Alleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Beantwoorden raadsvragen Partij van de Arbeid-fractie huishoudinkomenstoets Wet werk en bijstand Programma / Programmanummer Werk & Inkomen / 1061 BW-nummer Portefeuillehouder T. Tankir Samenvatting Op 13 februari 2012 heeft de fractie van de Partij van de Arbeid, conform artikel 39 van het reglement van orde, schriftelijke vragen gesteld over de gevolgen van de huishoudinkomenstoets onder de gewijzigde Wet werk en bijstand (Wwb). Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, Austin van Gaal, 9848 Datum ambtelijk voorstel 12 april 2012 Registratienummer Ter besluitvorming door het college 1. De brief aan de fractie van Partij van de Arbeid over gevolgen van huishoudinkomenstoets Wwb vast te stellen. Paraaf akkoord Datum Programmamanager I. Hol Programmadirecteur A. Smit Alleen ter besluitvorming door het College Besluit B&W d.d. 17 april 2012 nummer: 3.18 Conform advies Aanhouden Anders, nl. Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Gemeentesecretaris Portefeuillehouder

2 Maatschappelijke Ontwikkeling Aan de fractie van de Partij van de Arbeid t.a.v. de heer M. van der Gaag en de heer R. Janssen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 17 april 2012 Ons kenmerk Contactpersoon Austin van Gaal Onderwerp Schriftelijke vragen huishoudinkomenstoets Wwb Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte heer van der Gaag en de heer Janssen, Op 13 februari 2012 heeft u, conform artikel 39 van het reglement van orde, schriftelijke vragen gesteld over de gevolgen van de huishoudinkomenstoets onder de gewijzigde Wet werk en bijstand (Wwb). De fractie van de Partij van de Arbeid heeft de volgende vragen aan het college geformuleerd: 1) Is het college van mening dat de effecten van de nieuwe wetswijziging zichtbaar, transparant en dus duidelijk meetbaar moeten zijn? Ja, ons College is mening dat de effecten van de wetswijziging zichtbaar, transparant en meetbaar moeten zijn. 2) Vindt het college ook dat om de effecten van de wetswijziging te kunnen bepalen, het van belang is dat de voortgang van de getroffen gezinnen inzake het zoeken en vinden van werk, bijgehouden dient te worden? Ons college is van mening dat de gevolgen van de wetswijziging gevolgd moeten worden en transparant in beeld moeten worden gebracht. Op individueel niveau heeft de wetswijziging soms schrijnende gevolgen. Wij willen de gevolgen voor deze groep klanten in beeld brengen zonder een tijdrovend administratief systeem op te zetten. We zien op voorhand wel beperkingen aan onze mogelijkheden om de gehele groep te volgen. Indien een uitkering beëindigd wordt vanwege de huishoudinkomenstoets, hebben wij geen mogelijkheid om de klant structureel te monitoren 1. Alternatieve middelen om incidenteel informatie te vergaren, zoals enquêteren, laten vaak een lage respons zien. Omdat wij de gevolgen toch kwalitatief willen onderzoeken, nodigen wij klanten uit voor klantenpanels over dit onderwerp. Daarnaast sturen wij, net zoals veel gemeenten, alle signalen en knelpunten naar het Meldpunt Wwb 2012 van de Vereniging Nederlands Gemeenten (VNG).Hiermee kan er een landelijk beeld ontstaan over de negatieve gevolgen van deze wet. 1 Op basis van de privacywetgeving mogen wij geen gebruik maken van SUWI-net om bij deze groep.

