PIJN. 2b. aantonen met empirische studies dat de relatie tussen pijn,weefselbeschadiging en hinder niet absoluut zijn
|
|
- Agnes Bakker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1a. biomedische visie op pijn bespreken Biomedisch denken komt van de filosoof Descartes: pijn is het overbrengen van een signaal van weefselbeschadiging. Als receptoren beschadigd worden dan signaal via pijnzenuwen, dat wordt in de hersenen ervaren als pijnlijke prikkel gevolgd door een respons. Deze visie gaat uit van drie concepten waartussen een perfecte (voorspelbare) relatie bestaat: pathologie --> pijn --> hinder. Men gaat er dus van uit dat hoe meer pathologie, hoe meer pijn, hoe meer hinder. 1b. de beperkingen van de biomedische visie op pijn bespreken Men geeft moeten inzien dat de relatie tussen pathologie, pijn en hinder niet perfect is maar zelfs heel variabel. vb. slechts een minimale afwijking kan bij sommige patiënten enorme pijn uitlokken, terwijl bij anderen met een serieuze pathologie minder pijn ervaren (// hinder) Minimale stimulatie = pijn (???) Pijn en hinder kunnen blijven ondanks genezing of behandeling pathologie = chronisch 1c. de biomedische visie op pijn toepassen op een praktijkgerichte casus bijvoorbeeld rugpijn: niet-specifieke chronische rugpijn (90%) vs specifieke chronische rugpijn (10%). Bij specifieke is er heel duidelijk te lokaliseren pijn. Bij niet-specifieke is er geen duidelijk medisch probleem ofwel is er wel een duidelijk medisch probleem maar dat normaliter niet tot de ervaren pijn zou lijden. 2a. De relatie tussen pijn, weefselschade en hinder bespreken 2b. aantonen met empirische studies dat de relatie tussen pijn,weefselbeschadiging en hinder niet absoluut zijn 2c. de theorie over de relatie tussen pijn, weefselschade en hinder toepassen op en praktijkgerichte casus 3a. pijn definiëren Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging. Organische vs psychogene pijn --> echt vs niet echt? => we weten niet alles over het lichaam; we weten niet wat psychogene pijn is; de diagnose is niet indicatief voor behandeling; nadeling voor de arts-patiënt relatie. 3b. Inzien dat pijn een complex fenomeen is en de gevolgen hiervan inzien voor het huidige werkveld. 4a. de poorttheorie over pijn bespreken Gate Control Theory (Melzack & Wall, 1965): Melzack (anesthesist) en Wall (psycholoog) hebben obv hun onderzoek aangetoond dat er een soort controlecentrum in het ruggenmerg is dat fungeert als poort die pijnsignalen kan doorlaten maar ook blokkeren. Slechts als in het poortsysteem een bepaalde drempel overschreden wordt, wordt de nociceptieve informatie doorgestuurd naar de hersenen. De poort wordt beïnvloed door perifere en centrale factoren. Aan perifere zijde: de drempel verlaagt (de poort gaat meer
2 open) door de znuwactiviteti in de dunne vezels. Dikke zenuwbundels zijn in staat om (onder stimulatie) die poort te sluiten => inhibitie van pijn. Gate control system staat ook onder centrale controle: er zijn processen in de hersenen die het openen/sluiten van de poort kunnen beïnvloeden. Processen: mogelijke rol van affectieve factoren zoals angst en depressie; mogelijke rol cognities, overtuigingen, aandacht; verklaring voor stress-inducted analgesia (gevoelloosheid voor pijn ten gevolge van stress) en placebo-effecten. 4b. de sterktes en zwaktes van de poorttheorie formuleren 4c. aangeven hoe de poorttheorie toepassingen en ontwikkelingen binnen het hedendaagse werkveld beïnvloedt Niet alleen werden de veronderstelde lichaamseigen pijnonderdrukkende zenuwbanen ontdekt, ook het fysiologische en farmacologische werkingsmechanisme kan ontrafeld worden. Het pijndempend effect van de dalende zenuwbundels werd kort na de publicatie van de poorttheorie bevestigd door Reynolds. Deze psycholoog plantte een elektrode in bepaalde kernen van de middenhersenen en stelde vast dat elektrische stimulatie van deze kernen een selectieve ongevoeligheid voor pijn met zich mee bracht. Onderzoek naar de precieze werking van dit intrinsiek pijnonderdrukkend systeem heeft een enorme stimulans gekregen door farmacologische en biochemische studies over de werking van morfine. Pert en Snyder toonden het bestaan aan van receptoren in het CZS die extreem gevoelig zijn voor morfine, MU-opiaatreceptroen. Een paar jaar later slaagde Hughes et al erin lichaamseigen stoffen te isoleren die qua farmacologische eigenschappen equivalent waren aan morfine, de enkefalines. Daarnaast is de hypofyse het beginpunt van een tweede belangrijke weg van pijnmodulatie. Terwijl het eerst beschreven pijnonderdrukkende mechanisme neuronaal was kan de hypofyse enodgene opioïden in de bloedbaan brengen. 