Alleen ter besluitvorming door het College. Collegevoorstel Openbaar. Onderwerp Kwartaalrapportage Wmo en Benchmarkonderzoeken 2009.

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Kwartaalrapportage Wmo en Benchmarkonderzoeken 2009 Programma / Programmanummer Zorg & Welzijn / 9410 BW-nummer Portefeuillehouder F. Tas Samenvatting Ten behoeve van een adequate informatievoorziening over de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) hebben wij besloten tot het uitbrengen van kwartaalcijfers met betrekking tot de verstrekking van individuele voorzieningen binnen de Wmo. Het betreft een rapportage over het tweede kwartaal In september 2010 hebben we de rapporten over de algemene basisbenchmark Wmo 2009, het Cliënttevredenheidsonderzoek 2009 en de jaarrapporten 2009 over Ondersteunende Begeleiding, Vrijwilligerswerk en Mantelzorg ontvangen van het SGBO. Middels bijgevoegde brief wordt de raad geïnformeerd over de kwartaalrapportage en de uitkomsten van de benchmark Wmo. De uitkomsten van de benchmarkonderzoeken worden tevens gepubliceerd op de gemeentelijke website. Ter besluitvorming door het college 1. De rapportage Wmo individuele voorzieningen voor het tweede kwartaal 2010 vast te stellen. 2. De bijgevoegde brief aan de raad vast te stellen. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. L120, Yvonne Blijdorp, 2577 Datum ambtelijk voorstel 5 oktober 2010 Registratienummer Paraaf akkoord Datum Programmamanager C. ten Den Programmadirecteur M. Wetzels Alleen ter besluitvorming door het College Paraaf akkoord Datum Besluit B&W d.d. 2 november 2010 nummer: 3.8 Conform advies Aanhouden Anders, nl. Bestuursagenda Gemeentesecretaris Portefeuillehouder CV 2e kwartaal 2010 Wmo 2.doc

2 Collegevoorstel 1 Probleemstelling In verband met een goede informatievoorziening over de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) brengen wij per kwartaal een overzichtsrapportage uit over de verstrekkingen en uitgaven voor de individuele hulpmiddelen binnen de Wmo. Tevens willen wij de raad informeren over de uitkomsten van de uitgevoerde benchmarkonderzoeken over het jaar Juridische aspecten Dit voorstel heeft geen juridische consequenties. 3 Doelstelling Ten behoeve van een adequate informatievoorziening over de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) hebben wij besloten tot het uitbrengen van kwartaalcijfers met betrekking tot de verstrekking van individuele voorzieningen binnen de Wmo. Het betreft een rapportage over het tweede kwartaal In september 2010 hebben we de rapporten over de algemene basisbenchmark Wmo 2009, het Cliënttevredenheidsonderzoek 2009 en de jaarrapporten 2009 over Ondersteunende Begeleiding, Vrijwilligerswerk en Mantelzorg ontvangen van het SGBO. Middels een brief wordt de raad geïnformeerd over de kwartaalrapportage en de uitkomsten van de benchmarkonderzoeken Wmo Argumenten Wij informeren de raad per kwartaal over de voortgang van de verstrekkingen en uitgaven ten behoeve van de individuele voorzieningen Wmo. Tevens informeren wij de raad jaarlijks over de uitkomsten over de uitgevoerde benchmarkonderzoeken Wmo. 5 Financiën Dit voorstel heeft geen financiële consequenties. 6 Communicatie De uitkomsten van de benchmarkonderzoeken 2009 worden gepubliceerd op de gemeentelijke website. 7 Uitvoering en evaluatie Wij informeren de raad per brief over de kwartaalcijfers Wmo 2 e kwartaal 2010 ten aanzien van de individuele voorzieningen en de uitkomsten van de benchmarkonderzoeken Wmo Risico Er zijn geen risico s verbonden aan dit voorstel. Bijlage(n): 1. Kwartaalrapportage Wmo 2e kwartaal Basisbenchmark Wmo Cliënttevredenheidsonderzoek individuele voorzieningen Wmo Jaarrapport Ondersteunende Begeleiding 5. Jaarrapport Vrijwilligerswerk 6. Jaarrapport Mantelzorg

3 Directie Inwoners Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 2 november 2010 Ons kenmerk L120/ Contactpersoon Yvonne Blijdorp Onderwerp Kwartaalrapportage individuele hulpmiddelen Wmo 2e kwartaal 2010 en Benchmarkonderzoeken Wmo Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de raad, Ten behoeve van een adequate informatievoorziening over de uitvoering van prestatieveld 6 van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) heeft het college besloten tot het uitbrengen van kwartaalrapportages over de Individuele Hulpmiddelen. In bijgaande rapportage over het 2e kwartaal 2010 wordt ingegaan op aantallen aangevraagde voorzieningen en de uitgaven hiervoor in relatie tot de begroting van het eerste half jaar Daarnaast bieden wij u de uitkomsten aan van een aantal benchmarkonderzoeken over het jaar 2009, uitgevoerd door het onderzoeksbureau SGBO. De benchmarkonderzoeken zijn deels gericht op alle prestatievelden binnen de Wmo en gaan deels in op specifieke beleidsterreinen. Achtereenvolgens komen aan de orde : de basisbenchmark Wmo 2009; het Cliënttevredenheidsonderzoek 2009; het Jaarrapport Ondersteunende Begeleiding 2009; het Jaarrapport Vrijwilligerswerk 2009; het Jaarrapport Mantelzorg Kwartaalrapportage Individuele voorzieningen Wmo De verstrekking van Individuele Hulpmiddelen in het kader van de Wmo heeft een zogenaamd open-einde karakter. Dit betekent dat indien de noodzaak voor een voorziening wordt vastgesteld, deze voorziening ook toegekend moet worden. Dit vloeit voort uit onze gemeentelijke compensatieplicht. In bijgaande rapportage over het eerste half jaar 2010 wordt ingegaan op aantallen aangevraagde voorzieningen en de uitgaven hiervoor in relatie tot de begroting in dit eerste half jaar. In het derde kwartaal van 2009 is binnen het uitvoeringsbureau Wmo een nieuwe werkwijze geïntroduceerd. Dit heeft als consequentie dat er gedurende een jaar systeemtechnisch twee vormen van afhandeling worden gehanteerd voor respectievelijk oude en nieuwe aanvragen Wmo. De in de bijgevoegde rapportage opgenomen cijfers moeten dan ook Raadsbrief 2e kwartaal 2010 Wmo.doc

