Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o."

Transcriptie

1 Door: Eric van Reenen Hoofd voeding, Chef Gastro-engineering i.o.

2 In de praktijk.

3 Steunt op het idee van het drie pilaren model waarbij onderlinge informatie uitwisseling cruciaal is in de verbetering van de totale zorg voor patiënten.

4 Screening, assessment en monitoren.

5

6 In relatie met eten en drinken.

7

8 In relatie met eten en drinken.

9

10 G = Gustatie O = Olfactie T = Trigeminatie V = Visueel A = Auditief S = Somatosensorisch. Bron: Center for gastrology. Leuven.

11 waarneming: via Gustatieknoppen overdracht: stimulus-transductie-perceptie. 3 soorten info: kwaliteit (zoet-zuur-bitter-umami-zout) kwantiteit (concentratie) hedonistische (lekker of niet lekker) Vertekende perceptie: gebruik van geneesmiddelen, vetten, mondwaters, tandpasta, combinatie zoals zout en zuur wekt zoet op, zout en zuur verzacht elkaar, zoet onderdrukt zuur, zout en bitter. Alcohol.

12 waarneming: overdracht: soorten info: Reukstoornissen: Detectie van geur via olfactorisch systeem * orthonasaal * retronasaal stimulus-transductie-perceptie. Via olfactorische bulbi (oudste systeem) 10,000 verschillende geuren onderscheiden normosmie: normaal reukvermogen dysosmie: verstoorde reuk presbyosmie: verminderde reuk door ouderdom Bron: Center for gastrology. Leuven.

13 waarneming: overdracht: Soorten info: o.a. op de tong en verhemelte: Detectie van pijn, temperatuur, tast, chemische stoffen stimulus-transductie-perceptie. Via drieling zenuw pikant, waarneming textuur, tintelingen, droog effect in de mond door tannine. Vertekende trigeminatie: Gebruik van medicijnen, slecht gebit/prothese, verminderde kauwfunctie, oncologische behandelingen. Bron: Center for gastrology. Leuven.

14 - zie je wat er echt te zien is? - Hoor je wat er te horen is? - Neem je lichamelijk waar wat er waar te nemen is?

15

16

17 Functiestoornissen van * Sensorische aard (g.o.t. systeem) * Motorische aard (geen hulp bij eten) * Psychische aard (dementie, Alzheimer) leiden tot beperkingen in * Smaakgewaarwoording (op hersenniveau) * Smaakwaarneming (op sensorisch niveau) Bron: center for Gastrology

18

19 Door: correcties van G.O.T. verhoudingen opwekken van reminiscentie visuele prikkels toepassen T3AVC code bij het koken T3 = Tijd-Temperatuur-Techniek AVC = Aromatiseren-Variëren-Concentreren Bron: center for Gastrology

20 Heeft een selectief doel (manco wegwerken) Compensatorisch ingrijpen (op en rond het bord) Cruciaal is dus de richting waarheen een gerecht gestuurd moet worden. Opwekken van reminiscentie. Bron: center for Gastrology

21 Bron: center for Gastrology

22 Adagium van Paracelsus: Er zijn geen schadelijke stoffen, alleen schadelijke concentraties. Tijd voor een New Deal? Bron: center for Gastrology

23 ABC Analyse: 1) Rafelen van de receptuur en alle stappen van het kookproces 2) Ingrediënten specificeren in benodigde hoeveelheden, gewichten en volumes. 3) Ingrediënten catalogeren naar kwaliteit (GOT) karakter (basis/drager/top) Bron: center for Gastrology

24 T3AVC: T3 A V C Welke tijd, temperatuur en techniek ga je toepassen? welke aromatisatie? welke variatie? welke concentratie? Bron: center for Gastrology

25 1) Te dure of onhandige viscosimeters 2) Presentatie maaltijden met andere consistentie 3) Intake registratie 4 voortschrijdende weken 4) Registratie systeem en de toegankelijkheid 5) Wetenschappelijk onderzoek naar viscositeit, bindmiddelen in relatie met voeding. 6) Maalmachine met instelbare partikel grootte 7) Pa-s en temperatuur aanduiding. Bron: center for Gastrology

Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox

Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox Sabine Boerjan Regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox ETEN: moeten en willen Opnemen van voedingstoffen Sociaal Cultureel Als eten een ZORG wordt. BeZORGdheid ZORGtaak Voedings- & slikproblemen -

Nadere informatie

Mmmmaaltijdzorg H E R L I N D E D E LY LO G O P E D I S T E V S P W, 1 9. 1 0. 2 0 1 5

Mmmmaaltijdzorg H E R L I N D E D E LY LO G O P E D I S T E V S P W, 1 9. 1 0. 2 0 1 5 Mmmmaaltijdzorg HERLINDE DELY LOGOPEDISTE VSPW, 19.10.2015 Overzicht Voorstelling Reflectie op maaltijd + oefening Belang van een goede maaltijd Kader = belangrijk voor Psychisch welbevinden Sociale functie