4d. de poorttheorie plaatsen binnen het biomedisch en biopsychosociaal model Als gevolg van deze theorie werd pijn niet langer gelijkgesteld met medischobjectiveerbare weefselbeschadiging (biomedisch). De relatie tussen weefselbeschadiging en pijn is losgelaten. Het is dus voldoende dat de ervaring verwoord wordt alsof het weefselbeschadiging betreft. Terzelfdertijd is in behandelingsprogrammaʼs voor mensen met chronische pijn de poorttheorie een handige metafoor gebleken om het dualistisch denken over organische en psychogene pijn te overstijgen. De vaststelling van psychologische factoren pijn positief of negatief beïnvloeden wordt genormaliseerd in plaats van gepathologiseerd. Daarenboven is de patiënt zelf geen passief slachtoffer meer van zijn lichaam. De patiënt kan zelf het heft in handen nemen, en een actieve rol spelen in het maskeren of onderdrukken van nociceptieve informatie. Biopsychosociaal model Dit perspectief erkent dat de oorsprong van ziekte complex en multifactorieel is. Het was een pleidooi om bij elke vorm van ziekte niet alleen biomedische variabelen, maar ook psychologische (gedrag, gevoelens, opvatting en copingvaardigheden) en sociale variabelen (sociaal netwerk, SES) in rekening te brengen. Doorgaans wordt een onderscheid gemaakt tussen verscheidene typen van oorzakelijke factoren: voorbeschikkende, uitlokkende en onderhoudende. Dit samenspel van factoren bepaalt (1) of het lichaam afwijkt van het normaal gezonde lichaam, en iemand een ziekte krijgt (ziekte), (2) hoeveel symptomen iemand heeft en op welke manier hij zijn ziekte ervaart (ziek-zijn), (3) hoe iemand zich gedraagt als hij ziek is en welke belemmeringen de patiënt ervaart bij het uitvoeren van zijn dagelijkse sociale activiteit (ziekte-gedrag). Dit perspectief
3 gaat verder dan de poorttheorie! het beklemtoont niet alleen dat de relatie tussen weefselbeschadiging en pijn verre van absoluut is, maar stelt ook met klem dat het verbad tussen de pijnklacht en de functionele belemmeringen verre van perfect is. 5a. de operante visie op pijn toelichten Deze visie is een onderdeel van het biopsychosociaal perspectief! Fordyce zette niet de pijnklacht maar het pijngedrag centraal. pijngedrag is het gedrag waaruit buitenstaanders afleiden dat een persoon pijn lijdt. Dit kan zeer uiteenlopend zijn: pijnlijke grimas, kreunen, het nemen van pijnstillers, vermijdingsgedrag, werkverzuim,... Hoogst wss hebben sommige gedragingen een communicatieve functie. Andere zijn zelfbeschermend: de patiënt tracht door zijn gedrag pijn minimaal te houden. Volgens deze visie is de kans groot dat bij langdurende pijn de pijngedragingen onder controle komen te staan van korte-termijn-gevolgen via principes van operante conditionering. Acute pijn ontlokt van nature zelfbeschermende gedragingen. Indien door deze gedragingen de pijn vermindert, is de kans groot dat dit pijngedrag op termijn in frequentie zal toenemen. Een patiënt die ervaart dat het onderbreken van de activiteiten de pijn verminder, zal later deze activiteiten minder en minder uitvoeren en vermijden. Taken uitvoeren tijdens intense pijn is frustrerend en lastig, bovendien kunnen anderen commentaar geven op het feit dat de taken niet naar de verwachtingen zijn uitgevoerd => taak niet uitvoeren. Het pijngedrag wordt in stand gehouden door vermijden van negatieve gevolgen (negatieve bekrachtiging). Pijngedrag kan ook ontstaan door directe positieve gevolgen. Partners en familieleden kunnen door aandacht het gedrag versterken. Steun en begrip hoeven zeker niet gebannen te worden. Pijngedrag komt zelfs minder voor bij patiënten met voldoende steun. een mogelijke verklaring is dat er in deze gezinnen niet alleen aandacht is in moeilijke situaties, maar ook aandacht en aanmoediging in situaties zonder pijngedrag, of waarin de patiënt succesvol omgaat met zijn pijn. Ook hulpverleners kunnen pijngedrag in stand houden en versterken. Op basis van vorige ervaringen, verwacht en hoopt de patiënt dat de hulpverleners het prob zullen oplossen. Zij gaan vooral dieper in op de pijnklachten, het pijngedrag en op wat de patiënt niet kan. Eigen inspanningen van de patiënt om met de pijn om te gaan wordt genegeerd en niet aangemoedigd. Herhaalde diagnostische onderzoeken, verwijzingen naar specialisten, het voorschrijven van telkens andere medicijnen,... versterken de biomedische opvatting van de patiënt over zijn pijn, en leren de patiënt zich afhankelijk en passief op te stellen. Versterking van het pijngedrag door veelheid aan gevolgen: secundaire ziektewinst (hulp, vermijden van stress, vermijden van onplezierige taken, financiële compensatie) en tertiaire ziektewinst (voordelen die de partner of familieleden ervaren). 5b. weten wat een operante behandeling van pijn inhoud Operante behandeling is gericht op het opnieuw aanleren van gezond gedrag, waardoor pijngedrag minder kans krijgt om op te treden. Hiervoor dienen de omgevingsinvloeden onder controle te worden gebracht. Dit betekent dat alle behandelaars meer aandacht besteden aan elke vorm van gezond gedrag dan aan pijngedrag. Essentiële onderdelen: aanbieden van een rationale, vaststellen van behandeldoelen, bepalen van een basislijn, aanvangsniveau van behandeling en de tussenstappen naar het einddoel. Deze info leidt tot een behandelingsovereenkomst waarna de eigenlijke behandeling van start gaat met de toepassing van bekrachtigingsschemaʼs. 5c. de operante technieken die aangewend worden in de behandeling van pijn (vb graded activity) bespreken en toepassen op een vb. Shaping of successieve approximatie: complex gedrag wordt opgedeeld in verscheidene tussenstappen en elke tussenstap wordt systematisch bekrachtigd.