3 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Vervolgvel 1 3) Om hoeveel gezinnen en personen in Nijmegen gaat het in elke bovengenoemde categorie? (huidige stand van zaken) In de aanhef van uw brief van 13 februari 2012 verwijst u naar de volgende situaties van klanten, die gepresenteerd zijn op de gemeentelijke website: Alleenstaande moeder met een uitkering en een inwonende meerderjarige dochter; Alleenstaande man van 25 jaar, inwonend bij ouders met inkomsten uit arbeid; Gezin met twee inwonende kinderen, waarvan een studerend; Gezin met 2 inwonende kinderen. Beide kinderen hebben een bijstandsuitkering; Alleenstaande ouder, met twee inwonende kinderen. Het jongste kind is minderjarig en heeft geen inkomsten, het oudste kind is meerderjarig en studeert; Alleenstaande moeder met twee inwonende meerderjarige kinderen. De moeder ontvangt een uitkering voor een alleenstaande. De zoon verdient. De dochter heeft ook een uitkering. Dit betreffen voor klanten herkenbare voorbeelden. Dit is echter geen sluitende opsomming. Het is daarom niet mogelijk om de gehele groep in de door u aangehaalde categorieën in te delen. In Nijmegen worden voor 1 juni 2012 ruim 1000 klanten individueel gesproken. In 80% van de gevallen betreffen gezinnen met één bijstandsuitkering op een adres, in 20% van de gevallen zijn er 2 of meer uitkeringen op een adres aanwezig. Nieuwe aanvragen Klanten met een lopende bijstandsuitkering hebben een overgangstermijn van 6 maanden, waardoor voor hen de eerste financiële effecten zichtbaar zijn per juli Bij nieuwe aanvragen van een bijstandsuitkering geldt vanaf 1 januari 2012 de huishoudinkomenstoets. Opvallend is dat in de eerste drie maanden van % minder aanvragen zijn ingediend ten opzichte van dezelfde periode in Welk deel van deze daling toe te schrijven is aan de huishoudtoets is niet te meten. Wel valt op dat veel burgers globaal op de hoogte zijn van de wetswijziging. Na uitgebreide mondeling informatie kiezen zij er regelmatig voor om een aanvraag niet in te dienen. Jongeren tot 27 jaar Wij hebben 330 jongeren (tot 27 jaar) benaderd, die inwonen bij ouders die zelf geen uitkering hebben. Hiervan worden 200 uitkeringen beëindigd, 130 uitkeringen zijn nog in onderzoek. De trajectplannen die voor deze jongeren zijn uitgezet, worden ongewijzigd uitgevoerd. Er is wel een verhoogde kans dat jongeren afhaken. Aan de uitkering was de dwingende verplichting verbonden deel te nemen aan het traject. Door beëindiging van de uitkering kunnen jongeren ervoor kiezen om het traject voortijdig te staken. Bijstandsklanten ouder dan 27 jaar Naast de 330 jongeren worden de komende maanden ruim 670 klanten ouder dan 27 uitgenodigd vanwege de huishoudinkomenstoets. In de gesprekken wordt de specifieke, persoonlijke situatie van de klant doorgenomen en kijken we, of de huishoudinkomenstoets gevolgen heeft voor (de hoogte van) de uitkering. Uit de laatste informatie blijkt dat de huishoudinkomenstoets bij veruit de meeste uitgenodigde klanten tot wijziging van de uitkering leidt per Bij een derde wordt de uitkering beëindigd, bij nog eens tweederde leidt de huishoudtoets tot een verlaging van de uitkering. Ongewijzigd voortzetten van de uitkering vanwege samenloop met studiefinanciering, Wajong-uitkering of uitgebreide ondersteuning aan gezinslid 2 komt maar sporadisch voor. Verder blijkt dat: - de klanten al op de hoogte zijn van de wijzigingen; 2 CIZ-geïndiceerd, meer dan 10 uur per week

4 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Vervolgvel 2 - veel jongeren voornemens zijn te verhuizen; - klanten in het gesprek soms emotioneel reageren, meestal is men pragmatisch; - de eerste ervaringen liggen in lijn met de die uit Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en diverse kleinere steden. Van 15% tot 20% van de bestaande klanten wordt de uitkering verlaagd of beëindigd. Op individueel niveau heeft de wetswijziging soms schrijnende gevolgen. Om hier landelijk breed aandacht voor te krijgen, sturen wij alle signalen en knelpunten naar het Meldpunt Wwb 2012 van de Vereniging Nederlands Gemeenten (VNG). Het exacte aantal verlagingen en beëindigingen van uitkeringen is lastig in te schatten, bijvoorbeeld door verhuizingen die de komende maanden plaats gaan vinden. We informeren klanten dat verhuisbewegingen vanuit rechtmatigheidsoogpunt veel aandacht krijgen. Het effect op aantallen klanten en het financiële effect op de verstrekte bijstandsuitkeringen wordt pas in het derde kwartaal van 2012 zichtbaar. 