Informatiebundel Eten en drinken
|
|
- Diana Pieters
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Informatiebundel Eten en drinken
2 Dienst logopedie Salvatorrusthuis Welzijnscentrum vzw Inhoudstabel 1. Inleiding 2. Het normale en abnormale slikproces 3. Slikproblemen herkennen 4. Hoe eten geven aan? 5. Hoe indikken? 6. Bijvoeding 7. Zorghandelingen 8. Dysfagie en Dementie 9. Wat doet de logopedist? 10. Slikken en medicatie 11. Links en contact
3 1. Inleiding Slikstoornissen kunnen op elke leeftijd voorkomen maar worden toch meer aangetroffen bij oudere mensen. Opvallende cijfers: verpleegtehuizen: 36-50% heeft slikproblemen! Eten en drinken is van belang voor voedingstoestand maar het is ook een sociaal gebeuren! De samenwerking tussen zorg, verpleging, kiné, ergo en logo is hierbij noodzakelijk!
4 2. Het normale en abnormale slikproces A) Het normale slikproces 1: Het voedsel wordt gekauwd en vermalen met speeksel. Het wordt in een bolus verzameld. 2: Door de bewegingen van de tong wordt de bolus naar de keel gebracht. 3: De bolus wordt naar de slokdarm gebracht. De luchtpijp wordt terwijl even afgesloten zodat er geen voedsel/drank in de luchtpijp kan. B) Het abnormale slikproces 1: Er gaat iets mis met de weg van de bolus (voor/tijdens/na het slikken) verslikken.
5 2: Het voedsel/de drank (of een deel ervan) komt in de luchtpijp in plaats van in de slokdarm. 3: Het voedsel komt terecht in de longen.
6 C) Gevolgen van slikproblemen 1. Dehydratatie Doordat de patiënt weinig drinkt of minder kan drinken, bestaat de kans op uitdroging. 2. Malnutritie De patiënt kan ook bepaalde voeding gaan vermijden. Of hij kan bv. alleen zeer traag eten. Het kan gebeuren dat mensen minder eten door de slikproblemen. Hierdoor hebben zij een grotere kans op ondervoeding. 3. Gewichtsverlies Samengaand met bovenstaande gevolg kan er ook gewichtsverlies optreden. 4. Sterfte Ten gevolge van verslikking kan er een aspiratiepneumonie ontstaan. Een aspiratiepneumonie is een longontsteking veroorzaakt door een verslikking. Door een aspiratiepneumonie kan je sterven. Wist je dat? Vanaf 75 jaar een aspiratiepneumonie de 3 e doodsoorzaak is!
7 3. Slikproblemen herkennen 1. Kuchen en hoesten tijdens de maaltijd 2. Een borrelend stemgeluid 3. Voedselresten in de mond na het kauwen 4. Patiënt blijft herhaaldelijk slikken 5. Patiënt doet erg lang over de maaltijd / is vermoeid na de maaltijd 6. Speeksel- voedselverlies langs de lippen 7. Eten en drinken weigeren > gewichtsverlies 8. Herhaaldelijke luchtweginfecties Indien een persoon zich toch verslikt, kan je best van voor lichtjes op de borst kloppen. Blijft er iets vastzitten en vertoont de patiënt verstikkingsverschijnselen? Aarzel niet en voer het Heimlich-manoeuvre uit:
8 Je staat achter de patiënt, omarm hem en plaats een vuist in het middel van de buik. Vervolgens pak je met je andere hand die vuist vast en geef je een krachtige ruk schuin omhoog.
9 4. Hoe eten geven? Voor je start met de eetsituatie: kijk altijd eerst of je patiënt wakker en alert is! VOOR DE MAALTIJD Niet alert = geen voeding of drank toedienen! De houding van de persoon is heel belangrijk! Vooral in bed, in de rolstoel moet je de persoon zo recht mogelijk zetten. Eventueel kan je hem ondersteunen met kussens. Laat hem zeker niet het hoofd achterover kantelen bij het slikken. Laat een persoon nooit liggend eten of drinken. Doe eventueel het gebit aan voordat de maaltijd begint en zorgt dat het goed vast zit. Voorbeeld van een slechte houding. Voorbeeld van een goede houding.
10
11 Je kan eventueel het materiaal aanpassen waarmee je drank of voeding geeft. Eten geven doe je best met een KOFFIELEPEL. Een persoon te drinken geven doe je best met een gewone beker of een NEUSBEKER. GEBRUIK NOOIT EEN TUITBEKER!!! Een neusbeker is een speciale beker voor personen met slikproblemen. Door de uitsnijding zit de neus niet meer in de weg en moet het hoofd niet naar achter bewogen worden.
