning Wlz 2015: langer zelfstandig wonen met hulp uit eigen omgeving

10 Het zorggebouw in Nederland intramuraa l thuiszorg Informele zorg

11 Opbouw verhaal Zorg in Nederland -recente ontwikkelingen en hun achtergronden Verschijningsvormen en omvang informele zorg Zorg voor de informele zorg De kracht van netwerken

12 Vormen van informele zorg Informele zorg intensief niet intensief zelfzorg zelfhulp mantelzorg Vrijwillige zorg zelfzorg sociale steun lotgenotencontact Vrijwillige zorg afstand afstand

13 Vormen van informele zorg Informele zorg intensief niet intensief zelfzorg zelfhulp mantelzorg Vrijwillige zorg zelfzorg sociale steun lotgenotencontact Vrijwillige zorg Kern Wmo - beleid afstand afstand

14 Definities Zelfzorg: alle handelingen die een mens bewust verricht ter verbetering van zijn eigen gezondheid; betreft zowel preventieve handelingen als behandeling met bijvoorbeeld zelfmedicatie (NB: ook verbetering welzijn ) Zelfhulp: Zelfhulp is een vrijwillige activiteit van mensen, gericht op het beheersen en overwinnen van aandoeningen, psychische of sociale problemen waardoor ze, persoonlijk of als verwanten, getroffen worden (Gielen et al., 2010, p. 33). Bij zelfhulp helpen mensen elkaar en ook zichzelf. Mantelzorg: zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een hulpbehoevende door één of meerdere leden van diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie Vrijwillige zorgverlening onbetaalde en onverplichte werkzaamheden in georganiseerd verband voor anderen die zorg en ondersteuning nodig hebben en met wie bij de start geen persoonlijke relatie bestaat

15 Feiten en geruchten Zorgvraag blijft gelijk/neemt toe Een op acht mantelzorgers ernstig belast Aantal vrijwilligers zou teruglopen (?) Zorgkracht samenleving neemt af (?)

16 Cijfers Mantelzorg: Ongeveer 2,5 miljoen Nederlanders verleent mantelzorg De omvang van de mantelzorg is ongeveer 5 keer die van de professionele thuiszorg Gemiddeld duren mantelzorgperioden meer dan vijf jaar en helpt men 22 uur per week Bijna kwart mantelzorgers voelt zich niet belast Zes op tien voelt zich licht tot matig belast: voortdurend plichtsgevoel en/of problemen met combineren taken Een op acht ernstig belast: ondersteuning (bijv. overname taken of verlof) dringend gewenst

17 Cijfers Vrijwillige zorgverlening 6% van de bevolking is actief in vrijwilligerswerk op het terrein van de zorg Via vrijwilligersorganisaties, zoals Zonnebloem, Rode Kruis, Humanitas In verzorgings- en verpleeghuizen In gehandicaptenorganisaties In ziekenhuizen In ggz-instellingen, via Mee-organisaties en gezondheidsprojecten meer dan 2% van de mensen met lichamelijke beperkingen krijgt (naast mantelzorg en professionele hulp) hulp van vrijwilligers. 25 tot 30% van de mensen helpt iemand uit omgeving (niet familie of vrienden) met psychische problemen (huishoudelijke hulp, administratie, sociale activiteiten ) In diverse welzijnssectoren is het aantal vrijwilligers - uren minstens gelijk aan dat van professionele krachten; op het terrein van zorg (veel) groter Ruim 10% voelt zich zwaar tot overbelast

18 Somberheid is overdreven, maar grenzen zijn wel bereikt.

19 Opbouw verhaal Zorg in Nederland -recente ontwikkelingen en hun achtergronden Verschijningsvormen en omvang informele zorg Zorg voor de informele zorg De kracht van netwerken

20 Vormen van informele zorg Informele zorg intensief niet intensief zelfzorg zelfhulp mantelzorg Vrijwillige zorg zelfzorg sociale steun lotgenotencontact Vrijwillige zorg afstand afstand

21 Vormen van informele zorg Informele zorg intensief niet intensief zelfzorg zelfhulp mantelzorg Vrijwillige zorg zelfzorg sociale steun lotgenotencontact Vrijwillige zorg sociale steun afstand afstand

22 Sociale steun Definitie: interacties tussen mensen die tegemoet komen aan sociale basisbehoeften van de ontvanger, zoals affectie, goedkeuring, erbij horen en veiligheid Emotioneel Instrumenteel Informatief Gezelschap Bronnen: Burencontact Hand- en spandiensten Sociale netwerken

