Meerwaarde met het concessiemodel een model voor Publiek-Private Samenwerking
|
|
- Mathilda Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Meerwaarde met het concessiemodel een model voor Publiek-Private Samenwerking Uitgangspunten PPS-concessiemodel De overheid zet een geïntegreerd investeringsproject in de markt: ontwerp, aanleg, onderhoud en financiering. De overheid werkt outputgericht en geeft voldoende ruimte aan markt-partijen: niet het product, maar de te leveren dienst of prestatie staat centraal. Een concessie wordt Europees aanbesteed. Het gebruik van vergelijkingsinstrumenten moet zeker stellen dat voor die aanbestedingswijze wordt gekozen die de meeste meerwaarde oplevert. De risico s worden gelegd bij de partij die het beste in staat is het betreffende risico te beheersen. De integratie van de financiering in de concessie maakt de risico- overdracht hard (de investeringskosten van het project liggen bij de private partij). Betaling is gebaseerd op de afgesproken dienst of prestatie in plaats van het product. Concessie een model voor PPS Een belangrijk onderdeel van een succesvolle samenwerking is het maken van goede afspraken. De vorm waarin de samenwerking vervolgens wordt vorm gegeven is de basis voor een geslaagd PPSproject. Het PPS-model concessie, waarvan in deze brochure de belangrijkste bouwstenen worden beschreven, is één van de samenwerkingsmodellen die bij publiek-private samenwerkingsprojecten te gebruiken zijn. Alhoewel al in eerste oogopslag duidelijk is dat aan een concessie een ander uitgangspunt ten grondslag ligt dan aan een meer traditionele werkwijze, zijn er ook belangrijke overeenkomsten. Bij investeringsprojecten kent de (rijks)overheid in grote lijnen drie contractvormen: traditioneel, innovatief en consessie. Deze behelzen een toenemende mate van risico-overdracht, waarbij een oplopend aantal projectonderdelen geïntegreerd in de markt wordt gezet. Integratie van projectonderdelen geeft private partijen de ruimte om een project op eigen wijze in te vullen en creatieve oplossingen aan te dragen. Onlosmakelijk verbonden met de grotere vrijheid is het dragen van grotere risico s. De combinatie van meer ruimte voor eigen inbreng en de daarmee samenhangende risico-overdracht aan het bedrijfsleven moet bijdragen aan een betere prijs-kwaliteitverhouding. Of het realiseren van een betere prijs-kwaliteitverhouding door middel van PPS mogelijk is, hangt af van het aantal efficiënt over te dragen risico s en de gewenste en benodigde beleidsruimte voor de overheid. Een voorwaarde voor succesvolle samenwerking is namelijk dat private partijen voldoende ruimte krijgen voor een eigen inbreng in het project. Wil of kan de overheid die ruimte niet geven, dan is de markt veelal niet in staat met innovatieve of creatieve oplossingen te komen. Hoe meer ruimte private partijen krijgen om een project naar eigen inzicht vorm te geven en te plannen, des te groter is de kans op meerwaarde. Bij investeringsprojecten gericht op het realiseren van publieke doelstellingen - en waarbij de overheid initiatiefnemer is - is het concessiemodel één van de mogelijkheden om Publiek-Private Samenwerking vorm te geven. Dit model biedt een grote kans op het realiseren van meerwaarde ten opzichte van een traditionele of, in mindere mate, een innovatieve aanpak, omdat het veel ruimte biedt aan de markt om het project naar eigen inzicht in te richten. Bij concessieprojecten gaat het om (zeer) langlopende contracten, hetgeen voor marktpartijen ook commercieel zeer aantrekkelijk is. Niet alleen geeft het zekerheid voor een lange periode; ook krijgen marktpartijen de gelegenheid om het project vanuit een lange-termijnvisie (life-cycle) te benaderen en waarmee (financiële) voordelen te realiseren zijn. Het feit dat de marktpartijen in het concessiemodel zelf financiële risico s lopen is een sterke stimulans tot maximale doelmatigheid en kostenbeheersing - en dit levert de overheid weer voordelen op. Investeringsprojecten waarbij meerdere partijen betrokken zijn en waarbij niet alleen overheidsdoelstellingen worden gerealiseerd, maar ook doelstellingen van andere partners - de zogenaamde combinatieprojecten - blijven in deze beschrijving van het concessiemodel buiten beschouwing. Contractvormen traditioneel, innovatief of concessie
2 Aan de hand van een voorbeeld zijn de drie hierboven genoemde contractvormen uit te leggen. Stel, de rijksoverheid besluit een weg aan te leggen van A naar B met een capaciteit van X aantal auto s per uur. Het project bestaat uit vier onderdelen: ontwerp, aanleg, onderhoud en financiering. Traditionele aanpak: losse contracten Elk onderdeel van het project wordt door de overheid als opdrachtgever afzonderlijk in de markt gezet. Eerst laat de overheid een ontwerp maken. Vervolgens zoekt zij een bouwer om het ontwerp uit te voeren. Na afronding van de aanleg zoekt de overheid een partij voor het onderhoud. In dit model betaalt de overheid de rekeningen en zorgt zij voor de financiering. Echter, doordat alle onderdelen afzonderlijk in markt worden gezet, krijgen de private partijen een beperkte kans om hun creatieve en innovatieve kracht in te zetten. Zij buigen zich immers slechts over een onderdeel van het project, waardoor hun scope wordt beperkt. Het afzonderlijk in de markt zetten heeft daarnaast als consequentie dat de overheid het risico van de juiste koppeling tussen de onderdelen op zich neemt. Als bijvoorbeeld de bouwer door een fout in het ontwerp voor grote kostenoverschrijdingen komt te staan, zal de bouwer deze rekening doorschuiven aan de opdrachtgever die het foutieve ontwerp heeft aangeleverd. Innovatief aanbesteden: Design Build (DB) en Design Build Maintain (DBM)-contracten Bij deze werkwijze worden ontwerp en aanleg in één pakket uitbesteed (DB-contract). Deze bredere scope biedt de markt de gelegenheid om al in de ontwerpfase te anticiperen op de bouwfase. Ontwerp en aanleg kunnen daardoor optimaal op elkaar worden afgestemd. Bij de interactie tussen bouwen en ontwerpen kan bijvoorbeeld naar voren komen dat door de bochten in de weg een iets andere kromming te geven, het veel makkelijker is om met de bestaande machines asfalt te leggen. Ook bij deze vorm van aanbesteding heeft de overheid het risico dat, als de onderhoudskosten uit de hand lopen door een slechte aanleg, het onderhoudsbedrijf deze kosten bij de overheid zal neerleggen. Dit kan worden ondervangen door ook het onderhoud te koppelen aan het ontwerp en de bouw (DBMcontract). Wanneer het onderhoud maar een zeer beperkt deel uitmaakt van het project, is het financieel gezien niet altijd zinvol om het onderhoud te integreren. Het concessiemodel In het concessiemodel biedt de overheid alle vier de elementen van een investeringsproject (ontwerp, aanleg, onderhoud/beheer en financiering) in één pakket aan, op basis van een langlopend contract. Hoewel het integreren van de financiering in een project - en daarmee het overdragen van financiële risico s aan de marktpartijen - een kleine wijziging lijkt ten opzichte