Nadere informatie

Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw

Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Vollegrondsgroenten Gangbare glasteelten Biologisch beschutte teelten Kenniscentrum Water Smaakonderzoek Menselijke zintuigen als meetinstrument Saskia Buysens Dat smaakt naar meer, Leuven, 20 november

Nadere informatie

Kookprocessen en SMAAK(combinaties)

Kookprocessen en SMAAK(combinaties) Kookprocessen en SMAAK(combinaties) De essentie uit het betoog van Geert Bruggeman www.plantijn.be Koken is wetenschap bedrijven Koken is meer en meer het terrein van de wetenschap De artisanale keuken

Nadere informatie

De heer T. Pieper Vice president Koksgilde Nederland

De heer T. Pieper Vice president Koksgilde Nederland De heer T. Pieper Vice president Koksgilde Nederland Ouder worden met smaak Stefanie Kremer Consumer Science and Intelligent Systems, Wageningen UR De vergrijzing Groter beroep op: gezondheidszorg medische

Nadere informatie

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout 0810865 CMD3D

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout 0810865 CMD3D Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Reukvermogen Ondanks dat je zou zeggen dat je ruikt met je neus is slechts een deel hiervan waar. Het orgaan waarmee wij geur waarnemen bevind zich

Nadere informatie

SenTo - eten en welbevinden van gezonde 55+ senioren. Stefanie Kremer, Mariska Nijenhuis, Marita Kouwen, Nancy Holthuysen

SenTo - eten en welbevinden van gezonde 55+ senioren. Stefanie Kremer, Mariska Nijenhuis, Marita Kouwen, Nancy Holthuysen SenTo - eten en welbevinden van gezonde 55+ senioren Stefanie Kremer, Mariska Nijenhuis, Marita Kouwen, Nancy Holthuysen SenTo (Senioren van de Toekomst (Dutch); Seniors of the Future; Italian: I feel)

Nadere informatie

Als eten een opgave wordt..

Als eten een opgave wordt.. Als eten een opgave wordt.. Bent u onbedoeld afgevallen of geniet u niet meer van het eten zoals vroeger? Duurt het eten steeds langer en wordt het wegslikken van vlees een hele klus? Ervaart u (samen)

Nadere informatie

Resultaten smaaksessie in kader van GOT-kit: bepalen concentratieniveaus

Resultaten smaaksessie in kader van GOT-kit: bepalen concentratieniveaus VERSLAG LEUVEN Resultaten smaaksessie in kader van GOT-kit: bepalen concentratieniveaus 1 Inleiding Het Center for Gastrology in Leuven is een onafhankelijk centrum dat een fundamentele verandering in

Nadere informatie

Reuk- en smaakcentrum KNO

Reuk- en smaakcentrum KNO Reuk- en smaakcentrum KNO U bent door uw huisarts of specialist verwezen naar het Reuken smaakcentrum. Deze folder geeft u informatie over uw bezoek aan het centrum. In Nederland lijden naar schatting

Nadere informatie

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste

Gezonde voeding bij ouderen. Door Ann Van Hoye, diëtiste Gezonde voeding bij ouderen Door Ann Van Hoye, diëtiste Op het menu Voedingsbehoefte Gezonde voeding Het leven start bij water Smaak Ondervoeding Voedselinfectie Voedingsbehoefte Voedingsbehoefte Basaal

Nadere informatie

ZIN IN ZINTUIGEN? Marjon Kat, ergotherapeut

ZIN IN ZINTUIGEN? Marjon Kat, ergotherapeut ZIN IN ZINTUIGEN? Marjon Kat, ergotherapeut Zin in zintuigen Waarnemen Sensomotorische informatieverwerking Ervaren De zintuigen Alertheid Verstoorde informatieverwerking Het kind met syndroom van down

Nadere informatie

Experiment 1. Onderzoeksvraag. Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak?

Experiment 1. Onderzoeksvraag. Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak? Experiment 1 Onderzoeksvraag Welk effect hebben vochtigheid en temperatuur op het waarnemen van smaak? Experiment 1 Benodigdheden per persoon 1 chronometer (gebruik hiervoor je gsm) 1 blad papier + 1 pen

Nadere informatie

Sensoriek: koekjes Het proeven en beoordelen van koekjes

Sensoriek: koekjes Het proeven en beoordelen van koekjes Inleiding Smaak is heel subjectief. Wat de een bijvoorbeeld heel zoet vindt, vindt de ander wel meevallen. Toch heeft elk product wel een aantal sensorische eigenschappen (bijvoorbeeld zoet, bitter, sappig,

Nadere informatie

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout CMD3D

Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout CMD3D Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Inhoudsopgave Pagina 2 Reukvermogen Pagina 3 Smaken en Proeven Pagina 4 Voorbeelden Pagina 5 De proefopstelling Pagina 6 De proef in werking Pagina