12 Linkerfoto: een man die uit een teutbeker drinkt. Rechterfoto: een man die uit een neusbeker drinkt.
13 TIJDENS DE MAALTIJD Maak de omgeving optimaal: zorgen voor een rustige sfeer, aangename muziek, stel geen vragen tijdens de maaltijd, houd het bord in het zicht van de patiënt. Meng het eten niet zomaar onder elkaar. Laat de patiënt zo lang mogelijk zelf eten als dat kan. Als je toch moet helpen: traag voeden. Je moet het tempo van aanbieding aanpassen aan de snelheid van slikken bij patiënt, door slikact te observeren en te volgen. Geef geen gemengde consistenties, d.w.z. vb. geen vloeistof met stukjes (geen soep met brokjes, brood niet soppen in koffie, ) Laat de persoon slok per slok drinken! Let erop dat je de persoon actief laat drinken, d.w.z. plaats de beker op de onderlip en giet zachtjes een beetje vloeistof in de mond. Geef korte en duidelijke verbale begeleiding. Let op een aangepaste attitude. NA DE MAALTIJD Door te vragen aan de persoon of het gesmaakt heeft, kan je nagaan hoe de stem klinkt. Heeft de bewoner een natte stem, roep dan best de logopediste erbij. Controleer of de mondholte leeg is na de maaltijd. Eventuele voedingsresten worden best verwijderd. Na de maaltijd blijft de patiënt nog een tijdje rechtop zitten, meestal wordt dit 30 minuten tot een uur na de maaltijd gedaan.
14 5. Hoe indikken? Hoe? Je doet eerst de drank in de beker/tas daarna al roerend het poeder erbij doen. Je moet lang genoeg (minst. 10 seconden) en stevig roeren met een vork of koffielepel. Hoeveel poeder? Afhankelijk van het advies van de logopediste kan de dikte wijzigen. Meestal wordt er geadviseerd om in te dikken tot siroopdikte. Dit komt ongeveer overeen met ½ afgestreken schepje. Bij soep, die vanzelf al dikker is, kan ½ schep zelfs te veel zijn. Dan neem je minder dan een half schepje. Wanneer bestellen? Indikkingsmiddel kan enkel op advies van de logopediste en de arts worden besteld via het rusthuis. De kosten hiervan worden niet aangerekend aan de bewoner. Wat met bruisende dranken?
15 Bruisende dranken kunnen nogal schuimen. Je kan dan best in een aparte beker al even de drank uitschenken en erin roeren zodat de prik vermindert. Als het schuim volledig weg is doe je het poeder erbij.
16 6. Bijvoeding en vervangvoeding Ter preventie van ondervoeding hebben sommige patiënten nood aan bijvoeding. Dit wordt genuttigd als aanvulling bij de gewone maaltijden. Er bestaan zowel vloeibare als half vloeibare vormen van bijvoeding. Bij elk product zijn er verschillende smaken beschikbaar, afhankelijk van de persoonlijke smaakvoorkeur van de patiënt. Afhankelijk van de noden kan men kiezen uit verschillende producten: Fortimel Compact, Diasip voor patiënten met diabetes, Cubitan voor personen met doorligwonden. In onze instelling kunnen mensen met slikproblemen ook vloeibare, half vloeibare of vaste vervangvoeding krijgen. Dit wordt Shake, Soft Meal, Sweet (sss-pap) en Slix genoemd. Het is ter vervanging van een andere maaltijd, volledig homogeen en lepelbaar en bevat voldoende calorieën.
17 Bijvoeding is enkel te verkrijgen op voorschrift van de huisarts. Als deze voeding ter vervanging is van de maaltijden, zijn de kosten voor de instelling. Indien deze voeding supplementair is, zijn de kosten voor de bewoner zelf.
18 7. Mondhygiëne = om infecties in de mondholte te vermijden. Een goede samenwerking tussen verzorgende en logopediste zal het comfort van patiënt verhogen. Bij tandloze ouderen: 1x/dag tong + tandvlees verzorgen tandvlees borstelen + navegen vochtig gaasje tong: borstelen of schrapen met tongschraper + navegen vochtig gaasje Bij ouderen met tanden: 2x/dag tanden poetsen Bij patiënten met slikstoornissen: tandpasta zonder fluoride spoelen met weinig water of navegen met vochtig gaasje Bij ouderen met tandprothese: Prothese borstelen met tandpasta + reinigen met reinigingstablet. Prothesen die los zitten, laat je aanpassen of vastplakken met gebitslijm. Verzorging lippen Vooral bij patiënten die niet drinken/eten: meermaals per dag insmeren om uitdroging en korstvorming te voorkomen (vb. chapstick, labello, ) Vermijdt vaseline > vaseline met zuurstoftherapie = brandwonden! Vooral bij mensen met slikstoornissen is de dagelijkse mondhygiëne erg belangrijk!
19
20 8. Slikproblemen en dementie - Stimuleer de dementerende persoon zo lang mogelijk tot zelfstandig eten. Gevoed worden geeft meer kans op ziekte. - Dementerende personen zijn vaak depressief. De depressie kan op zijn beurt een verminderde eetlust tot gevolg hebben. - Door de dementie heeft de persoon vaak een verminderde reukzin. Hiermee hangt ook samen dat zij minder proeven van maaltijden (als je zelf verkouden bent, proeft je eten ook niet zo lekker). Daarom verkiezen veel ouderen met dementie zoete dingen en sterker gekruide maaltijden. - Door de geheugenproblemen gebeurt het ook dat mensen vergeten te eten of dat ze beweren dat ze al gegeten hebben. - In een vergevorderd stadium van dementie is het mogelijk dat de persoon niet meer in staat is om te kauwen. - Hou het dessert uit het oog tot de maaltijd gedaan is om de persoon aan te moedigen en te stimuleren om zo goed mogelijk te eten van het middagmaal. - Vermijd onderbrekingen van het middagmaal. Als je een persoon begeleidt, let er dan op dat je de hele maaltijd bij hem blijft. - Geef ze voldoende tijd om te eten. Dit geldt voor alle oudere personen, maar in het bijzonder voor dementerende personen.