van de eerdergenoemde DBMcontracten, is het karakter van een concessiecontract volstrekt anders. In de meer traditionele situatie werd voor elke afzonderlijke fase van een project door de overheid ondersteuning ingehuurd en betaald; voor de planvorming, het bestek, de uitvoering en het onderhoud. Bij een concessie wordt het uiteindelijke product gedefinieerd en aan de levering van het product wordt de uiteindelijke betaling gerelateerd. De overheid betaalt het consortium niet voor het product (de weg), maar het consortium ontvangt een vergoeding per geleverde dienst. De concessie als samenwerkingsvorm, waarvoor de overheid op een nieuwe manier moet gaan werken, levert bij juist gebruik een grote stimulans om de sterke kanten van het bedrijfsleven te benutten, namelijk het genereren van inkomsten en efficiency in de uitvoering. Gelet op de financiële consequenties zal het consortium er alles aan doen om de dienst te kunnen leveren. De overheid kan overigens besluiten dat de kosten van de dienst worden doorberekend aan de gebruiker, bijvoorbeeld via een gebruikersheffing of via tol (direct bij gebruik). Om voor een investeringsproject de beste contractvorm te kunnen kiezen, dient op gestructureerde wijze een afweging te worden gemaakt tussen de verschillende mogelijkheden. Het Kenniscentrum PPS heeft hiertoe een vergelijkingsinstrument ontwikkeld; de publiek private comparator (PPC), waarmee kan worden bepaald of uitvoering als concessie meerwaarde zal opleveren ten opzichte van de traditionele aanpak. Gewenste output staat voorop Om de marktpartijen de gelegenheid te bieden hun kennis, ervaring en innovatief vermogen zoveel mogelijk te benutten, moet de overheid bij het verlenen van een concessieopdracht niet het product beschrijven, maar wat het moet kunnen; de dienst. Een (te) gedetailleerde productbeschrijving geeft de private partijen te weinig ruimte om met eigen ideeën en oplossingen te komen, waardoor de beoogde inventiviteit en creativiteit onvoldoende kunnen worden ingezet en de verwachte meerwaarde niet wordt gerealiseerd. Wel moet de overheid haar doelstellingen - welke doelen wil men realiseren met het onderhavige investeringsproject - zo duidelijk mogelijk formuleren, zodat de marktpartijen weten wat van
3 hen wordt verwacht en aan welke eisen ze daarbij moeten voldoen. Deze aanpak wordt output-gericht werken genoemd. De doelen die de overheid met het project wil realiseren, moeten uiteraard zorgvuldig worden vastgelegd. Niet alleen dient helder te zijn wat de directe doelen zijn, maar ook gewenste of beoogde neveneffecten moeten worden meegenomen. Een brede scope en een toekomstbestendige visie zijn daarbij noodzakelijk: in de projectbeschrijving moet zonodig staan welke toekomstige beleidsdoelstellingen door het project dichterbij gebracht moeten worden c.q. niet gehinderd mogen worden. Randvoorwaarden Verder moeten alle randvoorwaarden die voor publieke projecten van belang zijn, zoals milieu-, gezondheids- en veiligheidsaspecten, zo concreet mogelijk worden aangegeven. Datzelfde geldt voor de technische eisen en normen. Ook hier moet de overheid, die immers verantwoordelijk is voor de publieke zaak, wel duidelijk maken wat de kwaliteitseisen zijn waaraan het project moet voldoen, maar niet hoe de uitvoerder deze eisen vorm moet geven. Mits ze binnen de aangegeven grenzen blijven, moeten de private partijen voldoende ruimte hebben om voor een eigen invulling te kiezen. Tegen de achtergrond van het overgedragen financiële risico zal de markt zijn uiterste best doen om binnen de gegeven ruimte oplossingen te kiezen die een maximaal resultaat geven tegen minimale kosten. De overheid kan op twee manieren controleren of bij ontwerp, aanleg, onderhoud en exploitatie aan de gestelde kwaliteitseisen wordt voldaan. In de overeenkomst met private partijen kan worden vastgelegd dat de technische voorstellen op cruciale momenten in verschillende fasen van het project ter goedkeuring worden voorgelegd aan de overheid. In dit geval ligt het initiatief voor de technische invulling van ontwerp, aanleg, onderhoud en exploitatie bij de private partijen en geeft de overheid op basis van de ingediende voorstellen haar goedkeuring. Ook kunnen de (technische) eisen voor de verschillende projectfasen door de overheid zodanig worden geformuleerd, dat voor de private partijen duidelijk is welke eisen een absolute verplichting zijn (kerneisen) en welke eisen geïnterpreteerd moeten worden als minimumnorm of richtlijn waaraan moet worden voldaan (illustratieve eisen). Indien de private partijen kunnen aantonen dat de door hen gekozen oplossing gelijkwaardig is aan of beter dan de geformuleerde minimumnorm, zal dit worden geaccepteerd door de overheid. Betalingsvoorwaarden De grote uitdaging voor het bedrijfsleven bij het aangaan van concessiecontracten is gelegen in de ruimte die wordt geboden voor de eigen invulling van een project met een (zeer) lange looptijd. Hoe creatiever en innovatiever het bedrijf te werk gaat, des te groter is de kans dat ze de opdracht binnenhalen. De wijze waarop zij de kosten willen spreiden gedurende de lange looptijd van een concessiecontract, hebben zij in eigen hand doordat de overheid een geïntegreerd project aanbesteedt (ontwerp, bouw, onderhoud/beheer en eventueel financiering). De brede scope van het project maakt een juiste afweging tussen initiële kosten en exploitatiekosten al in een vroeg stadium mogelijk. Door de lange looptijd kan tijdig worden geanticipeerd op toekomstige kosten. De jarenlange zekerheid van het concessiecontract maakt eventuele financiering tegen aantrekkelijke voorwaarden mogelijk. De wijze waarop de overheid de private partijen betaalt voor de te leveren diensten, moet bijdragen aan het realiseren van de gewenste doelstellingen. Een passend systeem van beloningen en sancties vormt voor beide partijen een stimulans voor het bereiken van de gewenste resultaten - en de beoogde meerwaarde. Het gekozen betalingsmechanisme is een kwestie van maatwerk: het moet aansluiten bij de specifieke aard van het onderhavige PPS-project. Er zijn twee basismodellen voor het betalingsmechanisme Gebruiksvergoeding In dit model is de betaling gerelateerd aan het werkelijk gebruik van de aangelegde voorziening (weg, spoorbaan, natuurpark, kennisnetwerk etc.). Betrouwbare metingen van de aantallen (verschillende) gebruikers vormen de basis voor de vergoeding. De gebruiksvergoeding kan worden gegeven in de vorm van een directe vergoeding (bijvoorbeeld tolheffing of verkoopprijs vervoersbewijs) of via een indirecte vergoeding (schaduwtol of subsidie gebaseerd op het aantal passagiers/gebruikers). Beschikbaarheidsvergoeding Bij deze wijze van betalen is het in principe voldoende als de gewenste voorziening beschikbaar is voor gebruikers op het afgesproken kwaliteitsniveau; dan gaat de overheid over tot betalen. Over de wijze waarop deze beschikbaarheid wordt gemeten en over eventuele randvoorwaarden die daarbij gelden, moeten nadere afspraken worden gemaakt tussen de contractpartijen.