4 Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording Vervolgvel 1 met enige voorzichtigheid gelezen worden. Op detailniveau zullen in de komende maanden nog afwijkingen in de gepresenteerde cijfers op kunnen treden. De huidige cijfers geven echter wel een beeld van de ingezette trend in Aantal aanvragen Het aantal aanvragen voor rolstoelen, woonvoorzieningen en bouwkundige aanpassingen laat een expliciete stijging zien in het vierde kwartaal van Dit is deels veroorzaakt door het inlopen van de ontstane wachtlijst bij het bureau Wmo. In het eerste half jaar van 2010 zet deze stijging zich door. Het aantal aanvragen voor Huishoudelijke Hulp fluctueert tussen de 650 en 700 per kwartaal. Dit betekent een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Overeenkomstig de verwachting wordt er steeds meer Huishoudelijke Hulp niveau 1 geïndiceerd ten opzichte van Huishoudelijke Hulp niveau 2 1. Het aantal uren Hulp bij het Huishouden per huishouden neemt toe. Deze trend zien we bij alle leeftijdscategorieën. Uitgaven De uitgaven voor alle individuele voorzieningen zijn gestegen. De sterkste stijging zien we bij de uitgaven voor Huishoudelijke Hulp door een toename van het aantal uren Huishoudelijke Hulp per huishouden. Het aantal klanten dat Huishoudelijke Hulp ontvangt stijgt niet. De stijging in de uitgaven wordt veroorzaakt doordat het percentage daadwerkelijk geleverde uren ten opzichte van het aantal geïndiceerde uren door zorgleveranciers is toegenomen. Met ingang van 1 april 2009 zijn nieuwe contracten afgesloten met acht zorgleveranciers en wordt er sterker gestuurd op levering van hetgeen geïndiceerd is. De hogere tarieven die in de aanbesteding zijn overeengekomen dragen tot slot ook bij aan een toename van de uitgaven. Deze ontwikkeling is reeds ingezet in 2009 en zet zich voort in het eerste half jaar van Ook de uitgaven voor woonvoorzieningen, woningaanpassingen en rolstoelen stijgen. Dit is met name zichtbaar aan de hoge uitgaven voor woningaanpassingen en vervoersvoorzieningen. Bezuinigingsdoelstelling De komende jaren staan we bij de individuele voorzieningen voor de opgave om ondanks ontwikkelingen als de extramuralisering 2 en de vergrijzing de uitgaven te beheersen en tegelijkertijd de bezuinigingsopdracht te vervullen vanuit het coalitie-akkoord Werken aan een duurzame toekomst Naast de bezuinigingsopgave worden we tevens geconfronteerd met minder inkomsten. Op dit moment is een scenariobeschrijving Wmo in voorbereiding waarin bekeken wordt hoe het gebruik van de verschillende Wmo-voorzieningen zich in de afgelopen jaren ontwikkeld heeft. Uit de ervaringen van de jaren 2007 tot en met 2009 worden nieuwe aannames gedestilleerd voor een geactualiseerd toekomstscenario voor de Wmo waarbij zowel de omvang van de zorgvraag als de daarmee samenhangende kosten aan bod komen. In 1 Huishoudelijke Hulp, niveau 1 (HH-1). Medewerkers HH-1 verrichten huishoudelijke werkzaamheden. Schoonmaken, wassen, strijken, koken, afwassen, opruimen en beperkte verzorging van huisdieren. Huishoudelijke Hulp, niveau 2 (HH-2). Medewerkers HH-2 doen hetzelfde huishoudelijke werk als de medewerkers HH-1. Daarnaast zorgen ze ook o.a. nog voor de organisatie van het huishouden en het tijdelijk verzorgen en opvangen van kinderen. 2 Extramuralisering is het streven om buiten de muren van een intramurale instelling (daar waar iemand opgenomen wordt) gelijkwaardige zorg te bieden, bijvoorbeeld in de eigen woning. Steeds vaker willen ouderen, die behoefte hebben aan (intensieve) verzorging of verpleging, zelfstandig blijven wonen. De zorgsector speelt hierop in door een passend aanbod te creëren. Raadsbrief 2e kwartaal 2010 Wmo.doc

5 Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording Vervolgvel 2 samenhang met dit toekomstscenario bereiden we tevens een aantal oplossingsmogelijkheden voor om onze bezuinigingsopdracht ten aanzien van de Wmo te realiseren. Wij zullen u in de komende maanden informeren over de ontwikkelingen en oplossingsrichtingen ten aanzien van de kostenbeheersing van de individuele voorzieningen. Gezien de hier genoemde initiatieven wordt in deze tweede kwartaalrapportage Wmo 2010 maar zeer beperkt ingegaan op ontwikkelingen op de lange termijn. Basisbenchmark Wmo 2009 Over 2009 is een basisbenchmark Wmo uitgevoerd door het SGBO. De basisbenchmark biedt op hoofdlijnen een Wmo-breed beeld van onze gemeente over alle prestatievelden heen. De benchmark gaat in op het aanbod van de gemeenten (zowel in beleid als in voorzieningen) maar zegt maar beperkt iets over klanttevredenheid en de maatschappelijke effecten van ons beleid. Met deelname aan deze benchmark voldoen we als gemeente aan onze horizontale verantwoordingsplicht zoals neergelegd in artikel 9, lid 1 van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Het aanbod van diensten in Nijmegen via het Loket Zorg en Inkomen is vergelijkbaar met steden van dezelfde grootteklasse. Ten aanzien van participatie, informele hulp, wonen, zorg en toegankelijkheid en maatschappelijke opvang scoren we hoger dan het gemiddelde van de gemeentegrootteklasse waarin Nijmegen ingedeeld is. De participatiescore geeft enerzijds aan hoe breed en intensief de beleidsparticipatie binnen onze gemeente is opgezet. Anderzijds is de score op beleidsparticipatie ook hoger naarmate meer mensen van de doelgroep de Wmocliëntenraden kennen en zich er goed door vertegenwoordigd voelen. De hoge score op informele hulp geeft aan dat er in Nijmegen goede voorzieningen aanwezig zijn om mantelzorgers en vrijwilligers te ondersteunen. Er zijn nog weinig eenduidige gegevens beschikbaar over wonen, zorg en toegankelijkheid. In deze benchmark zijn dan ook alleen indicatoren opgenomen die iets zeggen over het beleid dat we binnen de gemeente voeren. Hiebij moet gedacht worden aan (afspraken over) levensloopbestendig bouwen en de fysieke toegankelijkheid van de openbare ruimte. Op het gebied van leefbaarheid, jeugd en individuele voorzieningen scoren we lager dan het gemiddelde. Met betrekking tot leefbaarheid worden zowel de sociale als de fysieke kwaliteit van de leefomgeving lager gewaardeerd dan in vergelijkbare gemeenten. Ook ervaart men meer overlast in de eigen wijk. Hoewel de score voor het landelijk onderzoek van het Verweij-Jonkerinstituut Kinderen in Tel gestegen is ten opzichte van 2008 scoren we relatief gezien nog steeds laag op deze jeugdthermometer. Alle grote gemeenten scoren hierbij relatief laag omdat de sociaal-economische positie van kinderen hierin zwaar meeweegt. Deze categorie is in de meeste grote steden relatief oververtegenwoordigd. De score voor de individuele voorzieningen wordt bepaald door de cliënttevredenheid over Hulp bij het Huishouden, de overige individuele voorzieningen, de doorlooptijden en de kwaliteit van de ondersteuning. De lagere score dan gemiddeld wordt met name bepaald door de (on)tevredenheid over de doorlooptijden. In de loop van 2009 is een verbetertraject ingezet bij het bureau Wmo om de ontstane wachtlijsten weg te werken en de doorlooptijden te verkorten. De positieve resultaten hiervan zijn wel al beperkt zichtbaar geworden in het gehouden cliënttevredenheidsonderzoek over de individuele voorzieningen (hierop wordt in onderstaande verder ingegaan). Raadsbrief 2e kwartaal 2010 Wmo.doc

