Belangrijke woorden Herstel Centraal

Transcriptie

1 Belangrijke woorden Herstel Centraal Herstel Gezondheid Hoop Spreken we dezelfde taal? Talenten Dromen Zingeving Empowerment Herstelondersteuning Samen keuzes maken Eigen regie Ontwikkeling Netwerk Vrije ruimte WRAP Herstelproces

2 Wat is gezondheid? Definitie gezondheid WHO Gezondheid als toestand van compleet welbevinden Definitie gezondheid Huber 2014: Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven Het verschil met de WHO-definitie is dat in dit concept de potentie benadrukt wordt om gezond te zijn of te worden, zelfs wanneer er sprake is van ziekte. Daarbij zijn persoonlijke groei en ontwikkeling en het vervullen van persoonlijke doelen in het leven belangrijk. Herstel Herstellen is een proces, geen eindpunt of doel. Herstellen is een houding, een manier om de dag en de uitdagingen die je tegenkomt onder ogen te zien. Mijn herstel betekent dat ik weet dat ik bepaalde beperkingen heb en dat er dingen zijn die ik niet kan. Maar in plaats van dat me dat ten wanhoop drijft en aanleiding is om op te geven, heb ik geleerd dat ik, juist door te weten wat ik niet kan, ook de mogelijkheden zie van alles wat ik wel kan. (Pat Deegan). Herstel binnen de psychiatrie is niet hetzelfde als genezen. Het impliceert een actieve acceptatie (en dus bewustwording) van de eigen problemen, omstandigheden, mogelijkheden en beperkingen. Het kan een langdurig proces zijn dat gepaard gaat met vallen en opstaan, met crisissen en keerpunten en met pogingen die soms slagen en soms mislukken.

3 Verschillende domeinen van herstel Persoonlijk herstel is een uniek en ten diepste persoonlijk proces waarin iemand zijn houding, waarden, gevoelens, doelen, vaardigheden en rollen herontdekt en bijstelt. Maatschappelijk herstel is een manier om een bevredigend, hoopvol leven te leiden, met een zinvolle bijdrage aan de gemeenschap, ondanks de beperkingen door de aandoening. klinisch of symptomatisch herstel betekent het verminderen of wegnemen van de symptomen. functioneel herstel is de rehabilitatie van het functioneren, waarbij gekeken wordt welke functies hersteld of behouden moeten worden om handelen (weer) mogelijk te maken.

4 Empowerment Herstelondersteuning door een zorgverlener Empowerment is de basis voor herstel. Herstellen gaat over het hervinden van eigen kracht, oftewel empowerment. Empowerment verwijst naar hoe mensen door een actieve inzet hun eigen kracht ontdekken en ontwikkelen en leren inzetten. In de hulpverlening gaat het erom te komen tot een vruchtbare samenwerkingsrelatie waarin ruimte is voor het proces van empowerment. De kern van dit proces is het mogen onderzoeken van wie ben ik, het zoeken naar de eigen kracht en het gebruiken van eigen kennis om grip te krijgen op de psychische aandoening en/ of verslaving. Herstelondersteunening door middel van zorg, is zorg en begeleiding die het individuele herstelproces onderkent, centraal stelt en hier nauw op aansluit in houding, bejegening en methodieken. De zorgverlener: heeft een attitude van hoop en optimisme; is present (aandachtig aanwezig); gebruikt zijn professionele referentiekader op een terughoudende en bescheiden wijze; maakt ruimte voor, ondersteunt het maken van en sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt; herkent en stimuleert het benutten van eigen kracht van de cliënt (empowerment) zowel individueel als collectief; erkent, benut en stimuleert de ontwikkeling van ervaringskennis van de cliënt; erkent, benut en stimuleert de ondersteuning van de cliënt door belangrijke anderen; is gericht op het verlichten van lijden en het vergroten van eigen regie/autonomie.