4 Een optimale risicoverdeling Voor private partijen waarmee de overheid een PPS-contract afsluit, is een financiële prikkel de meest effectieve stimulans voor het streven naar maximale efficiency. Indien de markt de ruimte krijgt om een project naar eigen inzicht vorm te geven, en ook de daarbij behorende risico s draagt, zal de drang om met innovatieve en creatieve ideeën te komen maximaal zijn. Het overdragen van risico s naar de markt is daarom voor beide partijen een essentieel onderdeel van een PPS-project. Deze vorm, waarvoor de overheid op een nieuwe manier moet gaan werken, levert bij juist gebruik een grote stimulans om de sterke kanten van het bedrijfsleven te benutten, namelijk het genereren van inkomsten en efficiency in de uitvoering. Ook voor het bedrijfsleven is de efficiency- en bedrijfswinst uiteindelijk groter dan de investering die ze leveren. De overheid verwacht er meerwaarde door te kunnen realiseren. Per project moet worden bezien welke risico s tegen een redelijke prijs kunnen worden overgedragen. Uitgangspunt moet zijn dat het risico wordt neergelegd bij de partij die het betreffende risico het beste kan beheersen. In onderhandelingen tussen betrokken partijen zal de omvang en waarde van de afzonderlijk te benoemen risico s moeten worden vastgesteld. Daarbij kan de waardering van risico s door beide partijen uiteenlopen. De onderhandelingen over een optimale risicoverdeling moeten uitmonden in een contract waarin eenduidig vastligt wie welke risico s draagt en welke verantwoordelijkheden beide partijen hebben. In het algemeen zal de overheid verantwoordelijk zijn voor risico s die samenhangen met de planning van het project en met politieke besluitvorming. Ook grote, zeldzame risico s (natuurrampen) kunnen in het algemeen het beste door de publieke sector worden gedragen. Financieringsrisico s Het overdragen van de financiering van een project aan de private partijen is een essentieel kenmerk van het concessiemodel. Door het consortium zelf verantwoordelijk te maken voor de financiering van het project, heeft het alle belang bij een efficiënte uitvoering en het tijdig leveren van de afgesproken diensten. In principe betaalt de overheid immers pas aan het consortium als de gevraagde diensten ook daadwerkelijk worden geleverd. Juist dit grote financiële belang is de extra prikkel die PPS-projecten meerwaarde moet geven ten opzichte van traditionele investeringsprojecten van de (rijks)overheid. Het voordeel van het concessiemodel voor marktpartijen is dat het gaat om langlopende contracten en integrale projecten. De markt krijgt dus enerzijds zekerheid voor een bepaalde periode, terwijl anderzijds de ruimte voor een eigen inbreng groter is. Deze brede én lange scope geeft het consortium de kans om vanaf de start van het project de life-cycle kosten als uitgangspunt te nemen. Omdat het consortium zelf de lasten van de financiering draagt, zullen de aandeelhouders druk uitoefenen om het project zo efficiënt mogelijk uit te voeren en te zorgen voor snelle oplevering, waardoor de betalingen zo snel mogelijk van start gaan. De financieringskosten in de ontwerp- en constructiefase zijn hoog. Door het grote financiële belang van snelle oplevering kan aanzienlijke tijdwinst worden geboekt vergeleken met de traditionele aanpak. Daarnaast zal het consortium voor de financiering een relatie aangaan met banken. Deze banken zullen er ook op toezien dat het project volgens plan verloopt en dat er geen vertraging of kostenoverschrijdingen ontstaan. Immers, ook deze partijen zijn voor terugbetaling van de verstrekte lening (met rente) afhankelijk van het leveren van de afgesproken prestatie door het consortium. Buiten de overheid, in zijn rol van opdrachtgever, is er dus een extra 'waakhond' die toezicht houdt op het project. De aanbestedingsprocedure Aanbesteding van PPS-projecten volgens Europese regelgeving, gebaseerd op de beginselen gelijkheid, transparantie, proportionaliteit en wederzijdse erkenning, moet leiden tot concurrerende biedingen. Omdat de PPS-projecten die de overheid in de markt zet voor het bedrijfsleven zeer interessant zijn vanwege hun omvang en de lange looptijd, zullen private partijen al hun creativiteit, inventiviteit en innovatief vermogen inzetten om te komen tot een aantrekkelijk voorstel en een scherpe prijsstelling. Door haar doelstellingen outputgericht te formuleren, moet de overheid de markt voldoende ruimte geven om met creatieve ideeën te komen. Alleen dan kan Publiek-Private Samenwerking leiden tot de beoogde meerwaarde. Onderhandelingen
5 Het PPS-aanbestedingsproces van grote infrastructurele projecten is complex en kan, afhankelijk van de omvang van het project, veel tijd in beslag nemen. Voor een eerlijk en doelmatig verloop van dit traject is een adequaat procesmanagement noodzakelijk. Omdat concessies voor grote projecten vaak een lange looptijd hebben en beide partijen dus voor lange tijd verplichtingen aangaan, is het voor beide partijen essentieel dat in een vroeg stadium duidelijke afspraken worden gemaakt over de verdeling van risico s en verantwoordelijkheden gedurende de looptijd van het contract. Een PPS-contract moet zowel technisch, juridisch als financieel nauwkeurig vastleggen wat de rol van beide partijen is en hoe zal worden omgegaan met onvoorziene situaties. Deze aspecten moeten tijdens de onderhandelingen in het aanbestedingstraject aan de orde komen. De basisprincipes van het PPS-aanbestedingstraject: De overheid moet haar doelstellingen vertalen in een zo concreet mogelijke specificatie van de te leveren prestatie en de randvoorwaarden die daarvoor gelden. Daarbij staat niet het product centraal, maar de te leveren dienst. In een programma van eisen moeten normen en criteria ten aanzien van technische