21
22 9. Wat doet de logopedist? 1. Bij vermoedens van slikproblemen doet de logopedist een onderzoek. Ze kan dit te allen tijde klinisch doen. In ziekenhuizen kunnen er ook objectieve onderzoeken uitgevoerd worden met gespecialiseerde apparatuur. 2. Een behandeling bestaat grotendeels uit het treffen van compenserende maatregelen. In een woonzorgcentra wordt er zelden op revaliderende wijze gewerkt. De compenserende behandeling bestaat uit het volgende: - De aanpassing van het hoofd o hoofd in flexie o hoofd draaien o hoofd kantelen - Het voedsel aanpassen o Veranderen in bolusvolume o Verandering temperatuur o Verandering smaak o Verandering consistentie (opgelet: soms indikken van drank) - Aanbieding van voedsel aanpassen o Juiste beker o Juiste lepel: koffielepel o Geen teutbeker, eventueel neusbeker - Luchtweg beveiligende technieken
23 10. Slikken en medicatie - Hoe medicatie innemen? Het beste zou zijn: 1 pil per keer Drink er voldoende water bij: voor tijdens na het tablet Laat de patiënt rechtop zitten (belangrijk voor niet te verslikken) Indien de persoon slikproblemen heeft of moeite heeft met een pil te slikken > bekijk samen met de arts of er een alternatieve vorm bestaat van het geneesmiddel. Indien er geen alternatieve vorm bestaat, kan de medicatie, indien toegelaten voor dat medicijn geplet worden. Op de site: vind je zeer nuttige informatie, o.a. betreffende de pletbaarheid van tabletten. - Invloed van medicatie op slikken Bepaalde medicatie heeft een positieve invloed op het slikken. O.a. bij de volgende problemen: a) Bij reflux b) Bij Parkinson c) Bij overdreven speekselproductie Voorbeelden van medicatie die een negatieve invloed op het slikken kunnen uitoefenen zijn o.a.: a) Antipsychotica
24 11. Links en contact - Nuttige links Contact Salvator Welzijnscentrum vzw Ekkelgaarden Hasselt Dienst Logopedie Logopediste Ine Vuerstaek Logopediste Lut Vanderwegen 011/ logo@salvatormundi.be
Slikproblemen. Patiënteninformatie
Slikproblemen Patiënteninformatie Heilig Hart Ziekenhuis Leuven Brochure slikproblemen 2 1. Inhoudstafel 1. Inleiding... 5 2. Hoe verloopt het normale slikken?... 6 3. Slikproblemen... 7 3.1. Mogelijke
Nadere informatieDienst geriatrie Slikproblemen bij ouderen. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Slikproblemen bij ouderen Informatiebrochure voor de patiënt en de familie VOORWOORD Beste familieleden, Onlangs werd uw familielid opgenomen in het ziekenhuis. Deze informatiebrochure
Nadere informatieKauw- en slikproblemen
Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Kauw- en slikproblemen Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 28 91 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieSlikproblemen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Slikproblemen In deze folder krijgt u uitleg over de oorzaak van slikproblemen, hoe u verslikken kunt herkennen en de risico s van verslikken. Ook wordt besproken welke behandelmogelijkheden er zijn en
Nadere informatieDoor medicijnen Deze kunnen bijvoorbeeld sufheid, verminderde spierkracht of een droge mond veroorzaken.
Slikstoornissen 2 Deze folder is bedoeld voor patiënten met slikproblemen en hun omgeving. Er wordt uitleg gegeven over hoe het komt dat iemand zich verslikt. Ook wordt aangegeven wat de risico s zijn
Nadere informatie1 Wat is dysfagie?... 2. 2 Kenmerken van dysfagie... 3. 3 Gevolgen van dysfagie... 3. 4 Behandeling van dysfagie... 4
Dysfagie Logopedie Inhoudsopgave 1 Wat is dysfagie?... 2 2 Kenmerken van dysfagie... 3 3 Gevolgen van dysfagie... 3 4 Behandeling van dysfagie... 4 5 Tips tijdens het eten en drinken... 5 1 Wat is dysfagie?
Nadere informatieKauw- en slikproblemen
Logopedie Kauw- en slikproblemen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG005 / Kauw- en slikproblemen / 07-07-2017 2 Kauw- en slikproblemen U
Nadere informatieSLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE. - Patiëntinformatie -
SLIKSTOORNISSEN DYSFAGIE - Patiëntinformatie - Inleiding Beste patiënt, beste familieleden, Deze brochure bieden we u aan omdat u of uw familielid problemen ondervindt bij het slikken. Deze brochure is
Nadere informatieWat u moet weten over slikstoornissen
0000/174/4 - GZA - april - 2012 Wat u moet weten over slikstoornissen campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan 24 2610 Wilrijk tel. 03 443 30 11 fax 03 440 43 74 campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat
Nadere informatieOver slikken... en verslikken WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Over slikken... en verslikken WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL 1 2 OVER SLIKKEN... EN VERSLIKKEN INHOUD Voorwoord 4 Normale slikfunctie 5 Slikproblemen (= dysfagie) 6 Oorzaken 6 Gevolgen 7 Behandeling
Nadere informatieLogopedie slikproblemen
Logopedie slikproblemen Inhoud Logopedische problemen 3 Het normale slikproces 4 Onderzoek en behandeling 5 Tips 7 Wat doen bij verslikken 9 Meer informatie 10 Tot slot 10 Nuttige coördinaten 11 Ter bevordering
Nadere informatieMoeite met slikken van medicijnen
400047 Moeite met slikken van geneesmiddelen_400003 Antibiotica 21-12-10 05:54 Pagina 4 Medicijnen: sommige medicijnen kunnen sufheid of een droge mond veroorzaken. Als iemand suf is, kan hij vergeten
Nadere informatieEen operatie in het hoofd-halsgebied die tijdelijk hinder kan veroorzaken tijdens het eten en drinken.