5 Cliëntervaringen onderscheiden we in 3 niveaus: - Cliëntervaring - Ervaringskennis - in de psychiatrie begint met het hebben van eigen ervaringen. Door die ervaringen te analyseren en erop te reflecteren ontstaat ervaringskennis. Deze is nog eenzijdig en wordt verbreed door ervaringen te delen met lotgenoten. Ook die ervaringen worden meegenomen in het proces van analyse en reflectie, waardoor brede en genuanceerde ervaringskennis ontstaat. De professionele inzet en overdracht van kennis die ontleend is aan analyse van en reflectie op eigen ervaringen en ervaringen van deelgenoten, waardoor collectieve kennis ontwikkeld wordt. aangevuld met kennis uit andere bronnen zoals literatuur, media of opleiding. De zorgverlener herkent en erkent de ontwikkeling van de ervaringskennis van de zorgontvanger, stimuleert en benut deze ten behoeve van het herstelproces

6 Peer support Stigma en zelfstigma Het geven en ontvangen van steun door mensen die zich in dezelfde situatie bevinden, overeenkomstige ervaringen hebben of eenzelfde doel nastreven. Bij peer support worden ervaringen gedeeld door lot- en situatiegenoten. Hierbij staan begrippen als connectie en wederkerigheid centraal. De binding komt voort uit de gedeelde ervaring van emotionele en psychologische processen. Dit leidt tot een dieper begrip dan bijvoorbeeld het geval is in een traditionele zorgverlenerzorgontvanger verhouding. De verhouding is open en op gelijke voet. Stigma: Vooroordelen over en discriminatie van mensen met psychiatrische aandoeningen. Zelfstigma: Je bent psychisch kwetsbaar en gelooft dat de heersende vooroordelen over jezelf waar zijn. Een krachtig negatief sociaal stempel dat de manier beïnvloedt waarop mensen zichzelf zien en gezien worden.

7 Eigen regie, kracht en Het Herstelproces verantwoordelijkheid Zelfregie betekent dat iemand zeggenschap heeft over zijn leven en ondersteuning. Eigen regie gaat uit van wat iemand wil met zijn leven. Eigen regie sluit aan bij iemands persoonlijke wensen en mogelijkheden, en bij zijn specifieke eigenheid. Eigen regie gaat dus over de vraag: wat wil ik met mijn leven? Eigen kracht gaat over: wat kan ik? En eigen verantwoordelijkheid gaat over de vraag: wat moet ik zelf doen? Eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid volgen de eigen regie. Eigen regie hoort het uitgangspunt van beleid te zijn. Het herstelproces is geen vastomlijnd proces, geen rechte lijn. Het is meer een kronkelende, krullende lijn die langzaam naar boven loopt. Er is voor geen enkele fase een tijdsduur, dat verschilt per persoon. Als iemand in fase 3 zit kan het voorkomen dat hij (tijdelijk) weer terugvalt naar fase 2 of zelfs 1 en daarna weer naar fase 3. Dit kan voorkomen, maar dat is voor iedereen anders. Dat maakt dan ook elk herstelproces uniek, en dat hoort ook, iedereen is per slot van rekening een uniek persoon. De 4 fasen van het proces: 1. Overweldiging door de aandoening; 2. Worstelen met de aandoening 3. Leven met de aandoening 4. Leven voorbij de aandoening Dit is de periode waarin een stuk besef plaatsvind, je voelt dat er iets niet goed zit. In deze periode voel je je vaak hopeloos, machteloos en eenzaam. Je weet niet meer wat je moet doen, kunt doen. In deze fase ben je voornamelijk aan het vechten, worstelen, met jezelf. Hoe ga je verder? Ga je verder? De levensvraag is hier het sterkst aanwezig. Als je in deze fase zit, begin je inzicht te krijgen in je aandoening. Het begin van acceptatie en het opbouwen van zelfvertrouwen begint in deze fase vorm te krijgen. In deze fase heb je weer levenslust, je kunt weer verder. Er is weer een duidelijke structuur in de dag invulling. Je hebt geleerd hoe je met tegenslagen om kunt gaan. Dit is de fase waarin je de rest van je leven zit.