kwaliteit, veiligheid, gezondheid, milieu en dergelijke expliciet worden vastgelegd. Ook moet worden aangegeven wat de speelruimte is voor de private partijen bij de invulling en uitvoering van het project. Vanaf de start van het inschrijvingsproces moet voor de bieders duidelijk zijn welke juridische, technische en financiële randvoorwaarden gelden. Zonder een werkbaar commercieel kader is het voor private partijen niet mogelijk voorstellen uit te werken. Het projectteam dat bij de overheid verantwoordelijk is voor de aanbesteding van het PPSproject, dient over voldoende middelen en ondersteuning te beschikken om het complexe proces in goede banen te leiden. De status en bevoegdheden van het team moeten duidelijk zijn. Aanbesteding van een PPS-project zal plaatsvinden conform Europese regelgeving. Meting meerwaarde De inbreng van private partijen in infrastructurele projecten heeft tot doel méér kwaliteit voor hetzelfde geld te realiseren, of dezelfde kwaliteit voor minder geld. De overheid kan dit resultaat bereiken door marktpartijen voldoende ruimte te geven voor een eigen invulling van een geïntegreerd project (ontwerp, aanleg, onderhoud en eventueel exploitatie), waarbij het financiële risico wordt overgedragen. De verwachting is dat het concessiemodel voor marktpartijen zo aantrekkelijk is, dat zij hun uiterste best zullen doen met concurrerende voorstellen te komen. Echter, de overheid moet op een aantal cruciale momenten van de aanbestedingsprocedure controleren of de beoogde meerwaarde door Publiek-Private Samen-werking ook daadwerkelijk zal worden gerealiseerd. Voor deze controle heeft het Kenniscentrum PPS twee instrumenten ontwikkeld. Met de publiek private comparator (PPC) kan een PPS-aanbesteding worden vergeleken met een traditionele of een innovatieve aanbestedingswijze. De PPC-methode houdt niet alleen rekening met de directe kosten van aanleg, onderhoud en exploitatie, maar betrekt ook de verwachte kosten van risico s die met het project samenhangen in de vergelijking. Indien op basis van de uitkomsten van de PPCvergelijking duidelijk wordt dat een PPS-aanbesteding geen meerwaarde - in termen van geld of kwaliteit - zal opleveren ten opzichte van de publieke variant, kan de tijdrovende en complexe PPSaanbestedingsprocedure al in een vroeg stadium worden stopgezet. De publieke sector comparator (PSC) kan worden gebruikt om de biedingen van private partijen in een PPS-aanbestedingsprocedure te beoordelen. De PSC kan dienen als een benchmark; indien de biedingen van de private partijen hoger zijn dan de kosten die gemoeid zijn met uitvoering binnen de publieke sector, dan kan alsnog worden besloten om het project te financieren met publieke middelen. Zie voor meer informatie over de PSC en de PPC de brochure Beter kiezen door objectief vergelijken van het Kenniscentrum PPS. Tot slot Deze brochure geeft informatie over het PPS-model concessie. Het verlenen van een concessie is één van de manieren waarop Publiek-Private Samenwerking (PPS) tussen de (rijks)overheid en marktpartijen bij investeringsprojecten vorm kan krijgen. Het concessiemodel biedt zowel de overheid als marktpartijen interessante kansen op het realiseren van meerwaarde bij infrastructurele projecten. Naast een beschrijving van de kenmerken van het concessiemodel, is in deze brochure een korte beschrijving gegeven van PPS in het algemeen. U kunt de gedrukte versie van deze publicatie bestellen.
Publiek-Private Samenwerking
Publiek-Private Samenwerking de krachten gebundeld Het Kenniscentrum Publiek - Private Samenwerking is een onderdeel van het Ministerie van Financiën Kenniscentrum PPS Het resultaat van samenwerking is
Nadere informatieBIJEENKOMST KMVG 26 JANUARI 2012 FREYA VAN DER KROEF, DIRECTEUR TENMAN BV. PPS-DBFM(O) kansen voor maatschappelijk vastgoed?
BIJEENKOMST KMVG 26 JANUARI 2012 FREYA VAN DER KROEF, DIRECTEUR TENMAN BV PPS-DBFM(O) kansen voor maatschappelijk vastgoed? OVERZICHT PRESENTATIE Wat is PPS Integrale contactvormen Kenmerken Toepassingen
Nadere informatiemeer werk of meerwaarde? Pps bij scholenbouw in Nederland
meer werk of meerwaarde? Pps bij scholenbouw in Nederland Overweegt u nieuwbouw of renovatie van een school? Deze folder geeft u inzicht in wat publiekprivate samenwerking (pps) bij scholen inhoudt. Wanneer
Nadere informatieSlimmer met vastgoed - innovatief aanbesteden. Een interactieve kennismaking met DBFMOcontracten
Slimmer met vastgoed - innovatief aanbesteden van Vliet Een interactieve kennismaking met DBFMOcontracten April 2011 7 april 2009 2 April 2011 - Slimmer met vastgoed - innovatief aanbesteden 3 April 2011
Nadere informatieInhoud. Inleiding. Wat is PPS? PPS: interessant voor overheden én bedrijven. Hoe ziet PPS eruit? Winst voor beide partijen. Brede scope, extra geld
Inhoud 2 Inleiding 4 Wat is PPS? 6 PPS: interessant voor overheden én bedrijven 8 Hoe ziet PPS eruit? 1 2 Winst voor beide partijen 1 4 Brede scope, extra geld 1 6 Afspraak is afspraak 1 8 PPS: geen wondermiddel,
Nadere informatie4 juni Ministerie van Financiën, PPS & Asset management
De Waarheid over DBFM PIANOo-congres 4 juni 2009 Wie zijn wij? Erik Jan Snik Merlijn Nijhof Ministerie van Financiën, PPS & Asset management www.minfin.nl/onderwerpen/publiek_private_samenwerking Voorheen:
Nadere informatieDe opdrachtgever van DBFM(O)
De opdrachtgever van DBFM(O) Rob Peters DACE contactbijeenkomst Soest Innovatieve contractvormen DBFM(O) Innovatief aanbesteden Life cycle Fysieke beschikbaarheid Operationele beschikbaarheid Bezettingsgraad
Nadere informatiePPS: It s a service, not a building! Jos Barnhoorn
PPS: It s a service, not a building! Jos Barnhoorn Congres 2011 Samenwerken aan FM www.factomagazine.nl Facto Congres 26 mei 2011 Jos Barnhoorn Snr. Project Mgr. Johnson Controls Wie is Jos Barnhoorn?