Nadere informatie

Mijn ervaringen met zintuigen

Mijn ervaringen met zintuigen Mijn ervaringen met zintuigen Zien Animaties bij muziek Bij steeds meer muziek evenementen spelen zichtbare animaties een belangrijke rol en maken zij deel uit van de act. De animaties dragen bij aan een

Nadere informatie

Mondverzorging bij chemotherapie

Mondverzorging bij chemotherapie Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Reuk en reukstoornissen

Patiënteninformatie. Reuk en reukstoornissen Reuk en reukstoornissen Inleiding Iedereen heeft wel eens een periode minder goed kunnen ruiken, meestal ten gevolge van een verkoudheid. Niet alleen het ruiken is minder, maar ook kan er een verandering

Nadere informatie

Infobrochure Voeding bij kanker WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL

Infobrochure Voeding bij kanker WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Infobrochure Voeding bij kanker WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Contact: Diëtisten: 014/712869 diëtisten@azmol.be VOEDING BIJ KANKER INHOUD Inleiding 4 1. Onbedoeld gewichtsverlies 5 2. Onbedoelde

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 5. Een collage maken 6

Inhoud. Voorwoord 5. Een collage maken 6 Inhoud Voorwoord 5 Een collage maken 6 1 Gezond en veilig voedsel maken en bewaren 11 1.1 Eten koken en bewaren 11 1.2 Schoon en veilig werken in de keuken 16 1.3 Machines in de keuken 21 1.4 Langer houdbaar

Nadere informatie

Lynparza - Olaparib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6.

Lynparza - Olaparib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. Lynparza - Olaparib Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch

Nadere informatie

Zintuigen; Reuk en Smaak

Zintuigen; Reuk en Smaak Meer leren over lichaam en gezondheid Zintuigen; Reuk en Smaak Stijn van der Heijden KNO-arts in opleiding Maastricht UMC+ 14 december 2016 Inhoud 1. Anatomie neus 2. Reuk 3. Oorzaken van reukverlies 4.

Nadere informatie

Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol

Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol Marinka Jansen, ergotherapeut Ergotherapie Gouda Hoofddocent post hbo cursus sensorische integratie bij volwassen (ASITT) Inhoud van de presentatie Definitie

Nadere informatie

Kleur: Zonder kleur geen smaak

Kleur: Zonder kleur geen smaak Kleur: Zonder kleur geen smaak Denise Blom - 1619313 Docent: Dick Swart Specialisatie: Visual Seminar: 2014-B Het is bekend dat je smaakperceptie beïnvloed wordt door factoren als geur, kleur, structuur,

Nadere informatie

Mondverzorging bij chemotherapie

Mondverzorging bij chemotherapie Mondverzorging bij chemotherapie Inleiding Chemotherapie kan invloed hebben op de productie van speeksel door de speekselklieren. Speeksel heeft een reinigende werking en helpt daardoor gaatjes te voorkomen.

Nadere informatie

Bijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Bijwerkingen van chemotherapie. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Bijwerkingen van chemotherapie Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Mondverzorging 3 Huidverzorging 4 Voeding 5 Vermoeidheid 6 Haarverzorging 7 Diarree

Nadere informatie

Hoekenwerk sector voedingsindustrie opdracht 1

Hoekenwerk sector voedingsindustrie opdracht 1 Hoekenwerk sector voedingsindustrie opdracht 1 Opdracht 1: kwaliteitsverantwoordelijke (voor de leerkracht) Omschrijving van het beroep Hygiëne is het codewoord voor een kwaliteitsverantwoordelijke in

Nadere informatie

Ethische reflectie op maaltijdzorg

Ethische reflectie op maaltijdzorg AUTONOMIE & WAARDIGHEID 1 Het maaltijdgebeuren is een alledaagse activiteit met een grote invloed op het welbevinden van de oudere Er zijn veel factoren die een invloed hebben op goede maaltijdzorg Het

Nadere informatie

Zonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong.

Zonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong. Naam: DE ZINTUIGEN OOG, NEUS EN MOND Zintuigen. Doe je ogen eens dicht. Doe eens oordopjes in je oren. Weet je nu nog wel waar je bent? Ben je binnen of buiten? Schijnt de zon? Of regent het? Dat kun je

Nadere informatie

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste

Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden. Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Gezonde en aangepaste voeding bij het ouder worden Kimberly Feys Diëtiste Liesbeth De Meyer Logopediste Als alles goed gaat Gezonde voeding Gezond kauw- en slikpatroon Gezonde voeding Voedingsdriehoek

Nadere informatie

L e t s g e t P h y s i c a l

L e t s g e t P h y s i c a l L e t s g e t P h y s i c a l I n h o u d s o p g a v e 2 6-7 4-5 4-5 8-9 10-11 12-13 12-13 3 4 Horen werkw.uitspraak: [hore(n)] Verbuigingen: hoorde (verl.tijd ) Verbuigingen: heeft gehoord (volt.deelw.)