Dysfagie 1 Wat is dysfagie? Dysfagie is een slikstoornis die kan ontstaan door: Verminderd functioneren van structuren, spieren of zenuwen die nodig zijn om te slikken. Hieronder verstaan we bijvoorbeeld
Nadere informatieDysfagie. Logopedie. Beter voor elkaar
Dysfagie Logopedie Beter voor elkaar 2 Dysfagie Deze folder geeft u uitleg over slikproblemen en hoe u deze zoveel mogelijk kunt voorkomen. De informatie is ook nuttig voor uw omgeving. Laat uw naasten
Nadere informatieLOGOPEDIE. Slikproblemen. Bij opgenomen patiënten
LOGOPEDIE Slikproblemen Bij opgenomen patiënten Slikproblemen Omdat u problemen hebt met slikken, krijgt u aangepast eten en/of drinken. Uw logopedist adviseert u daarover het volgende: Overleg altijd
Nadere informatie1. Voorbereidende fase In deze fase vindt het afhappen, kauwen en het verzamelen van het voedsel op de tong plaats.
Slikproblemen Eten en drinken Bij normaal eten en drinken is er een hechte samenwerking tussen mond, keel, strottenhoofd en slokdarm. Het slikproces kan globaal in 4 fasen verdeeld worden: 1. Voorbereidende
Nadere informatieInformatiebrochure Dysfagie. UZ Leuven 1
Informatiebrochure Dysfagie UZ Leuven 1 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel ondervindt. In deze
Nadere informatieAls slikken moeilijk gaat
Als slikken moeilijk gaat Informatie en algemene adviezen voor volwassenen met slikproblemen Logopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Slikken Eten en drinken (en daarmee kauwen en slikken) zijn van levensbelang
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN
PATIËNTEN INFORMATIE SLIKPROBLEMEN Dysfagie is een stoornis in het slikproces. Slikproblemen komen heel frequent voor en hebben een negatieve invloed op de algemene gezondheid en de levenskwaliteit. Een
Nadere informatieSlikproblemen. Informatiebrochure patiënten
Slikproblemen Informatiebrochure patiënten 1. Wat zijn slikproblemen...4 2. Hoe verloopt slikken...4 3. Wat is een slikprobleem...5 4. Hoe ontstaat een slikprobleem...5 5. Hoe slikproblemen verhelpen...5
Nadere informatieHulp bij maaltijden bij patiënten met slikstoornissen na een beroerte
Hulp bij maaltijden bij patiënten met slikstoornissen na een beroerte Beste patiënt en mantelzorger Slikstoornissen is een frequent voorkomend probleem na een beroerte (CVA). In deze brochure geven we
Nadere informatieGezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste
Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Als alles goed gaat Gezonde voeding Gezond kauw- en slikpatroon Gezonde voeding Voedingsdriehoek
Nadere informatieSlikproblemen bij volwassenen
Slikproblemen bij volwassenen Patiëntenvoorlichting alle aandacht Slikproblemen bij volwassenen Slikproblemen komen voor in alle leeftijdsgroepen. Deze folder gaat over de slikproblemen die bij volwassenen
Nadere informatieSlikstoornissen. Preventie
Slikstoornissen Preventie Mensen slikken 800 tot 2400 keer per dag zonder hier bij na te denken. Het is pas wanneer een probleem in dit proces ontstaat dat we ons bewust worden van de negatieve impact
Nadere informatieHoe verloopt het slikproces?
Slikproblemen Inleiding Tijdens uw ziekenhuisopname heeft u problemen met kauwen en/of slikken gekregen. Daarom is de logopedist ingeschakeld. Zij heeft u uitleg en tips gegeven. In deze folder kunt u
Nadere informatieSlikstoornis. Dysfagie INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN
Slikstoornis Dysfagie INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD 1. INLEIDING...4 2. WAT IS DYSFAGIE?...5 3. WAT ZIJN SYMPTOMEN VAN EEN SLIKSTOORNIS?...7 4. WAT IS OORZAAK VAN EEN SLIKSTOORNIS?...7 5. WAT
Nadere informatie> Dysfagie (slikstoornissen)
www.azstlucas.be > Dienst logopedie 2 1. Wat is dysfagie? 3 2. Wat is een normaal slikproces? 4 3. Wat zijn de voornaamste oorzaken van een slikprobleem? 5 4. Overzicht van frequent voorkomende problemen
Nadere informatieSlikproblemen. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Slikproblemen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Tijdens uw ziekenhuisopname heeft u problemen met kauwen en/of slikken gekregen. Daarom is de logopedist ingeschakeld.
