27/10/2015. Pijn bij mensen met dementie Veerle De Bou. Pijn. Onderbehandeling. Ziekte van Alzheimer en pijn

Transcriptie

1 Pijn bij mensen met dementie Veerle De Bou Pijn Misverstanden: Ouderdom en pijn gaan samen Ouderen voelen minder pijn Angst voor belastende onderzoeken, durven/mogen niet klagen Ouderen verdragen geen pijnmedicatie Pijnmedicatie geeft risico op gewenning Pijnmedicatie best enkel indien nodig Onderbehandeling O.W.V. Misverstanden Onderbezetting Gebrek aan juiste hulpmiddelen Gebrek aan training Uit verschillende studies blijkt dat mensen met dementie minder pijnmedicatie krijgen dan de controlegroep Ziekte van Alzheimer en pijn - Grotere sensitiviteit voor acute pijn bij AD, afh. van de plaats - Veranderende anticipatie en reactie op pijn - Verminderd herkennen en begrijpen van pijn - Gedragsveranderingen als uiting van pijn - Verminderde autonome respons bij AD - Toename van gelaatsexpressie bij AD Benedetti et al. Pain 1999;80: Cool Brain 2006; 129:2957 Benedetti et al. Pain 2004; 111: Pijn bij de andere vormen van dementie - FTD - Pijnprikkel sterker beleefd - Gestoorde terugtrekkingsrespons - minder anticiperen op gevaar - Vasculaire dementie - Pijnprikkel mogelijks sterker beleefd Herkennen van pijn bij mensen met dementie - Multipele pathologieën - Atypische en vage symptomen - ernst dementie vs pijnrapportage Pijnevaluatie = BD, T en P! 40 à 50 % van de mensen met dementie heeft pijn! - Mengvormen? 1

2 Invloed van pijnbehandeling op gedrag Veranderend gedrag Uitgangspunt: er is pijn Behandelen en effecten observeren en registreren Als gedrag verbetert: oorzaak van pijn zoeken en die behandelen - Aandachtspunten: - Timing medicatie - Minder belastende transfers - Inschakelen andere disciplines (bv paramedici) Gevolgen van (onderbehandelde) pijn Meten is weten. - Slaapstoornissen - Ondervoeding - Sociale activiteiten - Depressie, angst, cognitieve stoornissen Bij verzorging/ activiteit In rust => functionele achteruitgang => gebruik gezondheidszorg => Levenskwaliteit, psychische stress => gedragsstoornissen => impact op zorgverleners Tips voor gebruik van pijnobservatielijsten Gebruik bij verandering in gedrag, vermoeden van pijn of na een interventie. Zorg dat je voldoende kennis hebt van de werkwijze voor je met de observatielijst gaat werken. Kijk met een objectieve, professionele blik, interpreteer niet. Observeer zowel in rust als bij bewegen. Een observatielijst alleen volstaat niet om harde uitspraken te doen over de aanwezigheid van pijn. Het is slechts een beginpunt voor multidisciplinaire pijndiagnostiek. Pijnschalen - Visueel analoge schaal, Numerieke schaal - Beschrijvende schaal (geen-onhoudbaar) - Observatieschalen: - PACSLAC D - PAINAD - DOLOPLUS - REPOS -.. Zwakhalen et al, Pain 2006; 126: Zwakhalen et al, J adv Nursing

3 Als verbale communicatie niet mogelijk is Typische kenmerken voor pijn: - Wenkbrauwen naar beneden - Omhoog bewegen van de wangen - Samenknijpen van de ogen - Neus optrekken - Bovenlip optrekken Pacslac D GRIMAS: 3 onderstaande expressies komen gezamenlijk voor: - wenkbrauwen die samen- en naar beneden getrokken zijn, waarbij de huid tussen de wenkbrauwen opbolt. - Samen en dichtgeknepen ogen - Lijnen tussen neusvleugels en mondhoeken die dieper liggen dan normaal en zijwaarts opgetrokken zijn. REPOS VERDRIETIGE BLIK: ongelukkig kijken, eenzaamheid tonen, soms tranen in de ogen of spijt tonen. GESPANNEN GEZICHT: Vooral zichtbaar t.h.v. de mond, ogen zijn dikwijls toegeknepen en wenkbrauwen meer geplooid 3

4 GEMENE BLIK Boze blik, mengeling van woede en angst DONKERE BLIK Depressief, moedeloos kijken Wenkbrauwen fronsen: gerimpeld naar het midden toe. UITDRUKKING VAN PIJN: Duidelijke verwijzing naar pijn in het gelaat Verbijten: tanden op elkaar klemmen, spierspanning zichtbaar Open mond 4

5 Rimpels in het voorhoofd, gaat vaak gepaard met de stand van de wenkbrauwen. Neus optrekken, ogen worden dichtgeknepen en de mondhoeken gaan naar beneden En nu oefenen.. 1. REPOS (3 7) 2. PACSLAC( 5-9) Nog vragen? Informatie nodig? Aarzel niet om ons te contacteren! Expertisecentrum dementie Paradox Molenaarsstraat 34 I 9000 Gent I paradox@dementie.be I Het Expertisecentrum Dementie Paradox is een van de negen Expertisecentra Dementie in Vlaanderen die erkend zijn door de Vlaamse Overheid en is een initiatief van WZC Sint-Jozef VZW - Molenaarsstraat Gent 5