Memo. aan. leden gemeenteraad OV chippoortjes. van. Burgemeester en wethouders. 26 juni 2013

Transcriptie

1 Memo aan onderwerp van directie afdeling telefoon datum leden gemeenteraad OV chippoortjes Burgemeester en wethouders 26 juni 2013 Doel van dit memo met bijlage is u te informeren over de huidige stand van zaken over de ontwikkelingen van de OV chippoortjes, vooral in verband met de interstedelijke verbinding in Gouda. Uitgangspunten van de NS waren de sociale veiligheid op stations en het voorkomen zwartrijden. Daarom zouden alle stations voorzien zouden worden van OV chippoortjes. Deze pootjes sluiten ongeautoriseerde toegang uit. Intussen zijn bijna overal bij stations OV chippoortjes geplaatst. Het is de bedoeling in 2014 gefaseerd over te gaan tot het afsluiten van stations ermee. Met een reguliere OVchipkaart kunnen de poortjes gepasseerd worden. Het verminderde basisbedrag bij entree wordt, mits binnen een bepaalde tijd het station verlaten wordt (plusminus een half uur), bij verlaten weer teruggeboekt op de kaart. Er is een aantal stations dat een interstedelijke verbinding heeft middels de stations. Gouda is daar één van. Hiervoor is in een eerder stadium overleg gestart. De NS heeft hiervoor een kaart waarmee de doorgang door stations kosteloos verloopt voorgesteld. Dit is een stap in de goede richting. Problemen hierbij zijn het te storten eenmalige bedrag van plm. 20 euro, de distributie en criteria ervoor die de NS bij de gemeentelijke overheid en bij bedrijven legt, en de kennis hierover en mogelijkheden hiertoe voor incidentele passanten. Er zijn momenteel 11 stations waarvoor nog geen bevredigende oplossing gevonden is. Gouda behoort daar toe. Inmiddels is door samenwerkende centrumsteden met openbaar vervoer, verenigd in de VOC (Vereniging Ov Centrumsteden), dit bij de NS nadrukkelijk aan de orde gesteld. Nu, na voorafgaand ambtelijk overleg, gaat er opgeschaald worden om tot resultaat te komen. Begin juli vindt een gesprek plaats tussen VOC, Ministerie I&M en de NS over de poortjesproblematiek. De bijgevoegde VOC-notitie aan I&M dient als onderlegger voor het gesprek, waarbij overigens niet ingezoomd zal worden op de specifieke situaties. Op basis van de geschetste algemenere problematiek is het zaak elkaars standpunten goed te kennen en te zoeken naar gemeenschappelijke doelen en mogelijke oplossingsrichtingen te verkennen. Bedoeling is dat dit gesprek wat meer druk zet op nieuwe aanknopingspunten en perspectieven biedt om met elkaar de geschetste situaties zoveel mogelijk naar algemene tevredenheid op te lossen.