6 Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording Vervolgvel 3 Cliënttevredenheidsonderzoek Wmo 2009 individuele voorzieningen Een cliënttevredenheidsonderzoek (CTO) Wmo gaat specifiek in op de cliënttevredenheid over de individuele voorzieningen (prestatieveld 6). Begin 2010 zijn onder Nijmeegse cliënten vragenlijsten verspreid om dit onderzoek uit te kunnen voeren. Van deze steekproef zijn 535 enquetes geretourneerd, wat voldoende is om representatieve uitspraken te kunnen doen. Een aantal opvallende punten uit het CTO is: Uit bijlage 1 blijkt dat de tevredenheid over de aanvraag en afhandeling op de meeste punten is verbeterd, wat ook geldt voor het rapportcijfer voor de aanvraagprocedure die is gestegen van 6,3 naar 6,9. Het rapportcijfer hiervoor blijft wel achter bij het gemiddelde in Nederland (7,4). In de toegenomen tevredenheid zien we de, door het Wmo-bureau gemaakte inhaalslag terug. De wachttijden zijn inmiddels ingelopen tot de norm van 8 weken die hiervoor geldt. Tegelijkertijd is een verbetertraject ingezet om de klantvriendelijkheid en snelheid structureel te verhogen. De tevredenheid over de organisatie van de Hulp bij het Huishouden is hoog wat betreft de inzet, aandacht en kwaliteit (> 90%), maar lager dan gemiddeld wat betreft de aspecten vervanging bij ziekte en wisselingen van medewerkers. De tevredenheid over de kwaliteit van woningaanpassingen, rolstoelen, kwaliteit van scootmobielen en de vervoerskostenvergoeding is in de meeste gevallen hoog (respectievelijk > 90%, 85 en 83%). Zorgpunt blijft het collectief vervoer met als dieptepunt 39% tevredenheid over de wachttijd voordat men wordt opgehaald. In 2009 waren nog geen verbeteringen doorgevoerd bij de Stadsregiotaxi. Per 1 september is de nieuwe vervoerder PZN gaan rijden, waaraan strictere kwaliteitseisen zijn gesteld. Daarnaast bestaat vanaf december 2010 de mogelijkheid om gebruik te maken van de zorgtaxi, indien men hiervoor geïndiceerd wordt. Met deze twee maatregelen beogen we dat de tevredenheid met betrekking tot de collectieve vervoersvoorzieningen (sterk) verbetert. Binnen de Basisbenchmark Wmo is het mogelijk om aan een aantal verdiepende modules deel te nemen. De rapportages over deze modules beschrijven enkele recente ontwikkelingen op het betreffende beleidsterrein op landelijk gebied. De landelijke ontwikkelingen worden vervolgens afgezet tegen de lokale situatie in de deelnemende gemeenten aan het onderzoek. Achtereenvolgens wordt ingegaan op: het Jaarrapport Ondersteunende Begeleiding 2009; het Jaarrapport Vrijwilligerswerk 2009; het Jaarrapport Mantelzorg Jaarrapport Ondersteunende Begeleiding 2009 In het jaarrapport Ondersteunende Begeleiding (OB) worden, naast een schets van de achtergronden en landelijke ontwikkelingen rondom de AWBZ-pakketmaatregel, de uitkomsten van een Wmo-benchmark onder 48 deelnemende gemeenten weergegeven. In deze benchmark is aan gemeente-ambtenaren zelf gevraagd op welke manier gemeenten hebben ingespeeld op de gevolgen van de AWBZ-pakketmaatregel. Er wordt geen aparte cliënttevredenheidsonderzoek Raadsbrief 2e kwartaal 2010 Wmo.doc

7 Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording Vervolgvel 4 op dit onderwerp uitgevoerd. Als we het beeld uit het rapport vergelijken met de Nijmeegse situatie kunnen we concluderen dat Nijmegen net als de meeste andere gemeenten aan de slag is gegaan met de pakketmaatregel door: In het Wmo-beleidsplan uitgangspunten en bouwstenen op te nemen die de basis vormen voor activiteiten en voorzieningen die we als alternatief voor de AWBZbegeleiding willen ondersteunen. Deze uitgangspunten komen grotendeels overeen met de punten die in het rapport worden genoemd (p. 4 van het Jaarrapport OB): van hulp naar eigen kracht, van individuele naar collectieve voorzieningen, meer informele zorg, wijkgerichte aanpak wonen, zorg en welzijn, etc. De gevolgen via diverse kanalen in beeld te brengen (informatie MEE, CIZ-rapportages, signalen van belangenorganisaties en inventarisatie onder zorginstellingen), zoals veel andere gemeenten ook hebben gedaan (zie p.7-11 van het Jaarrapport OB). Net als in diverse andere gemeenten zijn in Nijmegen inmiddels diverse (extra) activiteiten in dit verband gesubsidieerd en opgestart of in voorbereiding, zoals de Cirkelmethode van de Hulpdienst en Materiële dienstverlening aan mensen met een beperking van InterLokaal. Jaarrapport Vrijwilligerwerk 2009 In dit rapport worden recente landelijke ontwikkelingen op het gebied van vrijwilligerswerk beschreven en de uitkomsten van de Wmo-benchmark onder 37 deelnemende gemeenten weergegeven. Ook in deze benchmark is aan gemeenten zelf gevraagd op welke manier zij vorm geven aan het vrijwilligersbeleid. Het aandeel Nijmeegse volwassen inwoners dat vrijwilligerwerk doet is 30%. In Nijmegen wordt aan de meeste basisfuncties van vrijwilligerswerk uitvoering gegeven via de Vrijwilligerscentrale. De Vrijwilligerscentrale Nijmegen stelt haar vacatures beschikbaar via een vacaturebank en een website. Ook faciliteert zij zowel vrijwilligers als organisaties middels cursussen, informatie en ondersteuning om het vrijwilligerswerk makkelijker toegankelijk te maken. Gemeenten geven veelal blijk van hun waardering aan vrijwilligers via een vrijwilligersfeest en/of prijs. In Nijmegen kennen we hiervoor het Lokaal Compliment dat jaarlijks door de Vrijwilligerscentrale georganiseerd wordt. Bij het bevorderen van vrijwillige inzet wordt steeds meer samen gewerkt met externe partijen (scholen, bedrijfsleven, zorgpartners etc.). Net als in diverse andere gemeenten in Nederland zijn we, zoals geformuleerd in het Wmobeleidsplan , gestart met het ontwikkelen van nieuwe activiteiten om meer vrijwilligers te werven en vrijwilligerswerk voor meer kwetsbare groepen mensen te stimuleren. Jaarrapport Mantelzorg 2009 Voor gemeenten is de mantelzorger een onmisbare partner in het lokale zorgbeleid. Hun inzet helpt het beroep op Wmo voorzieningen te beperken of uit te stellen. In 2009 hebben we besloten om de ondersteuning van mantelzorgers verder te professionaliseren, de regie op die ondersteuning te versterken en mantelzorgers een duidelijke plaats te geven in de keten van zorg en welzijn. Tot eind 2009 was het Steunpunt Mantelzorg gesitueerd bij de Zorggroep Zuid- Gelderland. De mogelijk meerwaarde van koppeling aan zorg heeft zich naar onze inzichten niet bewezen. We hebben Swon gevraagd om een Coördinatiepunt Mantelzorgondersteuning in te richten dat voldoet aan onze doelstellingen. De resultaten van de Wmo-benchmark laten zien dat Raadsbrief 2e kwartaal 2010 Wmo.doc