Nadere informatie

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen

Afasie. Doel voorlichting. Voorbeeld 2. Voorbeeld 1. Inhoud 9-10-2013. Voorlichting RST Zorgverleners. Spraak- en taalproblemen bij ouderen Voorlichting RST Zorgverleners Inhoud Spraak- en taalproblemen bij ouderen Afasie Dysartrie Verbale apraxie Dysfagie Datum, Instelling Plaats Door Baukje Dijk, logopedist Doel voorlichting Na deze bijeenkomst

Nadere informatie

MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING. na radiotherapie

MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING. na radiotherapie MONDSLIJMVLIES- ONTSTEKING na radiotherapie MONDSLIJMVLIESONTSTEKING na radiotherapie Bij bestraling van de mond- en keelholte kunt u last krijgen van een pijnlijke mond en keel. Ze zien rood en zijn gezwollen.

Nadere informatie

Thema 3 Voeding en je lichaam

Thema 3 Voeding en je lichaam Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 3 Voeding en je lichaam Samenvatting Voeding en je lichaam Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig. Die zitten in ons eten en drinken. Voedsel en vocht zijn

Nadere informatie

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Reuk

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Reuk kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Reuk Inleiding Iedereen heeft wel eens een periode minder goed kunnen ruiken, meestal ten gevolge van een verkoudheid. Niet alleen het ruiken

Nadere informatie

Sensorische informatieverwerking

Sensorische informatieverwerking Sensorische informatieverwerking Algemeen De zintuigen spelen in de ontwikkeling een grote rol. Ieder mens ontvangt door middel van zijn zintuigen informatie over de buitenwereld en over het eigen lichaam.

Nadere informatie

Giotrif - Afatinib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6.

Giotrif - Afatinib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. Giotrif - Afatinib Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch

Nadere informatie

Beoordelen op smaak en geur

Beoordelen op smaak en geur Beoordelen op smaak en geur De vier basissmaken Met de tong kun je slechts vier basissmaken waarnemen, namelijk: zoet; zuur; bitter; zout. Hoe is het dan mogelijk, dat we toch heel veel andere smaken kennen

Nadere informatie

Zintuigen. Expertgroep 3: Welke smaak proef je? Naam leerling:... Leden expertgroep:...

Zintuigen. Expertgroep 3: Welke smaak proef je? Naam leerling:... Leden expertgroep:... Naam leerling: Leden expertgroep: De voorbereiding Jullie gaan onderzoeken hoe goed je smaken uit elkaar kunt houden door te proeven. Wat hebben jullie nodig? Jullie krijgen de benodigdheden straks van

Nadere informatie

De O-box gevuld met achttien geconcentreerde smaken, zoals gember, tijm, pesto en munt. Brecht Van Maele KOKEN VOOR (EX-)KANKERPATIËNTEN:

De O-box gevuld met achttien geconcentreerde smaken, zoals gember, tijm, pesto en munt. Brecht Van Maele KOKEN VOOR (EX-)KANKERPATIËNTEN: De O-box gevuld met achttien geconcentreerde smaken, zoals gember, tijm, pesto en munt. Brecht Van Maele KOKEN VOOR (EX-)KANKERPATIËNTEN: Kankerpatiënten die chemotherapie volgen, lopen tijdelijk en soms

Nadere informatie

Mondverzorging bij de oudere patiënt

Mondverzorging bij de oudere patiënt Mondverzorging bij de oudere patiënt Ziekenhuis Gelderse Vallei Uw familielid, vriend(in) of kennis is opgenomen in ons ziekenhuis vanwege ziekte, onderzoeken, een ongeval en/of operatie. Om ervoor te

Nadere informatie

dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst

dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst dr. Bianca Buijck en Martijn van Gemst Symposium Honger voor Revalidatie dinsdag 19 februari 2019 Evoluon Eindhoven www.zorgboog.nl/symposium-grz Honger voor revalidatie: hoe vanzelfsprekend is eten in

Nadere informatie

Mondverzorging bij radiotherapie

Mondverzorging bij radiotherapie Mondverzorging bij radiotherapie Inleiding U gaat beginnen of bent al bezig met radiotherapie. Als gevolg van deze therapie kunt u last krijgen van een droge mond of last van uw tandvlees, uw mondslijmvlies

Nadere informatie

Ouder worden met smaak

Ouder worden met smaak Ouder worden met smaak Stefanie Kremer Consumer Science and Intelligent Systems, Wageningen UR De vergrijzing Groter beroep op: gezondheidszorg medische en sociale diensten Gevolg: toenemende behoefte

Nadere informatie

Gewichtsverlies in de ziekte van Alzheimer Dr. Kurt Segers Geheugenkliniek Brugmannziekenhuis, Brussel