2 VOC Steden OV Mobiliteit AMBTELIJKE MEMO aan Ministerie van Infrastructuur en Milieu van Arthur ter Weeme telefoonnummer / bijlage(n) ingevoegd: beeldschets afschrift aan Vereniging van Nederlandse Gemeenten datum 14 mei 2013 Probleemschets interwijkverbinding Overzicht van een landelijk probleem met de OV-Chipkaartpoortjes op stations De OV-Chipkaart is als één betaalmiddel voor het gehele openbaar vervoer een waardevol onderdeel van het openbaar vervoer. De Vereniging Openbaar vervoer Centrumgemeenten (VOC) staat sinds de start achter het product en we zien dat de kaart nog verder wordt verbeterd om te voldoen aan de behoeften van de gebruikers. Echter op dit moment werkt de OV-Chipkaart kaart nog niet voor iedereen optimaal. Ook gemeenten worden geconfronteerd met nadelige gevolgen van het OV- Chipkaartsysteem. Deze problematiek heeft geen betrekking op de kaart zélf, maar op de manier waarop de toegang tot een aantal stations wordt geregeld. Hieronder leggen we graag uit waar ons pijnpunt zit. NS is voornemens om een 82-tal stations af te sluiten voor openbare toegang waardoor alleen met een OV-Chipkaart toegang kan worden verkregen tot het station. We begrijpen dat het voor de sociale veiligheid in de trein nodig is om zwartrijders vooraf te weren. Echter, een groep middelgrote en grote gemeenten is niet gelukkig met de afsluiting van de stations omdat dit de vrije doorgang door het station belemmert. Vooral voor stations die fungeren als interwijkverbinding voor voetgangers gaat het om een fundamentele inbreuk op de openbaarheid en vormt het station opeens een nieuwe barrière. Een belemmering in de stedelijke leefomgeving waar we onder meer met landelijke programma s juist zoveel moeite in steken om deze weg te nemen. Het gaat daarnaast niet alleen om de doorgang van het station. Ook de commerciële voorzieningen in de stations vormen een belangrijke functie voor de directe omgeving. Bij afsluiting van de poortjes van de OV-Chipkaart zijn ook deze voorzieningen niet meer openbaar toegankelijk. De afgelopen jaren is voor het probleem door de VNG en VOC meermalen aandacht gevraagd, voor het eerst in In een reactie daarop heeft de toenmalige staatssecretaris belast met openbaar vervoer toegezegd het gesprek met NS en de gemeenten aan te zullen gaan. In daarop volgende jaren is het op een aantal stations gelukt om tot een gedragen oplossing te komen voor de afsluiting met de poortjes. Helaas is dit in elf gemeenten nog niet gelukt.

3 In de afgelopen periode heeft het projectteam van NS dat verantwoordelijk is voor de uitrol van de poortjes ons gastvrij ontvangen en zijn we op een open wijze geïnformeerd over de plannen. Tegelijkertijd is op lokaal niveau op veel plekken nog geen oplossing gevonden die door zowel NS als de gemeente gedragen wordt. Op lokaal niveau blijkt een aantal gemeenten voldoende betrokken bij de concrete planvorming van het plaatsen van de poortjes. In andere gevallen is de aangedragen alternatieve oplossing voor de interwijkverbinding voor gemeenten niet werkbaar. Denk daarbij aan sleutelkaarten die door niet-ov-chipkaartbezitters of mensen zonder NS-activering op de kaart (borg 20 euro) telkens moeten worden geactiveerd en waar het beheer en de distributie naar de belanghebbenden bij de gemeente wordt gelegd. Ondanks de positieve grondhouding van de landelijke NS-organisatie om een oplossing te vinden en ons begrip voor de sociale veiligheidsproblematiek in de trein zijn we bang dat we er met de lokale afdelingen van NS op deze manier niet uitkomen. Wij verzoeken u daarom met ons mee te kijken naar de problematiek zodat we een impasse kunnen voorkomen. Voor de volgende stations is volgens de betreffende gemeenten nog geen goede oplossing gevonden voor de afsluiting met de poortjes voor de OV-Chipkaart: Amersfoort Deventer Gouda Haarlem Leeuwarden Leiden Centraal Oss Goes Sittard Wormerveer (Zaanstad) Zwolle Ter illustratie geven we van een aantal van deze stations een situatieschets door de ogen van de gemeente. Deze zijn te vinden in de hierop volgende pagina s. 02/08

4 Station Amersfoort NS is voornemens OV-Chipkaartpoortjes te plaatsen ter afsluiting van de transferbrug van station Amersfoort voor openbare doorgang. Hiermee wordt een voor de stad belangrijke looproute afgesloten, worden commerciële voorzieningen achter poortjes geplaatst en worden twee stadsdelen van elkaar gescheiden. Aan de noordzijde van het station vindt woningbouw plaats in een gebied waar tevens een maatschappelijk kwetsbare groep woont. Zodra sprake is van poortjes die alleen toegang geven met een met saldo toereikende OV-Chipkaart leidt foutief in- en uitchecken voor deze groep met een laag inkomen tot relatief hoge kosten. Daarnaast is de borg van 20 euro die nodig is om de poortjes te passeren een investering die, zeker bij grotere gezinnen, zorgt voor onwenselijke (zij het eenmalige) investeringen. Naast het probleem voor de bewoners zien we dat ook de exploitanten van winkels op het station tegen de afsluiting van het station is. Winkeliers hebben een brandbrief gestuurd aan NS en gemeente met de oproep het poortjesplan terug te draaien en NS tot realiteitszin te laten komen. Het is niet ondenkbaar dat in de toekomst door de invoering van single check-in check-out en andere technische ontwikkelingen afsluiting van de perrons überhaupt niet meer nodig is. De gemeente Amersfoort is mede daarom gebrand op een toekomstbestendige oplossing, zoals een vrije passage als loper te midden van aan de buitenzijde geplaatste poortjes, maar voor deze oplossing is nog geen draagvlak bij NS gevonden. 03/08