4) Kan het college een periodiek overzicht (bv. halfjaarlijks) verstrekken aan de raad over het aantal mensen per eerder genoemde categorieën en tevens de status met betrekking tot het al dan niet vinden van werk? Bij de beantwoording van vraag 2 en 3 hebben we aangegeven, dat wij bij het monitoren tegen een aantal beperkingen aanlopen. Per 1 juli 2012 worden de gevolgen van de huishoudtoets bij de huidige klanten geëffectueerd. Bij de bijstandsklanten die door de huishoudinkomenstoets een lagere uitkering ontvangen, monitoren wij welk deel werk vindt. Daarnaast organiseren wij klantenpanels voor de klanten waarbij de uitkering wordt beëindigd. Ons college zal dit najaar alle beschikbare informatie presenteren, inclusief hoeveel klanten, als gevolg van deze wetswijziging, een lagere uitkering krijgen of de uitkering helemaal kwijt raken. 5) Vindt het college dat bij degenen die, door de wetswijziging, minder bijstand zullen ontvangen, actieve begeleiding naar werk noodzakelijk is? En zo ja, kunt u aangeven wat u daarvoor bereid bent te doen? Bij het beoordelingsgesprek wordt, naast de directe gevolgen van de huishoudinkomenstoets voor de uitkeringshoogte, ook de mogelijkheden voor de inzet van het minimabeleid en reintegratievoorzieningen bezien. In het re-integratiebeleidsplan Werk staat voorop! staan, naast de beleidsvisie, ook de instrumenten beschreven, waar onze bijstandsklanten gebruik van maken. Essentieel bij de beoordeling van de inzet van voorzieningen is, dat een combinatie wordt gemaakt met het arbeidsmarktperspectief en het arbeidsvermogen van potentiële werknemers. In de toekomstige werkwijze worden de klanten die kansrijk zijn direct bemiddeld naar werk. Klanten die meer afstand hebben tot de arbeidsmarkt worden gestimuleerd en geactiveerd om zich aan te melden voor (leer)werkplekken en ander (trainings)aanbod. Daarnaast houden we oog voor klantgroepen die een extra zetje nodig hebben: zij worden persoonlijk uitgenodigd voor trainingen en/of deel te nemen aan voorzieningen. Ons college is van mening dat actieve begeleiding naar werk noodzakelijk is, we blijven ons inzetten om mensen naar werk te helpen. Bij de jongeren zetten we de trajectplannen ongewijzigd voort als de uitkering wordt beëindigd. Werkloze jongeren horen, ook zonder uitkering, tot de doelgroep van het Regionale Jongerenloket. Bij verlaging van de uitkering vanwege de huishoudtoets blijven alle gezinsleden recht houden op alle beschikbare re-integratievoorzieningen en instrumenten. Als een uitkering wordt beëindigd

5 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Vervolgvel 3 kan diegene gebruik blijven maken van re-integratie-instrumenten zoals trainingen en workshops, die aangeboden worden bij de Werkbalie. Een traject met plaatsing op een participatieplaats (werken met behoud van uitkering) kan ook zonder uitkering afgerond worden, wel vervalt het recht op de participatieplaatspremie. Ten aanzien van de participatiebaan kiezen wij ervoor om de participatiebaan te continueren, als de klant als gevolg van de huishoudtoets zijn uitkering verliest én de thuissituatie ongewijzigd is ten opzichte van eind Klanten met een participatiebaan en reeds inwonende kinderen of ouders behouden hierdoor hun baan. Voor de inkomensachteruitgang van de bijstandsgerechtigden zien wij geen beleidsruimte omdie anders te compenseren dan via ons minimabeleid. Grenzen aan lokale ondersteuningsmogelijkheden Overigens heeft een deel van de klanten, dat door de wetswijziging minder bijstand zal ontvangen, een zeer beperkte kans op de arbeidsmarkt. Zo hebben wij een Nijmeegse klant die lichamelijk en geestelijke gehandicapt is, momenteel vrijgesteld is van de arbeidsverplichting en aan nagenoeg alle voorwaarden van de Wajong voldoet. Nagenoeg, want de klant is op latere leeftijd naar Nederland gekomen, waardoor zij geen recht heeft op een Wajonguitkering. Omdat zij samenwoont met haar (rolstoelafhankelijke) moeder met AOW/pensioen wordt haar uitkering per beëindigd. Wij hebben deze casus gemeld bij het Meldpunt Wwb 2012 van de VNG als zijnde een voorbeeld waar ons inziens de wetswijziging zijn doel voorbijschiet. Wij onderzoeken de netto-effecten van dergelijke wijzigingen. Het is helder dat gezinnen door het wegvallen van de bijstandsuitkering