Gewichtsverlies in de ziekte van Alzheimer Dr. Kurt Segers Geheugenkliniek Brugmannziekenhuis, Brussel Gewichtsverlies in de ziekte van Alzheimer Dr. Kurt Segers Geheugenkliniek Brugmannziekenhuis, Brussel Introduc?e NEUROANATOMIE VAN HET VERZADIGINGSGEVOEL Primaire smaakcortex Operculum / insula Orbitofrontale

Nadere informatie

Problemen in de prikkelverwerking op school. Aranka Altena Onderwijskundig Begeleider LWOE

Problemen in de prikkelverwerking op school. Aranka Altena Onderwijskundig Begeleider LWOE Problemen in de prikkelverwerking op school Aranka Altena Onderwijskundig Begeleider LWOE Doel workshop Informatie geven vanuit de fysiotherapie over prikkelverwerking Voorbeelden vanuit de praktijk kort

Nadere informatie

ANATOMIE VAN DE SMAAK. Eten met je neus?! Programma. De tong Papillae. Sanne Boesveldt, asst prof Sensoriek en Eetgedrag

ANATOMIE VAN DE SMAAK. Eten met je neus?! Programma. De tong Papillae. Sanne Boesveldt, asst prof Sensoriek en Eetgedrag 22-11- 16 Eten met je neus?! Programma Sanne Boesveldt, asst prof Sensoriek en Eetgedrag Landelijk Congres Moderne Dementiezorg, Nov 216 Ruiken en proeven (anatomie) Onderzoek geur en eetgedrag Reuk/smaakverlies

Nadere informatie

Gastronomie. De smaak

Gastronomie. De smaak Gastronomie Inleiding Buiten de deur eten komt steeds vaker voor. Het aantal gasten van restaurants, eetcafé s, fastfoodbedrijven, bedrijfskantines en instellings- of ziekenhuisrestaurants neemt nog steeds

Nadere informatie

Pas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding.

Pas als de klachten optreden is het aan te raden de onderstaande adviezen te raadplegen. Verander dus niet bij voorbaat al uw voeding. Voeding bij geïrriteerd slijmvlies van de mond, keel en/of slokdarm Door de bestraling kan het slijmvlies van de mond en keel geïrriteerd raken. Dit kan klachten geven bij het eten. Aanpassing van de voeding

Nadere informatie

Vraag 1 Jouw lichaam bestaat voor een groot deel uit water. Hoeveel procent van je lichaam is water?

Vraag 1 Jouw lichaam bestaat voor een groot deel uit water. Hoeveel procent van je lichaam is water? Drinkwater Quiz?? Vraag 1 Jouw lichaam bestaat voor een groot deel uit water. Hoeveel procent van je lichaam is water? a) 25 tot 35% b) 35 tot 45 % c) 45 tot 55% d) 55 tot 75% Antwoord vraag 1 Jouw lichaam

Nadere informatie

Commanderij Molenberg Wijn proeven

Commanderij Molenberg Wijn proeven Commanderij Molenberg Wijn proeven Peter Veryser (mengen gif) Geert De Bruecker (toedienen gif) Technische avond - 18 februari 2016 Basis Proeven van wijn is een ervaring waar - waarneming (de zintuigen)

Nadere informatie

Tagrisso Osimertinib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6.

Tagrisso Osimertinib. Product Informatie Fiche. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. Tagrisso Osimertinib Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch

Nadere informatie

50 tips voor het voorkomen van ondervoeding en uitdroging

50 tips voor het voorkomen van ondervoeding en uitdroging 50 tips voor het voorkomen van ondervoeding en uitdroging Voldoende eten en drinken is belangrijk, zeker voor mensen met dementie. Uitdroging en ondervoeding kunnen leiden tot een snelle verslechtering

Nadere informatie

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8

Verwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8 Verwonderen Groep 7 en 8 Leerdoel De kinderen: - Verwonderen zich over voedsel. - Denken na over smaak. - Ze leren de hoofdsmaken en zintuigen (opnieuw) kennen en ervaren. - Ontdekken wat de rol is van

Nadere informatie

Les 21 Zintuig 1. Medische interpretatie. Codering Psychologische interpretatie

Les 21 Zintuig 1. Medische interpretatie. Codering Psychologische interpretatie Les 21 Zintuig 1 Sensorisch systeem, fantoompijn,oor, lawaaidoofheid, adaptatie van zintuigen, organisatie waarnemen ANZN 1e leerjaar - Les 21 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 Medische interpretatie

Nadere informatie

VWO 5 EXPERIMENTEN GEUR & SMAAK

VWO 5 EXPERIMENTEN GEUR & SMAAK VWO 5 EXPERIMENTEN GEUR & SMAAK Proef 1: Smaakgebieden Met deze proef kun je nagaan of je met alle delen van de tong de verschillende samken kunt waarnemen of dat er verschillende smaakvelden zijn voor

Nadere informatie

-Pietje kan zich niet goed ontwikkelen omdat hij een verstandelijke beperking heeft.