8 Gemeente Nijmegen Directie Inwoners Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsrealisatie & verantwoording Vervolgvel 5 Nijmegen in voldoende mate invulling geeft aan de acht basisfuncties die landelijk zijn ontwikkeld en vastgesteld. Onze stad neemt daarmee een goede positie in tussen de gemeenten waarmee Nijmegen wordt vergeleken. Met vriendelijke groet, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, mr. Th.C. de Graaf drs. B. van der Ploeg Raadsbrief 2e kwartaal 2010 Wmo.doc

9 Rapportage Individuele voorzieningen Wmo 2e kwartaal 2010 September 2010 Rapportage Individuele voorzieningen Wmo

10 Inleiding Deze rapportage gaat in op de individuele voorzieningen die verstrekt worden in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Om een goed beeld te krijgen van het aantal ingediende aanvragen bij het bureau Wmo én datgene wat er werkelijk wordt verstrekt aan individuele voorzieningen wordt er in deze rapportage een onderscheid gemaakt tussen 'aanvragen Wmo' en 'aantallen individuele voorzieningen ingedeeld naar rolstoelen, woonvoorzieningen & bouwkundige aanpassingen, Huishoudelijke Hulp en vervoersvoorzieningen (periodiek en incidenteel). a. Aanvraag Wmo : De aanvraag Wmo is een verzoek van een klant om een voorziening in het kader van de Wmo. Dit verzoek wordt als algemene aanvraag geregistreerd. Van deze aanvragen wordt in deze rapportage weergegeven : het aantal dat is ontvangen in een periode, het aantal dat daarvan is afgehandeld of nog in behandeling is. b. Voorzieningen : Het aantal algemene aanvragen Wmo van klanten wordt naar aanleiding van de intake 'vertaald' in vragen naar één of meerdere voorzieningen in het kader van de Wmo. Deze gevraagde voorzieningen zijn ingedeeld in rolstoelen, woonvoorzieningen, bouwkundige aanpassingen, Huishoudelijke Hulp en vervoersvoorzieningen (periodiek en incidenteel). Ook hiervan wordt weergegeven hoeveel er in een periode zijn afgehandeld dan wel nog in behandeling zijn. In het derde kwartaal van 2009 is binnen het bureau Wmo een nieuwe werkwijze geïntroduceerd. Dit heeft als consequentie dat er systeemtechnisch twee vormen van afhandeling worden gehanteerd voor respectievelijk oude en nieuwe aanvragen Wmo. De in deze rapportage opgenomen cijfers moeten dan ook met enige voorzichtigheid gelezen worden. Op detailniveau zullen in de komende maanden nog afwijkingen in de gepresenteerde cijfers op kunnen treden. De huidige cijfers geven echter wel een beeld van de ingezette trend in Samenvatting Zowel het aantal aanvragen voor individuele voorzieningen als de uitgaven vertonen vanaf 2009 een stijgende lijn. In het eerste half jaar van 2010 zet deze trend zich voort. Aantal aanvragen Het aantal aanvragen voor rolstoelen, woonvoorzieningen en bouwkundige aanpassingen laat een expliciete stijging zien in het vierde kwartaal van Dit is veroorzaakt door het inlopen van de ontstane wachtlijst bij het bureau Wmo. In het eerste half jaar van 2010 zet deze stijging door. Het aantal aanvragen voor Huishoudelijke Hulp fluctueert door de maanden van het jaar tussen de 650 en 700 per kwartaal. Dit betekent een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. Overeenkomstig de verwachting wordt er steeds meer Huishoudelijke Hulp niveau 1 geïndiceerd ten opzichte van Huishoudelijke Hulp niveau 2 1. Het aantal uren Hulp bij het Huishouden per huishouden neemt toe. Deze trend zien we bij alle leeftijdscategorieën. 1 Huishoudelijke Hulp, niveau 1 (HH-1). Medewerkers HH-1 verrichten huishoudelijke werkzaamheden. Schoonmaken, wassen, strijken, koken, afwassen, opruimen en beperkte verzorging van huisdieren. Huishoudelijke Hulp, niveau 2 (HH-2). Medewerkers HH-2 doen hetzelfde huishoudelijke werk als de medewerkers HH-1. Daarnaast zorgen ze ook o.a. nog voor de organisatie van het huishouden en het tijdelijk verzorgen en opvangen van kinderen. 2

11 Uitgaven De uitgaven voor alle individuele voorzieningen zijn gestegen. De sterkste stijging zien we bij de uitgaven voor Huishoudelijke Hulp door een toename van het aantal uren Huishoudelijke Hulp per huishouden. Dit wordt veroorzaakt doordat het percentage daadwerkelijk geleverde uren ten opzichte van het aantal geïndiceerde uren door zorgleveranciers is toegenomen. Met ingang van 1 april 2009 zijn nieuwe contracten afgesloten met acht zorgleveranciers en wordt er sterker gestuurd op levering van hetgeen geïndiceerd is. De hogere tarieven die in de aanbesteding zijn overeengekomen dragen tot slot ook bij aan een toename van de uitgaven. Deze ontwikkeling is reeds ingezet in 2009 en zet zich voort in het eerste half jaar van Ook de uitgaven voor woonvoorzieningen, woningaanpassingen en rolstoelen stijgen. Dit is met name zichtbaar aan de hoge uitgaven voor woningaanpassingen en vervoersvoorzieningen. Leeswijzer : In paragraaf 1 wordt ingegaan op het totaal aantal actieve cliënten dat gebruik maakt van een individuele voorziening. In paragraaf 2 wordt ingegaan op het totaal aantal aanvragen individuele voorzieningen in het kader van de Wmo. In de daarop volgende paragraaf 3 wordt iedere voorziening apart behandeld : de rolstoelen, woonvoorzieningen en bouwkundige aanpassingen, Hulp bij het Huishouden, periodieke en incidentele vervoersvoorzieningen. Achtereenvolgens komen per paragraaf aan de orde de aantallen aanvragen voor specifieke voorzieningen, in welke mate er positieve besluitvorming dan wel een afwijzing op een verzoek heeft plaats gevonden en ten slotte de uitgaven per voorziening. In alle tabellen wordt de status van de aanvragen dan wel toekenningen (d.w.z. 'afgehandeld', onderhanden ) gegeven van ieder kwartaal. Omdat een aanvraag een minimale afhandelingstermijn van 8 weken heeft, is het verklaarbaar dat er van de aanvragen die in het tweede kwartaal 2010 zijn ingediend nog relatief veel onderhanden zijn. 3

