Pijn, gedrag en func/oneren bij demen/e: de duivelse driehoek?

Transcriptie

1 Pijn, gedrag en func/oneren bij demen/e: de duivelse driehoek? Annelore van Dalen- Kok AIOS specialisme ouderengeneeskunde & promovendus PUBLIC HEALTH EN EERSTELIJNSGENEESKUNDE, LUMC 1 NVFG najaarscongres

2 Inhoud Pijn en dementie Gevolgen Pijn en functioneren Hoe kun je pijn herkennen? Hoe meet je pijn? Duivelse driehoek; ontknoping.. 2 NVFG najaarscongres

3 Defini/e pijn IASP Pijn is een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend met actuele of potentiele weefselbeschadiging of beschreven in termen van een dergelijke beschadiging 3 NVFG najaarscongres

4 Vraag Wat is de prevalentie van pijn bij mensen met dementie? A. 30%-45% B. 50% 4 NVFG najaarscongres

5 Pijn en demen/e Perifere nociceptieve respons Transmissie pijnprikkels intact Neuropathologische afwijkingen 5 NVFG najaarscongres

6 Autonome respons Verminderde reactie op (acute) pijn Ø systolische bloeddruk Ø hartslag 6 NVFG najaarscongres

7 Pijn en demen/e Verlies van communicatieve vaardigheden Uiten van pijn moeilijk Onderbehandeling / inadequate van pijn 7 NVFG najaarscongres

8 Communica/e 35 demente patiënten en 46 controle patiënten kregen een elektrische stimulus. Mensen met dementie vonden de stimuli even pijnlijk als de controles, maar het vermogen om dit te rapporteren was wel sterk verminderd. (Kunz et al 2009) Kunz et al: Influence of dementia on multiple components of pain. Eur J Pain Mar;13(3): NVFG najaarscongres

9 Niet horen, niet zien, niet behandelen: ageism 9 NVFG najaarscongres

10 Klinische prak/jk Dementie Ø Niet minder aandoeningen gepaard gaan met pijn Ø Niet minder pijnlocaties Ø Niet een mindere pijnintensiteit Herkenning van pijn 10 NVFG najaarscongres

11 Uiten van pijn (Onbegrepen) Gedrag o agitatie/agressie o depressie o apathie o angst 80% o etc 11 NVFG najaarscongres

12 Uiten van pijn Verminderd / veranderd fysiek functioneren o inactiviteit o verminderde / veranderde mobiliteit o verminderd / veranderd eetpatroon o veranderde ADL-functies (wassen, kleden, etc) 12 NVFG najaarscongres

13 Diverse presenta/e 13 NVFG najaarscongres

14 Gevolgen Ø Toename zorgafhankelijkheid & zorglast Ø Opname verpleeghuis Gedrag wat op de voorgrond staat wordt behandeld en niet meer gezien als signaal 14 NVFG najaarscongres

15 Systema/sche review Pijn, probleemgedrag en functioneren (van Dalen-Kok et al, BMC Geriatrics 2015) Doel: Ø Sterkte van associawe tussen pijn en gedrag en tussen pijn en fysiek funcwoneren Ø Aandacht voor de beschrijving van meewnstrument 15 NVFG najaarscongres

16 Pijn en gedrag Meest voorkomende associawe: Pijn depressie Pijn agitawe/agressie 16 NVFG najaarscongres

17 Pijn en ADL 2 cross-sectionele studies: Ø pijn IADL afhankelijk Ø pijn wassen Ø pijn hulp bij verplaatsen 17 NVFG najaarscongres

18 Meten is weten? 18 NVFG najaarscongres

19 Rela/e pijn en gedrag Husebo BS et al Efficacy of treating pain to reduce behavioural disturbances in residents of nursing homes with dementia: cluster randomized clinical trial. BMJ NVFG najaarscongres

20 Rela/e pijn en fysiek func/oneren Chibnall et al Paracetamol à Sociale interacwe ParWcipaWe omgeving Chibnall JT. Effect of acetaminophen on behavior, well- being, and psychotropic medica>on use in nursing home residents with moderate to severe demen>a J AM Geriatr Soc NVFG najaarscongres

