Minder stress door meer bevlogenheid. Prof. dr. Wilmar Schaufeli

Transcriptie

1 Minder stress door meer bevlogenheid Prof. dr. Wilmar Schaufeli

2 2

3 De Januskop van werk Animal laborans Moeite Inspanning Opoffering In het zweet uws aanschijns zult gij werken voor uw brood (Genesis III: 19) Homo faber Creativiteit Uitdaging Ontwikkeling In en door de arbeid wordt de mens tot mens (Karl Marx) 3

4 Ons werk verandert Van Fysieke arbeid Extern toezicht en controle Scheiding werk-privé Verticale structuur Individuele prestatie Monocultuur Gedetailleerde taakomschrijving Stabiliteit Ervaring Afhankelijk van organisatie Naar Mentale en emotionele arbeid Zelfcontrole Werk en privé lopen in elkaar over Horizontale structuur (netwerk) Teamwork Diversiteit Vrije opdracht Continue verandering, flexibiliteit Innovatie, creativiteit Zelf verantwoordelijk 4

5 Psychologisering Het mentale kapitaal wordt steeds belangrijker. Daarom hebben moderne arbeidsorganisaties niet langer gezonde, maar mentaal vitale werknemers nodig. 5

6 De wetenschap verandert De positieve psychologie legt zich toe op het onderzoeken en bevorderen van het optimaal functioneren van mensen (in organisaties). 6

7 Van burnout naar bevlogenheid Een persoonlijke noot Is that all there is? Hoe zit het met andere medewerkers? 7

8 Employee engagement is big business 8

9 Bevlogenheid is een toestand van opperste voldoening bij werknemers, die gekenmerkt wordt door vitaliteit, toewijding en absorptie Schaufeli et al. (2001) 9

10

11 Utrechtse Bevlogenheidschaal Vitaliteit Op mijn werk bruis ik van energie Toewijding Ik ben enthousiast over mijn baan Absorptie Mijn werkt brengt mij in vervoering Beschikbaar in 28 talen; zie Sinds 2013 in de NEA Vanaf 2015 in de EUROFOUND Schaufeli et al. (2002, 2006) 11

12 Relatie met biografische kenmerken (Representatieve NL steekproef TNO, N = 4.000) Géén geslachtsverschil Verschil tussen beroepen Hoog: ondernemers managers boeren artiesten leerkrachten Laag: productiemedewerkers politieagenten ICT-werkers verpleeghuismedewerkers winkelpersoneel Smulders (2006) 12

13 ACTIVATIE WERK- VERSLAAFD BEVLOGEN ONPLEZIERIG PLEZIERIG OPGEBRAND TEVREDEN DEACTIVATIE Naar Russell (2003) 13

14 Salanova, del Libano, Llorens & Schaufeli. (2013) 14

15 Bevlogenheid is goed voor werknemers Lichamelijk Stress-reactiviteit (Langelaan et al. 2006) Hartactiviteit (Seppälä et al., 2012) C-reactief proteïne (Ugucji et al., 2015) Mentaal Depressie (Hakanen & Schaufeli, 2012) Psychosomatische klachten (Schaufeli, Taris, van Rhenen, 2008) Slaapkwaliteit (Kubota et al., 20l1) Gedragsmatig Werkvermogen (Airila et al. 2012) Initiatief nemen (Salanova & Schaufeli, 2008) Innovatief gedrag (Hakanen et al., 2007) 15

16 Bevlogenheid is goed voor organisaties Arbeidsuitval Ziekteverzuim (Schaufeli et al 2009) Personeelsverloop (Schaufeli et al., 2006) Prestatie Klanttevredenheid (Salanova et al. 2005) Fouten- en ongevallen (Prins et al., 2009; Nahrgang, 2011) Arbeidsprestatie (Halbesleben & Wheeler, 2008) Bedrijfsresultaat Financiële opbrengst (Xanthopoulou et al., 2008) Productiviteit (Harter et al, 2006) Winst (Harter et al, 2006) 16