12 1 Aantallen klanten Sinds de start van de Wmo in 2007 is het aantal klanten dat gebruik maakt van één of meerdere individuele voorziening jaarlijks toegenomen. De eerste helft van 2010 blijft het aantal klanten vooralsnog achter bij het niveau van 2009 in zijn totaliteit. De verwachting is dat het aantal actieve klanten in de loop van 2010 nog zal toenemen. Een actieve cliënt heeft op de peildatum van deze rapportage een lopende (bijvoorbeeld een indicatie voor Huishoudelijke Hulp) dan wel uitstaande (gebruik van een rolstoel) voorziening. Tabel 1.1. : Aantal actieve cliënten Wmo e helft van 2010 Aantal actieve clienten Aantal aanvragen Wmo, instroom bij bureau voorzieningen Wmo 2.1. Aanvragen Wmo De aanvraag Wmo is een verzoek van de klant in het kader van de Wmo. De aanvraag wordt behandeld in de vorm van een intake. In onderstaande tabel wordt het totaal aantal aanvragen en hun behandelingsstatus weergegeven (tabel 1.1.). Tabel 2.1. : Aanvragen Wmo 2e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2010 Afgehandeld Onderhanden Totaal aantal aanvragen Op basis van de gegevens uit deze tabel is te zien dat het totaal aantal aanvragen steeds iets toeneemt. In het laatste kwartaal van 2009 is een sterkere toename te zien ten opzichte van voorgaande kwartalen. Dit werd veroorzaakt door het inlopen van de wachtlijsten die in de loop van 2009 ontstaan zijn bij het bureau Wmo. In het eerste kwartaal van 2010 zakt het aantal aanvragen terug naar het niveau van de voorgaande kwartalen in 2009 om vervolgens in het tweede kwartaal van 2010 weer toe te nemen. 3 Individuele voorzieningen Een aanvraag Wmo leidt tot één of meerdere gevraagde voorzieningen in het kader van de Wmo. Deze gevraagde voorzieningen zijn ingedeeld in rolstoelen ( 2.1.), woonvoorzieningen en bouwkundige aanpassingen ( 2.2), Hulp bij het Huishouden ( 2.3) en vervoersvoorzieningen (periodiek 2.4 en incidenteel 2 2.5) Rolstoelen Onder rolstoelen wordt een diversiteit aan voorzieningen die in gebruik zijn verstaan: electrische rolstoelen, handmatig bewogen rolstoelen, aanpassingen, accessoires etc. Aanvragen Tabel 3.1.a : Aanvragen rolstoelen e + 2 e kwartaal 2010 Afgehandeld Totaal aantal aanvragen Een incidentele vervoersvoorziening bestaat bijvoorbeeld uit een éénmalige verstrekking in de vorm van een aangepaste kinderfiets, aanpassing van een eigen auto. Een periodieke vervoersvoorziening bestaat veelal uit een vergoeding voor het aantal gereisde kilometers per (stadsregio)taxi of eigen vervoermiddel. 4

13 De toename van het aantal aanvragen in 2009 en het eerste half jaar van 2010 is ook terug te zien bij de categorie rolstoelen. Besluitvorming Tabel 3.1.b. : Aantallen besluitvorming rolstoelen in % in % 1 e + 2 e kwartaal in % Positief besluit % % % Negatief besluit 46 8 % 54 8 % % Totalen % % % Uitgaven Tabel 3.1.c. : Uitgaven voor rolstoelen in Rolstoelen e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw 2010 De uitgaven voor rolstoelen laten over het jaar heen een grillig verloop zien. Het verloop hangt mede samen met de onderhoudskosten van verstrekte rolstoelen. Tevens wordt een enkele maal een electrische rolstoel met diverse aanpassingen (een relatief dure voorziening) verstrekt wat het kwartaalbeeld beïnvloedt. Wel is in zijn totaliteit een stijgende lijn te zien in de uitgaven ten opzichte van In het eerste half jaar 2010 overschrijden de uitgaven de begroting met (9,3%). De verstrekking van Individuele Hulpmiddelen in het kader van de Wmo heeft een zogenaamd open-einde karakter. Dit betekent dat indien de noodzaak voor een voorziening wordt vastgesteld, deze voorziening ook toegekend moet worden. Dit vloeit voort uit onze gemeentelijke compensatieplicht. In 2010 wordt naast de rolstoelen ook voor de andere voorzieningen meer uitgegeven dan begroot. Om de kosten van deze begrotingsoverschrijding te kunnen dekken zullen we een beroep doen op de Wmo-reserve Woonvoorzieningen en bouwkundige aanpassingen Onder woonvoorzieningen wordt een diversiteit aan voorzieningen verstaan :(tijdelijke) huurvoorziening, verhuis- dan wel inrichtingskosten. Onder bouwkundige aanpassingen vallen de woningaanpassingen, installatie van trapliften, aanpassingen aan sanitaire voorzieningen etc. 5

14 Aanvragen Tabel 3.2a. : Aantal woonvoorzieningen en bouwkundige aanpassingen e + 2 e kwartaal 2010 Afgehandeld Totaal aantal aanvragen Het aantal aanvragen woonvoorzieningen en bouwkundige aanpassingen liet in 2009 al een stijgende lijn zien. 3 Dit was met name het gevolg van het inlopen van de wachtlijsten van het bureau Wmo. Het toenemend aantal aanvragen resulteert ook in een hoger aantal toekenningen en is ook terug te zien in het uitgavenoverzicht. In het eerste half jaar van 2010 neemt het aantal aanvragen weer iets af. Besluitvorming Tabel 3.2.b. : Aantallen besluitvorming woovoorzieningen en bouwkundige aanpassingen in % in % 1 e + 2 e kwartaal in % Positief besluit % % % Negatief besluit % % % Totalen % % % Uitgaven Tabel 3.2.c : Uitgaven voor woonaanpassingen in Woning aanpassingen e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw 2010 Er is een toename te zien in de uitgaven voor woningaanpassingen. Ook hier geldt dat wegens het wegwerken van wachtlijsten binnen het bureau Wmo meer voorzieningen zijn verstrekt in de laatste maanden van 2009 wat heeft geleid tot hogere uitgaven in het eerste kwartaal van De realisatie van woonaanpassingen neemt immers meer tijd in beslag dan de levering en/of realisatie van de overige individuele voorzieningen. Om die reden zijn 3 In 2009 is de stijging van het aantal aanvragen woonvoorzieningen deels te wijten aan de oplevering van twee woonprojecten in de stad (Parc Maldenborgh en een voorziening binnen het Oud Burgeren Gasthuis). In de nieuwe raamovereenkomst met woningcorporaties hebben wij een passage opgenomen waarin we vastleggen dat er voorafgaand aan het bouwen voor doelgroepen duidelijke afspraken tussen betrokken partijen worden gemaakt over de noodzakelijke aanpassingen en over de financiering er van. Verder zullen wij de corporaties aansporen de doelgroep te consulteren bij de ontwikkeling van bouwplannen. Op deze manier hopen wij te voorkomen dat wij na de oplevering van nieuwe woonzorgcentra opnieuw met extra aanpassingskosten geconfronteerd worden die bekostigd moeten worden uit de Wmo. Vragen van de SP-fractie over de aanpassingen van het Parc Maldenborgh zijn beantwoord in collegevoorstel "Aanpassingen nieuwbouw woonzorgcentrum De Zonnebaars". 6