Nadere informatiePPS Lindeplein Brunssum
PPS Lindeplein Brunssum De huiskamer Math Feijen, OPPS Brunssum 10 maart 2009 Deze presentatie Wat is PPS en wat is DBFMO? Waarom DBFMO Lindeplein? Concurrentiegerichte dialoog als aanbestedingsvorm Wat
Nadere informatiePPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni 2013. Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw
PPS roadshow voor lokale overheden Limburg 18 juni 2013 Marc Dillen Directeur Generaal Vlaamse Confederatie Bouw Definitie van PPS Projecten die door publiek- en privaatrechtelijke partijen, gezamenlijk
Nadere informatieMarktconsultatie. Verkenning en aanbevelingen
Marktconsultatie Verkenning en aanbevelingen Inhoud 1. Inleiding en vraagstelling... 3 2. Doel en verwachting van uitgevoerde marktconsultaties... 5 3. Het nut van marktconsultaties... 7 4. Het wanneer
Nadere informatieVAN INFRAPROVIDER NAAR NETWERKMANAGER DBFM-A15 MaVa. Jaap Zeilmaker projectdirecteur
VAN INFRAPROVIDER NAAR NETWERKMANAGER DBFM-A15 MaVa Jaap Zeilmaker projectdirecteur 1-12-2011 Leitmotief niet het object staat centraal maar de functie die het object vervult. Ontwikkeling komt voort uit
Nadere informatieGebied, locatie of lijn!? Projectontwikkeling ViA15
Gebied, locatie of lijn!? Projectontwikkeling ViA15 David van Hasselt Projectbureau ViA15 t.b.v. Kennismiddag RO & bereikbaarheid LEF Futurcenter Rijkswaterstaat d.d. 22 oktober 2008 Problemen rond Arnhem
Nadere informatieDatum : 4 februari 2013 Onze referentie : G-004/EG Onderwerp : gedachte-experiment OVRO concessie Stadsregio AN 2013
Stadsregio Arnhem Nijmegen De heer J. Matthijsse Postbus 6578 6503 GB Nijmegen Datum : 4 februari 2013 Onze referentie : G-004/EG Onderwerp : gedachte-experiment OVRO concessie Stadsregio AN 2013 Geachte
Nadere informatiePPS/Esco Praktijkdag 2014
PPS/Esco Praktijkdag 2014 Samenwerken als driver voor innovatie 10 december 2014 Private financiering en PPS financieringsprogramma Bert Mulders en Ronald Pereboom 1 1 Innovatieve financieringsvormen Inventarisatie
Nadere informatieBantopa Terreinverkenning
Bantopa Terreinverkenning Het verwerven en uitwerken van gezamenlijke inzichten Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen en services dwingen organisaties tot samenwerking
Nadere informatieLife Cycle Denken & Integraal Ontwerpen. Amersfoort Roderik Schunck Eric Bom Danny Boers
Life Cycle Denken & Integraal Ontwerpen Amersfoort 2-2-2009 Roderik Schunck Eric Bom Danny Boers Agenda Deel 1 Terugblik bijeenkomst 2008 Waarom Life Cycle Denken en Integraal Ontwerpen? (Marktvraag) Verbinding
Nadere informatieSlimmer samenwerken: PPS light
PUBLIC FINANCE CONGRES 2011 van Vliet Slimmer samenwerken: PPS light Karin Heijenrath ROC Leiden Caspar Boendermaker - BNG 13 oktober 2011 Agenda Publieke investeringsprojecten Publiek-private samenwerking
Nadere informatieWinst behalen met PPSconstructies
Winst behalen met PPSconstructies Er valt veel winst te behalen met PPS-constructies. Maar dan moeten opdrachtgever en opdrachtnemer goed samenwerken. Daar komt wel wat bij kijken. Het denken in PPS is
Nadere informatieSLIMMER AANBESTEDEN EN CONTRACTEREN PARKEREN. 12 mei 2016
SLIMMER AANBESTEDEN EN CONTRACTEREN PARKEREN 12 mei 2016 AANLEIDING Parkeren én de rol van de overheid is veranderd: Professioneler; van dozenschuiver naar partner Meer IT-gerelateerde spelers op parkeermarkt
Nadere informatieDe kracht van pps in lightrail
De kracht van pps in lightrail Over de groeiende noodzaak van lightrail in stedelijke gebieden, de voordelen van publiek-private samenwerking en de gebundelde krachten van Strukton. Strukton pleit voor
Nadere informatieUitvoering van asbestsaneringen
Uitvoering van asbestsaneringen Door: ir. Ingmar Scheiberlich In de uitvoeringsfase van een asbestsanering houdt de opdrachtgever of projectmanager, zich bezig met het bewaken van de contracten en de beheersing
Nadere informatiePlan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein
Plan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein Gemeente Bronckhorst, 23 augustus 2016 1. Aanleiding We willen het beleidsplan Sociaal Domein 2015-2018 gemeente Bronckhorst tussentijds
Nadere informatieContractering bij infra-projecten
Contractering bij infra-projecten Mooie voornemens en waarom het toch vaak misgaat Industrieel Management & Advies Roadmap Het contracteringsproces Organisatiemodellen/Contractmodellen 3 contractmodellen
Nadere informatieProjectbureau voor huisvesting & facility management
Projectbureau voor huisvesting & facility management 2 Ondersteuning van huisvestingsprojecten Offace projectbegeleiding is een adviesbureau op het gebied van huisvesting en facility management. Wij ondersteunen
Nadere informatieIntegraal Kwaliteitsmanagement Gezondheidszorg Zorgkwaliteit, risicobeheersing, veiligheid en efficiency volgens NEN EN 15224
Integraal Kwaliteitsmanagement Gezondheidszorg Zorgkwaliteit, risicobeheersing, veiligheid en efficiency volgens NEN EN 15224 Version 1/2013 Uitdagingen in de gezondheidszorg Als professionele zorgaanbieder
Nadere informatieBetreft Het stellen van vragen Datum
Nota van inlichtingen 3 Aanbesteding WAN Kamer van Koophandel Betreft Het stellen van vragen Datum 15-06-2017 Van Project Gestelde vragen na aanleiding van de 2 e Ref. P.162036_WAN nota van inlichtingen.
Nadere informatieZwembaden met meerwaarde. Synarchis adviesgroep Zwembaden met meerwaarde
Zwembaden met meerwaarde Inleiding Onze visie op maatschappelijk vastgoed: een integrale benadering van investeren en exploiteren Synarchis benadert maatschappelijke voorzieningen integraal als het gaat
Nadere informatiePartners in Public Business
Partners in Public Business Richard van Breukelen CFO Rijkswaterstaat 12 juni 2008 Wat doet Rijkswaterstaat? Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie van Verkeer en Waterstaat en werkt aan: - Vlot
Nadere informatieRaadsvoorstel Garantstelling Internationale School Eindhoven
gemeente Eindhoven 16R6734 Raadsnummer Inboeknummer 16bst00376 Beslisdatum B&W 22 maart 2016 Dossiernummer 16.12.251 Raadsvoorstel Garantstelling Internationale School Eindhoven Inleiding Bij nieuwbouw
Nadere informatieInnovatief opdrachtgeverschap
Innovatief opdrachtgeverschap CBZ Bouwdag Verpleging en Verzorging Bussum, 6 maart 2008 Inhoud TNO en innovatief opdrachtgeverschap Waarom geïntegreerd contract? Wat kunnen we leren uit andere sectoren?
Nadere informatieONTWERPEN, BOUWEN, FINANCIEREN EN ONDERHOUDEN
ONTWERPEN, BOUWEN, FINANCIEREN EN ONDERHOUDEN KiVi-bijeenkomst 10 oktober 2017 KiVi-bijeenkomst 10 oktober 2017 Pagina 1 - EVEN VOORSTELLEN - ing. G. (Gerold) Schaap HTS Civiele techniek; Hogeschool Utrecht
Nadere informatieDe waterschappen als publieke opdrachtgever
De waterschappen als publieke opdrachtgever (periode 2014-2016) Voor iedereen die met de waterschappen te maken krijgt als opdrachtgever voor de realisatie van, of het beheer en onderhoud aan, (waterschaps)werken,
Nadere informatie10/09/2013. 4 Maatregelen Nederrijn. Wie zijn we. Wat doen we. Wat doen we anders. Waarom doen we dit? Rijkswaterstaat Boskalis.
Nederland efficiënter beschermen tegen hoogwater 4 Maatregelen Nederrijn 10 september 2013 Waterschap Rivierenland, Tiel Dirk-Jan Zwemmer (PM Boskalis) Jeroen Eikholt (CM ) Wie zijn we Wat doen we Wat
Nadere informatieMarktconsultatie Renovatie Douanelab de Knip
Marktconsultatie Renovatie Douanelab de Knip Versie 1.0 datum 24 september 2013 status definitief Inhoudsopgave Inleiding... 3 Design, Build, Maintain... 3 Situatieschets... 4 Vroegtijdig betrekken marktpartijen...