17 Bevlogen vs. niet-bevlogen 152 organisaties; afdelingen; werknemers +12% +18% +16% Ziekteverzuim Bedrijfsongevallen Kwaliteit (defecten) Klanttevredenheid Produktiviteit Winst - 37% - 49% - 60% Gallup (2010) 17

18 Het JD-R model Stressoren + Burnout Persoonlijke hulpbronnen Individuele- en organisatie uitkomsten + Energiebronnen + Bevlogenheid Schaufeli, et al. (2004, 2009); Hakanen et.al. (2006, 2008); Korunka et al. (2009); Llorens et al (2006); Salanova et al. (2009) 18

19 Stressoren Burnout hangt samen met werkdruk emotionele belasting verstoorde werk-privé balans conflicten op de werkvloer rolproblemen toekomstonzekerheid reorganisaties onduidelijke taken Kwantitatief Kwalitatief Organisatie Schaufeli, & Taris (2014) 19

20 Energiebronnen Bevlogenheid hangt samen met regelruimte of autonomie afwisselend en verantwoordelijk werk waardering sociale steun en coaching feedback over prestaties leer- en ontwikkelingsmogelijkheden participatie in de besluitvorming rechtvaardigheid Werk Sociaal Groei Organisatie Schaufeli, & Taris (2014) 20

21 Persoonlijke hulpbronnen Bevlogenheid en burnout hangen samen met emotionele stabiliteit extraversie optimisme en zelfvertrouwen eigen effectiviteit (self-efficacy) flexibiliteit en aanpassingsvermogen prestatiemotivatie Xanthopoulou (2011) 21

22 Bevlogen leiderschap Leiderschapsstijl Inspireren - Stimuleert talentontwikkeling - Enthousiasmeert voor plannen - Benadrukt de zin van het werk Groei Leiderschapsstijl Versterken - Geeft vrijheid en verantwoordelijkheid - Moedigt geven eigen mening aan - Delegeert effectief/ stuurt op resultaat Autonomie Leiderschapsstijl Verbinden - Moedigt samenwerking aan - Zorgt voor gezamenlijke doelen - Vermindert frictie in het team Verbondenheid 22

23 Leiderschap in het JDR-model Stressoren + Burnout Bevlogen leiderschap + + Persoonlijke hulpbronnen Individuele- en organisatie uitkomsten Energiebronnen + Bevlogenheid + Schaufeli (2015) 23

24 Interventies Curatie Preventie Amplitie 24

25 Organisatie-gerichte aanpak Goede communicatie & informatievoorziening Groei- en ontwikkelingscultuur Management Development Loopbaanontwikkeling Heldere functieomschrijving Taakherontwerp Cultuur & communicatie Strategie & structuur Taak- & functieontwer Vergroten van energiebronnen Regelmatig medewerkersonderzoek Schaufeli & Salanova (2007, 2008) 25

26 Team-gerichte aanpak Participatie in besluitvorming Taakverrijking Vergroten van de autonomie Constructieve conflictoplossing Verbeteren van het teamklimaat Steun van collega s Coaching door leidinggevende Samenwerking & teamklimaat Schaufeli & Salanova (2007, 2008); De Geus e.a. (2004) 26

27 Individu-gerichte aanpak Self-monitoring Doelen stellen Cognitieve technieken Positieve emoties Persoonlijke effectiviteit Prosociaal gedrag Life-style en gezondheid Goede werk-privé balans 27

28 Tien tips voor bevlogenheid 1. Benut zoveel mogelijk je eigen talenten en volg je dromen en passies 2. Zorg voor een goede balans tussen werk en privé 3. Focus niet alleen op resultaat maar ook op je persoonlijke ontwikkeling 4. Wees optimistisch; denk in mogelijkheden in plaats van problemen 5. Help en steun anderen op het werk, wees coöperatief 6. Vraag regelmatig feedback van anderen; blijf in gesprek met je baas 7. Zorg goed voor je lijf; bewegen, slapen en ontspannen 8. Stel jezelf uitdagende, maar wel realistische doelen 9. Neem initiatief, benut de mogelijkheden die het werk biedt 10.Hou het werk uitdagend, ook voor de toekomst 28

29 Contact Academisch: Consultancy: Self-help tool: 29