4 Graded activity: positieve bekrachtiging van gezond gedrag; uitdoving van pijngedrag; tijdcontingent werken (ipv pijncontingent). Gevolgd door generalisatie: dagindeling, nabootsing werksituatie. 5d. de operante theorie en concepten toepassen op een praktijkgerichte casus 6a. de cognitief-gedragstherapeutische visie op pijn toelichten. Fysiologie " - Pijn is een stress-uitlokkende gebeurtenis wat effect heeft op lichamelijke functies " (hartslag, ademhaling, spierspanning) " - Pijn zorgt voor aanspannen van de spieren " - Op korte termijn heeft dit als doen het vermijden van pijntoename - Op lange termijn zorgt dit echter voor een daling van het zuurstof en een overgevoeligheid van de receptoren met als gevolg meer pijn. Er is bewijsmateriaal " dat een volgehouden verhoogde spiertonus in spiergroepen, pijn kan veroorzaken, " zelfs lang nadat de spanning van de spieren losgelaten is. Het is evenwel nog " onduidelijk hoe belangrijk dit mechanisme is in het in stand houden van " pijnproblemen. Pijn patiënten gaan op stressvolle gebeurtenissen reageren met een " automatisch opspannen van de spieren in de pijnlijke regio (Flor et al, 1992). Gedrag - Men gaat uit van een operante leervisie: positief gevolg --> toename gedrag vs negatief gevolg --> afname gedrag. => pijncontingent gedrag - Vermijden <--> minder pijn - lange termijneffecten - fysiek: disuse syndroom = afname van de sterkte van de spiergroepen door vermijden van gebruik. kan leiden tot algemen daling in de lichamelijke conditie. als dat zo is, dan gaan die spiern ook steeds gevoeliger worden voor pijnlijke ervaringen... als je dan ineens wel activiteit doet, dan ga je sneller pijn ervaren omdat conditie van de spieren is afgenomen = vicieuze cirkel - psychisch: depressie agv daling van het zelfvertrouwen - sociaal: isolatie - Pijnstillers <--> minder pijn - lange termijneffecten - medicatiemisbruik - tolerantie Cognities - Catastrofale gedachten en gevoel van controle - zie onderzoek slide!!! => betekenis kan ervoor zorgen dat je sensatie al dan niet als pijnlijk ervaart. - Catastroferen - neiging om pijn als overdreven bedreigend in te schatten - uitvergroten, hulpeloosheid, piekeren - empirische evidentie voor rol van catastroferen in pijnperceptie, hinder en pijnresponsen. - houdt ook verband met de persoonlijkheidstrek negatieve affectiviteit, een algemeen negatieve houding ten aanzien van zichzelf en de wereld.!niet gelijkstellen hiermee! ook bepaalde situaties kunnen catastroferen in de hand werken: slechte communicatie tussen patiënten en hulpverlener.
5 - Hypervigilantie - overmatige aandachtsfocus op pijn en pijngerelateerde info - bottum-up aandacht: automatisch (sensorische karakteristieken zoals intensiteit) - top-down aandacht: intentioneel (affectief-motivationele factoren zoals dreigwaarde) - aandachtsoriëntatie beïnvloedt pijnervaring - Fear of pain is more disabling than pain itself! - vermijdingsgedrag is niet gecorreleerd met intensiteit van de pijn, maal met de vrees ervoor en voor de mogelijke gepercipieerde schadelijke gevolgen. - Coping of zoektocht naar controle - probleemoplossende strategieën gericht op controle (adaptief) vs emotiegericht strategieën: passieve gericht op het verminderen van negatieve emoties (maladaptief) - MAAR: geen pasklare oplossing voor chronische pijn - Herhaald falen: frustratie, piekeren, catastroferen, hypervigilantie, doctorshopping, medische risicoʼs. - => wellicht zou het zinvoller zijn om het pijnprobleem als onoplosbaar te aanvaarden en de coping te richten op de beperkingen die de pijn met zich meebrengt. Immers, het gegeven dat de relatie tussen de ernst van de pijn en de hinder verre van perfect is, houdt de belofte in dat andere, beter te beïnvloeden factoren de hinder mee bepalen (vb vrees en catastroferen). Echter geen eenvoudige opgave: ambities en levensdoelen zullen moeten bijgesteld worden, en er zal moeten gezocht worden naar een nieuwe zingeving. 6b. weten wat een cognitief-gedragstherapeutische behandeling van pijn inhoudt Uitgangspunt: Patiënt is actieve probleem-oplosser - inwerken op cognities (betekenis) Reconceptualisatie: inwerken op gedrag en cognities - introductie, kennismaking, verwachtingen - opvatting en mythes over pijn - fysiologische factoren: relaxatie - cognitieve factoren: exposure en aandachtsafleiding - coping: aanvaarding => de bedoeling is dat de patiënt zelf tot inzicht komt dat de ervaren hinder centraal probleem is in de pijnstoornis, dat medische interventies (voorlopig) geen effectieve oplossing bieden voor dit probleem en dat verandering mogelijk is. Therapeutische werkrelatie cfr thuisopdrachten Informatie: biomedische antecedenten, pijn en ervaren hinder, psychosociale variabelen. 6c. de cognitief-gedragstherapeutische technieken die aangewend worden in de behandeling van pijn bespreken en toepassen op een vb. 6d. de cognitief-gedragstherapeutische theorie en concepten toepassen op een praktijkgerichte casus. 7a. Uitleggen wat verstaan wordt onder chronische (rug)pijn 7b. Het probleem van chronische rugpijn plaatsen binnen de huidige samenleving