-Pietje kan zich niet goed ontwikkelen omdat hij een verstandelijke beperking heeft. Begrippenlijst door C. 723 woorden 18 januari 2015 6,5 14 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Punten: Het woord correct geschreven Wat betekent het woord? Maak met een voorbeeldzin duidelijk hoe je het

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie

PATIËNTEN INFORMATIE. Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie PATIËNTEN INFORMATIE Algemene voedingsrichtlijnen voor oncologische patiënten tijdens therapie 2 Hygiënemaatregelen Als gevolg van de chemotherapie, immunotherapie of bestraling neemt het aantal bloedcellen

Nadere informatie

Lasertherapie (bij orale mucositis)

Lasertherapie (bij orale mucositis) HHZH/INF/090.03 h.-hartziekenhuis vzw Mechelsestraat 24 2500 Lier tel. 03-491 23 45 fax 03-491 23 46 www.hhzhlier.be Patiënteninformatie Lasertherapie (bij orale mucositis) Voorwoord Orale mucositis is

Nadere informatie

Maag-, darm- en leverziekten. Functionele dyspepsie

Maag-, darm- en leverziekten. Functionele dyspepsie Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten 1 Van uw MDL-arts heeft u te horen gekregen dat u een (functionele) dyspepsie heeft. Om te begrijpen wat deze term precies inhoud en hoe hiermee om te

Nadere informatie

Kijken met voelsprieten uit de sensorische informatieverwerking. Bianca Pastoors, fysiotherapeut Mariska van Riel, ergotherapeut

Kijken met voelsprieten uit de sensorische informatieverwerking. Bianca Pastoors, fysiotherapeut Mariska van Riel, ergotherapeut Kijken met voelsprieten uit de sensorische informatieverwerking Bianca Pastoors, fysiotherapeut Mariska van Riel, ergotherapeut Inhoud Wat is si? Zintuigen Prikkelverwerking SI bij ouderen Alertheid Inzet

Nadere informatie

Ruiken en proeven vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62369

Ruiken en proeven vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/62369 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 09 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Therapie Lonsurf

Patiënteninformatie. Therapie Lonsurf Patiënteninformatie Therapie Lonsurf Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 Omschrijving en doel van de procedure/ behandeling... 3 Verloop van de therapie... 4 Hoeveel tabletten innemen?... 4 Hoe en wanneer

Nadere informatie

Stivarga - Regorafenib

Stivarga - Regorafenib Stivarga - Regorafenib Product Informatie Fiche T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch

Nadere informatie

Informatie over het onderzoek naar uw reukvermogen

Informatie over het onderzoek naar uw reukvermogen Informatie over het onderzoek naar uw reukvermogen Wat kunt u verwachten? Het onderzoek naar uw reukvermogen duurt ongeveer 2 uur en ziet er als volgt uit: Een aantal korte geheugenspelletjes Meting van

Nadere informatie

Mondverzorging bij bestraling Afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie

Mondverzorging bij bestraling Afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie Mondverzorging bij bestraling Afdeling mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie U heeft te horen gekregen dat u binnenkort wordt bestraald in VU medisch centrum (VUmc). Deze folder bevat belangrijke

Nadere informatie

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker. Specialist bij droge mond

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker. Specialist bij droge mond Droge mond Een gids voor patiënten die behandeld worden tegen kanker Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond: een frequente bijwerking bij de behandeling van kanker Wellicht

Nadere informatie

PROBLEEMGEBIED ETEN EN DRINKEN. ZORGPLANNEN INDELING SENSOMOTORIEK Mond Hoofd / Romp Arm / Hand Cognitief

PROBLEEMGEBIED ETEN EN DRINKEN. ZORGPLANNEN INDELING SENSOMOTORIEK Mond Hoofd / Romp Arm / Hand Cognitief INHOUD ZORGPLANNEN INDELING SENSOMOTORIEK Mond Hoofd / Romp Arm / Hand Cognitief INTERVENTIEBESCHRIJVINGEN Eten en drinken met mondcontrole met veel facilitatie Eten en drinken met mondcontrole met gemiddelde

Nadere informatie

Aan tafel. Eten. Hoe ouder je kind wordt, hoe meer het zoals jou zal gaan eten.

Aan tafel. Eten. Hoe ouder je kind wordt, hoe meer het zoals jou zal gaan eten. Antwerpen Aan tafel Aan tafel Ouders maken zich geregeld zorgen over het eetgedrag van hun kinderen: Eten ze niet teveel of te weinig? Wat met de sfeer aan tafel? Lusten ze wel voldoende? In deze folder

Nadere informatie

Vragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text.

Vragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text. Zintuigen Vragen: Your experience with senses: describe what you ve collected in your blog, both in images and in text. Why are the senses important to a designer? How can you use them in your design concept?