Nadere informatie3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats en het voedsel komt in de keel. 4. De slokdarm verplaatst het voedsel in de richting van de maag.
Slikproblemen SLIKPROBLEMEN Deze folder is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met mensen met slikstoornissen, maar ook voor patiënten die problemen hebben met slikken. In deze folder wordt uitgelegd
Nadere informatieSlikproblemen. Informatiebrochure patiënten
Slikproblemen Informatiebrochure patiënten 1. Wat zijn slikproblemen...4 2. Hoe verloopt slikken...4 3. Wat is een slikprobleem...5 4. Hoe ontstaat een slikprobleem...5 5. Hoe slikproblemen verhelpen...5
Nadere informatieSlikproblemen. Patiënteninformatie. Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat 65 3290 Diest t 013 35 40 11 f 013 31 34 53 post@azdiest.be www.azdiest.
Slikproblemen Patiënteninformatie Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat 65 3290 Diest t 013 35 40 11 f 013 31 34 53 post@azdiest.be www.azdiest.be Inhoudsopgave 1 Het normale slikproces.... 1 2 Wat is
Nadere informatieLogopedie. Patiënteninformatie. Problemen met slikken. Slingeland Ziekenhuis
Logopedie Problemen met slikken i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Deze folder is bedoeld voor mensen met slikproblemen en voor hun familieleden. In deze folder leest u hoe het komt dat
Nadere informatieSlikstoornissen bij een beroerte
Patiënteninformatie Slikstoornissen bij een beroerte Informatie voor patiënten en familie Slikstoornissen bij een beroerte Informatie voor patiënten en familie. U bent (of uw familielid is) opgenomen
Nadere informatieInspiratiesessie Slikstoornissen bij dementie: wat kun je ermee? Maris van Sluijs, kerndocent logopedie Hogeschool Rotterdam
Inspiratiesessie Slikstoornissen bij dementie: wat kun je ermee? Maris van Sluijs, kerndocent logopedie Hogeschool Rotterdam Begeleiding bij de maaltijd.hoe moeilijk is het? Stelling 1 Ik heb ervaring
Nadere informatieSlikproblemen Logopedie & diëtetiek.
Slikproblemen Logopedie & diëtetiek www.nwz.nl Inhoud Slikken 3 Slikproblemen 3 Symptomen van verslikken 4 Risico s 4 Onderzoek en behandeling 5 Voeding 5 Adviezen 6 Meer informatie 7 Uw vragen 7 2 Tijdens
Nadere informatieMOEITE MET SLIKKEN VAN MEDICIJNEN
MOEITE MET SLIKKEN VAN MEDICIJNEN MOEITE MET SLIKKEN VAN TABLETTEN EN CAPSULES AANDOENINGEN: SLIKPROBLEMEN EN DROGE MOND WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN? ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK APOTHEEK.NL
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE. LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie
PATIËNTENINFORMATIE LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie 2 LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren
Nadere informatieSlikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel
Slikken of stikken?! Symposium (On)zichtbare hinder in het dagelijks leven door hersenletsel 19-03-2018 Francien Lammerts, logopedist Groene Hart Ziekenhuis Voorstellen Francien Lammerts, logopedist Groene
Nadere informatieGIRO 5057. Voor meer informatie:
Deze brochure kwam tot stand met medewerking van Caroline Bruggeman, logopedist Nieuw Unicum (Zandvoort), en dr. S.T.F.M. Frequin, neuroloog St Antonius Ziekenhuis (Nieuwegein). Nationaal msfonds Voor
Nadere informatiePatiënteninformatie Lage luchtweginfecties
Patiënteninformatie Lage luchtweginfecties Een lage luchtweginfectie is een ontsteking van het onderste deel van de luchtwegen en kan u erg ziek maken. In deze folder vindt u informatie over de klachten,
Nadere informatieMondverzorging bij radiotherapie
Mondverzorging bij radiotherapie Inleiding U gaat beginnen of bent al bezig met radiotherapie. Als gevolg van deze therapie kunt u last krijgen van een droge mond of last van uw tandvlees, uw mondslijmvlies
Nadere informatieLogopedie en Myotone Dystrofie de ziekte van Steinert
Logopedie en Myotone Dystrofie de ziekte van Steinert afdeling logopedie Deze folder is bedoeld voor mensen met de ziekte van Steinert (Myotone Dystrofie). In deze folder vindt u meer informatie over de
Nadere informatieIn de bijlage van deze folder leest u meer over het ontstaan en verhelpen van slikproblemen.