6 8a. Het fear-avoidance model van Vlaeyen et al bespreken zie schema slide 8b. Uitleggen hoe dit model gebruikt kan worden bij de behandeling van chronische pijn 8c. de theorie over het model toepassen op een praktijkgerichte casus 8d. reflecteren over de sterktes en zwaktes van het model adhv een determinantenmodel 9a. weten wat exposure is en hoe het toegepast kan worden in de behandeling van chronische pijn Grondige analyse + vragenlijsten Rationale en uitleg van het probleem " medisch model " vermijdingsmodel opmaken van angsthiërarchie graduele exposure + uitdagen van gedachten (cognitieve techniek) => doel: reduceren van pijngerelateerde vrees. => geleidelijke blootstelling aan fysieke activiteiten; ervaren dat ergste verwachtingen niet uitkomen; correctie van opvattingen. 9b. de theorie over exposure toepassen op een praktijkgerichte casus 9c.Een exposuretherapie uitwerken voor een chronisch pijnprobleem 10a. het misgericht copingmodel bespreken 10b. het belang van aanvaarding als interventie bespreken niet langer proberen controle te krijgen over pijn of medische oplossing te vinden. aanvaarding= bereidheid om met pijn te leven, zonder verdere pogingen te ondernemen om pijn te verminderen of vermijden, en ondanks pijn te streven naar bevredigend leven onderzoek wijst op positieve effecten. 11. het belang inzien van psychologische factoren bij het ervaren van pijn en het in stand houden van chronische pijn 12. concepten en theorieën over pijn gebruiken om zelf een interventie te bedenken voor een pijnprobleem 13. reflecteren over de mogelijkheden en beperking van de preventie van chronische pijn Zie onderzoek! 14. het planningsmodel toepassen op de preventie van chronische pijn.
Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek
Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict
Nadere informatieDe rol van de psycholoog. Prof. dr. Geert Crombez Geert.Crombez@UGent.be
De rol van de psycholoog Prof. dr. Geert Crombez Geert.Crombez@UGent.be Chronisch VermoeidheidsSyndroom Fukuda et al., 1994 Natuurlijk verloop 80% Costs 26% 17% 13% 8% 7 days 4 weeks 7 weeks 12 weeks 6
Nadere informatieBewegingsangst: een sterk invaliderende factor
Bewegingsangst: een sterk invaliderende factor Definitie: Bewegingsangst is een specifieke cognitie, gekoppeld aan een emotie en gekoppeld aan gedrag Eén van de yellow flags is: vrees-vermijdingsgedrag
Nadere informatieChronische pijnpatiënt en zijn omgeving. Informatie over chronische pijn bij ouderen om samen met patiënt en/of omgeving te bespreken
Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving Informatie over chronische pijn bij ouderen om samen met patiënt en/of omgeving te bespreken Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving Verklaringsmodellen Model van
Nadere informatieWorkshop ziekte-specifiek programma: chronische pijn. Ronde 1 en 2 Linda de Vries-Rijkuiter Ronde 3 en 4 Linda de Vries-Rijkuiter en John Voorham
Ronde 1 en 2 Linda de Vries-Rijkuiter Ronde 3 en 4 Linda de Vries-Rijkuiter en John Voorham Programma Introductie Kennisoverdracht Casus Oefening met casus Smaakmaker Discussie/vragen Workshop ziekte-specifiek
Nadere informatieSensitisatie. Anesthesiologie
Sensitisatie Anesthesiologie Anesthesiologie Inleiding Wanneer pijn lang bestaat en er geen lichamelijke afwijkingen (meer) voor die pijn te vinden is, wordt pijn chronisch genoemd. Mensen met chronische
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieRisicofactoren voor chronificatie van pijn
PIJN Samen maken we er een punt van. Risicofactoren voor chronificatie van pijn Annemie Verwimp, Psycholoog ZNA Multidisciplinair Algologisch Team Introductie Zijn de gele vlaggen gekend? ORANJE: ik ken
Nadere informatieGraded exposure. Zuyderland Revalidatie
Graded exposure Zuyderland Revalidatie Inleiding In deze folder wordt informatie gegeven over de behandeling van langdurige pijn door graded exposure. Deze folder is bedoeld als ondersteuning van de informatie
Nadere informatieDe pijn de baas! PhilomeenT M Weijenborg MD PhD, Gynaecoloog LUMC. 20 januari 2018
De pijn de baas! PhilomeenT M Weijenborg MD PhD, Gynaecoloog LUMC Disclosurebelangen spreker Ervaringsdeskundigen Onderwerpen Langdurige ofwel chronische (buik)pijn(cbp) centraal Feiten Definitie van CBP,
Nadere informatieDokter, voelt U mijn pijn?! Over yellow flags en psychologische behandeling Tamara Sinnaeve, klinisch psychologe AZ Monica
Dokter, voelt U mijn pijn?! Over yellow flags en psychologische behandeling Tamara Sinnaeve, klinisch psychologe AZ Monica 2 Geef me de kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen, De moed om te
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieEducatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren.
Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren. Carla Palmen, psychosomatisch fysiotherapeut Adelante Zorgroep, Volwassenen, Afd. pijn, Hoensbroek
Nadere informatieINTER&PSY*Lente*Symposium*2013!