Nadere informatie

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1

Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1 Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 7 Les 1 de maaltijd Het is eten. Het kan warm of koud zijn. de vis Het is een dier dat zwemt in het water. Er zijn veel soorten vissen. sommige soorten kun je eten.

Nadere informatie

Goed gevoed bij dementie

Goed gevoed bij dementie Goed gevoed bij dementie Petra Koot diëtist Behandelzorg Molenweidtje 1 1862 BC Bergen T (072) 582 08 40 E p.koot@magentazorg.nl I www.magentazorg.nl 7 risicofactoren bij kans op dementie Lage mentale

Nadere informatie

1. Anatomie en fysiologie van de neus

1. Anatomie en fysiologie van de neus 1. Anatomie en fysiologie van de neus Anatomie De neus bestaat uit bot, kraakbeen en vet. Het septum scheidt beide neusgaten. De buis van Eustachius verbindt de neus met de oren. Het gehemelte scheidt

Nadere informatie

Wat als een goede maaltijdzorg onvergetelijk wordt? Aline Le Clef Senior Concept Development Manager Seniors Market

Wat als een goede maaltijdzorg onvergetelijk wordt? Aline Le Clef Senior Concept Development Manager Seniors Market Wat als een goede maaltijdzorg onvergetelijk wordt? Aline Le Clef Senior Concept Development Manager Seniors Market AGENDA 1. Prevalentie van ondervoeding 2. Oorzaken van ondervoeding 3. Gevolgen van ondervoeding

Nadere informatie

Voorbereidende les Peperduur

Voorbereidende les Peperduur Voorbereidende les Peperduur op ontdekking in de Gouden Eeuw ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Lesactiviteit: Specerijen ruiken en

Nadere informatie

Veiligheidsblad p. 1 / 5

Veiligheidsblad p. 1 / 5 Veiligheidsblad p. 1 / 5 1. IDENTIFIKATIE VAN HET PRODUKT EN VAN DE ONDERNEMING Identificatie van het product: Hoofdgebruik categorie Product eind gebruik: Identificatie van de onderneming: Lamscobel Kalkkalei

Nadere informatie

Minder zout, evenveel smaak?

Minder zout, evenveel smaak? Minder zout, evenveel smaak? Prof. dr. ir. Koen Dewettinck Horeca Expo, 25 november 2009 Overzicht Sensorische eigenschappen van levensmiddelen Sensorische testen Smaak Functies van zout: Smaak Microbiële

Nadere informatie

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER

Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER Oncologische revalidatie REVALIDEREN BIJ KANKER ONCOLOGISCHE REVALIDATIE De ziekte kanker kan grote gevolgen hebben. Tijdens en na de behandeling kunt u last krijgen van allerlei klachten. Uw conditie

Nadere informatie

GEZOND ETEN ROND CHEMOTHERAPIE

GEZOND ETEN ROND CHEMOTHERAPIE GEZOND ETEN ROND CHEMOTHERAPIE Een persoonlijk verhaal José van Mil Culinary director Pepper & Salt Food Communication Consultancy Wat ik doe voor de kost Receptuur Food producties Kookboeken Foodstyling

Nadere informatie

Hoofdstuk. Gezonde voeding.

Hoofdstuk. Gezonde voeding. Hoofdstuk 6 Gezonde voeding 1 Vijf reden opsommen waarom we voedsel nodig hebben 2 Vijf fouten in onze voedingsgewoonten opsommen 3 Een voorbeeld geven om het gebruik van groenten en fruit te bevorderen

Nadere informatie

Intakeformulier VoedingGezond

Intakeformulier VoedingGezond Intakeformulier VoedingGezond Persoonsgegevens Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Tel.nr.: Mobiel: E-mailadres: Geboortedatum: Man / vrouw Datum: / /_20 Bent u doorverwezen? Ja / Nee Zo ja: Welke arts?

Nadere informatie

3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf

3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf 3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf Oefeningen voor de zintuigen in de onderbouw Manuela Gelens-Kilian, Montessorischool Buiten in Almere De ontwikkeling van de zintuigen en zintuigoefeningen

Nadere informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie

Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Voeding en zwangerschapsbraken Algemene informatie Afdeling Diëtetiek IJsselland Ziekenhuis In deze folder vindt u algemene informatie over ernstig braken tijdens de zwangerschap. Wat is zwangerschapsbraken?