Nadere informatiePPS en maatschappelijk vastgoed
PPS en maatschappelijk vastgoed 19 april 2011 Peter Oussoren Tenman Inhoud: Is er een probleem? Wat verwachten we van een oplosssing Even herhalen :PPS PPS nieuwe stijl : lean en mean Probleemstelling:
Nadere informatieBart van Reeken Voorzitter PON 12-3-12013 1
Bart van Reeken Voorzitter PON 12-3-12013 1 Seminar: Rapport Elias 1/29/2015 2 Woord vooraf van de commissie Als slechts enkele aanbevelingen worden uitgevoerd en de resterende niet, voorziet de commissie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 27 859 Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA) Nr. 117 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 14 november
Nadere informatieBantopa Kennismaken met Samenwerken
Bantopa Kennismaken met Samenwerken Vernieuwen door Samenwerken Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen en services dwingen organisaties tot samenwerking met andere bedrijven
Nadere informatieAanbesteden voor dummies. 24 november 2011 Seth van der Wielen Adviesburo De Meent b.v
Aanbesteden voor dummies 24 november 2011 Seth van der Wielen Adviesburo De Meent b.v 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Aanbestedingsvormen 3. Contractvormen 4. Zorg voor een goede opdrachtnemer 5. Vraag
Nadere informatiehypotheken verzekeringen pensioenen
Dienstverleningsdocument Spaak Assurantiën Wie zijn wij? Wij zijn Spaak Assurantiën, uw adviseur in verzekeren. Wij zijn gevestigd in Groningen sinds 1958. Het is van oudsher een familiebedrijf, en dat
Nadere informatieMovares Duurzaamheidsscan
Movares Duurzaamheidsscan Innovatief procesinstrument Grip op duurzaamheid in elke projectfase Grip op duurzaamheid van A tot Z. Dat is de ambitie van Movares. Voor veel mensen en partijen is duurzaamheid
Nadere informatieEen contractvorm voor meerwaarde
Een contractvorm voor meerwaarde PRAKTIJKCASUS INTERNATIONALE SCHOOL EINDHOVEN (DBFMO)» Martie Jacobs Directeur OPPS Content» Introductie Praktijkcase: Internationale School Eindhoven» Keuze voor PPS DBFMO»
Nadere informatiePPS roadshow voor lokale overheden Oost-Vlaanderen 28 juni Marc Dillen Directeur generaal Vlaamse Confederatie Bouw
PPS roadshow voor lokale overheden Oost-Vlaanderen 28 juni 2013 Marc Dillen Directeur generaal Vlaamse Confederatie Bouw Definitie van PPS Projecten die door publiek- en privaatrechtelijke partijen, gezamenlijk
Nadere informatiePortefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der Meer)
Vergadering: 11 december 2012 Agendanummer: 12 Status: Besluitvormend Portefeuillehouder: M.A.P. Michels Behandelend ambtenaar J. van der Meer, 0595 447719 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. J. van der
Nadere informatieWestluidense Poort. Het nieuwe cultuurcluster van Tiel
Westluidense Poort Het nieuwe cultuurcluster van Tiel Arjan Verboom, OPPS (Ine van den Hurk, gemeente Tiel) Apeldoorn, 16 oktober 2013 Inhoud Gebiedsontwikkeling Westluidense Poort Hoe in de markt gezet?
Nadere informatiePiet-Hein Kolff Hoofd Ingenieursbureau s-hertogenbosch Commissielid Aanbesteden en Inkopen VNG 6 Omgaan met partners in de markt De bouwaffaire heeft er toe geleid dat Gemeenten en opdrachtnemers op afstand
Nadere informatieAgenda FINANCIERING PPS EN DBFM 20 maart PPS: een ruim begrip DBFM: Lessen uit de praktijk. Conclusie. Project finance.
FINANCIERING PPS EN DBFM 20 maart 2018 Agenda PPS: een ruim begrip DBFM: Project finance Tendensen Goede praktijken Lessen uit de praktijk Conclusie 2 1 PPS: een ruim begrip 1. Gebiedsontwikkeling Gebiedsgerichte,
Nadere informatieConcretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd
>>> Overgang Maatstaf 2016 Onderstaand overzicht bevat de selectie van de geheel nieuwe eisen uit de Maatstaf 2016 en de eisen waarbij extra of andere accenten zijn gelegd, inclusief een korte toelichting.
Nadere informatieOverheden als moderne opdrachtgever
Overheden als moderne opdrachtgever Organisatorische randvoorwaarden voor professioneel opdrachtgeverschap bij nieuwe samenwerkingsvormen bij Waterschappen Prof.dr.ir. Marleen Hermans, TU Delft, Bouwkunde,
Nadere informatieVraag 1 Bent u bekend met het artikel Meer risico s voor staat bij megaproject Zuidas? 1
Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456 0000
Nadere informatieVastgoed. Plan van Aanpak. Versie: Definitief Bestandsnaam: Datum opgesteld: 20-06-2014 Voor akkoord: Plan van aanpak: Vastgoed.
Vastgoed Plan van Aanpak Plan van aanpak: Vastgoed Bestuurlijk L. van Rekom opdrachtgever L. Mourik opdrachtgever Naam projectleider L. van Hassel Versie: Definitief Bestandsnaam: Datum opgesteld: 20-06-
Nadere informatieREGIE OF TOTALE CONTROLE? WAAR LEGT U DE RISICO S EN VERANTWOORDELIJKHEDEN?
REGIE OF TOTALE CONTROLE? WAAR LEGT U DE RISICO S EN VERANTWOORDELIJKHEDEN? 16 november 2017 Ing. R.S. (Robbert) Dijkema Traditioneel Geïntegreerd Contract Best Value Procurement Strategische contractvormen
Nadere informatieStraatman Koster advocaten
PT Finance Bouw- en Vastgoedcursus Nieuwe contractvormen voor het managen van projecten Door: Thijs Straatman en Wilfried Koster Zeist, 12 juni 2014 Doel bijeenkomst Nieuwe contractvormen in vogelvlucht
Nadere informatieFunctieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302
Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Doel Voorbereiden en opzetten van en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen randvoorwaarden van kosten,
Nadere informatieNieuwsbrief Bouw & Projectontwikkeling
Nieuwsbrief Bouw & Projectontwikkeling 10 april 2015 Contractvormen in de bouw Voorafgaand In een tijd waarin de bouwbranche voorzichtige tekenen van herstel vertoont, wil Hekkelman proberen daaraan een
Nadere informatie2. Voorstel In het kader van het inkooptraject bestuurlijk aanbesteden van resultaatgerichte inkoop
RAADSVOORSTEL Besluitvormend Aan de Raad Agenda nr. 9 Vaststelling basistarieven hulp bij het huishouden Datum 28 mei 2014 1. Samenvatting In het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn gemeenten
Nadere informatieUWV Onderzoek IPS. Informatie voor gemeenten. Marcel Spijkerman Kenniscentrum UWV
UWV Onderzoek IPS Informatie voor gemeenten Marcel Spijkerman Kenniscentrum UWV Inleiding Individual placing & support (IPS) is een re-integratiemethode voor mensen met een ernstige psychische aandoening
Nadere informatieC O N C E P T. Bedrijfsautobeleid 2012. Waterschap Peel en Maasvallei
C O N C E P T Bedrijfsautobeleid 2012 Waterschap Peel en Maasvallei Concept versie 15 februari 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. AANLEIDING EN DOEL VAN HET BEDRIJFSAUTOBELEID... 4 1.1 Aanleiding...