INTER&PSYLenteSymposium2013! Angst voor Pijn Paul van Wilgen PhD Gezondheidspsycholoog Fysiotherapeut Epidemioloog Workshop -Wat is pijn -Wat is chronische pijn -Sensitisatie -De rol van angst -Bewegingsangst
Nadere informatieHoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4
SAMENVATTING Chronische nek pijn is vaak het gevolg van een verkeersongeval, en dan met name van een kop-staart aanrijding. Na zo een ongeval ontwikkelen mensen vaak een zeer specifiek klachtenpatroon.
Nadere informatieDe kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien
De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara
Nadere informatiePijn. Matthieu Berenbroek. Pijn 2 - Matthieu Berenbroek 1998-2008 PIJN. Wat is Pijn?
Pijn Matthieu Berenbroek PIJN Wat is Pijn? 1 PIJN Pijn is een onaangename, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselschade of die wordt beschreven in termen
Nadere informatieNeurowetenschappen als inspiratiebron voor nieuwe pijninterventies
Neurowetenschappen als inspiratiebron voor nieuwe pijninterventies Dr. Ben van Cranenburgh, neurowetenschapper Stichting ITON: www.stichtingiton.nl Symposium KNGF Scheutig met pijn 15 april Alkmaar, 20
Nadere informatieInfobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Sinds enkele jaren heeft het Mariaziekenhuis een pijncentrum. Dit centrum legt zich vooral toe op de behandeling van chronische pijn. Samen met de
Nadere informatieChronische pijn bij kinderen en jongeren.
Pijn Chronische pijn bij kinderen en jongeren. Pain is an unpleasant sensory and emotional experience associated with actual or potential tissue damage, or described in terms of such damage (IASP). Pijn
Nadere informatieVan spierspanning tot spanning. Mevr E. Coppens, klinisch psychologe CERM EN LAC
Van spierspanning tot spanning Mevr E. Coppens, klinisch psychologe CERM EN LAC Spierspanning Nekpijn Spierspanning Verzuring van spieren Spierspanning Nekpijn Spanning Spierspanning Verzuring van spieren
Nadere informatieWORK EXPERIENCE PROFILE
WORK EXPERIENCE PROFILE VANDERHEK METHODOLOGISCH ADVIESBUREAU Werkstress is een verschijnsel dat al jaren sterk de aandacht trekt. Statistieken van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid geven aan dat
Nadere informatieBiopsychosociale benadering. dr. Alexander Verstaen (psycholoog) directeur Netwerk Palliatieve Zorg NWVL
Biopsychosociale benadering van pijn dr. Alexander Verstaen (psycholoog) directeur Netwerk Palliatieve Zorg NWVL Het biomedisch model van ziekte en gezondheid klacht wordt ofwel somatisch ofwel psychisch
Nadere informatieGraded exposure behandeling van jongeren met pijn en hun ouders
Graded exposure behandeling van jongeren met pijn en hun ouders Emmelien Spek & Marielle Goossens Inleiding Graded exposure in vivo; achtergrond Graded exposure in vivo; in de praktijk Ouderprogramma
Nadere informatieInfobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Sinds enkele jaren heeft het Mariaziekenhuis een pijncentrum. Dit centrum legt zich vooral toe op de behandeling van chronische pijn. Samen met de
Nadere informatieHet gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag
Het gevolgenmodel Behandeling van kinderen en jongeren met Somatisch On-(voldoende) verklaarde Lichamelijke Klachten: SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag 6 november 2014 Lichamelijke
Nadere informatieChronische pijn rol van de mantelzorger. 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit
Chronische pijn rol van de mantelzorger 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit Inhoud 1. Wetenschappelijk onderzoek 2. Praktijk 3. Aanbevelingen Vooraf Zorgstandaard chronische pijn 2017 Uitgangspunt
Nadere informatieLet s talk. Trea Broersma psychiater
Let s talk about SOLK Trea Broersma psychiater SOLK??? Let s talk about..solk SOLK in de huisartsenpraktijk Lichamelijke klachten zonder somatische oorzaak SOLK en somatisatie Problemen bij SOLK en somatisatie
Nadere informatieJa maar, wat als bewegen pijn doet?
Ja maar, wat als bewegen pijn doet? Najaarscongres NVFG 23 sep 16 Luc Boon Fysiotherapie Gestel, Eindhoven luc@fysiotherapie-gestel.nl Introductie Najaarscongres NVFG 23 sep 16 Luc Boon Fysiotherapie Gestel,
Nadere informatieDe Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent
De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht
Nadere informatieGraded Activity. Zuyderland Revalidatie
Graded Activity Zuyderland Revalidatie Inleiding In deze folder geven we u informatie over de behandeling van langdurige pijn door graded activity.deze therapie is niet gericht op het verminderen van uw
Nadere informatie(Hoe) kan lichaamsbeweging deze pagënten helpen?? Centrale sensitisatie: bewegen of niet bewegen? 23-10- 14
Centrale sensitisatie: bewegen of niet bewegen? Chronische pijn als uitdaging: hedendaagse neurowetenschappelijke inzichten binnen de mul0disciplinaire prak0jk 22 oktober 2014, Abe Lenstra Stadion, Heerenveen,
Nadere informatieRita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION
Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION Chronische pijn en hulpmiddelen, voorzieningen en aanpassingen Chronische pijn 3 miljoen Nederlanders Kosten Medische
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN
INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN WAT IS PIJN? PIJN HOE EN WAT Pijn is een ontzettend complex en belangrijk mechanisme in ons lichaam. De definitie van pijn is: Een onplezierige
Nadere informatiePerseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting
Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.