Slikspreekuur In overleg met uw behandelend KNO-arts bent u uitgenodigd voor het Slikspreekuur. In deze folder kunt u lezen wat een bezoek aan het Slikspreekuur inhoudt. Heeft u na het lezen van de folder
Nadere informatieSLIKPROBLEMEN Dysfagie
SLIKPROBLEMEN Dysfagie SLIKPROBLEMEN Dysfagie 02 Wat is dysfagie? Wat is dysfagie? 03 Wat is een normaal slikproces? 03 Naar en in de mond 03 In de keel 03 Van de slokdarm naar de maag 04 Wat zijn de voornaamste
Nadere informatieVoedingsadviezen bij slikproblemen Slik 1 Imeldaziekenhuis
Voedingsadviezen bij slikproblemen Slik 1 Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Waarom deze folder? 3 Wat betekent Slik 1? 3 Ontbijt en avondmaal 4 Middagmaal 5 Tussendoortjes en dranken 6
Nadere informatieWorkshop slikproblemen opsporen en interventies
GOUD symposium Workshop slikproblemen opsporen en interventies Welkom Inleiding Voorstellen workshopleiders Doel en opzet workshop Inventarisatie aanwezige disciplines Resultaten GOUD Hoe vaak komen slikstoornissen
Nadere informatieHulp bieden bij eten en drinken bij platligging of halfzittende houding
OPDRACHTFORMULIER Hulp bieden bij eten en drinken bij platligging of halfzittende houding Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen
Nadere informatieOC ENGELBEWAARDER AARTRIJKE VOEDINGS- EN SLIKPROBLEMEN VISIE EN LEIDRAAD
INLEIDING Bij personen met ernstig meervoudige beperkingen verloopt eten en drinken niet altijd vanzelfsprekend. Toch is het een behoefte die meermaals per dag vervuld moet worden. In deze visietekst staan
Nadere informatieBegeleiden van een zorgvrager met eten en drinken
1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1 0 OPDRACHTFORMULIER Begeleiden van een zorgvrager met eten en drinken Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek
Nadere informatieLogopedie na een beroerte
Logopedie na een beroerte Albert Schweitzer ziekenhuis februari 2011 pavo 0473 Inleiding Veel mensen hebben na een beroerte problemen met praten of slikken. De neuroloog regelt dat u hiervoor naar de logopedist
Nadere informatieTand- en mondhygiëne bij chemotherapie. Het aanleren van een goede techniek voor mondverzorging helpt complicaties voorkomen
Tand- en mondhygiëne bij chemotherapie Het aanleren van een goede techniek voor mondverzorging helpt complicaties voorkomen Enkele veel gestelde vragen Waarom? Een goede mondhygiëne resulteert in een gezond
Nadere informatieSlikproblemen bij NMA/ALS. Nicole Frielink, logopedist
Slikproblemen bij NMA/ALS Nicole Frielink, logopedist Inhoud Normale slik Slikproblemen en beïnvloedende factoren Specifieke slikproblemen bij NMA/ALS Rol logopedist Slikken: Het geheel van gedrags-, sensorische
Nadere informatieGezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste
Gezonde voeding bij ouderen Door Ann Van Hoye, diëtiste Op het menu Voedingsbehoefte Gezonde voeding Het leven start bij water Smaak Ondervoeding Voedselinfectie Voedingsbehoefte Voedingsbehoefte Basaal
Nadere informatieMondverzorging bij chemotherapie
Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.
Nadere informatie50 tips voor het voorkomen van ondervoeding en uitdroging
50 tips voor het voorkomen van ondervoeding en uitdroging Voldoende eten en drinken is belangrijk, zeker voor mensen met dementie. Uitdroging en ondervoeding kunnen leiden tot een snelle verslechtering
Nadere informatieSabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox
Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox ETEN: moeten en willen Opnemen van voedingstoffen Sociaal Cultureel Als eten een ZORG wordt. BeZORGdheid ZORGtaak Voedings- & slikproblemen -
Nadere informatieMondverzorging bij chemotherapie
Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.
Nadere informatiePreventie Slikstoornissen?
Preventie? n e s s i n r o o t s Slik Slikproblemen Slikken gebeurt automatisch, de hele dag door, zonder dat men hierbij hoeft stil te staan. Pas wanneer er een probleem optreedt bij het slikken, wordt
Nadere informatieSlikproblemen. Eenheid voor beroertezorg Neurologie. Verpleegeenheid 20 050 45 30 20
Slikproblemen Eenheid voor beroertezorg Neurologie Verpleegeenheid 20 050 45 30 20 Waarom aandacht schenken aan een slikprobleem? Net zoals andere hersenfuncties bijvoorbeeld stappen, spreken, zien, )
Nadere informatieMondzorg bij chemotherapie, uw aandacht waard
daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Mondzorg bij chemotherapie, uw aandacht waard Inhoudstafel 1. Het belang van een goede mondzorg! 4 2. Waarom extra aandacht besteden
Nadere informatieWerkwijze en gebruik Richtlijn aangepaste consistenties
Werkwijze en gebruik In deze richtlijn wordt aangegeven welke voedingsmiddelen er gebruikt kunnen worden als de logopedie advies heeft gegeven over consistentie bij een bepaald slikprobleem. Tevens staat
Nadere informatieDienst geriatrie Dehydratatie. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Dehydratatie Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Dehydratatie of uitdroging is een verstoring van de vochtbalans van het lichaam. Ons lichaam bestaat voor 50 tot
Nadere informatieStandaardkaarten voor individuele mondverzorging van bewoners met/bij:
Standaardkaarten voor individuele mondverzorging van bewoners met/bij: 1. eigen gebit en eventueel kroon- en brugwerk 2. gedeeltelijk eigen gebit en gedeeltelijke prothese/frame 3. in de bovenkaak een
Nadere informatieDroge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker. Specialist bij droge mond
Droge mond Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond: een frequente bijwerking bij de behandeling van kanker Wellicht
Nadere informatieSlechte adem. Is uw adem fris?