Nadere informatieHeeft u besloten om het erfgoed object waaraan u bent verbonden te verduurzamen, bijvoorbeeld middels duurzame energieopwekking of -besparing?
BESLISBOOM Is het zinvol om crowdfunding in te zetten voor de verduurzaming van erfgoed? Kunnen we erfgoed behouden op een manier die ook recht doet aan de maatschappelijke opdracht tot verduurzaming?
Nadere informatieINKOOPPROCEDURE UITBREIDING CAMERATOEZICHT GEMEENTE LEERDAM
INKOOPSTRATEGIE: INKOOPPROCEDURE UITBREIDING CAMERATOEZICHT GEMEENTE LEERDAM IBMN-2017-LEE-PH-001 1 Inhoudsopgave 1. Algemeen... 3 2. Doelstelling.....3 3. Huidige situatie... 3 4. Het juridisch kader...
Nadere informatieAan de commissie: Datum vergadering: Agendapunt : 1. Raadsbesluit 2. Memo m.b.t. aanbesteding.
Aan de Raad Made, 3 februari 2009 Aan de commissie: Datum vergadering: Agendapunt : Raadsvergadering: 26-02-2009 Nummer raadsnota: 12 Onderwerp: Sociaal-culturele accommodaties Portefeuillehouder: Bijlagen:
Nadere informatieAlgemene Voorwaarden VOOR DIENSTVERLENING
Algemene Voorwaarden VOOR DIENSTVERLENING Klusbedrijf Groen/Het Gelders Schildershuis, Tiel Artikel 1 Definities 1. In deze Algemene Voorwaarden worden de hiernavolgende termen in de navolgende betekenis
Nadere informatieWaardegerichte inkoop: de beste koop voor de toekomst
Waardegerichte inkoop: de beste koop voor de toekomst Lunchbijeenkomst PIANOo- 26 februari 2008 Antoinette Kemper 1 Voorbeeldproject waarin waardecreatie centraal staat Renovatie Ministerie van Financiën
Nadere informatieResultaatgericht werken
Resultaatgericht werken Inhoudsopgave 1 Inleiding...3 2 De afsprakencyclus...4 Stap 1. De voorbereidingsfase...4 Stap 2. Het planningsgesprek...5 Stap 3. Het voortgangsgesprek...5 Stap 4. Het waarderingsgesprek...5
Nadere informatieSamenwerkingsprotocol
Samenwerkingsprotocol Dit samenwerkingsprotocol is opgezet door de samenwerkende partners gemeente Apeldoorn, Adviesbureau De Overstap BV en Activa BV. Dit protocol is te gebruiken door elke publieke of
Nadere informatieDe Best Value-aanpak. 1. Achterliggende visie
De Best Value-aanpak 1. Achterliggende visie Wordt een partij onderbetaald of moet deze niet beïnvloedbare projectrisico s dragen waardoor de uitvoering van de opdracht verliesgevend dreigt te worden,
Nadere informatieDe beste gerechtdeurwaarders voor Rotterdam. Marktconsultatie. Gezocht: Naam Project: Incasso- en deurwaarderdiensten Nummer Project: 1-282-15
Gezocht: De beste gerechtdeurwaarders voor Rotterdam Marktconsultatie Naam Project: Incasso- en deurwaarderdiensten Nummer Project: 1-282-15 Gemeente Rotterdam Serviceorganisatie Dienstencentrum Inkoop
Nadere informatieFactsheet 12. Focus op overheidsopdrachten
Factsheet 12 Versie nr. 7 d.d. 13 juli 2017 Inhoudsopgave I. WAT ZIJN OVERHEIDSOPDRACHTEN?... 3 II. NALEVING VAN DE REGELS VOOR OVERHEIDSOPDRACHTEN... 4 III. AANDACHTSPUNTEN... 5 13/07/17 2/6 I. Wat zijn
Nadere informatieDoelstelling en doelgroep
klimaat op maat Klimaat op maat Het klimaat verandert en de olievoorraden raken langzaamaan op. Dat laatste betekent concreet dat de energieprijzen naar verwachting flink stijgen in de komende decennia.
Nadere informatieParkeertaken bij gemeenten
Parkeertaken bij gemeenten Uitbesteden of zelf doen? Door Stefaan Lumen, Senior Projectleider bij Grontmij Parkconsult Onderzoeksvragen 2 Wat is de kracht van marktpartijen en de gemeente zelf? Welke ervaringen
Nadere informatieMarktdag 22 november 2012. Ondernemend aanbesteden gericht op lage TCO WELKOM SESSIE 6
Marktdag 22 november 2012 Ondernemend aanbesteden gericht op lage TCO WELKOM SESSIE 6 Even voorstellen Paul Kuijpers (1961) Partner bij Balance & Result adviseurs, (Deventer) Ervaringen Haal het beste
Nadere informatieProfielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden
Bijlage a Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden De functie van de Raad van Commissarissen. In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden
Nadere informatieGEMEENTE LOPIK VOORSTEL. Raadsvergadering d.d. 21 november 2006 Nr. : 10. Aan de raad van de gemeente Lopik.
VOORSTEL GEMEENTE LOPIK Raadsvergadering d.d. 21 november 2006 Nr. : 10 Aan de raad van de gemeente Lopik. Onderwerp: Ontwikkelingsplanologie/Verevening Behandelend ambtenaar: J.C. van Kats Voorstel: 1.
Nadere informatieBeleidsnota verbonden partijen
Beleidsnota verbonden partijen SAMENVATTING Een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie, waarin de gemeente een financieel en een bestuurlijk belang heeft. Een financieel
Nadere informatieInformatie Subsidiefondsen Student Union Universiteit Twente
Informatie Subsidiefondsen Student Union Universiteit Twente Kenmerk: volgt 5 De subsidiefondsen van de Student Union zijn in drie categorieën ingedeeld, volgens onderstaand figuur. Per categorie staat
Nadere informatieProjectfinanciering Projectfase: Verdieping
Print dit instrument 43 Projectfinanciering Projectfase: Verdieping Financiering is een ambigu begrip. In dit geval verstaan we onder financiering: het vermogen dat verschaffers van vreemd vermogen ter
Nadere informatieDeze centrale vraag leidt tot de volgende deelvragen, die in het onderzoek beantwoord zullen worden.