23 Sociale steun Definitie: interacties tussen mensen die tegemoet komen aan sociale basisbehoeften van de ontvanger, zoals affectie, goedkeuring, erbij horen en veiligheid Emotioneel Instrumenteel Informatief Gezelschap Bronnen: Burencontact Hand- en spandiensten Sociale netwerken

24 Opbouw verhaal Zorg in Nederland -recente ontwikkelingen en hun achtergronden Verschijningsvormen en omvang informele zorg Zorg voor de informele zorg De kracht van netwerken

25 Sociale netwerken In belangstelling vanaf beginjaren sociologie bridging and bonding Buffer en vitamine Sterk sociaal netwerk voorkomt Sterk sociaal netwerk herstelt Zorgkracht (?) aandacht voor netwerksterking

26 Typen interventies rond sociale netwerken Netwerkversterking Netwerkontwikkeling Leefplannen

27 Netwerkversterking Uitgaan van bestaand netwerk In kaart brengen relaties (ecogrammen) Overleggen over mogelijkheden hulp/ondersteuning (b.v.k. onder regie hulpvrager) Vaststellen en uitvoeren plan Wel inzet professional (bijv. netwerkberaad) of juist niet (bijv. EKC)

28 Netwerkontwikkeling Uitbreiden sociale relaties, vergroten informele netwerk Zowel participatie als ondersteuning Voorbeelden: lotgenotencontact/zelfhulp Buddy/maatjesprojecten Inzet coaches Bij start verwachtingen/wensen inventariseren!!!

29 Leefplannen Afkomstig uit VS: Personal Futures Planning (PFP) Gericht op zo zelfstandig mogelijk leven Sociale en professionele netwerken Met accent op directe woonomgeving: wijk/buurt.. Integraal en samenhangend Planning én regie in handen cliënt

30 Vangnet of valstrik Positief Mogelijkheid om verhoudingen en daarmee netwerk te herstellen ( boeten ) Nieuwe contacten: nieuwe vitamines, nieuwe buffers Bredere verdeling ondersteuning, minder risico op afbreuk Negatief Niet elk netwerk wens je een ander toe Niet elk probleem is op te lossen in informele sfeer Mattheus-effect en daardoor risico teleurstelling

31 Vangen of vallen Positief Mogelijkheid om verhoudingen en daarmee netwerk te herstellen ( boeten ) Nieuwe contacten: nieuwe vitamines, nieuwe buffers Bredere verdeling ondersteuning, minder risico op afbreuk Negatief Niet elk netwerk wens je een ander toe Niet elk probleem is op te lossen in informele sfeer Mattheus-effect en daardoor risico teleurstelling

32 Sociale steun Definitie: interacties tussen mensen die tegemoet komen aan sociale basisbehoeften van de ontvanger, zoals affectie, goedkeuring, erbij horen en veiligheid Emotioneel Instrumenteel Informatief Gezelschap Bronnen: Burencontact Hand- en spandiensten Sociale netwerken

33 Sociale steun Definitie: interacties tussen mensen die tegemoet komen aan sociale basisbehoeften van de ontvanger, zoals affectie, goedkeuring, erbij horen en veiligheid Emotioneel Instrumenteel Informatief Gezelschap Bronnen: Burencontact Hand- en spandiensten Sociale netwerken

34 Sociale steun Definitie: interacties tussen mensen die tegemoet komen aan sociale basisbehoeften van de ontvanger, zoals affectie, goedkeuring, erbij horen en veiligheid Emotioneel Instrumenteel Informatief Gezelschap Bronnen: Burencontact Hand- en spandiensten Sociale netwerken

35 Sociale steun Definitie: interacties tussen mensen die tegemoet komen aan sociale basisbehoeften van de ontvanger, zoals affectie, goedkeuring, erbij horen en veiligheid Emotioneel Instrumenteel Informatief Gezelschap Bronnen: Burencontact Hand- en spandiensten Sociale netwerken Overbruggen of binden

36 Kijk eerst wat werkt. What works beginselen: Risico wie Behoeften - wat Responsiviteit waarmee Professionaliteit door wie Integriteit hoe Context waar En ontwerp dan (samen) een strategie.

37 Kijk eerst wat werkt. What works beginselen: Risico wie Behoeften - wat Responsiviteit waarmee Professionaliteit door wie Integriteit hoe Context waar En ontwerp dan (samen) een strategie. Dank voor uw aandacht