Slechte adem Is uw adem fris? Een frisse adem. Dat wil iedereen. Maar is uw adem ook fris? De meeste mensen met een slechte adem, ook wel halitose genoemd, merken het zelf niet. Ze ruiken het zelf niet.
Nadere informatieSondevoeding thuis. Kindergeneeskunde. Via neus-maagsonde. Inleiding. Sondevoeding. Toediening
Kindergeneeskunde Sondevoeding thuis Via neus-maagsonde Inleiding U heeft van uw behandelend arts gehoord dat uw kind met sondevoeding naar huis gaat. In deze folder vindt u algemene informatie over wat
Nadere informatieAfasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg 125 6814 ME Arnhem Tel. 026-3512512 (werkdagen van 10.00-14.00 uur) Fax 026-3513613 E-mail: avn@afasie.
D Y S A R T H R I E, V E R B A L E A P R A X I E E N D Y S FA G I E s p r e e k - e n s l i k p r o b l e m e n t e n g e v o l g e v a n h e r s e n l e t s e l Afasie Vereniging Nederland Bakenbergseweg
Nadere informatieAfasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen
Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst
Nadere informatieZorgen voor een naaste met slikproblemen
Zorgen voor een naaste met slikproblemen Amylase Resistant Features F O R S A F E R S WA L L O W I N G 30081201_slikstoornis_NL_A5.indd 1 21/11/12 15:14 De begeleiding van een naaste die lijdt aan slikstoornissen
Nadere informatieMondverzorging bij de oudere patiënt
Mondverzorging bij de oudere patiënt Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, onderzoeken, een ongeval en/of operatie. Om ervoor te
Nadere informatieNormale ontwikkeling van de mondfuncties
Normale ontwikkeling van de mondfuncties -Reflexen in het mondgebied (zuigen aan de borst of uit de fles) -Leren eten van een lepel -Leren kauwen -Leren drinken uit een beker Reflexen in het mondgebied
Nadere informatieDroge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren. Specialist bij droge mond
Droge mond Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond is één van de meest voorkomende symptomen bij syndroom van Sjögren
Nadere informatieHet voorkomen van verslikken
OPDRACHTFORMULIER Het voorkomen van verslikken Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent. 2
Nadere informatie... de geleidelijke overgang van enkel melkvoeding (borst- of kunstvoeding) naar enkel vaste voeding
Baby-led weaning (Rapley methode) Het best bewaarde geheim van het ouderschap? Gill Rapley, PhD Wat is weaning (spenen)? Spenen is...... de geleidelijke overgang van enkel melkvoeding (borst- of kunstvoeding)
Nadere informatieAls eten een opgave wordt..
Als eten een opgave wordt.. Bent u onbedoeld afgevallen of geniet u niet meer van het eten zoals vroeger? Duurt het eten steeds langer en wordt het wegslikken van vlees een hele klus? Ervaart u (samen)
Nadere informatiePatiënteninformatie. Sondevoeding geven aan uw kind
Patiënteninformatie Sondevoeding geven aan uw kind Inleiding Uw kind heeft een sonde en krijgt sondevoeding. U wilt leren hoe u sondevoeding aan uw kind moet geven, zodat u dit thuis zelfstandig kunt doen.
Nadere informatieMondzorg bij chemotherapie
Mondzorg bij chemotherapie Mondzorg bij chemotherapie Binnenkort of op dit moment krijgt u een behandeling met chemotherapie. Door deze behandeling kunt u last krijgen van het mondslijmvlies (orale mucositis).
Nadere informatieStoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische
Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen Rigiditeit Verhoogde spiertonus,
Nadere informatieGoed gevoed bij dementie
Goed gevoed bij dementie Petra Koot diëtist Behandelzorg Molenweidtje 1 1862 BC Bergen T (072) 582 08 40 E p.koot@magentazorg.nl I www.magentazorg.nl 7 risicofactoren bij kans op dementie Lage mentale
Nadere informatieUITLEG INSPIRATIESESSIE SLIKPROBLEMEN BIJ MENSEN MET DEMENTIE
UITLEG INSPIRATIESESSIE SLIKPROBLEMEN BIJ MENSEN MET DEMENTIE Hogeschool Rotterdam Maris van Sluijs, MSc, kerndocent Logopedie, februari 2018 Deze uitleg hoort bij de PowerPoint van de Inspiratiesessie
Nadere informatieParkinsoncafe Breda 27-09-2013
Parkinsoncafe Breda 27-09-2013 Stoornissen van het bewegingssysteem Bradykinesie Trager / kleinere bewegingsuitslag Verstoring in de timing Hypokinesie Minder automatische bewegingen Akinesie Bevriezen
Nadere informatieLogopedie bij Multiple Sclerose (MS) Paramedische afdeling
Logopedie bij Multiple Sclerose (MS) Paramedische afdeling Door Multiple Sclerose (MS) kunnen verschillende klachten ontstaan die het voor u moeilijker kunnen maken om u goed te uiten. Dit gebeurt bijvoorbeeld
Nadere informatieMONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING. na radiotherapie
MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING na radiotherapie MONDSLIJMVLIESONTSTEKING na radiotherapie Bij bestraling van de mond- en keelholte kunt u last krijgen van een pijnlijke mond en keel. Ze zien rood en zijn gezwollen.