Aan: Gemeenteraad van Druten Druten, 27 juli 2015 Geachte voorzitter en leden van de gemeenteraad, In de eerste rekenkamerbrief van 2015 komt inkoop en aanbesteding aan bod. Dit onderwerp heeft grote relevantie,
Nadere informatieCollege van Gedeputeerde Staten statenvoorstel. Aan Provinciale Staten, PS2008MME13-1 -
PS2008MME13-1 - College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel Datum : 6 mei 2008 Nummer PS : PS2008MME13 Afdeling : ECV Commissie : MME Registratienummer : 2008int221948 Portefeuillehouder : Ekkers Titel
Nadere informatieFUNCTIEPROFIEL BID MANAGER CONNEXXION
FUNCTIEPROFIEL BID MANAGER CONNEXXION DE ONDERNEMING Connexxion, ontstaan in 1999, heeft sinds 2007 het internationale Transdev als aandeelhouder. Daarnaast is BNG minderheidsaandeelhouder. Connexxion
Nadere informatieAfbeelding: TriamFloat Effectmetingsmodel
Het meten van het effect van leren en ontwikkelen is een belangrijk thema bij onze klanten. Organisaties willen de toegevoegde waarde van leren weten en verwachten een professionele aanpak van de afdeling
Nadere informatieSBR-kredietrapportages
Praktijkhandreiking 1114 SBR-kredietrapportages Een gezamenlijke uitgave van het Koninklijk NIVRA en de NOvAA Datum : 20 oktober 2010 Onderwerp Van toepassing op Status Relevante regelgeving en leidraad
Nadere informatieB-Brussel: Testen van software 2012/S 190-312596. Aankondiging van een opdracht. Diensten
1/5 Deze aankondiging op de TED-website: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:312596-2012:text:nl:html B-Brussel: Testen van software 2012/S 190-312596 Aankondiging van een opdracht Diensten Richtlijn
Nadere informatieSamen Werkt. Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water
Samen Werkt Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water Samen Werkt Posities en kansen op de innovatiemarkt voor mobiliteit en water Wegen, water, spoor en luchtruim worden drukker.
Nadere informatieTraditioneel vs. Best Value. Gemeente Groningen en Gouw IT 2 oktober 2014, Best Value Event Noord-Nederland
Traditioneel vs. Best Value Gemeente Groningen en Gouw IT 2 oktober 2014, Best Value Event Noord-Nederland Een traditionele aanbesteding van een nieuw informatiesysteem voor de uitvoering van de wet WOZ
Nadere informatieProfessioneel Publiek Opdrachtgeverschap uitdagingen voor onderwijsvastgoed
Professioneel Publiek Opdrachtgeverschap uitdagingen voor onderwijsvastgoed TU Delft, 9 mei 2017 Prof.dr.ir. Marleen Hermans Leerstoel Publiek opdrachtgeverschap in de bouw, TU Delft Managing Partner,
Nadere informatieOnline Adviestool Aanbesteden (LEA-DSS)
Online Adviestool Aanbesteden (LEA-DSS) Met het Decision Support Systeem naar het juist geïntegreerde contract Teun van Reeuwijk, CROW Marten van de Hoeve, De Stichtse Rijnlanden Inhoud workshop Inhoud
Nadere informatieRAADSVOORSTEL. Inhoud Onderwerp : Toekomstvisie zwembad De Marke Indiener : d.d Reeds gestelde kaders : Raad d.d.
RAADSVOORSTEL Inhoud Onderwerp Toekomstvisie zwembad De Marke Indiener d.d. 2-4-2015 Reeds gestelde kaders Raad d.d. Korte inhoud/samenvatting Het college heeft een toekomstvisie voor het zwembad De Marke
Nadere informatieBekostiging en opdrachtgeverschap jeugdhulp naar een nieuw model in 2018
Bekostiging en opdrachtgeverschap jeugdhulp naar een nieuw model in 2018 Aanleiding Huidige bekostiging niet ideaal Meer samenhang gewenst in hulpverlening Integratie met Wmo wens van aantal gemeenten
Nadere informatiePuberbrein als Innovatiekans. Beschrijving van de 4 basiscompetenties
Puberbrein als Innovatiekans Beschrijving van de 4 basiscompetenties Samenwerken Plannen en organiseren Omgaan met (onverwachte) veranderingen Reflecteren Toelichting beschrijving van de basiscompetenties
Nadere informatieOlde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj
BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.
Nadere informatieAlgemene leverings- En Betalingsvoorwaarden Van :
Algemene leverings- En Betalingsvoorwaarden Van : Bjorn van de Brug Multiservice, Hullerweg 14a, 8071RN te Nunspeet hierna te noemen: Gebruiker Artikel 1 Definities 1. In deze algemene voorwaarden worden
Nadere informatieProjectplan Openstelling Samenwerking voor innovatie Zeeland 2019 (6 mei t/m 2 september 2019) POP3
Projectplan Openstelling Samenwerking voor innovatie Zeeland 2019 (6 mei t/m 2 september 2019) POP3 Projecttitel: 1. Aanvrager Wie vraagt subsidie aan? Als u aanvraagt namens een samenwerkingsverband,
Nadere informatiePraktijkvoorbeeld. Gemaal Prins Hendrik Texel
Praktijkvoorbeeld Gemaal Prins Hendrik Texel 89 Inventariseren ambities en aandachtspunten Omschrijving Omschrijving Must Wens Type: vervangende nieuwbouw Vervanging door pomp met ongeveer gelijke capaciteit
Nadere informatieVoorstel voor de Raad
Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 10 mei 2012 Agendapuntnummer : VIII, punt 6 Besluitnummer : 389 Portefeuillehouder : Wethouder Mirjam Pauwels Aan de gemeenteraad Onderwerp: Programma Decentralisaties.
Nadere informatieVisie Beheer Openbare Ruimte
Visie Beheer Openbare Ruimte De openbare ruimte bestaat uit de ondergrondse en bovengrondse voorzieningen die in beheer zijn de gemeenten en bestaat uit riolering, plantsoenen, bomen, wegen, straten, pleinen,
Nadere informatieNEC3 als alternatieve contractvorm in de bouw
Management Advies Automatisering Bouw Huisvesting Vastgoed @brinkgroep NEC3 als alternatieve contractvorm in de bouw Als u zoekt naar samenwerking en vertrouwen Specialisten geïntegreerde contracten en
Nadere informatieBouwrecht Academie. Meer informatie
Bouwrecht Academie Bouwrecht Academie Het bouwrecht regelt en waarborgt de bouwprocessen. Belangrijk daarbij zijn de afspraken tussen opdrachtgever, architect en aannemer. Goede kennis van bouwrecht is
Nadere informatieA L G E M E E N B E S T U U R
A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 11 juli 2018 Agendapunt: 8 Betreft: Besluitvormend Programma: 1. Waterveiligheid Portefeuillehouder: Luitjens Route: DB-AB Onderwerp Aanvullend voorbereidingskrediet
Nadere informatieZorginkoopbeleid. Eno Zorgverzekeraar
Zorginkoopbeleid Plan op 2017 2017 Eno Zorgverzekeraar Inhoudsopgave 1 2 Inleiding 5 Zorginkoopbeleid hulpmiddelenzorg 2017 6 2.1 Visie op de zorg 6 2.2 Eisen aan zorgaanbieders en zorgverlening 7 2.3
Nadere informatie