er fors op achteruit gaan. In specifieke situaties wordt deze achteruitgang, in beperkte mate, gecompenseerd doordat er recht ontstaat op een hogere huurtoeslag, kwijtschelding gemeentelijke belastingen en gemeentelijke minimabeleid. Wij komen te zijner tijd terug met de bevindingen. Helaas komen langzaam aan meer schrijnende situaties over het voetlicht. Zo is er een moeder, die vanwege haar moeizame scheiding en onder lastige omstandigheden met haar twee kinderen inwoont bij haar ouders. Zij verliest door de huishoudinkomenstoets haar uitkering en moet vanaf leven van de AOW van haar ouders. Zonder eigen inkomen en met lange inschrijftijden voor zelfstandige huisvesting kan een tijdelijke situatie langdurig worden. Ons college is voornemens om hierover met woningcorporaties in gesprek te gaan om de effecten van dit beleid voor de woningmarkt en voor de bijstandsgerechtigden te bespreken. Informeren over nieuwe ontwikkelingen In september informeren wij u over de effecten van de huishoudtoets in Nijmegen en de uitkomsten van de klantenpanels. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. W.J.A. Dijkstra drs. B. van der Ploeg

6 m PARTIJ VAN DE ARBEID WlIfilW^IHJ reg.nr. f2.000 (^ / QS" Nijmegen, 13 februari 2012 Aan: het College van B&W proceaverantw.: )< 1? 3 o INGEKOMEN 1 4 FEB GEMEENTE NIJMEGEN class.nr.: o'l. f/ afgedaan: Van: Marijn van der Gaag en Rinus Janssen, PvdA-fractie Postbus HC Nijmegen T (024) E fractie@pvda.nijmegen.nl w Bezoekadres Stadhuis, Korte Nieuwstraat 6 Schriftelijke vragen ex art. 39 van het Reglement van Orde Betreft; Toets huishoudinkomen als gevolg van vernieuwde bijstandswet Geacht College, Per 1 juli 2012 zal de uitvoering van de nieuwe bijstandswet van start gaan. Dit betekent dat de hoogte van de bijstandsuitkering bepaald gaat worden aan de hand van het inkomen van alle gezinsleden (toets op het huishoudinkomen). Dit heeft als gevolg dat er voor een aantai gezinssamenstellingen het besteedbaar inkomen achteruit zal gaan. Op de website van de gemeente staan de gezinssituaties opgesomd, waarbij de financiele draagkracht achteruit zal gaan als gevolg van de invoering van de nieuwe bijstandswet. Een korte opsomming van deze situaties: Alleenstaande moeder met een uitkering en een inwonende meerderjarige dochter Alleenstaande man van 25 jaar, inwonend bij ouders met inkomsten uit arbeid Gezin met twee inwonende kinderen, waarvan een studerend Gezin met 2 inwonende kinderen. Beide kinderen hebben een bijstandsuitkering Alleenstaande ouder, met twee inwonende kinderen. Het jongste kind is minderjarig en heeft geen inkomsten, het oudste kind is meerderjarig en studeert Alleenstaande moeder met twee inwonende meerderjarige kinderen. De moeder ontvangt een uitkering voor een alleenstaande. De zoon verdient. De dochter heeft ook een uitkering Het kabinet geeft aan dat de vorming van de nieuwe bijstandswet een prikkel moet geven aan mensen die in de bijstand zitten om aan het werk te gaan. Dit is de argumentatie van het kabinet voor de bezuinigen die zij wilt doorvoeren. De PvdA maakt zich zorgen om de gezinnen die door de wetswijziging financieel achteruit gaan en wil graag weten of en hoe de gemeente er in slaagt mensen aan het werk te krijgen. Alleen dan kan de raad toetsen of de doelstellingen van de nieuwe wetswijziging effectief zijn.

7 De fractie van de Partij van de Arbeid heeft daarom de volgende vragen geformuleerd: 1) Is het college van mening dat de effecten van de nieuwe wetswijziging zichtbaar, transparant en dus duidelijk meetbaar moeten zijn? 2) Vindt het college ook dat om de effecten van de wetswijziging te kunnen bepalen, het van belang is dat de voortgang van de getroffen gezinnen inzake het zoeken en vinden van werk, bijgehouden dient te worden? 3) Om hoeveel gezinnen en personen in Nijmegen gaat het in elke bovengenoemde categorie? (huidige stand van zaken) 4) Kan het college een periodiek overzicht (bv. halfjaarlijks) verstrekken aan de raad over het aantai mensen per eerder genoemde categorieen en tevens de status met betrekking tot het al dan niet vinden van werk? 5) Vindt het college dat bij degenen die, door de wetswijziging, minder bijstand zullen ontvangen, actieve begeleiding naar werk noodzakelijk is? En zo ja, kunt u aangeven wat u daarvoor bereid bent te doen? Met vriendelijke g^rpet. 4P\ 0 ^ ^^^ i'^^ iperlnvhti Marijn van der Gaag Rinus Janssen