5 Station Deventer Het monumentale Deventer centraal station ligt aan de noordelijke rand van de binnenstad met aan de zuidzijde van het gebouw het te reconstrueren busstation, P&R en de grootste en momenteel uit te breiden bewaakte fietsenstalling. Aan de noordzijde ligt een oude schilwijk van waaruit diverse voetgangersstromen via de stationstunnel naar genoemde voorzieningen en gebieden gaan. Er is op korte, voor een voetganger acceptabele afstand, geen alternatieve verbinding voorhanden. De tunnel is in eigendom van NS, maar kent een openbare toegang heeft een openbare functie. Station Deventer is door NS aangewezen als één van de 82 stations waar poortjes voor de OV-Chipkaart de toegang tot het station afsluiten. De poortjes zouden worden geplaatst in de reizigerstunnel. NS geeft als reden voor afsluiting van het station de knooppuntfunctie van Deventer in oost Nederland en de onveiligheid op een aantal treintrajecten naar Deventer toe. Het station zelf is daarentegen sociaal veilig. De gemeente is in overleg met zowel NS als I&M over een bevredigende oplossing. In dat kader is recent in opdracht van NS en in samenwerking met de gemeente een zogeheten passantenenquête gehouden bij de stationstunnel. Hiermee ontstaat ondermeer meer zicht op motieven, passagefrequentie en wens voor alternatieven. Binnenkort volgt overleg met NS over de uitkomsten. 04/08

6 Station Gouda Gouda wordt doorsneden door de spoorlijn tussen Utrecht en Rotterdam / Den Haag / Leiden. Ten noorden ervan liggen woonwijken, scholen, een sporthal en een ziekenhuis, binnenkort een bioscoop en centraal busstation. Ook het nieuwe Stadskantoor van de gemeente bevindt zich aan deze zijde. Ten zuiden ervan bevinden zich eveneens woonwijken en het historisch stadscentrum met winkels, de schouwburg en de markt. Het station fungeert als centrale looproute voor mensen met reismotieven als werk, school, winkelen en recreatie. De doorsteek via het station is bij Gouda 'Centraal' noodzakelijk om de stadshelften met elkaar verbonden te houden. De alternatieve doorsteek onder het spoorviaduct bij de Spoorstraat is ingericht voor autoverkeer en niet geschikt als hoofdlooproute. Zowel de verlichting (sociale en fysieke veiligheid), maar ook de luchtkwaliteit (volksgezondheid) maken de tunnel daar ongeschikt voor. Het fietstunneltje verderop biedt voor voetgangers geen alternatieve looproute van en naar het stadscentrum. Het afsluiten van de looproute door het station ontregelt het loopverkeer, doet afbreuk aan de samenhang tussen de stadsdelen en is derhalve ongewenst. 05/08

7 Station Sittard Station Sittard staat op de lijst van 82 stations die wordt afgesloten door middel van poortjes voor de OV-Chipkaart. Door de plaatsing van de poortjes wordt de interwijk-verbinding tussen de wijk Limbrichterveld en het kantorenpark aan de westzijde van het spoor richting het centrum van Sittard aan de oostzijde gefrustreerd. De omloopafstand is voor de gemeente Sittard-Geleen niet acceptabel. Vanaf het begin van de discussie in 2005 heeft de gemeente het standpunt ingenomen dat voor de interwijkverbinding een goede oplossing moet komen vooraleer de poortjes in gebruik mogen worden genomen. Poortjes zijn wel al geplaatst, maar volgens afspraak met NS Stations (voorheen NS Poort) volgt geen afsluiting vóórdat er een besluit ligt van de minister over passagerecht óf als er een voor alle partijen acceptabele oplossing is. Tot op heden hebben we deze oplossing nog niet gevonden. 06/08