Nadere informatieMondzorg bij chemotherapie, je aandacht waard
daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Mondzorg bij chemotherapie, je aandacht waard Inhoudstafel 1. Het belang van een goede mondzorg! 4 2. Waarom extra aandacht besteden
Nadere informatieVOEDINGSZORG VOOR PERSONEN MET EEN BEPERKING
VOEDINGSZORG VOOR PERSONEN MET EEN BEPERKING ERVARING: Opleiding Diëtiste Coördinator Voeding in Ter Heide Organisatie die opvang voorziet voor personen met ernstig, meervoudige beperking Ervaring: sinds
Nadere informatie(Risico op) ondervoeding
(Risico op) ondervoeding Op oudere leeftijd is het soms lastig om regelmatig, gezond en voldoende te eten. Dit kan uiteindelijk leiden tot een verminderde voedingstoestand en zelfs ondervoeding. Dit komt
Nadere informatiePatiënteninformatie. Mondverzorging bij chemotherapie
Patiënteninformatie Mondverzorging bij chemotherapie Inhoud Inleiding... 3 Informatie over mondverzorging bij chemotherapie... 3 Tips en adviezen... 3 Wat kunt u zelf doen voor een goede mondverzorging
Nadere informatieAdviezen bij slikproblemen
Adviezen bij slikproblemen 2 Inleiding In deze folder vindt u adviezen die u kunnen helpen het slikken zo makkelijk mogelijk te maken. Houding - Zorg dat u goed rechtop op de stoel zit. - Zorg ervoor dat
Nadere informatieRichtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson
Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Versie voor mensen met parkinson M.J.M.D van Asseldonk H.C. Dicke J.I. Hoff B. van Harten B.R. Bloem S.H.J. Keus M. Munneke Inhoud Algemene informatie... 3
Nadere informatieMmmmaaltijdzorg H E R L I N D E D E LY LO G O P E D I S T E V S P W, 1 9. 1 0. 2 0 1 5
Mmmmaaltijdzorg HERLINDE DELY LOGOPEDISTE VSPW, 19.10.2015 Overzicht Voorstelling Reflectie op maaltijd + oefening Belang van een goede maaltijd Kader = belangrijk voor Psychisch welbevinden Sociale functie
Nadere informatieHier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie begint. Samen werken aan een gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen!
Hier is ruimte voor een introtekst die zichtbaar is voordat de presentatie begint. Samen werken aan een gezonde en frisse mond bij kwetsbare ouderen! Groepsles thuiszorg Programma Kennisquiz (45 minuten)
Nadere informatieKennisclip Goed en gezellig eten bij dementie. Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research
Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research Ondervoeding bij dementie Komt vaak voor: In Nederland >270.000
Nadere informatieOndervoeding: een niet te onderschatten probleem
Ondervoeding: een niet te onderschatten probleem Wat is ondervoeding? Geen trek, geen zin, stress, misselijkheid, angst, emoties, enz. Er zijn tal van redenen om minder te gaan eten. Voor u het weet, is
Nadere informatieDienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding. Informatiebrochure voor de patiënt en de familie
Dienst geriatrie Gevecht tegen ondervoeding Informatiebrochure voor de patiënt en de familie INLEIDING Met ouder worden veranderen uw dagelijkse activiteiten en gewoonten. Het is niet altijd eenvoudig
Nadere informatieOmgaan met vochtbeperking
Omgaan met vochtbeperking Ziekenhuis Gelderse Vallei Dorst kan ontstaan als de arts een vochtbeperking voorschrijft, maar ook door gebruik van bepaalde medicijnen of een mondziekte. Om uw vochtinname zo
Nadere informatieSlechte adem Wat helpt niet tegen halitose?
Slechte adem Slechte adem Is uw adem fris? Een frisse adem. Dat wil iedereen. Maar is uw adem ook fris? De meeste mensen met een slechte adem, ook wel halitose genoemd, merken het zelf niet. Ze ruiken
Nadere informatieDYSARTHRIE, VERBALE APRAXIE EN DYSFAGIE
DYSARTHRIE, VERBALE APRAXIE EN DYSFAGIE DYSARTHRIE, VERBALE APRAXIE EN DYSFAGIE SPREEK- EN SLIKPROBLEMEN TEN GEVOLGE VAN HERSENLETSEL www.hersenletsel.nl Dysarthrie, verbale apraxie en dysfagie Dysarthrie
Nadere informatieAdviezen na een behandeling door de Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurg (MKA-chirurg)
Adviezen na een behandeling door de Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurg (MKA-chirurg) Inleiding Vandaag heeft u een behandeling aan uw kaak gehad. Door de behandeling kunt u enige tijd klachten hebben.
Nadere informatieRöntgenonderzoek van de dikke darm
Infobrochure Röntgenonderzoek van de dikke darm mensen zorgen voor mensen 2 Inleiding In deze folder vindt u informatie over het röntgenonderzoek van de dikke darm. Het is belangrijk dat u goed leest hoe
Nadere informatiePatiënteninformatie. Sondevoeding geven aan uw kind. Kindergeneeskunde: 1 e etage, routenummer 54, telefoonnummer: 079-3462107
Patiënteninformatie Sondevoeding geven aan uw kind Kindergeneeskunde: 1 e etage, routenummer 54, telefoonnummer: 079-3462107 Inleiding Uw kind heeft een sonde en krijgt sondevoeding. U wilt leren hoe u
Nadere informatie