Nadere informatie

Eet je Mooi in 28 dagen

Eet je Mooi in 28 dagen Eet je Mooi in 28 dagen hét beautyrecept op basis van wetenschappelijk onderzoek Inge de Munnik www.eetjemooi.nl inhoud 1 INLEIDING Hoe werkt Eet je Mooi? 9 Wat doet Eet je Mooi voor jou? 11 2 DE PRINCIPES

Nadere informatie

KONINKLIJK BESLUIT van 24 JANUARI 1990 betreffende aroma's voor gebruik in voedingsmiddelen (Stbl. 24.IV.1990)

KONINKLIJK BESLUIT van 24 JANUARI 1990 betreffende aroma's voor gebruik in voedingsmiddelen (Stbl. 24.IV.1990) KONINKLIJK BESLUIT van 24 JANUARI 1990 betreffende aroma's voor gebruik in voedingsmiddelen (Stbl. 24.IV.1990) Wijzigingen: K.B. 3 maart 1992 (Stbl. 15.IV.1992) Gelet op de wet van 24 januari 1977 betreffende

Nadere informatie

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren. Specialist bij droge mond

Droge mond. Soms is water alleen niet genoeg. Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren. Specialist bij droge mond Droge mond Een gids voor patiënten met het syndroom van Sjögren Soms is water alleen niet genoeg Specialist bij droge mond Droge mond is één van de meest voorkomende symptomen bij syndroom van Sjögren

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Zintuigen

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Zintuigen GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3 Zintuigen 1 INLEIDING Zintuigcellen Reuk-, smaak- en PH-sensoren Smaakzintuig Warmte- en koudesensoren Tast-, druk- en pijnsensoren Fotosensoren 2 ZINTUIGEN VORMEN DE VERBINDING

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Thema 4:

Samenvatting Biologie Thema 4: Samenvatting door L. 717 woorden 19 juni 2013 4,8 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Samenvatting Biologie Thema 4: Zintuig Ligging Prikkel Waarneming Gezichts~ In de ogen Licht Zien

Nadere informatie

Dieet bij COPD. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl

Dieet bij COPD. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl Dieet bij COPD Informatie voor patiënten F0521-1011 mei 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44

Nadere informatie

Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie. Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research

Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie. Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research Kennisclip Goed en gezellig eten bij dementie Ondine van de Rest, Universitair docent Afdeling Humane Voeding, Wageningen University & Research Ondervoeding bij dementie Komt vaak voor: In Nederland >270.000

Nadere informatie

BESTRALING HOOFD EN HALS

BESTRALING HOOFD EN HALS + BESTRALING HOOFD EN HALS Mocht u, na het lezen van deze brochure nog vragen hebben, aarzel dan niet om telefonisch contact op te nemen met de verantwoordelijke diëtiste: Martine Blomme: 02 476 34 99

Nadere informatie

Inhoud. Cooking it slow

Inhoud. Cooking it slow Durf te eten Kauwen is voor de meeste mensen heel gewoon. Dat is heel anders wanneer je als gevolg van een operatie en/of bestraling in het hoofd-halsgebied problemen ervaart met kauwen en slikken. Eten

Nadere informatie

OPDRACHTKAART DRANKEN

OPDRACHTKAART DRANKEN OPDRACHTKAART DRANKEN Ga naar de afdeling met de sappen, frisdranken en sportdranken. Opdracht 1: Zoek van één soort frisdrank (mét prik) van hetzelfde merk een gewone en de light-versie. Bekijk de ingrediënten:

Nadere informatie

MONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT. - Patiëntinformatie -

MONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT. - Patiëntinformatie - MONDVERZORGING BIJ DE ONCOLOGISCHE PATIËNT - Patiëntinformatie - Inhoud Inleiding Informatie over mondverzorging bij chemotherapie Tips en adviezen Welke mondproblemen kunt u verwachten? Wat kunt u zelf

Nadere informatie

Thuiszorg: Verzorging en verpleging van Opella

Thuiszorg: Verzorging en verpleging van Opella Thuiszorg: Verzorging en verpleging van Opella 24 uur per dag en 7 dagen per week staan de verpleegkundigen van Opella voor u klaar met de beste verpleegkundige zorg. Dus ook 's nachts en in het weekend.

Nadere informatie

Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:

Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen: Wil je meer weten over OPS, hieronder vind je de volgende onderwerpen:. Een OPS patiënt. Wat is OPS en klachtenlijst? Oorzaken van OPS. Waar komt dat gif terecht? Natuurlijke ontgifting. Bioresonantie

Nadere informatie

Mondzorg. Interne geneeskunde. Locatie Hoorn/Enkhuizen

Mondzorg. Interne geneeskunde. Locatie Hoorn/Enkhuizen Mondzorg Interne geneeskunde Locatie Hoorn/Enkhuizen Mondzorg Een frisse, gezonde mond: dat is wat iedereen wil. Ziekte en medicijnen hebben echter directe invloed op de conditie van onze mond. Geur en

Nadere informatie

Kristallisatie in snel tempo

Kristallisatie in snel tempo Kristallisatie in snel tempo 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we op een snellere manier zoutkristallen maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Neutralisatiereactie: reactietype

Nadere informatie

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest

ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES. Gebracht door Nadieh Verhoest ROL VAN DE DIËTISTE IN HET ONCOLOGISCH PROCES Gebracht door Nadieh Verhoest Programma Nationaal kankerplan Kankercachexie Voedingsplan bij cachexie Andere voedingsrichtlijnen Nationaal kankerplan L. Onkelinx

Nadere informatie