Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl. Stress en hart- en vaatziekten

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl. Stress en hart- en vaatziekten"

Emma Willems
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Jos van Erp Psycholoog / Beleidsadviseur De Hart&Vaatgroep / Hartstichting j.v.erp@hartstichting.nl Stress en hart- en vaatziekten

2 Indeling Het stressmechanisme Psychologische stress Stress en het ontstaan van hart- en vaatziekten Stress bij het hanteren van hart- en vaatziekten Het hanteren van stress

3 Het stressmechanisme

4 Is stress een oorzaak of een gevolg? 1. Stimulusdefinities: nadruk op de aanleiding gevende gebeurtenissen. Het gaat dan bijvoorbeeld over werkstress of traumatische ervaringen. 2. Responsdefinities: nadruk op de fysiologische en psychologische reacties. Het gaat dan bijvoorbeeld over spanningsklachten 3. Interactieve beschrijvingen: beschrijven de interactie tussen een gebeurtenis, de persoonlijke inschatting/interpretatie daarvan en de fysiologische en psychologische reacties daarop

Responsdefinities: nadruk op de fysiologische en psychologische reacties.

5 Het stressmechanisme: Een biologisch gegeven, een fysiologisch systeem dat functioneert via het zenuwstelsel en stresshormonen

6 Het sympathische zenuwstelsel van het stressmechanisme is het gaspedaal van je lichaam: het zorgt ervoor dat je lichaam overgaat tot actie Fysiologische stressrespons Hartslag gaat omhoog Extra bloed naar de spieren Snellere ademhaling Extra zuurstof naar de hersenen Vernauwing bloedvaten in de huid Bloed stolt eerder Er komt extra glucose vrij Er komen endorfines vrij

omhoog Extra bloed naar de spieren Snellere ademhaling Extra zuurstof naar de hersenen

7 Het stressmechanisme is een overlevingsmechanisme Stressor

8 De fysiologische stressrespons maakt energie vrij om te reageren op de noodsituatie

9 Gedragsmatige stressrespons Deze energie wordt ingezet voor automatische gedragspatronen: vluchten of vechten

10 Acute stress Fysiologische stressrespons Stressor Gedragsmatige stressrespons Automatische fysiologische- en gedragspatronen. Waarnemen en wegwezen, niet denken

11 Na de stressreactie: het rempedaal, het parasympathische zenuwstelsel, van het stressmechanisme komt in actie Psychologisch: ontspanning Fysiologisch: parasympatische activatie / herstel

12 Bij het verdwijnen van de bedreiging zakt de spanning weer naar een normaal niveau Spanning Normaal spanningsniveau

13 Psychologische stress

14 Psychologische stress Mensen kunnen een lichamelijk mechanisme, ontworpen voor het overleven van levensbedreigende situaties, triggeren en gaande houden doordat ze belaagd worden door gedachten i.p.v. leeuwen

levensbedreigende situaties, triggeren en gaande

15 Dieren kennen geen langdurige psychologische stress, na de stressreactie verdwijnt de spanning. Einde stressreactie Bedreiging stressreactie Einde stressreactie

16 Mensen kunnen i.t.t. dieren een stressreactie starten of gaande houden d.m.v. gedachten Gedachten Stressreactie

17 Mensen kunnen d.m.v. piekeren (bijvoorbeeld examenvrees) of angst op basis van rampenscenario s hetzelfde lichamelijke mechanisme starten dat in het evolutionaire verleden diende om te ontsnappen aan roofdieren

18 Het denken over gebeurtenissen kan soms meer stress veroorzaken dan de gebeurtenis zelf

19 Dit is een belangrijke reden waarom de stressgevoeligheid per individu verschilt stressor stressrepons

20 Ook piekeren over dingen die plaatsvonden in het verleden of die nog plaats moeten vinden in de toekomst kunnen dergelijke reacties veroorzaken

21 Stress en het ontstaan van hart- en vaatziekten

22 Chronische (langdurige) stress: De spanning neemt toe, blijft aanhouden en na een lange periode ontstaat uitputting (burn-out) Spanning Normaal spanningsniveau