8 Station Wormerveer In de gemeente Zaanstad is het station Wormerveer de grootste zorg voor de gemeente. Ook bij de stations Koog Zaandijk en Koog Bloemwijk is sprake van tunnels met een belangrijke interwijkverbinding, maar de huidige plannen leiden niet tot veranderingen in de openbare toegankelijkheid hiervan. Aan de zuidzijde van station Wormerveer bevindt zich een sportcomplex, een aantal kleine commerciële voorzieningen met publieksfunctie en een aantal woningen. Deze locaties zijn alleen te bereiken door het kruisen van het spoor. De veiligste manier is de route via de perrontunnel. Een overweg is in aanleg maar beperkt toegankelijk (alleen met een sleutel) en ligt verder weg. Dat is dus een slecht alternatief. Sluiting van de reizigerstunnel van station Wormerveer betekent het ontnemen van de openbaar toegankelijke route van en naar publieksvoorzieningen. Daarnaast bestaat een riscio dat een aantal mensen ervoor kiest de alternatieve overweg te nemen welke daar niet voor is bedoeld en een hoog veiligheidsrisico met zich meebrengt. De gemeente Wormerveer en de regionale afdeling van NS hebben nog geen oplossing gevonden waar beide partijen goed mee uit de voeten kunnen. 07/08

9 Station Zwolle In Zwolle fungeert de transfertunnel als de slagader in het stationsgebied. De tunnel verbindt het noordelijke deel van het stationsgebied, direct grenzend aan de binnenstad van Zwolle, een aantal woonbuurten en functies als een congrescentrum, met het zuidelijk deel van het stationsgebied. Hier zijn veel kantoren, woningen, onderwijsinstellingen (ROC en Hogeschool) te vinden, maar ook publieksfuncties als het Stadskantoor, het regionaal politiekantoor, en de IND. U kunt zich voorstellen dat het gaat om een grote stroom mensen die gebruik maakt van de interwijkerbinding die de transfertunnel biedt. Aan de zuidzijde zijn de poortjes in de transfertunnel gepland. Aan de noordzijde is op het voorplein geen ruimte om de poortjes bij de trap te plaatsen. Daardoor komt in de huidige plannen voor de poortjes het hele paviljoenplein binnen de poortjes te liggen. De winkeltjes zijn daardoor alleen na inchecken te bereiken en de gewenste versterking van de ruimtelijke en functionele relatie tussen het paviljoenplein en het oude monumentale stationsgebouw (Rijksmonument) komt niet van de grond. Het sterven is om ten minste het paviljoenplein vrij te houden van poortjes. Met de plannen voor de Spoorzone wordt de functie van de tunnel als verbindende schakel in het gebied nog belangrijker. De ambitie is dat het stationsgebied een gastvrij karakter heeft en aantrekkelijk is om te verblijven. Het stationsgebied moet aansluiten bij het nieuwe werken op een multimodale vervoerknoop. De transfertunnel wordt aan beide zijden afgesloten met poortjes voor de OV-Chipkaart. Hierdoor wordt het gastvrije karakter teniet gedaan en wordt de spreekwoordelijke slagader afgeknepen. Station Zwolle wordt niet alleen bediend door de NS. Sinds kort rijdt ook Arriva naar Zwolle. Met de aanbesteding van de lijnen Zwolle-Kampen en Zwolle-Almelo kan het aantal regionale spoorvervoerders verder groeien. Dit leidt tot veel overstapbewegingen tussen vervoerders en onduidelijkheid voor de reizigers bij de poortjes. Daarnaast is er een sterk busnetwerk vanuit de regio naar Zwolle. Van deze bussen wordt intensief gebruikt door abonnementhouders van de busonderneming. Het gaat hier veelal om scholieren die geen abonnementhouder zijn van NS en door de komst van de poortjes worden verplicht om minstens 20 op hun OV-Chipkaart moeten hebben staan om dagelijks door de transfertunnel te lopen. Het is onwenselijk om deze groep reizigers te belasten met extra kosten zonder dat hiervoor een extra dienst wordt geleverd. 08/08