21 Rela/e pijn en fysiek func/oneren Pain and course of ADL func>oning in demen>a. (van Dalen- Kok et al, submimed) Onderzoeken van het effect van pijn, en met name een verandering in het beloop van pijn, op het beloop van ADL en op specifieke ADL functies/activiteiten bij mensen met matig-ernstige dementie 21 NVFG najaarscongres

22 Longitudinale studie Pijn ADL afhankelijkheid Incidente pijn Achteruitgang in functioneren Incidente pijn Achteruitgang: Wassen Kleden Continentie 22 NVFG najaarscongres

23 Duivelse driehoek 23 NVFG najaarscongres

24 Pijn gerelateerd gedrag The American Geriatric Society (AGS) 24 NVFG najaarscongres

25 Wie van u vraagt acwef naar pijn bij mensen met demenwe? 25 NVFG najaarscongres

26 Gouden standaard Vragen! 26 NVFG najaarscongres

27 Meer pijn- gerelateerd gedrag bij toenemende demen/e? Gedragsuiting bij pijn Milde cognitieve stoornissen Matig ernstige cognitieve stoornissen Ernstige cognitieve stoornissen 27 NVFG najaarscongres Cognitie

28 Gezichtsuitdrukkingen 35 demente patiënten en 46 controle patiënten kregen een elektrische stimulus. Mensen met dementie vonden de stimuli even pijnlijk als de controles, maar het vermogen om dit te rapporteren was wel sterk verminderd. Daarentegen waren de reacties in de gezichtsuitdrukkingen bij de mensen met dementie significant verhoogd. (Kunz et al 2009) 28 NVFG najaarscongres

29 6 basis gezichtsuitdrukkingen (Ekman) 1. Geluk 2. Droevenis/verdriet 3. Angst 4. Woede 5. Verrast/Verwondering 6. Walging 29 NVFG najaarscongres

30 Gezichtsuitdrukking van pijn Combinatie van: - Omlaag bewegen wenkbrauw - Omhoog bewegen wangen - Ogen vernauwen - samenknijpen neus - Bovenlip omhoog bewegen - Openen van de mond 30 NVFG najaarscongres

31 Herkennen van pijn 1. Gezichtsuitdrukkingen 2. Lichaamsbewegingen 3. VocalisaWes 31 NVFG najaarscongres

32 Pijngedragsobserva/e instrumenten DS- DAT (Hurley, 1992) ADD (Kovach, 1999) CNPI (Feldt, 2000) PAEP (Manfredi, 2003) PAINAD (Warden, 2003) PADE (Villanueva, 2003) Abbey (Abbey, 2004) PACSLAC- D (Fuchs- Lacelle 2004, Zwakhalen, 2006) DOLOPLUS 2 (Lefebvre- Chapiro, 2001) NOPPAIN (Snow, 2004) MOBID en MOBID- 2 (Husebø, ) ECPA (Morello, 2007) REPOS (van Herk, Thesis) 32 NVFG najaarscongres

33 Meten PACSLAC-D * Aanpassing op Zwakhalen et al Score 4 = indicatie voor pijn 33 NVFG najaarscongres

34 Scores Belangrijk GEEN GOEDE OF FOUTE ANTWOORDEN 34 NVFG najaarscongres

35 Scores Wie van jullie zou een dergelijke observa/elijst gaan gebruiken in de prak/jk? 35 NVFG najaarscongres

36 Begin van de zoektocht of het einde? Ø Gebruik van meetinstrumenten Ø Wat is nu echt het probleem? 36 NVFG najaarscongres

37 Afsluitende mee-naar-huis-nemers Ø Pijn komt veel voor Ø Vraag vaak naar pijn en blijf vooral alert op uitingen van pijn Ø Tijd 37 NVFG najaarscongres

38 Dank voor uw aandacht Vragen? 38 NVFG najaarscongres