23 Langdurige stress en de invloed op HVZ Stressor: Bedreigende stimulus Grote of langdurige activatie sympatisch systeem en HPA-as Ontstekingsreacties Metabool syndroom Bloedstolling Bloeddruk Hartslag HVZ Obesitas Diabetes Etc. De mens is de enige diersoort die door Piekeren de stressrespons gaande houdt + Psychologische Stressrespons Leefstijl Psychologische respons

24 Acute stress: de spanning neemt snel toe en na het verdwijnen van de bedreiging zakt de spanning weer naar een normaal niveau Spanning Normaal spanningsniveau

25 De invloed van acute stress op acute hartincidenten Myocardischemie Ritmestoornissen Tsako-Tsubo Stressor Sympathische activatie Stresshormonen Samentrekking hartspier Hartslagfrequentie Bloeddruk

26 Stress ten gevolge van hart- en vaatziekten

27 Stress bij HVZ 1. Zwaard van Damocles: het continue ervaren van dreiging 2. Aanpassingen op allerlei leefgebieden 3. Het vermijden van stress: bijvoorbeeld bij bepaalde ritme/geleidings stoornissen 4. Piekeren over gevolgen binnen gezin / familie 5. Confrontatie door diagnose of incident

28 Chronische stress die ontstaat bij het hanteren van de gevolgen van de ziekte (van een naaste) maatschappelijk relationeel psychisch lichamelijk Werk Vrienden Partner Kinderen Overtuigingen Persoonlijke doelen Verwachtingen Zingeving Emotie Achtergrond Biomedische aspecten Lichamelijke beperkingen Risicomanagement Zorg ervoor dat je geen bijverschijnsel van de ziekte wordt.

29 Herkennen chronische stress: aandachtspunten Ingrijpende gebeurtenissen Psychologische symptomen Gedrag Lichamelijk Overlijden naaste Ziekte Scheiding Financiële probl. Slepende zaken Snel geïrriteerd Boosheid Angst Onzekerheid Somberheid Machteloosheid Vermijdingsgedrag Conflicten Klagen / verwijten Luisteren Leefstijl spanningskl. Slaapprobl. Werkstress Piekeren Relatieprobl. Chronisch ziek

30 Acute stress bij HVZ 1. Angst voor een nieuw incident 2. Activatie fysiologisch stressmechanisme (toename frequentie hartslag, bloeddruk, samentrekkingskracht hart, bloed uit haarvaten, snellere ademhaling, toename alertheid) 3. Fysiologische verschijnselen die lijken op de verschijnselen van een hartincident 4. Toename angst 5. Vicieuze cirkel

31 Symptomen paniekaanval hartkloppingen transpireren trillen of beven kortademigheid of het gevoel te stikken naar adem snakken pijn of een onaangenaam gevoel op de borst misselijkheid of buikklachten duizeligheid of gevoel van onvastheid of flauwvallen gevoel van vervreemding of onwerkelijkheid angst om controle te verliezen of gek te worden angst om dood te gaan tintelingen of een doof gevoel het plotseling warm of koud krijgen

32 Het hanteren van stress

33 Het hanteren van stress 1. Aanpassen van de buitenwereld. Het vermijden,of oplossen, van stresserende gebeurtenissen: niet gaan parachutespringen, het repareren van de druppelende kraan. Wanneer een praktische oplossing mogelijk is 2. Aanpassen van de binnenwereld. Reguleren van interne spanning: ervoor zorgen dat je niet te snel meegesleurd wordt door gedachtes en gevoelens. Omdat een leven zonder stresserende gebeurtenissen onmogelijk is

34 Ontstaan van interne spanning Denken / Piekeren Denken Ervaring / Waarneming Ervaring / Waarneming Zintuigen Omgeving Balans tussen wat er is in het hier en nu en de gedachten daarover. Aandacht meegesleurd door gedachten, Geen contact met directe ervaring

35 Interne spanningsregulatie / stressmanagement Denken / Piekeren Ervaring / Waarneming Aandacht

Vergelijkbare documenten

Stress en hart- en vaatziekten. Jos van Erp, psycholoog/beleidsadviseur Hartstichting/De Hart&Vaatgroep

Stress en hart- en vaatziekten Jos van Erp, psycholoog/beleidsadviseur Hartstichting/De Hart&Vaatgroep Wat is ons standpunt m.b.t. de relatie tussen stress en HVZ? Probleem: Is er een relatie tussen stress