Nadere informatieGeneral information of the questionnaire
General information of the questionnaire Name questionnaire: Pijn Behandelaar Attitude Schaal Original author: Ostelo, van den Berg, Vlaeyen, de Vet & Wolters, 1998 Translated by: / Date version: / Language:
Nadere informatieKlinisch behandelprogramma chronisch pijn (Graded Exposure)
Heliomare Relweg 51 1949 EC Wijk aan Zee T 088 920 88 88 E Info-revalidatie@heliomare.nl Klinisch behandelprogramma chronisch pijn (Graded Exposure) Doel van dit document: Betreft de diagnosegroep(en):
Nadere informatieHemofilie / stollingsstoornissen en Pijn
1 Hemofilie / stollingsstoornissen en Pijn 01 november 2018 3 Wie heeft er weleens pijn? Antwoord: ja Antwoord: nee 4 Wie heeft er ongeveer 1 x per maand pijn? ja nee 5 Wie heeft er wekelijks pijn? ja
Nadere informatieE M D R een inleiding
E M D R een inleiding Lucinda Meihuizen GZ-psycholoog Zorgpartners Midden-Holland lucinda.meihuizen@zorgpartners.nl Wietske Soeteman GZ-psycholoog Pro Persona w.soeteman@propersona.nl Wat haal je uit deze
Nadere informatieVroegsignalering van angst bij kanker
Vroegsignalering van angst bij kanker Symposium juni 2016, Amsterdam Hoe harder we angst bevechten, hoe meer ze ons verleidt en verstikt. Hoe meer we de angst in de ogen zien, hoe sneller ze vrijheid biedt.
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatieBehandelprogramma chronische pijn. Almere
Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatieOnverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc
Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc Netwerk OLK (NOLK) Conceptrichtlijn 2009: Somatisch Onvoldoende verklaarde
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie op maat voor fibromyalgie Saskia van Koulil UMC St. Radboud Afdeling Medische Psychologie
Fibromyalgie Cognitieve gedragstherapie op maat voor fibromyalgie Saskia van Koulil UMC St. Radboud Afdeling Medische Psychologie Wijdverspreide pijn Etiologie grotendeels onbekend Hoge impact voor de
Nadere informatieHoe verklaren we pijn en wat te doen bij chronische pijn
Hoe verklaren we pijn en wat te doen bij chronische pijn Jeroen de Jong, PhD Gedragstherapeut / Kinesioloog / Pijnbehandelaar Afdeling Revalidatie azm Vakgroep Revalidatiegeneeskunde UM jeroen.dejong@mumc.nl
Nadere informatiehet laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en
Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieSamen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,
Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot
Nadere informatieNathalie Bracke, Kinesiste Dr. Ingrid Dekelver, Revalidatie arts
Nathalie Bracke, Kinesiste Dr. Ingrid Dekelver, Revalidatie arts Wat is TENS? TENS = Transcutane = door de huid Elektrische = met elektrische impulsen Neuro Stimulatie = stimuleren van de zenuwen / zenuwuiteinden
Nadere informatieStress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening
Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek
Nadere informatieHoofdpijn Blijf er niet mee lopen. Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli
Hoofdpijn Blijf er niet mee lopen Rob Bernsen en Marian van Zagten, neurologen Namens overige leden Multidisciplinaire Hoofdpijnpoli Inhoud Cijfers Wat gebeurt er in het ziekenhuis? Typen hoofdpijn Spanningshoofdpijn
Nadere informatieOnverklaarde klachten (SOLK)
Onverklaarde klachten (SOLK) de rol van de huisarts de rol van de patiënt de rol van het consult Peter Lucassen Tim olde Hartman De rol van de dokter Wat zat er in ons hoofd? Onverklaarde klachten hebben
Nadere informatieJos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl. Stress en hart- en vaatziekten
Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl Stress en hart- en vaatziekten Indeling Het stressmechanisme Psychologische stress Stress en het ontstaan
Nadere informatiePOST COMMOTIONEEL SYNDROOM
POST COMMOTIONEEL SYNDROOM Post commotioneel syndroom Post commotioneel syndroom (PCS) is een diagnose die gesteld wordt bij langdurige klachten na een hersenschudding. De oorzaak van PCS is vaak een ongeval,
Nadere informatieKinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier
Paramedisch Onderzoek Centrum POC Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier Prof.dr. Rob Oostendorp Nancy Demolon, MSc Olaf van der Zanden, MSc Prof.dr. William Duquet Fysiotherapie werkt Wat
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieMS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.
MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts. Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)?
Nadere informatieChapter. Samenvatting
Chapter 9 9 Samenvatting Samenvatting Patiënten met chronische pijn die veel catastroferende gedachten (d.w.z. rampdenken) hebben over pijn ervaren een verminderd fysiek en psychologisch welbevinden. Het
Nadere informatieBespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019
Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019 Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse
Nadere informatieParamedisch OnderzoekCentrum
Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier Prof.dr. Rob Oostendorp Nancy Demolon, MSc Olaf van der Zanden, MSc Prof.dr. William Duquet Wat te verwachten? Interagerende factoren van acute naar
Nadere informatieColin van der Heiden
Workshop: Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden PG-Dag van de Inhoud Complexiteit vraagt maatwerk Rotterdam, 5 oktober 2017 PROGRAMMA inleiding metacognitieve
Nadere informatieKennisdag NGS september Van harte welkom. Thema: Heup / lies
Kennisdag NGS 2016 17 september Van harte welkom Thema: Heup / lies Bennie Theunissen: theunissenbennie@gmail.com 1 2 3 Een weekje rust (ziekte) Jongeren werden een week aan bed gekluisterd: Ze verloren
Nadere informatiePijn draagt u niet alleen!