15 de uitgaven ten behoeve van deze voorzieningen veelal pas een kwartaal later zichtbaar. In het eerste half jaar van dit jaar zijn de uitgaven hoger dan begroot (17,3%). Voor deze begrotingsoverschrijding zullen we een beroep doen op de Wmo-reserve Hulp bij het Huishouden Onder Hulp bij het Huishouden wordt verstaan het aantal geldige indicaties dat afgegeven is voor Huishoudelijke Hulp voor klanten. Aanvragen Tabel 3.3.a : Aantallen Huishoudelijke Hulp e + 2 e kwartaal 2010 Afgehandeld Totaal aantal aanvragen Op basis van de gegevens uit tabel 3.3.a laat het aantal aanvragen voor Hulp bij het Huishouden een duidelijke stijging (+ 7%) zien in het eerste half jaar van 2010 (1383 in een half jaar t.o.v in 2009 in een heel jaar). We gaan er van uit dat dit in beperkte mate veroorzaakt wordt door de AWBZ pakketmaatregel waarbij mensen hun indicatie voor deze zorg hebben verloren en nu een beroep doen op de Wmo. Ook wordt een beperkt deel van de stijging veroozaakt door de verwachte vergrijzing en/of extramuralisering. Een volledige verklaring voor de stijging van het aantal aanvragen hebben we echter vooralsnog niet. Besluitvorming Tabel 3.3.b. : Aantallen besluitvorming voorzieningen HH in % in % 1 e + 2 e kwartaal in % Positief besluit % % % Negatief besluit % % 60 5 % Totalen % % % Uren en verhouding Huishoudelijke Hulp Tabel 3.3.c : Gemiddeld aantal uren Huishoudelijke Hulp per kwartaal Gemiddeld aantal uren HH per 'kwartaal' e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw 2010 kwartalen 7

16 Het aantal uren Huishoudelijke Hulp neemt steeds verder toe. De stijging van het aantal uren Hulp bij het Huishouden doet zich voor bij alle leeftijdscategorieen. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat zorgleveranciers een hoger leveringspercentage realiseren in aantal uren geïndiceerde hulp. De stijging van het aantal uren per gebruiker is een trend die ook in de rest van Nederland te zien is. De ontwikkeling in Nijmegen is wel sterker dan die in andere steden in Nederland. Mogelijk komt dat doordat in Nijmegen het geleverd aantal zorguren per persoon de afgelopen jaren sterk onder het Nederlandse gemiddelde lag. Tabel 3.3.d : Verhouding HH1 en HH2 in uren Verhouding HH1 en HH2 (incl 2+) in uren 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% HH2 en HH2+ HH1 30% 20% 10% 0% 1e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw 2010 We indiceren naar verhouding steeds meer HH1. Gingen we in de scenarioberekeningen voor de Wmo uit van een verwachte verhouding HH1 : HH2 in 2009 van 40% : 60%, eind juli 2010 blijkt dat deze verhouding al is uitgekomen op 62% : 38%. Deze verschuiving naar de goedkopere hulpsoort treedt eerder op dan we hadden voorzien en kunnen we verklaren door het grote aantal herindicaties dat we in 2009 hebben uitgevoerd over 'oude' beschikkingen van Bij de inwerkingtreding van de Wet maatschappelijke ondersteuning is geconstateerd dat veel klanten vanuit de AWBZ hulp ontvingen van een, duurdere, HH-2 medewerker. In de oude situatie kon de zorgaanbieder zelf bepalen of een HH-1 dan wel HH-2 medewerker werd ingezet, ook al werd door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) HH-1 geïndiceerd. De zorgaanbieder kon dan ook het duurdere uurloon voor een HH-2 medewerker declareren. Bij de overgang naar de Wmo is er voor gekozen de klanten te herindiceren na het bereiken van de uiterlijke AWBZ-indicatietermijn. Dit proces loopt tot en met Dan zijn alle klanten door de gemeente zelf geherïndiceerd en vindt bij een HH-1 indicatie daadwerkelijk inzet en bijbehorende declaratie van een HH-1 medewerker plaats. Dit beeld is, voor zover gemeenten er eveneens voor gekozen hebben de herindicaties in een tijdsbestek van 5 jaar te laten plaats vinden, overeenkomstig met andere gemeenten. Uitgaven De uitgaven worden uitgedrukt in de gemiddelde uitgaven per kwartaal. In de zorg wordt gerekend met 13 perioden. In het 4e kwartaal zijn 4 perioden opgenomen. Om de kwartalen onderling te kunnen vergelijken geven we de gemiddelden per kwartaal weer. 8

17 Tabel 3.3.e. : Uitgaven Huishoudelijke Hulp in Gemiddelde uitgaven HH per 'kwartaal' e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw 2010 Kwartalen De uitgaven voor Huishoudelijke Hulp in natura laat sinds 2008 een stijgende lijn zien. In het tweede kwartaal van 2010 liggen de uitgaven weer iets onder het niveau van de twee daaraan voorafgaande kwartalen. De stijgende uitgaven zijn een direct gevolg van de stijging van het aantal uren Huishoudelijke Hulp dat geleverd wordt. Daarnaast zijn de uitgaven gestegen als gevolg van de hogere tarieven die in de aanbesteding HH per april 2009 zijn overeengekomen. Met ingang van de nieuwe contracten in april 2009 wordt ook sterker gemonitord op het daadwerkelijk leveren door de zorgorganisaties van het geïndiceerde aantal uren. Werd eerst een gemiddeld percentage van 70% behaald, nu ligt het leveringspercentage van de grootste zorgaanbieders op 87%. Ook dit veroorzaakt een stijging van de kosten. In het eerste half jaar van 2010 komen de uitgaven voor HH hierdoor (10,1%) hoger uit dan begroot. Voor deze begrotingsoverschrijding zullen we een beroep doen op de Wmo-reserve. Tabel 3.3.f. : Uitgaven voor Persoonsgebonden Budgetten (PGB) in PGB e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw

18 De uitgaven voor de betaalde PGB huishoudelijke hulp stijgen. In het 2 e kwartaal van 2010 is er sprake van een lichte daling in de uitgaven ten opzichte van de voorgaande kwartalen. In het eerste half jaar zijn de uitgaven (6,6%) hoger dan begroot. Voor deze begrotingsoverschrijding zullen we een beroep doen op de Wmo-reserve Vervoersvergoeding (periodiek ) We spreken van een periodieke vervoersvoorziening wanneer de klant de gereisde kilometers per (eigen) auto of taxi, rolstoeltaxi of regiotaxi tot een maximumbedrag kunnen declareren. Aanvragen Tabel 3.4.a : Aantallen vervoersvoorziening periodiek e + 2 e kwartaal 2010 Afgehandeld Totaal aantal aanvragen Het aantal periodieke vervoersvoorzieningen neemt toe; 427 aanvragen in het eerste half jaar van 2010 ten opzichte van 779 aanvragen in heel Besluitvorming Tabel 3.4.b. : Aantallen besluitvorming periodiek in % in % 1 e + 2 e kwartaal in % Positief besluit % % % Negatief besluit % % % Totalen % % % De aanvragen voor periodieke vervoersvoorzieningen hebben een relatief hoog afwijzingspercentage. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat een vervoersvoorziening alleen toegekend wordt aan huishoudens met een inkomen dat lager is dan anderhalf maal de geldende minimumnorm Vervoersvergoeding (incidenteel) Aanvragen Onder de incidentele vervoersvoorziening vallen voorzieningen die we éénmalig verstrekken zoals een autoaanpassing, advies over individuele parkeervergunningen en scootmobielen. Tabel 3.5.a : Aantallen vervoersvergoedingen incidenteel e + 2 e kwartaal 2010 Afgehandeld Totaal aantal aanvragen Het aantal aanvragen voor een incidentele vervoersvergoeding is in het eerste half jaar 2010 gestegen ; 408 aanvragen in het eerste half jaar ten opzichte van 678 in heel Bij de incidentele vervoersvoorzieningen is echter ook vaak sprake van seizoensinvloeden : in het voorjaar worden relatief meer aanvragen (voor scootmobielen) ingediend dan in het najaar en winter. 10

19 Besluitvorming Tabel 3.5.b. : Aantallen besluitvorming incidenteel in % in % 1 e + 2 e kwartaal in % Positief besluit % % % Negatief besluit % % % Totalen % % % Uitgaven Tabel 3.5c. : Uitgaven voor vervoersvoorzieningen in Vervoersvoorzieningen e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw e kw 2010 De uitgaven voor vervoersvoorzieningen liggen in de maanden januari en april ver boven het niveau van de overige maanden. Dit wordt veroorzaakt door de vergoedingensystematiek waarbij klanten die recht hebben op een vervoersvoorziening in deze maanden een forfaitair bedrag ontvangen. In de overige twee kwartalen van het jaar worden op declaratiebasis de meerkosten tot een maximumbedrag uitbetaald. Dit verklaart waarom jaarlijks de uitgaven in de eerste twee kwartalen hoger uitvallen. In zijn totaliteit is ook voor deze voorziening een stijgende lijn in de uitgaven te zien. In het eerste half jaar overschrijden de uitgaven de begroting met (5,8%). Voor deze begrotingsoverschrijding zullen we een beroep doen op de Wmo-reserve. Conclusie De stijging van de uitgaven voor rolstoelen, woningaanpassingen en vervoersvoorzieningen is ingezet in 2009 en zet zich voort in Samengevat hebben we aan het einde van het eerste half jaar een overschrijding van op de begroting voor de individuele hulpmiddelen. Dit komt door hogere dan verwachte kosten voor : Vervoersvoorzieningen Woningaanpassingen Rolstoelen Huishoudelijke Hulp (inclusief PGB s) 11

20 Om de begrotingsoverschrijdingen op te vangen willen we een beroep doen op de Wmoreserve. Ook in 2011 zullen eventuele tekorten naar verwachting nog opgevangen kunnen worden door deze reserve. Op dit moment is een scenariobeschrijving Wmo in voorbereiding waarin bekeken wordt hoe het gebruik van de verschillende Wmo-voorzieningen zich in de afgelopen jaren ontwikkeld heeft. Uit de ervaringen van de jaren 2007 tot en met 2009 worden nieuwe aannames gedestilleerd voor een geactualiseerd toekomstscenario voor de Wmo waarbij zowel de omvang van de zorgvraag als de daarmee samenhangende kosten aan bod komen. In samenhang met dit toekomstscenario bereiden we tevens een aantal oplossingsmogelijkheden voor om onze bezuinigingsopdracht ten aanzien van de Wmo te realiseren en toekomstige begrotingsoverschrijdingen te beperken. 12

21 Benchmark Wmo 2010 Resultaten over 2009, Basisbenchmark Gemeente NIJMEGEN SGBO Postbus HE Den Haag

22

23 VOORWOORD Na ruim drie jaar Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is een veelgehoorde vraag: Doet de gemeente het goed op het gebied van de Wmo?. Er is natuurlijk de evaluatie van het SCP geweest, die hier in zijn algemeenheid iets over heeft gezegd. De conclusie van het SCP is dat de Wmo werkt, in de zin dat de meeste gemeenten de wet uitvoeren zoals de wetgever haar bedoeld heeft en met de instrumenten die de wet verschaft. Het SCP geeft aan dat gemeenten een stap hebben gezet in de ontwikkeling van een beter lokaal sociaal beleid. Maar ook dat dit proces nog in volle gang is en dat een aantal punten nog niet helemaal goed is verlopen. 1 Maar wanneer doet de gemeente het goed op het gebied van de Wmo? Als mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen functioneren en kunnen meedoen in de samenleving. Dit klinkt eenvoudig. In de praktijk blijkt dit lastig te meten. Voor meedoen is natuurlijk niet alleen de Wmo verantwoordelijk, maar ook ander gemeentelijk en overheidsbeleid en niet te vergeten wijzelf, de burger, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Mogelijk leeft ook in uw gemeente de vraag Hoe doen we het? en wilt u handreikingen waar mogelijke verbeterpunten liggen. Met de benchmark Wmo proberen we dit thema meer grijpbaar te maken. Hiervoor is het wel nodig om uit te gaan van het gemeentelijk Wmo-beleid: Wat kun je vanuit de Wmo bijdragen aan het vergroten van de participatie van alle burgers? U kunt de benchmark Wmo gebruiken als middel om systematisch binnen de gemeente naar de Wmoresultaten te kijken. De benchmark Wmo geeft informatie over de stand van zaken in uw eigen gemeente en vergelijkingsinformatie van andere gemeenten. Belangrijk daarbij is het in ogenschouw nemen van de eigen doelstellingen: In hoeverre worden die bereikt? Of iemand voldoende mee kan doen is een abstract begrip. U heeft in uw eigen beleidsplan bepaald wat voldoende is. Barbara Wapstra- van Damme Projectleider benchmark Wmo 1 Bron: Evaluatie van de Wet maatschappelijke ondersteuning (2010). Sociaal Cultureel Planbureau.

