Pijn. Matthieu Berenbroek. Pijn 2 - Matthieu Berenbroek PIJN. Wat is Pijn?

Transcriptie

1 Pijn Matthieu Berenbroek PIJN Wat is Pijn? 1

2 PIJN Pijn is een onaangename, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselschade of die wordt beschreven in termen van een dergelijke beschadiging (Merskey: IASP, 1979) schade pijn geen schade geen pijn Descartes opvatting over pijn - dualisme Deeltjes van het vuur zijn in staat om het deel van de voet die ze raken in beweging te brengen. Ze trekken dan aan een draadje dat er aan vast zit en openen de ingang van een porie waar het draadje eindigt. De poriën gaan naar het gevoelscentrum dat zich volgens Descartes in de pijnappelklier bevindt. Uit het boek L Homme (1644) 2

3 Dr. Henry Knowles Beecher WO II Anzio, Italië Gewonde soldaten hadden geen pijn Weefselbeschadiging = pijn Verklaart niet: Pijn zonder weefselbeschadiging Geen pijn met weefselbeschadiging Chronische pijn Fantoom pijn Invloeden van psychologische, sociale en spirituele invloeden Pijn is een ervaring Het zenuwstelsel geeft waarschuwende prikkels door maar of dat leidt tot een pijnervaring hangt van veel factoren af Nociceptie wordt pas pijnervaring in de hersenen Pijn zit altijd tussen je oren 3

4 Aspecten van pijn Pijn is onaangenaam Pijn is per definitie subjectief Er is een relatie?? met weefselschade Persoonlijke factoren spelen een rol Aspecten van Pijn Sensorisch/perceptueel Waar en hoeveel pijn Emotioneel - Negatieve gevoelens gedrag Cognitief / evaluatief evaluatie, interpretatie en conceptualiseren pijngedrag Model van Loeser pijnbeleving pijngewaarwording nociceptie 4

5 Vlaeyen et al. Pain 1995 indeling van pijn acute pijn chronische pijn: meer dan 3 maanden klachten en geen reactie op gebruikelijke therapie benigne chronische pijn maligne chronische pijn chronisch terugkerende pijn Acute pijn Waarschuwing signaalfunctie 5

6 Lepra: bacterie die de perifere zenuwen beschadigt: verlies van pijnsensatie analgesie Vitale sensibiliteit Geeft informatie over veranderingen die de levensfuncties direct zouden kunnen beïnvloeden (vita = leven) Geeft aanleiding tot lichamelijke reacties (hartactie, bloeddrukstijging, roodheid) Geeft aanleiding voor emotionele reacties (angst, alertheid, pijn) Nociceptieve en neurogene pijn Nociceptieve pijn: weefselbeschadiging stoffen komen vrij die zenuwuiteinden prikkelen of die de prikkeldrempel verlagen (sensitizatie) neurogene pijn: het zenuwstelsel zelf is beschadigd Geen verschijnselen van ontsteking deafferentiatiepijn of centrale pijn 6

7 Nociceptive pijn = pijn veroorzaakt door weefselbeschadiging. Stoffen komen vrij die zenuwuiteinden prikkelen of die de prikkeldrempel verlagen Weefselbeschadiging Inflammatie sensitizatie C noradrenaline, serotonine, prostaglandine, bradykinine en substance P. A-delta vezel: primaire pijn, gelokaliseerd C-vezel: secundaire pijn, diffuus, emotioneel gekleurd 7

8 dikke en dunne vezels doorsnede door het ruggenmerg Referred pain 8

9 Melzack and Wall 1965 Poorttheorie of Gatecontrol theory pijnmodulatie ruggenmergniveau TENS massage radiofrequente behandelingen (rhizotomie) Medicatie Opstijgende banen 9

10 10

11 Nociceptieve en neurogene pijn Nociceptieve pijn: weefselbeschadiging stoffen komen vrij die zenuwuiteinden prikkelen of die de prikkeldrempel verlagen (sensitizatie) neurogene pijn: het zenuwstelsel zelf is beschadigd! Geen verschijnselen van ontsteking deafferentiatiepijn of centrale pijn Neurogene pijn Centrale zenuwstelsel Perifere zenuwbeschadiging Diabetes AIDS Amputatie (fantoom) Compressie Brandende, schietende pijn Allodynie Hyperalgesie hyperpathie Ectopic firing / Crosstalk 11

12 Behandeling Fysiotherapie / Medicijnen Fysiotherapie Ijs Gate control Geleidingssnelheid C vezels sensorische en motorische zenuwgeleidingssnelheid zwelling TENS 12

13 Massage WHO analgesic ladder NSAIDS Milde opiaten (codeine) Sterke opiaten (morfine) Niet - opioïden NSAID s Niet steroïde anti inflammatoire analgetica = vooral prostaglandine synthetase remmers Paracetamol Acetylsalicylzuur (aspirine) Ibuprofen Bijwerkingen: maagbezwaren, bloedstolling Cox-2 remmers 13

14 salix alba wilgenbast Aspirine, acetylsalicylzuur Nurofen = ibuprofen 14

15 Saridon, combinatiepreparaat paracetamol 250mg propyfenazon 150mg coffeïne 50mg COX-2 remmers Selectieve prostaglandinesynthetase remmers Minder maagklachten Vioxx Celebrex Opioïden grijpen aan op verschillende specifieke receptoren (µ,κ,σ) verwerking nociceptieve prikkels, ademhalingsdepressie, optreden stemmingsveranderingen, constipatie gevoeligheid zeer individueel verslaving? 15

16 Opioïden Paracetamol / codeïne Tramadol Opiaatagonist Inhibitie heropname van norepinephrine en serotonine Behandeling bij neurogene pijn farmacotherapie anti depressiva anti epileptica neurontine NMDA-antagonisten neuromodulatie of chirurgische ingrepen cognitieve, gedragsmatige behandeling Trigeminal nerve surgery 16