Pijn draagt u niet alleen! Informatiebrochure Zorg dragen 2 Laat pijn uw leven niet beheersen! Begrijpen hoe pijn werkt, draagt al voor een deel bij aan het verwerken of het leren omgaan met pijn. Dankzij
Nadere informatieChronische ziekten In cijfers? 2.2 FORMELE ONTWIKKELING VAN GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE 2.3 HET BIOPSYCHOSOCIAAL PERSPECTIEF 2.4 VERWANTE TERREINEN
1 OVERZICHT 2 INLEIDING: GEDRAG EN GEZONDHEID 2.1 VERBAND GEDRAG EN GEZONDHEID 2.1.1 Ziekte- en sterftecijfers 2.1.2 Belangrijkste doodsoorzaken 2.1.3 Ontwikkelingen in de geneeskunde 2.1.4 Ontwikkelingen
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieWanneer is cognitieve gedragstherapie bij rugklachten geïndiceerd?
Wervelkolom www.physios.nl 4 punten kennistoets Wanneer is cognitieve gedragstherapie bij rugklachten geïndiceerd? Marjet Blokhorst Mevr. dr. M.G.B.G. Blokhorst, GZ-psycholoog, cognitief gedragstherapeut,
Nadere informatieAu-tomutilatie. Een groot probleem, een grote uitdaging. Carmen van Bussel Orthopedagoog/GZ-psycholoog
Au-tomutilatie Een groot probleem, een grote uitdaging Carmen van Bussel Orthopedagoog/GZ-psycholoog Inhoud Waarom verwonden cliënten zichzelf? Handelingsverlegenheid en machteloosheid bij begeleiders
Nadere informatieTherapietrouw (bij DIABETES)
Therapietrouw (bij DIABETES) S.J. Fischer; Klinisch Psycholoog, Slotervaartziekenhuis Amsterdam Therapietrouw Mate waarin het gedrag van een patiënt overeenkomt met het medische of gezondheidsadvies dat
Nadere informatieSAMENVATTING bijlage Hoofdstuk 1 104
Samenvatting 103 De bipolaire stoornis, ook wel manisch depressieve stoornis genoemd, is gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen, waarbij recidiverende episoden van depressie, manie en hypomanie,
Nadere informatieKritische vlaggen bij pijn: Sarah Renders, Psychotherapeut ZNA Multidisciplinair Algologisch Team
Kritische vlaggen bij pijn: Sarah Renders, Psychotherapeut ZNA Multidisciplinair Algologisch Team Inhoud Yellow Flags beste voorspeller attitude, emoties, gedrag Pijnpersistentie Pijnvermijding Uitbreiding:
Nadere informatiePijn en MS in de medische literatuur. Omschrijving probleem. Prevalentie. Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %)
Pijn en MS in de medische literatuur Roger Haenen, Revalidatiearts Orbis Medisch Centrum Sittard - Geleen Omschrijving probleem Prevalentie 63 % (nl populatie 19 %) RRMS 50% PPMS 70% SPMS 70 % 25 % ervaart
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme
Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme
Nadere informatieSENSITISATIE. Chronische pijn is een aandoening 23-10- 14. Pijn! Abe Lenstra AGENDA. Acute pijn is een symptoom
PIJNEDUCATIE IN TRANSDISCIPLINAIRE ZORG IN DE EERSTE LIJN BIJ PATIËNTEN MET CHRONISCHE PIJN? Pijn! Prof. Dr. C. Paul van Wilgen Fysiotherapeut, Gezondheidspsycholoog, Epidemioloog AGENDA Abe Lenstra Hoe
Nadere informatieMetacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis. Colin van der Heiden. Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013
Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis Colin van der Heiden Workshop NJC-VGCt Zwolle, 12 april 2013 PROGRAMMA inleiding metacognitieve theorie video-demonstratie en oefening: uitvragen
Nadere informatieFYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met ASPECIFIEK LAGE RUGPIJN. September 2011, blok 6, Gerard Koel.
FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met ASPECIFIEK LAGE RUGPIJN. September 2011, blok 6, Gerard Koel. GRADED ACTIVITY & GRADUAL EXPOSURE. 1. Aanleiding / implicatie / modellen; respondente &
Nadere informatieLangdurige slapeloosheid. Diagnose en behandeling van insomnie
Langdurige slapeloosheid Diagnose en behandeling van insomnie We spreken van langdurige slapeloosheid ofwel chronische insomnie als het niet in slaap vallen, het niet kunnen doorslapen en/of veel te vroeg
Nadere informatieSymposium Anno 2014: kansen en uitdagingen. Balans in het biopsychosociaal model
Symposium Anno 2014: kansen en uitdagingen Balans in het biopsychosociaal model Prof dr. J. Devulder Multidisciplinair pijncentrum UZ Gent Het Pand, 10 oktober 2014 Balans in het biopsychosociaal model
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieVoorlichting, advies en instructie Niveau 3
Antwoorden stellingen Voorlichting, advies en instructie Niveau 3 NU ZORG Editie 2014 Pagina 1 Hoofdstuk 1. Preventief werken 1. Preventie is: gezondheidsproblemen voorkomen en gezond gedrag stimuleren.