24 BENCHMARK WMO 2010 BASISBENCHMARK RAPPORT GEMEENTE Nijmegen 1

25 BENCHMARK WMO 2010 BASISBENCHMARK RAPPORT GEMEENTE Nijmegen BENCHMARK WMO BASISBENCHMARK GEMEENTE NIJMEGEN Gemeente Nijmegen heeft in het afgelopen jaar samen met 168 andere gemeenten deelgenomen aan de basisbenchmark van de benchmark Wmo. In de benchmark is op systematische wijze informatie verzameld over de negen verschillende prestatievelden. INLEIDING De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is per 1 januari 2007 ingegaan. De Wmo is een participatiewet; maatschappelijke ondersteuning omvat activiteiten die het mensen mogelijk maken om mee te doen in de samenleving. Dat kan bijvoorbeeld met vrijwilligerswerk en mantelzorg, maar ook met goede informatie en advies, opvoedingsondersteuning en huishoudelijke hulp. Het begrip maatschappelijke ondersteuning is in de Wmo verwoord in negen prestatievelden. Het ministerie van VWS geeft de kaders aan waarbinnen elke gemeente haar eigen beleid kan maken. Een beleid dat afgestemd is op de wensen en samenstelling van de bevolking. De invoering van de Wmo heeft inmiddels zijn beslag gekregen. Gemeenten staan nu voor de uitdaging om het ingezette beleid te bestendigen en te evalueren. De benchmark Wmo kan daarbij een hulpmiddel zijn. Een van de ideeën achter de Wmo is dat de gemeente bij uitstek in staat is om lokaal maatwerk te leveren, en de burgers die dat nodig hebben de juiste ondersteuning te bieden. Dit lijkt op gespannen voet te staan met het principe van benchmarken dat is gebaseerd op vergelijken met behulp van een uniforme vragenlijst. Het neemt niet weg dat de gemeente er belang bij heeft de eigen prestaties in beeld te hebben en zich af te vragen of verschillen in prestaties inderdaad het gevolg zijn van ingezet beleid of van verschillen in lokale situaties. De benchmark Wmo draagt bij aan het verkrijgen van inzicht in de prestaties van de eigen gemeente en biedt de mogelijkheid om te leren van andere gemeenten. BENCHMARK WMO Benchmarking is het vergelijken van organisaties. De benchmark Wmo is hiermee een informatie- en sturinginstrument voor en door gemeenten. Het doel van de benchmark Wmo is drieledig: Leren van elkaar. Verbeteren door vergelijken. Instrument voor horizontale verantwoording. De benchmark Wmo bestaat uit verschillende vragenlijsten, rapporten, individuele vergelijkingsmogelijkheden, benchmarkdagen, de Oh Wat Mooi! Prijs, een jaarpublicatie en individuele adviesgesprekken. Voor u ligt de rapportage van de basisbenchmark Wmo. In deze rapportage toont de benchmarkorganisatie u de resultaten van de gegevens over 2009 die u samen met de andere deelnemers hebt aangeleverd. Deze biedt op hoofdlijnen een Wmo-breed beeld over alle prestatievelden heen. De rapportage bevat zowel vragen naar kwantitatieve gegevens (aantallen en uitgaven) als naar kwalitatieve gegevens (beleidskeuzes, organisatie- en uitvoeringsaspecten). De rapportage is het vertrekpunt om het verhaal achter de cijfers in uw gemeente boven tafel te krijgen. 2

26 BENCHMARK WMO 2010 BASISBENCHMARK RAPPORT GEMEENTE Nijmegen De verschillen tussen uw gemeente en de andere deelnemers kunnen een aanleiding zijn om op zoek te gaan naar verbetermogelijkheden in uw eigen organisatie en gebruik te maken van goede voorbeelden van andere deelnemers. Naast leren door vergelijken stelt de benchmark u in staat om te voldoen aan de verplichting tot horizontale verantwoording, zoals neergelegd in artikel 9 lid 1. Elk model is een vereenvoudiging van de werkelijkheid. Dat geldt ook voor de benchmark Wmo. De resultaten zijn een indicatie voor de keuzes en prestaties van de gemeente op het Wmo-terrein en dienen als zodanig te worden beschouwd. De uitkomsten zelf moet u dan ook met de nodige voorzichtigheid benaderen. Het is bijvoorbeeld vaak niet mogelijk om een waardeoordeel te geven, zonder hierin het verhaal achter de cijfers' te betrekken. Niettemin kunt u op hoofdlijnen conclusies trekken. Voor verdieping van bepaalde onderdelen biedt SGBO modules aan. Op dit moment zijn dat de modules Individuele Voorzieningen, Mantelzorg, Vrijwilligersbeleid, Ondersteunende Begeleiding, Sociale samenhang en leefbaarheid en Prestatievelden 7, 8 en 9. Van deze onderdelen zijn afzonderlijke rapportages beschikbaar. VISIE VAN SGBO OP DE WMO De Wet maatschappelijke ondersteuning is veelomvattend en de Wmo is constant in beweging. De kern is: Meedoen van álle burgers aan álle facetten van de samenleving, al of niet geholpen door vrienden, familie of bekenden. En als dat niet kan, is er ondersteuning vanuit de gemeente. SGBO vindt het belangrijk dat iedereen kan meedoen zonder barrières tegen te komen en dat de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van burgers vergroot wordt. De Wmo biedt nieuwe kansen om hierin meer bereiken. Vanuit haar visie werkt SGBO aan het versterken van het (vertrouwen in) het openbaar bestuur. Dit doen wij door onze expertise op vrijwel alle beleidsterreinen te integreren en te combineren met onze diepgaande kennis van openbaar bestuur. De burger als uitgangspunt De burger staat centraal in de Wmo. Niet alleen als inwoner van een gemeente maar ook als cliënt, ontvanger van zorg, afnemer van diensten van welzijnsorganisaties en verder als vrijwilliger en mantelzorger. Het is belangrijk om goed naar de burger te luisteren en hem respectvol te benaderen. Zijn of haar vraag staat centraal. Maar regels en activiteiten sluiten vaak niet aan. Burgers moeten op verschillende plekken hun verhaal doen en er is geen plek waar de hele vraag in samenhang wordt bekeken. Dat is de reden waarom het loket zo belangrijk is als toegangspoort voor de Wmo. Met een loket alleen is een gemeente er nog niet. Personen voor wie zelfs het loket een te hoge drempel heeft, moeten ook worden bereikt. Het gaat dan om mensen in een isolement, omdat zij weinig sociale competenties hebben. Verder gaat het om mensen die moeite hebben om zelfredzaam te zijn vanwege een beperking, werkloosheid, lage taalvaardigheid of psychosociale problemen. Maar juist voor hen is het belangrijk dat zij een steun in de rug krijgen om mee te komen in de samenleving. Om deze personen te vinden is een actieve, vraaggerichte en outreachende houding nodig. 3