Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox

Transcriptie

1 Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox

2 ETEN: moeten en willen Opnemen van voedingstoffen Sociaal Cultureel

3 Als eten een ZORG wordt. BeZORGdheid ZORGtaak

4 Voedings- & slikproblemen - Slikproces bestaat uit 4 fases Slikstoornissen - Dementie bestaat uit een verzameling symptomen Voedingsproblemen

5 Acco Slikstoornissen bij personen met dementie

6 Slikstoornissen 15% tot 45% van de 60-plussers Bij dementie nog hoger tot 57% In wzc s voornamelijk begeleiding door VPK/ZK Sterk afhankelijk van de vorm en de fase

7 Orale voorbereidende fase Orale fase Acco Onvermogen voedsel in de mond te houden = kwijlen Onvermogen om een voedselbolus te vormen Onvermogen om de bolus te positioneren

8 Orale voorbereidende fase Orale fase Verminderde speekselproductie Acco Hamsteren Vertraagde inzet van de slikbeweging Aspiratie voor de slikbeweging

9 Faryngeale fase Acco Nasale regurgitatie Herhaaldelijke slikpogingen Aspiratie tijdens of na de slikbeweging

10 Oesofagale fase Acco Terugvloeiing van voedsel

11 Acco Voedingsproblemen bij personen met dementie

12 Voedingsproblemen Beginnende dementie Algemene verwardheid en geheugenproblemen Desoriëntatie Complexe handelingen worden moeilijker Gedragsveranderingen: achterdocht Despressie en depressieve stemmingen: 10% à 20%

13 Voedingsproblemen Beginnende dementie Reukvermogen achteruit Olfactorisch systeem Verwerken van geursignalen Betekenis geven Smaakveranderingen Zoet Verlies van 30% v.d. smaakpapillen + minder sensitief Smaakdetectiedrempels Gebitsprothese

14 Voedingsproblemen Beginnende dementie Visus Diepte- en verzicht Verminderd perifeer gezichtsveld Wijziging in kleurwaarneming

15 Voedingsproblemen Matige dementie Meer en meer hulp bij ADL en I-ADL Toenemende geheugenproblemen Decorumverlies Desoriëntatie tijd, plaats, persoon

16 Voedingsproblemen Matige dementie Toenemende gedragsveranderingen: compulsief eetgedrag (FTD) Pica Agnosie Apraxie: ideatoire / ideomotore Toenemende taalproblemen

17 Voedingsproblemen Ernstige dememtie Agnosie en apraxie sterk op de voorgrond Voedselweigering Biologische medische oorzaak Psychische oorzaak Sociaal omgevingsfactoren

18 Acco vormen van dementie

19 Motorische aard Sensorische aard Vasculaire dementie 10-15% 15% 50-60% Alzheimer 5% FTD 10% Lewy body dementie Parkinson dementie Gedragscomponent Compulsief, ontremd Pacolet en collega's (2001) Motorische aard Hypofoon, tongcontrole

20 Acco Gevolgen

21 Gevolgen MALNUTRITIE DEHYDRATATIE ASPIRATIEPNEUMONIE

22 DEHYDRATIE Ouderen hebben een verminderde dorstprikkel Veel drinken = veel naar toilet gaan Het vochtgehalte bij ouderen is lager dan bij jongeren 10 à 20% lager vlugger uitdroging Cognitieve stoornissen Taalproblemen Ingedikt water

23 ASPIRATIEPNEUMONIE 53% van de personen met dementie = doodsoorzaak pneumonie Meest voorkomende oorzaak van een pneumonie= Aspiratie Aspiratiepneumonie

24

25 LET OP Neuroleptica hebben een slechte invloed op slikproces Vooral ernstige (palliatieve) fase Slechte mondhygiëne kolonisatie van bacteriën meer kans op aspiratiepneumonie

26 Acco Adviezen

27 DE OMGEVING DE MAALTIJD HET MATERIAAL DE HULPVERLENER DE PERSOON MET DEMENTIE

28 Bij personen met dementie BEHANDELTECHNIEKEN COMPENSATIETECHNIEKEN

29 Huiselijke maaltijdomgeving Aankleding Maaltijddistributie Tijdstippen- aantal maaltijden Kleinschalig genormaliseerd wonen (WZC) Rol van de tafelgenoten Zintuigelijk comfort geluid geur zicht: licht, kleur en kleurcontrast, vereenvoudiging

30 OMGEVING Huiselijke maaltijdomgeving

31 OMGEVING Huiselijke maaltijdomgeving

32

33

34

35

36

37

38 OMGEVING

39 OMGEVING

40 Huiselijk Contrast Vereenvoudiging Omgeving moet leesbaar zijn!!

41 Geur- en smaakveranderingen Voedselconsistentie Presentatie verrijkte bij vervangvoeding

42 MAALTIJD Geur- en smaakveranderingen Tijd Temperatuur Technieken Aromatisatie Variatie Concentratie T3AVC Van Voreca management school

43 MAALTIJD Voedselconsistenties en presentatie

44 MAALTIJD Voedselconsistenties en presentatie

45 Performance 3D printed vegetables

46 MAALTIJD Voedselconsistenties Beeckman 2011

47 MAALTIJD Voedselconsistenties

48

49

50 Woonzorgcentrum Maria Rustoord Ingelmunster brengt uniek kookboekje op de markt. ISBN:

51

52

53

54

55 MATERIAAL Hulpmiddelen Gebruik van tuitbekers Nadelen en mogelijke gevaren:

56 Belang hoofdhouding

57 ALTERNATIEVEN

58 slikcompensaties

59 Maaltijdbegeleiding Begin- en middenstadium - Compensatie technieken Eindstadium - Adviseren en informeren mbt - De veiligheid van het slikken - Efficiëntie van de orale intake - Prognostische indicatroren

60 Compensatietechnieken - Houdingsaanpassingen - Meest aangewezen kin op de borst - Krachtiger slikken - Verandering in bolusvolume - Tussen 3ml en 5ml - Soms groter: sensibiliteit - of kleiner: schrokken, kauwst.

61 Compensatietechnieken - Bolustemperatuur: - Sensorische prikkel - Geen langdurig effect - Bolussmaak: - Extra veel smaak - Zure bolus stimuleert de orofaryngeale receptoren - + invloed op de timing van de slik - kracht van de spiersamentrekking

62 Compensatietechnieken - Tempo van aanbieden - Meestal trager - Tempo opvoeren - Slok voor slok

63 Compensatietechnieken - Extra s bij ingeven van de maaltijd: - Zachte aanraking aan de lippen - Vork/lepel in de hand van de persoon: extra sensorische prikkel - Kaakcontrole/mondcontrole - Lepeldruk op de tong - Stimuleren van afhappen - Neerwaartse beweging

64 MAAR VOORAL

65

66 Expertisecentrum dementie Paradox Molenaarsstraat 34 I 9000 Gent I paradox@dementie.be I Het Expertisecentrum Dementie Paradox is een van de negen Expertisecentra Dementie in Vlaanderen die erkend zijn door de Vlaamse Overheid en is een initiatief van WZC Sint-Jozef VZW - Molenaarsstraat Gent