Nadere informatieTraining Omgaan met Agressie en Geweld
Training Omgaan met Agressie en Geweld 2011 Inleiding In veel beroepen worden werknemers geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag, waaronder agressie. Agressie wordt door medewerkers over het algemeen
Nadere informatieConservatieve behandeling van lage rugklachten
6074p ORT.039/1209.CV Zorgcommunicatie www.amphia.nl Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke
Nadere informatieConservatieve behandeling van lage rugklachten
Conservatieve behandeling van lage rugklachten Wervelkolom Orthopedie Inleiding Deze folder geeft u meer informatie over uw lage rugklachten, welke u met uw behandelend orthopeed besproken heeft. Anatomie
Nadere informatieHet kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg. Dr Ben van Cranenburgh HGZO Congres Lunteren 24/25 Maart 2011. www.stichtingiton.
Instituut voor toegepaste Neurowetenschappen Faculteit der Bewegingswetenschappen Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg Dr Ben van Cranenburgh HGZO Congres Lunteren 24/25 Maart 2011
Nadere informatieRevalidatieprogramma
Revalidatiegeneeskunde Revalidatieprogramma Chronische pijn Deze folder geeft u algemene informatie over revalidatie bij chronische pijn. Uiteraard komt de folder niet in plaats van een gesprek met uw
Nadere informatieBehandeling na seksueel trauma bij kinderen: STEPS, TF-CBT of EMDR?
Behandeling na seksueel trauma bij kinderen: STEPS, TF-CBT of EMDR? Renee Beer, klinisch psycholoog, Traumacentrum De Bascule Iva Bicanic, klinisch psycholoog i.o., Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht
Nadere informatiePartners van een borstkanker patient, waar blijft u? Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist
Partners van een borstkanker patient, waar blijft u? Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist Zorg voor de Partner Waar loopt de partner tegen aan? Hoe kun je, je partner steunen als je zelf niet
Nadere informatie24-2-2011. Complexiteit van zelfzorg en coping bij mensen met diabetes en nierfalen. Diabetes en nierziekte: het toekomstbeeld.
Complexiteit van zelfzorg en coping bij mensen met diabetes en nierfalen Indeling Introductie: Diabetes en Nierfalen, wat vraagt dat van mensen? (JW) Stress en Coping (JK) Een programma om mensen effectiever
Nadere informatieMIDDELENMISBRUIK + angststoornissen depressie
MIDDELENMISBRUIK + angststoornissen depressie Enkele cijfers 17,9 % van de patiënten met een angststoornis lijdt aan een alcoholverslaving 19,4% van de alcoholverslaafden heeft een angststoornis (Addiction
Nadere informatieBack on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc
Back on Track: eerste ervaringen met geprotocolleerde pijnrevalidatie in de eerste lijn. Reni van Erp, MSc Disclosure slide Companies No relations Research funding CZ Fonds Provincie Limburg Adelante epartment
Nadere informatiehuisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Dokter, hoe moet ik nu toch verder met die pijn? Pijnrevalidatie in de eerste lijn Henriëtte van der Horst, huisarts Hoofd afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen Jos van Erp Geen belangenverstrengeling d.m.v. Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere vergoeding Aandeelhouder Of anders Disclosure belangen spreker Bewegen én berusten:
Nadere informatiePijnschalen. Prof. dr. J Devulder Diensthoofd Pijnkliniek Universitair Ziekenhuis Gent
Prof. dr. J Devulder Diensthoofd Pijnkliniek -Wat? -Problemen in ziekenhuisverband -Waarom? -Belang? -Wat ermee aanvangen? -Casus -Besluit Downloaded from: Wall and Melzack's Textbook of Pain, 5th Edition
Nadere informatieOmgaan met littekens. Els Vandermeulen. Psychologe BWC Neder-over-Heembeek Februari 2014
Omgaan met littekens Els Vandermeulen Psychologe BWC Neder-over-Heembeek Februari 2014 1. Huid 2. Brandwonden 3. Littekens 4. Traumatische gebeurtenis 5. Onzichtbare littekens 6. Psychische problemen 1.
Nadere informatieZelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven.
Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven. Alix Kuylen Psycholoog intensieve behandeleenheid Susanne Cuijpers Verpleegkundig specialist GGZ Inhoud
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatieStranded Whale Syndroom : de man die niet meer bewoog
Stranded Whale Syndroom : de man die niet meer bewoog Vier jaar terug ben ik met alles gestopt. Ik kreeg een rugblokkage en kon niks meer. Ik lag 22 u en bewoog amper 2 u per dag. Mijn pijngeheugen is
Nadere informatieHOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN
HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN PROTOCOL HOOFDPIJN KLACHTEN AUTEUR HELEEN BOVEN MANUEEL THERAPEUT fysiosportief LEON MEIJER SPORTFYSIOTHERAPEUT fysiosportief FOTOGRAFIE 1 JOHAN BOSMA FOTOSTIJL
Nadere informatieInleiding Wat is fibromyalgie? Oorzaak van fibromyalgie
FIBROMYALGIE 286 Inleiding Uw reumatoloog heeft u verteld dat u fibromyalgie hebt. Er komen ongetwijfeld veel vragen in u op. In deze folder proberen wij antwoord te geven op uw vragen. U leest meer over
Nadere informatieOntmedicalisering. Gezondheid voor iedereen
* Ontmedicalisering Gezondheid voor iedereen Keuze voor de huisartsgeneeskunde: voor continuïteit voor persoonlijke zorg voor integrale zorg Maar ook: voor het gezonde WHO definitie gezondheid (1948) Een
Nadere informatie